DE KONINGEN VAN DEN BALKAN
Toen de Balkan vrij werd.
De Balkan is zeer lang reeds een deel van
Europa geweest, dat altijd weer opnieuw
de belangstelling trok. Het is een verbrok
keld land, waar allerlei volksstammen en
groepen dooreen wonen. Het heeft eeuwen
lang zich gekromd onder de Turksche heer
schappij en pas in de Negentiende eeuw ge
leidelijk zich vrijgeworsteld.
In 1812 moest Turkije Bassarabië aan
Rusland afstaan, in 1817 kreeg Servië het
recht op een zeker zelfbestuur, terwijl Grie
kenland in een heldhaftigen vrijheidsoorlog
zich de onafhankelijkheid verwierf.
Bulgarije werd in 1878 als onafhankelijke
staat erkend, Roemenië, Servië, Montene
gro werden geheel zelfstandige staten en
Bosnië en Herzegowina kwamen onder Oos-
tenrijksche administratie.
De verschillende staten en staatjes moes
ten geregeerd worden en kregen koningen.
Griekenland bijvoorbeeld kreeg een Beier-
sche prins en daarna een Deensche prins,
Bulgarije koos tot vorst prins Alexander van
Battenburg, die in 1868 ten val werd ge
bracht en opgevolgd door Ferdinand van
Coburg. Roemenië, dat in 1881 koninkrijk
werd koos zich een prins, Karei van Hohen-
zollern tot koning, terwijl in Servië Milan
uit het Servische geslacht Obrenowitsj in
1882 den koningstitel aannam.
Maar de groote wereldoorlog die immers
in gebeurtenissen op den Balkan haar aan
leiding vond, heeft van zelf hier veel veran
derd. Sommige der Balkanstaten zijn zeer
aanzienlijk vergroot, andere, die de verkeer
de partij hadden gekozen, hebben zich erg
zien besnoeien.
Oostenrijk is geen Balkanstaat meer om
dat het stukken van den Balkan zou be-
heerschen, neen de voormalige dubbelmon
archie van keizer Fr~-s Jozef heeft groote
landsdeelen moeten afstaan aan nieuw ge
vormde of vervormde Balkanstaten.
En met de koningen op den Balkan is het
ook niet alles gebleven, zooals het voor den
oorlog was.
Ja we mogen wel zeggen, dat na den oor
log en juist in de laatste jaren de Balkan
koningen op bijzondere en op niet altijd
even sympathieke wijze de aandacht op zich
getrokken hebben.
We denken bijvoorbeeld aan de vreem
de geschiedenis van koning Carol van Roe
menië, die 't vorig jaar weer plotseling als
koning opdook, we denken aan het huwe
lijk van' koning Boris van Bulgarije met een
Italiaansche koningsdochter en zijn nog pas
opgeschrikt door het bericht van een aan
slag op den jongste der koningen Achmed
Zogoe van Albanië.
Laten we daarom de koningen van den
Balkan eens de revue doen passeeren.
Waarom zouden we niet met den nieuw-
sten koning beginnen.
De koning van Albanië.
Albanië is nog niet zoo groot als Neder
land (27.500 K.M.2), al scheelt het zooveel
niet. Maar het is bergachtig en vrij dun be
volkt. Het heëft nog geen millioen inwoners.
Er zijn daarvan 175.000 Grieksch-ortho-
doxen, een kleine 90.000 katholieken en de
rest beleidt den Mohammedaanschen gods
dienst. Die Mohammedanen echter zijn geen
Turken ondanks eeuwen Turksche heer-
I schappij.
1 De Albaneezen vormen vermoedelijk een
der oudste volkeren van Europa, gespro
ten uit de Illyrisch-Thracische stammen, die
vroeger de buren uer Grieken waren.
Eerst in 1912 toen de Turken verslagen
en bijna uit Europa verjaagd werden, ver
overden zij hunne onafhankelijkheid.
Hun nationaliteit hebben "zij 3000 jaar
staande gehouden, zoowel tegen Grieken
als Byzantijnen, teeen Franken en Slaven,
ten slotte tegen de Turken.
De moderniseering van het land is aan
gevangen nadat in 1913 na de nederlaag
der Turken, de mogendheden den onafhan-
kelijken Albaneeschen staat hadden uitge
roepen.
