22ste Jaargang
DINSDAG 24 MAART 1931
No. 6854
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
5)e £eidócli^6oti/tant
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor LerdeD 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Onze politieke actie.
Wij heb'ben er al heel dikwijls op ge
wezen, dat de waardeering van de po
litiek in veler schatting en achting zoo
laag staat, omdat zij de waarde van de
politiek bepalen naar wat sommigen of
velen er verkeerds van weten te maken.
Dezulken oordeelen niet verstandig.
Want zóó zou men kunnen afkeuren
alle dingen, die in zich niet slecht of
zelfs nuttig en noodig zijn, maar waar
van menschen een verkeerd gebruik ma
ken.
Wie de politiek beschouwt naar wat
zij eigenlijk is: het besturen van staat,
provincie, gemeente hij zal de groote
beteekenis er van niet kunnen ontken
nen.
En een Katholiek, die daarover even
wil nadenken, zal 't zonneklaar zijn, dat
hij, als Katholiek, ten opzichte van de
po'itiek niet onverschillig kan of mag
ftaan.
Laten we alleen dit één-1 groote feil
even constateeren: De vrijheid der Kerk
in het eene en de vervólgmg der Kerk
in het andere land is niet buiten de
politiek om tot stand gekomen!
En de feiten zijn er ook, om ons- te
fcoonen, dat óók in provincie, óók in ge
meente het voor de Katholieke belangen
met onverschillig is, welke politiek er
wordt gevoerd 1
In eenige artikelen in onze courant
heeft de heer G. Bulten dft aangetoond
voor wat de provinciale politiek betreft.
Daarom moet de politiek de belang
stelling hebben aller Katholieken, die er
een beginselzaak in moeten
zien.
Enop degenen onder ons, die in
meerdere of mindere mate leiding geven
in de politieke actie, rust de plicht, om
die actie zóó te doen zijn, dat niemand
in gegronde ergernis over. onwaardige
practijken, aanleiding kan vinden, om
zich van de politiek af te wenden, zelfs
op de dagen, dat stemplicht hem of haar
roept, om zich een man of vrouw van
politieke beginselen te toonen.
Wij hebben eerlijk gezegd geen
concrete, geen bepaalde aanleiding, om
bovenstaande opmerkingen te maken.
Maar nu wij vóór verkiezingen staan
en in vele gemeenten ook nog vóór can-
didaatstellingen kan het misschien nut
tig zijn, aan die allen bekende waarheden
nog 'ns even te herinneren.
Gekozenen en kiezers ieder overeen
komstig de taak, waartoe hij is geroe
pen hebben als Katholieken den plicht
de politiek vrij te houden van alle on
waardig gedoe om persoonlijk voordeel
en van kleine persoonlijke sympathiën en
antipathiën
De Katholiek, die de politiek in zijn
optreden neerhaalt, is bron van ergernit
voor velen
DUITSCHLAND
DE ECONOMISCHE
ANSCHLUSZ.
BEZORGDHEID IN EUROPA'S
KANSELARIJEN.
DE RICHTLIJNEN VAN HET
ACCOORD.
Thans officieel gepubliceerd.
Gisteravond zijn officieel de richtlijnen
gepubliceerd, welke de Duitsche en Oos-
tenrijkscbe regeeringen hebben vastge
steld voor het verdrag tot het in overeen
stemming brengen van de verhoudingen op
het gebied der douane- en handelspolitiek
Deze richtlijnen, waarvan de voornaamste
inhoud reeds gisteren door ons werd gepu
bliceerd, zijn in een protocol vastgelegd.
Het protocol stelt vast, dat de Duitsche
en Oostenrijksche regeering in aansluiting
op de besprekingen, die begin Maart te
Weenen plaats hadden, overeengekomen
zijn spoedig de onderhandelingen over het
bedoelde verdrag te beginnen op grond
en binnen het kader van de volgende
richtlijnen.
