22ste Jaargang
VRIJDAG 27 MAART 1931
No. 6857
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
STADSNIEUWS
3)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V De verdienste van mr.
Aalberse.
Naar aanleiding van den zestigsten ver
jaardag van mr. P. J. M. Aalberse op he
den wijdt ook de anti rev. „Rotterdammer"
waardeerende woorden aan den oud-minis
ter van Arbeid.
Het blad wijst er op, dat mr. Aalberse
zich op allerlei gebied heeft bewogen, hij
is geweest directeur van het Centraal Bu
reau der K. S. A. te Leiden, wethouder te
Leiden, hoogleeraar te Delft, doch vervol
gens en bovenalMinister van Ar-
be i d. En het Antirev. orgaan vervolgt
dan:
„Mr. Aalberse is dit zeven jaar aan
één stuk geweest; doch hij heeft arbeid
verricht voor twee keer zeven -jaar. En
het feit, dat na zijn heengaan de hoofd
ambtenaren van zijn departement, onge
acht hun politieke richting, hem geëerd
hebben in de uitgave van een standaard
werk over sociale wetgeving, zegt voldoen
de. Eigenlijk behoeft daaraan niets toe
gevoegd te worden, want dat is zoo iets
zeldzaams in de politiek, dat het met recht
boekdeelen spreekt.
De groote verdienste van Minister Aal
berse is geweest, dat hij in 1918, niet na,
maar reeds voor zijn optreden als Minister
van Arbeid het nieuwe geluid heeft
verstaan en in de wetgeving heeft weer
gegeven.
Zij, die in deze dagen van veel beroering
hebben meegeleefd, weten met volkomen
zekerheid, dat er in ons land geen Novem-
beralarm noodig was, om de regeering
wakker te schudden. Alle roem is ten deze
voor de S.D.A.P. uitgesloten. Toen mr.
Aalberse aangezocht werd om als hoofd
van het nieuw te vormen Departement
van Arbeid op te treden, lag het sche
ma van arbeidswetgeving gereed, dat la
ter is uitgewerkt en tot stand gebracht.
Wie in die jaren van tijd tot tijd in
contact stond met het nieuwe departe
ment, kan althans iets weten van de ge
weldige hoeveelheid arbeid, welke toen
door den Minister is afgedaan en hij ver
geeft hem gaarne, dat de Minister, door
de veelheid der conferenties, in een vol
gende wel eens iets vergeten was van
wat in een vorige was besproken. Want
zoo heel veel moest door den Minister per
soonlijk behandeld en beslist worden. En
bovendien: particuliere audiënties werden,
indien eenigszins mogelijk, toegestaan:
„op een afstand" hield mr. Aalberse zich
nooit, evenmin als Minister Ruys.
Ons was Minister Aalberse daarom zoo
bizonder sympathiek, omdat hij eenzelfde
vereering voor Talma en zijn werk toon
de, als wij, en het hem genoeg was, als hij
diens arbeid had mogen afmaken en vol
tooien. Ongetwijfeld stond deze minister
ook daardoor nog dichter bij het anti-re
volutionaire volk, dan anders het geval
zou zijn.
Christel ij k-s o c i a a 1 was immer
keuze en leuze van dezen fijnvoelenden
roomsch-katholiek, die de samenwerking
met de orthodoxe protestantsche groepen
steeds op zoo hoogen prijs stelde en die in
de jaren 1923/'25 tie verguizing der sociaal
democraten verdroeg om met Colijn den
gulden gaaf te houden ten bate van héél
het Nederlandsche volk".
't Is goed, om er nog eens even aan te
herinneren, dat Minister Aalberse de
eischen van den tijd, voor een groot deel
óók eischen van rechtvaardigheid en naas
tenliefde, heeft begrepen onafhan
kelijk van socialistische invloed of be
dreiging!
Dat is de groote verdienste van mr. Aal
berse, waaraan de „Rotterdammer" nog
eens, terecht, wil herinneren in het sym
pathieke artikel, dat wij hier grootendeels
afdrukken.
DUITSCHLAN D
DE TOL-UNIE MET OOSTENRIJK.
„Een bedreiging van den
vrede".