Prins Wilhelm von Wied, gesteund door
een internationale gendarmerie ging regee-
ren over het nieuw gecreëerde Vorsten
dom. De nieuwe vorst moest na een korten
tijd het land weer verlaten ondanks het
heldhaftig verzet zijner kleine krijgsmacht
waarbij de Nederlandsche majoor Thom-
son het leven liet.
Tijdens den oorlog is Albanië beurtelings
door verschillende krijgsmachten bezet.
Achmed Zogoe is de zoon van een trot-
sche feodale clan, die een woest bergpla
teau in de ontoegankelijke bergen tusschen
Skoetari en Tirana bewoont. Op negenja
rigen leeftijd werd hij naar Constantinopel
gezonden aan het hof van den Sultan waar
hij veel kennis opdeed en groote droomen
droomde.
Toen de oorlog van 1912 uitbrak vluchtte
Achmed uit het paleis van den sultan naar
Achmed Zogoe
zijn geliefde bergen. Vervolgers werden uit
gezonden doch Achmqd ontsnapte en keerde
juist intijds bij zijn volk terug om zich aan
't hoofd van zijn stam te zetten ter bestrij
ding van de Serviërs die het bergvolk be
laagden.
Negen jaar streed hij voor de onafhan
kelijkheid van zijn land en eindelijk werd
hij minister, ten slotte zelfs president van
Albanië. Van Italië, welks politiek hij steun
de, ontving Achmed veel eer, en in 1928
is hij vrij onverwacht tot koning uitgeroe
pen. Dat niet alle Albaneezen het ..iet den
koning eens zijn, blijkt wel uit den aanslag,
vorige week op hem gepleegd. En in Yoego
Slavië is men ook niet te best over hem
te spreken, omdat koning Zogoe te veel
op Italië steunt.
Joego-Slavië.
Joego-Slavië, ja dat is een nieuwe staat,
die in 1918 na den grooten oorlog gescha
pen werd. Een nieuwen staat is het eigenlijk
niet, het is Servië, het land waarom de
groote wereldoorlog begonnen werd. Maar
er is nu een groot stuk bijgekomen, Kroatië
behoort er onder andere bij.
Joego-Slavië is een koninkrijk zooals
Servie dat was en z'n koning Alexander
schijnt het nog al verstandig aan te leg
gen. Men heeft dat van de Servische ko
ningen nog niet vaak kunnen zeggen.
De eerste koning Milan, gehuwd met n«a-
thalia Obrenowtsj was een losbol en ver
kwister.
Hij liet toe dat Natalia in ballingschap
werd gezonden, omdat de Oostenrijksche
gezant er haar van verdacht voor Rusland
te spioneeren. Ze trok met haar zoon naar
Wiesbaden waar ze van Milan het verbod
ontving ooit nog den voet in Servië te zet
ten en eenige maanden later werd de jonge
Alexnder door den Servischen minister van
oorlog generaal Protitsj ontvoerd en naar
Servië gebracht.
In 1899 schenen :r voor Natalia geluk
kige jaren aan te breken. Milan deed ten
behoeve van Alexander afstand van den
troon, zich onamiddellijk naar Frankrijk be
gevend wa«ar hii nog lang als graaf van
Takovo leefde. Natalia zag haar huwelijk
weer geldig verklaard en zich met de ver
dere opvoeding van haar zoon belast. Het
ongeluk bleef haar echter vervolgen. De
jonge Allessandro werd geheel door een
hofdame ingepalmd en hij wilde Draga Ma-
chin weduwe van een ingenieur zelfs trou
wen. Deze Draga was intusschen een agen
te van Oostenrijk en Ritsland's gezant
de Balkan-politiek is altijd onverkwikkelijk
geweest ageerde tegen den koning. In
den nacht van 10 op 11 Juni 1903 werden
Alexander en Draga door samenzweerders
vermoord.
Prins Karapeorgevitsj werd tot koning
uitgeroepen. Hii was de vader van den hui-
digen koning Alexander en de afstamme
ling van een geslacht dat eeuwenlang met
de Obrenowitsj om de oppermacht had
gestreden.
Koning Alexander is getrouwd met prin
ses Maria van Roemenië en hij doet alles
om zijn onderdanen te bevredigen. Want ze
voelen zich lang niet allemaal Serviërs.
Roemenië.
In Roemenië is het eigenlijk de laatste ja
ren, v-at het koningshuis betreft een ver
warde en vervelende boel geweest. Hier is
't vorig jaar zooals men weet niet de zoon
den vader, maar juist andersom, de vader
den zoon opgevolgd.