I. Onder volledige handhaving van de
onafhankelijkheid der beide staten en on
der volle eerbiediging van de door beide
staten tegenover derden aangegane ver
plichtingen zal het verdrag er toe dienen
een begin te maken met een nieuwe rege
ling van de economische toestonden in
Europa langs den weg van regionale over
eenkomsten. In het bijzonder zullen beide
partijen zich in het verdrag verplichtend
bereid verklaren, ook mei ieder ander
land, indien daarom verzocht wordt, onder
handelingen over eenzelfde regeling te
voeren;
II. Duitschland en Oostenrijk zullen
een overeenkomst sluiten voor een tol- en
tariefwet, die in het wederzijdsch gebied
tegelijk met het verdrag en voor den duur
daarvan in werking zal treden. Wijzigin
gen in de tol- en de tariefwet kunnen tij
dens den duur van het verdrag slechts op
grond van overeenstemming tusschen
beide partijen tot stond komen
III. in het goederenverkeer tusschen
beide landen zullen voor den duur van
het verdrag geen in- en uitvoerrechten
worden geheven. Beide regieringen zullen
in het verdrag kennis geven of, voor welke
bepaalde afzonderlijke categorieën en voor
welken tijd tusschentijdsche .echten noo
dig blijken. Beide regeeringen zullen in
het verdrag overeenkomsten treffen voor
een voorloopige regeling van het verkeer
ten opzichte van de omzetbelasting en
voor zulke goederen, waarvoor op het
oogenblik in het eene of het andere land
monopolies of verbruiksrechkn bestaan.
De art. IV, V en VI betreffen de doua
ne-administratie en maatregelen van tech-
nischen aard.
VII. Verboden van in-, uit- of doorvoer
zullen tusschen Duitschland en Oostenrijk
niet bestaan. In het verdiag zullen zoo
nauwkeurig mogelijk de uitzonderingen
worden opgenoemd, die wegens redenen
van openbare veiligheid den openbaren
gezondheidsdienst enz. noodig mochten
blijken.
Art. VIII regelt de rechten, welke na
tuurlijke en juridische personen der eene
partij in het gebied der andere bezitten
met betrekking tot vestiging enz.
IX. Iedere regeering zal ook na het in
werking treden van het verdrag in begin
sel het recht behouden, om voor zich alleen
uiet derde stoten handelsverd-agen te slui
ten.
Bij dergelijke onderhandelingen met
derde staten zullen beide ••egeeringen
op bedacht zijn, dat geen n^angen der
ander partij geschonden worden in strijd
met den inhoud en het doc! van het te
sluiten verdrag.
Voor zoover dit in het'belang van een
eenvoudige spoedige en gelijkmatige rege
ling der handelsverhoudingen met derde
stoten gewenscht en mogelijk schijnt, zul
len de Duitsche en Oosteniijksche rogee-
ringen onderhandelingen over een te slui
ten handelsverdrag met derde staten ge
meenschappelijk voeren. Ook in dit geval
zullen echter Duitschland en Oostenrijk
ieder voor zich afzonderlijk het handels
verdrag onderteekenen, ratificeeren en el
kaar op de hoogte stellen over de gelijktij
dige uitwisseling der ratificatieoorkonden
met derde staten.
X. Beide regeeringen zullen tijdig de
noodige maatregelen nemen om de op het
oogenblik loopende handelsverdragen door
Duitschland en Oostenrijk met derde staten
gesloten, voor zoover zij bindende tarief-
bepalingen bevatten of aan de uitvoe
ring van de op het oogenblik nog bestaan
de verboden van in- en uitvoer of andere
voorschriften voor het goederenverkeer af
breuk kunnen doen met elkaar en met den
inhoud en het doel van het te sluiten ver
drag in overeenstemming te brengen.