De Tsjechische minister van buitenland-
sche zaken, dr. Benes, heeft Donderdag
ochtend in de- commissie van buitenland-
sche zaken de met spanning verwachtte
verklaring afgelegd over de houding der
Tsjecho-Slowaaksche regeering ten aan
zien van de onderhandelingen tusschen
Duitschland en Oostenrijk over een tolunie.
Met de verandering in den politieken en
economischen toestand van midden-Europa
tengevolge van de Duilsch-Oostenrijksche
plannen, kan Tsjecho-Slowakije alleen dan
tevreden zijn, wanneer het plan voor ge
heel Europa wordt doorgevoerd en het zoo
gedacht is, dat het rekening houdt met de
belangen van alle belanghebbende staten.
De begrensde conclusie, zooals zij nu
voorlicht, zou nooh in overeenstemming
zijn met de politieke, noch met de econo
mische belangen van Tsjecho-Slowakije en
hierbij den staat in zijn levensbelangen ra
ken Zij kon ook moeilijk in overeenstem
ming zijn met de belangen van andere sta
ten, en zou voor midden-Europa nieuwo
den vrede bedreigende moeilijkheden met
zich brengen.
Wat den juridischen kant der kwestie
betreft, kan met volle recht de vraag
gesteld worden, of dit plan niet aan de
verplichtingen tekort doet, welke in vre
desverdragen en in het protocol van Genè-
ve zijn vastgelegd.
Ik ben van oordeel, dat Briand en Hen
derson terecht beslist hebben, dat zoowel
uit politieke als uit juridische overwegin
gen de geheele kwestie aan den Volken
bondsraad moet worden voorgelegd.
Bevreemding te Londen.
Reuter verneemt, dat men in Britsche
regeeringskringen eenigszins verrast is
door de houding der Duitsche regeering
tegenover de Britsche vertoogen. Men doet
opmerken, dat Bruning wellicht de betee-
kenis van het Britsche voorstel verkeerd
begrepen heeft.
Naar verluidt, heeft de Engelsche gezant
te Berlijn opdracht ontvangen, nogmaals
bij den rijkskanselier stappen te doen, daar
men te Londen van opvatting is, dat Hen
derson's voorstellen te Berlijn niet goe<l
zijn begrepen. De gezant zal daarom nog
maals de aandacht op Hendersons be
middelingsvoorstellen vestigen in de hoop,
dat rijkskanselier Bruning dan een andere
opvatting zal krijgen.
Men meent te Londen dat men te Ber
lijn de zaak niet met den noodigen diplo-
matieken tact heeft behandeld. Ook acht
men het buiten kwestie, dat de overeen
komst binnen het kader van het protocol
'n vraagstuk waarbij de Volkenbond direct
belang heeft. Daardoor is reeds de gelegen
heid gegeven, dat de raad van den volken
bond zich met de kwestie zal bezig hou
den. Bovendien is bij de overeenkomst ook
artikel 11 van het. pact van den volkenr
bond beirokken.
De voorstellen van Henderson beoogen
uitsluitend een bemiddeling tusschen het
Duitsche en het Fransche standpunt en
komen hierop neer, dat de raad van den
volkenbond zal nagaan, of de overeen
komst binne het kader van het protocol
van Genève van 1922 betreffende de Oos-
tenrijksche volkenbondsleening valt. Ten
hoogste kan dus door den raad worden be
slist, of dit al dean niet het geval is. In
het eerste geval zal de kwestie daarmee
direct afgedaan zijn, in het andere geval
wordt het mogelijk, verdere stappen te
overwegen.
Scherp oordeel van Herriot.
De Fransche radicale leider Herriot
heeft in tien punten zijn meening omtrent
het Duitsch-Oostenrijksche tolverbond ge
publiceerd. Deze punten zijn de volgende:
lo. Het protocol omtrent de regionale
verdragen is een schijnbeweging, een val
kuil.
2o. Krachtens art. 2 van het verdrag
wordt een tolverbond gesloten, en wij we
ten uit het verleden, wat dit beteekent.
3o. Men kan de Franschen niet voor
zulke domooren houden, dat zij niet zou
den weten, dat het Duitsche keizerrijk uit
een tolverbond is gegroeid.
4o. Het protocol is in flagrante tegen
spraak met de organisatie van den vrede.
5o. Duitschland is door dit protocol
een ellips met twee middelpunten gewor
den.