Carol, die nu koning van Roemenië is,
trouwde in 1921 met prinses Helena van
Griekenland. Hij was toen kroonprins, maar
werd bij zijn vaders dood, vier jaar geleden
geen koning. Hij bad toen toch trouwens
niet voor de eerste keer afstand gedaan
van zijn rechten op den troon. Hij leefde in
het buitenland met een andere vrouw en is
dan ook in 1928 van koningin Helena ge-
schelden.
Carol werd dan ook geen koning doch
zijn zoon.
Het kereltje kon natuurlijk niet zelf re-
geeren en er kwam een regentschapsraad,
waarin koningin Maria, de grootmoeder dus
koningin Helena, de moeder en prins Ni-
colaas, de broer, van den jongen koning
een rol speelden.
Maar lang heeft de kleine koning niet ge
regeerd, want zijn papa is plotseling weer
naar Roemenië teruggekeerd, hij is er tot
koning uitgeroepen en heeft dus z'n eigen
zoontje opgevolgd. Deze is nu weer kroon
prins.
Koningin Nathalie van Servië met haar zoon
die later vermoord is.
Men mag aannemen, dat Carol in den tijd
van zijn verbanning wel wat geleerd zou
hebben. En misschien kon het goed gaan
met hem als koning als hij de liefde en po
pulariteit van het volk geheel kon terug
winnen. Daarvoor is natuurlijk allereerst
noodig dat hij zich verzoent met zijn vrouw
koningin Helena, maar dat is nog altijd niet
gelukt. Op die verzoening heeft nog aitijd
de kroning van koning Carol gewacht. Men
kan natuurlijk niet beoordeelen aan wie dat
ligt, maar dit mag wel gezegd orden, dat
Carol een niet al te solieden indruk maakt.
Als deze pagina handelde niet over vor-
sten, maar over vorstinnen van den Bal
kan, dan zouden we zeker weer uitvoerig
moeten spreken over de moeder van ko
ning Carol, koningin Maria. Zij was een
zeer ondernemende vrouw. Het is haar werk
geweest, dat Carol intertijd huwde met He
lena, de oudste dochter van den Griekschen
koning. Haar oudste dochter Elizabeth
trouwde daarna met kroonprins George van
Griekenland en haar tweede dochter Maria
met koning Alexander van Joego-Slavië.
Zoo scheen het of haar droom de weder-
keerige rust in den Balkan te bevestigen
door onderlinge vorstenhuwelijken in ver
vulling zou gaan. Om dan nog niet te spre
ken van de standing der koninklijke moe
der, die het had weten klaar te spelen haar
eene dochter tot koningin van Griekenland,
haar andere tot koningin van Zuid-Slavië te
maken.
Het is anders geloopen. De Grieksche dy
nastie werd omver geworpen en ex-koning
George en ex-koningin Elisabtth zwerven
thans doelloos rond; Carol van Roemenië
deed afstand van zijn rechten en dat hij
tenslotte teruggekomen is, was niet eens
met haar blijde instemming. Haar invloed
schijnt niet groot meer.
Bulgarije.
Bulgarije heeft ook een koning. Boris. Hij
is zijn vader opgevolgd, reeds tijdens diens
leven. Ex-koning Ferdinand is nog in le
ven, hij is deze week zeventig jaar ge
worden.
Er is altijd iets tragisch in een onttroon
den vorst, maar met Ferdinand van Bulga
rije kunnen wij toch moeilijk medelijden
hebben. Hii heeft indertijd veel, te veel ge
daan om zijn troon te behouden.
Ir 1894 werd Ferdinand, getrouwd met
Marie Lou'se de Bourbon Parma, een zoon
geboren Boris en deze werd geheel be
hoorlijk Katholiek gedoopt. Maar Ferdi
nand wilde de gunst van den Russischen
Czaar koopen.
In 1896 werd Boris over-gedoopt in de
Grieksche kerk, waarmede aan den eisch
welken Czaar Nicolaas II had gesteld, werd
voldaan. Na dit bewijs van onderwerping
kon Bulgarije rekenen op den steun van
Rusland.
Ferdinand van Bulgarije, die in den groo
ten oorlog de zijde der Duitschers koos,
heeft zich niet kunnen handhaven. Maar
Bulgarije is niet als vele andere landen een
republiek geworden. Boris is er nu koning.
Hij maakt onder de Balkankoningen wel
den soliedsten indruk en het vorig jaar is
hij getrouwd met de Italiaansche konings
dochter prinses Giovanna.