XI. Ten einde een coulante uitvoering
van het verdrag te verzekeren zal een
scheidsrechterlijke commissie worden sa
mengesteld, die tot taak zal hebben mee-
nigsverschillen tusschen beide partijen
over de interpretatie en toepassing van
het verdrag door scheidsrechterlijke uit
spraak af te doen.
Het verdrag kan ten al'en tijde met een
termijn van zes maamleri worden opge
zegd, indien een der beide regeeringen
meent, dat door de beslissing van de com
missie de vitale belangen van hei, econo
misch leven worden geschaad. Een derge
lijke opzegging is ook tijdens de eerste
periode van het verdrag, nie in ait. XII op
3 jaar wordt bepaald, toegelaten.
XII. Het af te sluiten ve-drag zal wor
den geratificeerd en na een in het ver
drag te bepalen termijn welke van de uit
wisseling der ratificatieoorkonden af be
gint te loopen in werking tieden.
Het verdrag kan ten allee tijde met
een termijn van een ja-ar vcor het eerst,
onder voorbehoud van het beuaalde in ar
tikel XI, na afloop van drie jaar na het in
werking treden opgezegd worden.
De opzegging kan -slechts geschieden op
grond van een wet van het land, waarvan
de opzegging uitgaat.
Misnoegen te Parijs.
De Fransche pers en de Fransche poli
tieke kringen toonen zich volkomen over
vallen door de Duitsch-Oostenrijksche tol-
unie, dde zij niet zoo dichtbij achtten en
wier verwezenlijking men onwaarschijnlijk
achtte, in verband met de bepalingen der
traetaten, in het bijzonder het verdrag van
Saint-Germain. Ook heeft men zioh ge
rust gesteld beschouwd door Schober's
verklaringen, te Parijs afgelegd.
Nu men voor het voldongen feit staat,
komt vooral in de nationalistische pers een
ware verbolgenheid tot uiting en men gaat
zelfs zóó ver, dat men beweert, dat Oosten
rijk zijn economische onafhankelijkheid
aan Duitschland verpand heeft.
Artikel 88 van het vredesverdrag van
Saint-Germain wordt dan ook ingeroepen,
volgens hetwelk Oostenrijk zijn onafhanke
lijkheid niet kan prijsgeven zonder den vol
kenbond. En ook het protocol van 4 Octo
ber 1922, volgens hetwelk Oostenrijk zich
moet onthouden van onderhandelingen en
economische of officieele verplichtingen,
die direct of indirect zijn economische of
politieke afhankelijkheid kunnen compro-
mitteeren.
Evenwel men weet, dat er tusschen
Briand en den Duitschen gezant te Parijs
zoowel als den heer Schober zeer gedebat
teerd is over die beide bepalingen, die naar
Duitsch-Oostenrijksche opvatting volstrekt
niet willen zeggen, dal Oostenrijk geen tol-
overeenkomsten mag sluiten.
Dat men te Parijs op een verdedigings
maatregel peinst, is zeker en ook dat men
daarvoor de kleine entente zal aanwenden,
maar men schijnt niet zoo zeker te zijn
van succes. Men vreest eerder, dat de
tolunie aan uitgebreidheid zal winnen, dat
Hongarije zal volgen en dat Roemenië wel
genoodzaakt zal zijn, hetzelfde te doen.
Men hecht daarom veel beteekenis aan
het onderhoud, dat de Britsche en de Fran
sche gezanten met Benes hebben gehad
en men wacht af wat de mogendheden zul
len doen, zich voor het oogenblik bepa
lend tot scherpe aanvallen op Briand, voor
wat diens Europeesche politiek betreft, en
ook weinig minder dan misleiding verwij
tend aan Oostenrijk.
Men verwacht, dat de staten, die de Oos
tenrijksche saneeringslcening hebben gega
randeerd, te Weenen zullen protesteeren.
PRINS AUGUST WILHELM IN HET
GEDRANG.
Klappen met den gummistok opgeloopen.