6o. Binnenkort zal ook Hongarije zich
bij het verdrag aansluiten, als het dit niét
reeds heeft
7o. In Duitschland is de democratie
door het nationalisröe en het imperialis
me om den tuin geleid.
So. Het protocol is een agressieve daad
van de Duitsche en Oostenrijksche natio
nalisten-
8o. Door het protocol worden de vrede
en de democratie bedreigd.
lüo. Het is noodzakelijk te weten, of
beide landen voornemens zijn, de politiek
van Genève te volgen.
Conferentie der kleins
entente?
Volgens L'Oeuvre is van Boekarest het
voorstel uitgegaan om een conferentie der
landen van de kleine entente bijeen te roe
pen ter bespreking van den door de
Duitsch-Oostenrijksche overeenkomst ge
schapen toestand.
MULLER'S UITVAART.
Een plechtige laatste hujde aan den
overledene.
Beriijra heeft gisten en de laatste eer be
wezen aan den gewezen rijkskanselier, dr.
Midler. De begrafenisplechtigheid begon
met een rouwplechtigheod op den binnenhof
van het sociaal -democratische partyhuis.
Deze plechtigheid werd bijgewoond door
tadrijke vrienden van den overledene, vele
sociaal-democratische partijleiders en leden
der parlementaire fracties en verscheide
ne bekende buiteniandsche sociaal-demo
craten. o.a. door Leon Blum (Frankrijk),
Vanderveilde (België), den vroegeren staats
kanselier Renner en burgemeester Seitz
(Oostenrijk), Vliegen (Amsterdam), den af
gevaardigden Ta-ub rara de Duitsche soci
aal-democraten in Tsjecho-Slowakije, dr.
Friedricih Adler uit Ziirioh, den secretaris
vaar de a.rbeidersimternatóonale en den
Deenschen minister-president Stanning, die
uit naam van de Deeneohe sociaal-demo
craten een krans bij de kist neerlegde.
AilUe straten, waardoor de stoet trok, wa
ren dicht bezet met/fherasohen, Vqor de
rijkskanselarij hield de stoet stil, om dr.
Brünirag gelegenheid te geven, een krans
op de kist neer te leggen en een toespraak
te houden en den vroegeren rijkskaaiselier
een laatsten groet te brengen.
Tegen kwart over zes kwam de stoet op
het Plein der republiek aan, waar de rijks
vlaggen aan twee groote masten halfstok
hiragen.
Op de groote trap vara het rijksdagge-
bouw hadden talrijke afgevaardigden vara
verschillende fracties plaats genomen. On
der plechtig stilzwijgen van de duizenden,
die het plein omringden, stond de stoet
stil.
Te voren had rijkspresident vora Hinden
burg, toen de stoet zijn paleis passeerde,
den overledene nog een Laatsten groet ge
bracht. Hij had zich daartoe naar buiten
op de tra-p van zijn paleis begeven.
Bij den rijksdag hadden talrijke leden
van sociaal-democratische parüjorgamasa-
ties zich met hun vaandels opgesteld. Pre
sident Loebe, die met dr. Brüniug en de
twee ondervoorzitters rara den rijksdag en
staatssecretaris dr. Meistner op de ee.re-
trap rara den rijksdag plaats nam. waar ook
de leden van het kabinet en van het. diplo
matieke corps stonden, hield een toespraak,
waarin hij Hermann Muller het laatste
vaarwel van den rijksdag toeriep en zijn
ridderlijkheid en eerlijkheid prees, evenals
zijn werk. dat steeds op het welzijn van
het Duitsche volk was gericht. Hij legde een
prachtigen krans met zwart-rood-goud lint
op de kist neder.
Ook Leon Blum bracht in een korte toe
spraak hulde aan het wenk van den over
ledene.
SPANJE
NOG STEEDS WOELINGEN IN
SPANJE.
Studenten-staking te Madrid.
Ten teeken ran protest tegen de laatsite
gebeurtenisen heeft het Spaarasehe studen
tenverbond besloten, om in Madrid tot na
der order in staking te gaan.
Een geweldige politiemacht bewaakt de
verschillende faculteiten der universiteit en
scholen.