Ex-Czaar Ferdinand van Bulgarije.
Dat heeft eerst moeilijkheden gegeven,
politieke en andere. Zeker dit is een huwe
lijk uit liefde, maar Italië heeft groote be
langen op den Balkan en tegenstanders van
de Italiaansche strevingen vreesden, d-at dit
huwelijk te veel ook Italie's belangen kon
dienen.
Daarbij behoorde Boris immers tot de
Grieksch-Orthodoxe-kerk, prinses Giovanna
is goed Katholiek. Men kan echter den ko
ning moeilijk aanrekenen, dat hij als twee
jarig knaapje uit politieke overwegingen lid
van de Grieksch-Katholieke Kerk gemaakt
werd. Men zegt trouwens, dat hij slechts
formeel daartoe behoort. Evenwel dat kan
in de toekomst als er een troonopvolger
komt, moeilijkheden .geven. Men mag ech
ter aannemen dat Boris als eerlijk man z'n
kinderen Katholiek laat opvoeden.
Korving Boris heeft een liefhebberij, hij
speelt graag machinist. Voor eenige jaren
toen hij met zijn broer Cyril weer eens
machinist en stoker speelde, gaf dat een
aardig incident.
Ze waren in dienstcostuum, gestapt op de
locomotief van den sneltrein, die van Varna
naiar Plevna loopt. De reis verliep zonder
ongelukken en bij aankomst meldden zich
de vorstelijke broers, onkenbaar onder hun
roetlaag aan het kantoor van de inspectie
om het voorgeschreven rapport uit te bren
gen.
Daar ze enkele minuten te laat binnen-
geloopen waren en de chef der controle
dien dag van slecht humeur was, kregen ze
een ongezouten standje.
Men begrijpt de schrik van den con
troleur, toen hij uit de handteekeningen on
der het proces verbaar van zijn machinis-
Koning Boris van Bulgarije met zijn vrouw.
ten zag, wie hij zoo uitgeveterd had. Maar
koning Boris lachte.
Bij een opening van een nieuwen spoor
dijk heeft koning Boris eens een rede ge
houden, waarbij hij het besturen van den
staat vergeleek met het rijden van een
locomotief en ongeveer dit zeide
„Men staat op de machine en in razende
vaart gaat het voort ondanks duisternis en
nevel. Waarom? Omdat het moet. En wan
neer men een goed en wel onderlegd ma
chinist is dan heeft men zijn machine in
zijn macht, maar toch wie zegt ons dat niet
eenige honderden meters verder een breuk
in de rails is, of er geen schroeven ontbre
ken, of er geen paal dwars over onzen
baan gevallen is? Het kan ook zijn dat er
aan de machine iets hapert dat er een vei
ligheidsklep niet functioneert, of dat er een
moer is losgeraakt, maar desalniettemin
wij gaan voort, het is de geest des tijds in
verbinding met den wil van het reizend pu
bliek dat de snelheid niet verminderd
worde.
En wanneer dan een ongeval mocht plaats
grijpen, zeggen wij een meer of minder
heftige schok, zeggen wij zelfs een onge
luk, waarbij dooden en gewonden vallen,
wien stelt liet publiek daarvoor aansprake
lijk? Natuurlijk dengene die de machine be
diende. Later en dat kan een paar uur, maar
ook een gansche generatie duren, ja, later
dan wordt misschien wel eens bewezen,
dat den machinist geen blaam kon treffen,
maar intusschen is het vonnis geveld. Wel
licht een wreed vonnis, wellicht een mee-
doogenloos in elk geval een menschelijk
vonnis, omdat het niet anders is dan een
logisch gevolg van het menschelijk instinct
lk geloof dat het met degene, die is aan
gewezen den Staat te besturen, niet anders
is gesteld. Want ook hij wordt maar al te
dikwijls schuldig geacht voor datgene, wat
de staatsmachine overkomt.
En hoe dikwijls komt het voor, dat ook
de machine die wij den Staat mogen noe
men, maar heógst gebrekkig functioneert."
In den Balkan is dit zeker vaak het ge
val geweest en de machinisten van den trein
de vorsten hadden daar wel een bijzonder
moeilijk taak.
Dit mogen we bij de beoordeeling niet
vergeten.
E. W.
(Nadruk verboden).
Koning Alexander van Joego-Slavië.
Van rechts naar links Koning Carol, kroonprins Michaël en prins Nicolaas.