Enkele dagen geleden werd te Konings
bergen een nationaal-socialistische verga
dering gehouden, waarop o.m. door den
vierden zoon van den ex-keizer, prins
August Wilhelm van Pruisen het woord
werd gevoerd, benevens door dr. Göbbels,
den Berlijnschen leider der Hitlerianen.
Na afloop der bijeenkomst begaven de
prins en dr. Göbbels zich, vergezeld door
een aantal nationaal-socialisten naar het
station, ten einde de thuisreis naar Berlijn
te aanvaarden. Op het perron werden zij
door een groep partijgenooten opgewacht
en het kwam al spoedig tot een botsing
met de politie, waarbij door de beamb
ten rake klappen met den gummistok wer
den uitgedeeld en zelfs in de lucht moest
worden geschoten.
Naar prins Augustus Wilheïtn aan een
Berlijnsch blad mededeelde, was hij slechts
van een dozijn nationaal-socialisten verge
zeld geweest, terwijl het aantal dergenen,
die hem op het perron opwachtten ten ein
de hem van hun hulde te doen blijken, niet
meer dan vijf en twintig zou hebben bedra
gen. „Eensklaps echter", aldus de Prins,
„stormde een dertigtal politiebeambten het
perron op om dit schoon te vegen. Voor ik
er op bedacht was, kreeg ik een slag met
een gummistok op mijn schouder, mijn hoed
werd mij van het hoofd geslagen en ten
slotte kreeg ik nog een slag in de linkerzij,
in antwoord op mijn verzoek, mij in den
trein te laten stoppen". Volgens een an
dere Jezing zju dt, prins zelfs eenigen tijd
bewusteloos hebben gelegen.
Daarentegen maakt het officieele politie
rapport melding van een menigte van om
streeks 800 joelende en scheldende natio
naal-socialisten, die zich op het perron
hadden verzameld. Hun houding, aldus
meldt het officieele Pruisische persbureau
werd alras zóó dreigend, dat de stations-
politie zich genoodzaakt zag, versterking
te requireeren. Van den gummistok werd
pas gebruik gemaakt, nadat eenige be
ambten waren gemolesteerd. Dat prins
August Wilhelm of dr. Göbbels ernstig of
zells tot bloedens toe zouden zijn gewond,
is door niemand gezien. De verklaring van
den prins, dat hij na vertoon van zijn reis
biljet niet het politiecordon mocht passee-
ren, doch integendeel een slag met een
gummistok zou hebben gekregen, is niet
in overeenstemming met de feiten. Een
feit is daarentegen wel, dat vier politie
beambten zijn mishandeld en dat een
hoofdinspecteur zich slechts door een schot
in de lucht te lossen, van zijn belagers kon
ontdoen. »Tel."
LITAUEN
DE STRIJD IN LITAUEN.
Het „landverraad" der Katholieken.
Nu verschillende bizonderheden omtrent
den „Kulturkampf" in Litauen en de on
rechtvaardige houding der Litausche re
geering in het buitenland bekend geworden
zijn en in de katholieke pers uitvoerig zijn
besproken, tracht thans het officieele Li
tausche blad, „Lictinos Aidas", de regee
ring te verdedigen tegen de „aanvallen"
van buiten.
Genoemd blad schrijft oa., dat het
vreemd is, dat een volk, dat voor 85 pet. uit
Katholieken bestaat, zich tot zijn katholie
ke geloofsgenooten in het buitenland richt
om hulp tegen een minieme minderheid.
Verder meent het blad, dat de Litausche
posterijen toch warempel geen brieven kun
nen verzenden van bisschoppen, als dezen
zich richten tegen de maatregelen der re
geering!
En het blad dat van oordeel is, dat de
Katholieken heelemaal niet wordeq lastig
gevallen, maakt melding van een aantal
processen, welke momenteel gevoerd wor
den tegen geestelijken, hoewel dezen alleen
ondergeschikt zijn aan de kerkelijke juris
dictie, en van de opheffing der laatste ka
tholieke padvindersgroep aan de univer
siteit van Kowno.