Groepen studenten, die op straat mani-
fcstee>rden ira den omtrek van de faculteit
der geneeskunde, werden teruggeslagen en
uiteen gedreven door de point ie, die een
oharge uitvoerde. De winkeliers heten de
ijzeren rolluiken voor hun étalages "omlaag.
De minister van openbaar onderwijs heeft
de datum der vacaratie vier dagen ver
vroegd.
Zich solidair verkla-rend met hun mede
studenten te Madrid, hebben de studenten
vara Barcelona Woensdag eveneens beslo
ten, om gedurende vier en twintig uur te
staken.
Gistermorgen versoheen echter een groot
aantal studenten aan de universiteit, waar
de professoren de ooileges reeds hadden ge
staakt. Zij trachten daarna een betooging
te houdera, om amnestie te verkrijgen voor
politieke gevangenen. De politie dreef hen
echter terug naar het universdteisgebouw,
waar zij hun woede luchtten in geschreeuw
rara „Leve de republiekLeve de amnestie!"
Zij beschen de roode vlag aan den voorge
vel van het universiteitsgebouw en hingen
borden buiten met opschriften als „Weg
met den koning! Leve de republiek, leve
de amnestieDe politiemannen bekogel
den zij met steenen en inktkokers. Ook vie
len een veertigtal schoten, waardoor ech
ter niemand gewond werd.
PORTUGAL
BEWAPENINGSBEPERKING IN
PORTUGAL.
Legersterkte met een derde verminderd.
De Portugeesche minister van Oorlog
heeft medegedeeld, dat de sterkte van het
Portugeesche leger met een derde zal wor
den verminderd.
RUSLAND.
ARRESTATIE VAN LUTHERSCHE
GEESTELIJKEN IN RUSLAND.
Naar gemeld wordt, zijn er van de in
het Wolgagebied vertoevende Luthersche
geestelijken opnieuw 8 gearresteerd. In to
taal zijn er dus reeds 10 geestelijken in
het door Duitschers bewoonde deel van
het Wolgagebied uit hun ambt ontzet.
BRITSCH-INDIE
HET BLOEDBAD TE CAWNPORE.
112 dooden, 500 gewonden.
Van geloofwaardige zijde wordt mede
gedeeld, dat bij de botsingen te Cawnpore
112 dooden gevallen zijn. Er moeten wel
500 gewonden zijn.
Gandhi en de andere leden van het exe
cutive comité van het Al-Indisch congres
hadden gister een bespreking met een de
putatie van Indische handelslieden te Ka
rachi.
Namens het congres beloofden Gandhi
den handelslieden ondersteuning van hun
eisch, dat de beslissing van de Ronde Ta
fel conferentie betreffende gelijkheid van
rechten op handelsgebied van Indiërs en
Europeeërs worde herroepen.
NIEUWE ONRUST IN BURMA.
De opstandelingen m het Tharrawaddy-
district zijn weer in actie gekomen. Te In
sein hebben honderd rebellen een aanval
gedaan op de vijftien man sterke politie,
die de aanvallers op de vlucht dreef, vier
hunner doodde vier anderen wondde. Een
pantsertrein met versterkingen is naar
het district onderweg.
In het woud van Magayi zijn de opstan
delingen slaags geraakt met een regiment
uit den Punjab. Bij die treffen werden 22
rebellen, o.w. twee stamhoofden gedood
en een groot aantal gewond.
AMERIKA
HONDERDDUIZEND ZEELIEDEN
ZULLEN UIT DE V.S.
WORDEN GEZET.
De Amerikaahsche Minister van Arbeid
heeft de noodige stappen gedaém om de
honderdduizend zeelieden van vreemde
nationaliteit, die in Amerikaansohe havens
hun schepen hebben verlaten en in de
Vereenigde Staten arbeid gezocht en ge
vonden hebben, uit het land te zetten.
Volgens een beslissing van het Opperste
Gerechtshof zou een dergelijke maatregel
niet in strijd zijn met de wettelijke be
palingen.
DE „SCHRIK DER LUCHT".
Bij de Amerikaansche Fokkerfabrieken
wordt thans een nieuw militair vliegtuig
geconstrueerd, genaamd „Schrik der
lucht". Uit dit vliegtuig kunnen uit vier
machinegeweren, die buiten de vleugels
uitsteken, drieduizend kogels per minuut
worden afgevuurd. Het vliegtuig zal een
maximum-snelheid van 320 K.M. per uur
kunnen bereiken.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nogmaals de Tol-unie.