Er is trouwens ook al weer een nieuw
proces tegen vier geestelijken en tien stu
denten aangekondigd tegen 7 Mei a.s.
Maar dat alles zal wel weer samenhan
gen met landverraad en spionnage.
Intusschen vraagt men zich af, hoe het
nationalistische blad „Lictinos Aidas", de
Katholieken van „landverraad" eu spionna
ge durft beschuldigen, terwijl negentig pro
cent der katholieke studenten voor de vrij
heid van Litauen streed, voordat men de
zegeningen van het „nationalisme" kende
in Litauen. Het was dn den tijd, dat stu
denten groepen van het intusschen verbo
den studentenverbond „Atcitis", er in'den
nacht op uittrokken, om zich te scharen
in het leger van de voorvechters van de
vrijheid.
Een ander bericht uit Kowno wijst er op,
dat de kwestie der invoering van het bur
gerlijk huwelijk, die ook samenhangt met
het conflict tusscr.cn regeering en geeste
lijkheid, steeds acuter wordt.
De geestelijkheid verzet zich met alle
macht tegen het burgerlijk huwelijk en or
ganiseert in de parochies een levendige
actie tegen deze nieuwigheid.
De schrijver van het in opdracht der
regeering samengestelde ontwerp voor de
invoering van het burgelijk huwelijk, prof.
Boemeris, heeft het nu dezer dagen in een
openbare voordracht opgenomen voor het
burgerlijk huwelijk met alle begeleidende
verschijnselen, zooals de nieuwe inrichting
van het register van den burgerlijken stand
Hij polemiseerde heftig tegen de geeste
lijkheid en verdedigde zeer nadrukkelijk
het standpunt, dat een moderne staat het
sluiten van huwelijken en het register van
den burgerlijken stand niet uitsluitend aan
de Kerk kan overlaten.
Do redenaar ging zelfs zoo ver, den eisch
te stellen, dat Litauen het concordaat met
het Vaticaan zou opheffen, in zooverre
het door zijn bepalingen moeilijkheden zou
kunnen opleveren voor de invoering van het
burgerlijk huwelijk.
Winkelsluiting te Haarlem.
B. en W. van Haarlem stellen den Raad
voor een vrijen middag voor het personeel
te waarborgen door in een verordening,
ingevolge art. 6 der Winkelsluitingswet,
voor te schrijven, dat alle winkels te
Haarlem op een nader door B. cn W., ge
hoord de organisaties van werkgevers en
werknemers in het winkelbedrijf, te bepa
len middag in de week, gesloten moeten
zijn, met dien verstande, dat voor verschil
lende branches een verschillende middag
kan worden aangewezen.
Concessie Radiodistributie-bedrijven.
Namens de directeuren van gemeente
lijke radiodistributiebedrijven is den Mi
nister van Waterstaat mededeeling ge
daan van hun inzicht, dat het hoogst on-
gewenscht zou zijn indien de concessies
die aan deze bedrijven verleend worden,
niet langer dan drie jaren zouden loopen.
Het zou dan geen zin hebben gemeente
lijke bedrijven in stond te houden of nieu
we op te richten.
De Bond van particuliere radiobcdrijven
heeft zich eveneens tegen den door den
Minister voorgestelden termijn van drie
jaren voor concessie aan hunne bedrijven
verzet.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De richtlijnen van het accoord tusschen
Duitschland en Oostenrijk officieel gepu
bliceerd.
Prins August Wilhelm in het gedrang
.bij een nat.-soc. relletje.
BINNENLAND.
Doodelijk vliegongeluk met een Pander
vliegtuig op Waalhaven. (Luchtvaart 2e
blad).
Een grensincident te Dinxperlo. (Gem.
Ber., 2de blad).
Doodelijk ongeluk te Enschede. (Gein.
Ber., 2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De K. R. 0. zendt Zondag het verslag
HollandBelgië uit. (4de blad).
Overzicht van de wedstrijden om het
damkampioenschap van Leiden. (4de
blad).
R.K. WERKLIEDENVERBOND.
Het ledental boven 170 duizend.
Het is met zeer veel genoegen, aldus de
„Volkskrant'', dat wij in de gelegenheid
zijn mee te deelen, da.t onze Katholieke Ar
beidersbeweging in Nederland op 1 Janu
ari jd. een ledental van 171.359 kon vast
stellen.
Dit beteekent een aanwinst in hei vier
de kwartaal van 1930 't heeft hee'.emaaJ
niets van 'n crisis van 4457 leden, en
over het geheele jaar 1930 een aanwinst
van 10.500 precies of te wel 10.6 prooer.t.
Als we dat groeipercentage aanhouden,
zouden we aan 't eind van dat jaar konten
op rond 190.000, maar., we hebben in dit
„IFteruan No va rum "-jaar toch een nog ste
viger pa-s vooruit, te zetten.
Laten we eens allemaal kijken naar de
20.000 en dan allemaal ons zelf diep door
dringen van de noodzakelijkheiddat
ledental moeten we dit jaar bereiken.
Onze gezamenlijke vakbonden tellen
152.949 leden wat. 'n massale eenheid en
kracht! wat daar in eigen kamp naast zou
komen moet toch peuterwerk blijven, laat
men toch verstandig wordenen onze
gezamenlijk diocesane bonden tellen
125.340. waarvan 18.410 niet. tevens lid van
een vakbond.
Het. totaal ledental der Katholieke Ar
beidersbeweging bedroeg dus op 1 Januari
152.949 en 18.410 is 171.359.
We geven tenslotte nog een overzicht van
den totaal-groei sinds de totstandkoming
van ons R.K. Werkliedenverbond
1 Januari 1925 107.783
31 December 1925 106.968
31 December 1926 114.276
31 December 1927 121.525
31 December 1928 133.306
31 December 1929 154.859
31 December 1930 171.359
VERPLICHTE VASTSTELLING VAN
STREEKPLAN?
Nieuwe wijziging in Woningwet voor
gesteld.
Op het bij de Tweede Kamer aanhangige
wetsontwerp tot wijziging der Woningwet
is d-oor den minister van Arbeid, Handel
en Nijverheid alsnog een derde nota van
wijzigingen ingediend. Daarbij wordt o.a. in
zake samenwerking van gemeenten voor de
totstonkoming van een streekplan de vol
gende regeling vastgesteld
„Indien de raden van twee of meer ge
meenten een streekplan weneohelijk tch-
ten, kunnen zij met toepassing van art. 121
der gemeentewet een regeling treffen tot
instelling van een commisie, als bedoeld in
art.. 122 eerste lid dder wet, welke commis
sie tot toa-k zal hebben een streekplan voor
te bereiden, vast te stellen of te herzien."
Voorts is de bepaling opgenomen, dat. Ged.
Staten aan de gemeenten, die tot de streek
behooren, zullen kunnen opleggen de ver
plichting om gezamenlijk te geraken tot de
vaststelling of de herziening van een
streekplan.
De gemeenteraadsverkiezingen te
Amsterdam.
De officieele can dida-ten lijst voor de ge
meenteraadsverkiezing te Amsterdam is
als volgt vastgesteld, overeenkomstig het
advies van het bestuur:
1. Mr. C. P. M. Romme, 2. wethouder mr.
G. C. J. D. Kropman, 3. W. Steinmetz, 4.
A. A. van Hamersveld, 5. mej N. A. G. C'rie-
laers, 6. A. J. Dingermans, 7. Dr. Th. Sohlieh-
ting. 8. J. M. van Hardeveld, 9. W. A. S.
Meckel, 10. J. J. Bonfrer, 11. B. Alink, 12.
T. Sohuurmans.