De uitvaart van oud-rijkskanselier
Hermann Muller.
De onlusten in Britsch-lndië.
BINNENLAND.
Verbinding Amsterdam met den Rijn;
wetsontwerp door de Eerste Kamer z.h.s.
goedgekeurd. (2de blad).
Wetsontwerp Suikerbietenwetje door de
Tweede Kamer aangenomen. (2de blad).
Te Oudewoude (Fr.) is een huis inge
stort, waarbij een knaapje werd gedood.
(Gem. Ber. 4de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het Ned. record 4 X 100 M. vrije slag
dames met 8 sec. verbeterd. (Sport 3de
blad).
HET BEWAARSCHOOL-ONDERWIJS.
Door de wethouder van Financiën, den
heer T. S. Goslinga, is nog bij den Raad
ingediend de volgende nota. inzake de aan
hangige Bewaarschool-voorstellen
Bij de besprekingen over de aanhangige
Bewaarschool-voorstellen in de Raadszit
ting van Maandag 16 Maart j.l. is bij de
vergelijking der kosten van minderheids-
ën meerdcrheidsvoorstellen voortdurend
over het hoofd gezien, dat de meerder-
heidsvoorstellen zijn gebaseerd op het
Raadsbesluit van 20 Juni 1927, dat de leef
tijd van toelating tot hét openbaar en ge
subsidieerd bewaarschoolonderwijs stelde
op 3 jaar.
Het aantal kinderen, dat op dezen
grondslag geacht wordt voor bewaar
schoolonderwijs in aanmerking te komen,
wordt in de voorstellen geschat op 3200.
De minderheidsvoorstellen, die 3 jaar
tot basis nemen, doen op dezen grond
slechts 2700 kinderen in aanmerking ko
men, hetgeen uit finantieel oogpunt een
groot verschil maakt. Hoeveel goedkoopcr
de meerderheidsvoorstellen zouden worden
indien ook daarbij den leeftijd van 3y.
jaar en 2700 kinderen als grondslagen wa
ren genomen moge blijken uit de volgende
berekeningen
de kosten sub b (bestaande
openbare bewaarscholen) zou
den dalen met: salaris 3
onderwijzeressen a 1700.5100.
Pensioenkosten 12% 612.
toelage 3 kweekelingen a 150 450.
6162.—
en stijgen met een vermoede
lijk bedrag aan minder
schoolgeld van 450.
Totale daling 5712.—
Het eindbedrag sub b zou dus worden
ƒ33.574 5712 27.862.
De kosten sub c (subsidieering bestaan
de bizondere scholen) zouden eveneens da
len. Voor het nieuwe aantal leerlingen,
aannemende het cijfer 1300 uit de minder
heidsvoorstellen, kunnen de kosten sub c
geraamd worden op 1300 X 45 58.500
De korten sub d. (nieuwe bijzondere be
waarscholen). Er blijven dan nog 1000 kin
deren over. Waar er op de bestaande scho
len 300 kinderen tusschen 3 en 3 Y, jaar
verdwijnen, komt er voor een deel dier
1000 kinderen daar plaats en behoeven er
vermoedelijk niet meer dan 5, hoogstens
6 scholen te worden bijgebouwd. Voor 6
scholen zou dit worden: 6 X 7487.50
44.925.
Totaal sub b, c, d, 131.287 of rond
131.300, dat is 32.300 per jaar minder
dan oorspronkelijk is geraamd bij een leef
tijd van 3 jaar.
Dit zeer belangrijke verschil in de voor
stellen van meerderheid en minderheid
meende ik schriftelijk onder de aandacht
van den Raad te moeten brengen, alvorens
de discussies verder worden gevoerd, daar
het uiteraard bezwaarlijk is in een mon
deling debat nieuw naar voren gebrachte
cijfers juist te waardeeren.
Gisteravond omstreeks 8 uur is de 37-jarige
betonwerker P. J. G. bij 't afrijden van de brug
tusschen Groenesteeg en Heerengracht met'
zijn rijwiel gevallen en bewusteloos opgeno
men. Hij had geen uitwendig letsel bekomen
en is naar zijn woning in de Joubertstraat
vervoerd.
