Reclamë-Prijzen
f. son
LODENSTOFFEN
TE HUUR
N.V.'i
VOOR UW KIPPEN
HOEOEN en PETTEN
mooie vrije Heerenhuizen
P.J.v.KAMPËNHOUT
GRAFZERKEN
KRUISEN
TARIEF VAN SCHOENREPARATIE.
Voorhanden om te verhuren
J. VAN OER STOK, HaarLstr. 135-137, Tel. 314
Laat llw Drukwerk vervaardigen
bij de N.V. „De Leidssbe Courant"
J DE LA BIJE
A. LENTING
EET NU SPEK
Klingers Kruidenwijn
f 29.—
MAANDAG 16 FEBRUARI 193i
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 8
VIJF EN TWINTIG JAREN
ORTHOPAEDIE.
14 Febr. 1906—14 Febr. 1931.
Dezer dagen heeft dr. Murk Jansen met een
rede onder bovenstaanden titel het feit her
dacht dat hij voor 25 jaren in een openbare
les zijn werkzaamheden als privaat-docent
aan de Rijks-universiteit te Leiden begon.
Spr. zeide zijn persoonlijke belevenissen in
dit werk stilzwijgend te willen voorbijgaan,
evenals den arbeid door hem en zijn mede
werkers in de polikliniek voor orthopaedie en
in de operatiekamer der heelkundige afdee-
ling. Spr. wilde trachten te schetsen den voor
uitgang, die de orthopaedie wetenschappelijk,
practisch en maatschappelijk heeft ondergaan.
Toen Andry in 1741 den naam orthopaedie
samenstelde en het eerste boek onder dien
naam uitgaf, stond de orthopaedie in het tee-
ken van massage en lichaamsoefeningen. De
aangeboren scheefhals werd behandeld door
wrijven met lauwen wijn en olie; de bochel
door zarht drukken op-bult en borstkas. Ver
kromde sleutelbeenderen door een langen
Blok aan beide einden met gespreide armen
vast te h\«uden. De meening, dat zoo geringe
krachten misvormingen konden genezen, sloot
vrees in voor gelijke krachten die op het nor
male lichaam zouden inwerken, zoodat zelfs
tegen krachtige»! druk van de handen der
voedster wordt gewaarschuwd.
Wij vinden hi\>r de orthopaedie in een sta
dium, waarin zij gedurende een eeuw bleef
sluimeren. Eerst ih de veertiger jaren der vo
rige eeuw werd zij uit haar slaap gewekt, toen
Stromeyer de tenotomie der Achillespees leer
de uitvoeren, waardoor de te voren ongenees
lijke spitsvoet voor behandeling werd toegan
kelijk gemaakt.
Een kwart eeuw later bracht de leer der
asepsis naast de verlenging ook de verplan
ting van pezen door Nicoladoni, waardoor
belangstelling ook van wetenschappelijke zijde
werd gewekt. Huter en VoHcmann stelden een
tweetal regels op voor de vorming en den
groei van beenweefsel, die echter weersproken
werd door Julius Wolff die in 1892 een wet
voor de vervorming van beenderen het licht
deed zien, welke aan de beenderen een ver
vormbaarheid toekende welke die der opvat
ting van Andry naderde.
In Nederland werd omtrent dien tijd groote
luister bijgezet aan de massage door dr. Metz-
ger. Hij trad op als een wonderdoener, en trok
ook de hoogstgeplaatsten van heinde en ver
tot zich om genezing; doch van eenige weten
schappelijke bijdrage door hem geleverd, is
niets bekend. Niettemin spoorde zijn voor
beeld velen tot navolging aan, en leidde tot
overschatting der waarde van massage.
Zoo was in 1904 de stand der orthopaedie
die, toen de toenmalige hoogleeraar der heel
kunde mij verzocht, mij als privaat-docent in
de orthopaedie voor het onderwijs beschik
baar te stellen: Redressementen, gipsverbanden
en apparaten, platvoetzolen, tenotomieën en
peesverplantingen; en daarnaast (heil)gymnas
tiek en massage voor skoliose, ronde ruggen
en platvoeten zelfs, voor duistere gewrichts
aandoeningen en in 't algemeen voor pijnen
van onbekende oorzaak die niet in buik of
borst gelegen waren, en waaraan gaarne de
naam „rheumatiek" werd toegekend.
Thans weten wij, dat been eerst onder zeer
groote krachten welke die der normale func
tie verre overschrijden kan worden ver
vormd. Stijgt de druk der functie langzaam,
dan worden eerst meer zouten in het been
weefsel afgezet, soms tot 10 pet. boven de
norm. Bij voortgaande stijging echter blijkt de
reactie om te keeren en worden zooveel zou
ten opgeslorpt dat het been weeker wordt dan
normaal en door de inwerkende krachten
wordt samengedrukt, eerst langzaam zonder
dat nog inwendige breuken ontstaan, later met
instorting van de inwendige structuur. De
handwortelbeenderen van lieden die te zwaren
arbeid verrichten, leveren hiervan sprekende
voorbeelden.
Een wet die op afwijkingen in den groei
der ons ombringende menschen, dieren en
planten licht werpt, is de wet der kwetsbaar
heid van snel groeiende weefsels. Zij leert:
lo. elke schadelijkheid die snel groeiende
weefsels trekt, verzwakt daarvan de groei
kracht is grooter naarmate de groei sneller
is. Daar nu in den volwassene de spieren
43 pet. van het lichaamsgewicht uitmaken en
de beenderen 17 pot., en alle overige weefsels
veel minder van de groeikracht voor zich op-
eischen, is het begrijpelijk dat schadelijk
heden, die op de ouders of op het kind het
zij voor of na de geboorte hebben inge
werkt een verzwakking geven, eerst van de
spieren, daarna van de beenderen, fcn zuo
heeft de orthopaedie die graden van groei-
zwakte of lichaamszwakte leeren onderschei
den, n.l. den lichten graad, den spierzwakke,
die in de jongelingsjaren uit de krachten
groeit; den zwaren graad, de rachitis of En-
gelsche ziekte met zwakte van spieren en been
deren die te klein blijft, en tusschen die beide
den matigen graad met spierzwakte en X-
beenen die noch te klein noch te groot is.
Hierdoor is gebleken dat de toenemende
lengte onzer lotelingen, die met zooveel blijd
schap als een toename der vitaliteit van ons
volk begroet is, geen teelten van kracht, maar
van zwakte is. Trouwens de smalle bouw, dë
platvoeten, de vaak ronde rug en de blauwe
handen verkondigen dit eiken opmerkzamen
beschouwer. En de noodzakelijkheid, de oor
zaken dezer verzwakking op te sporen, kan
met het oog op de toekomst van ons volk met
niet genoeg nadruk worden bepleit.
Dezelfde wet der kwetsbaarheid van snel
groeiende weefsels heeft ons in staat gesteld
van een aantal aangeboren misvormingen den
aard en de oorzaak aan te wijzen, en naar
het tijdstip van haar ontstaan in chronologisc
volgorde te rangschikken.
Behalve inzicht in het wezen van te voren
bekende toestanden te brengen heeft de ortho
paedie een aantal te voren onbekende afwij
kingen leeren kennen, waarvan te voren slechts
een enkel zeer opvallend verschijnsel als pijn
of bewegingsbeperking b#kend was. Zoo heeft
het „dérangement interne" van de knie uit
het begin dezer eeuw plaats gemaakt voor een
aantal nauwkeurig omschreven toestanden, als
scheuren van menisci, van de kruisbanden, zij-
HET AUTOBUS-DRAMA TE BLERIK. Op de lijn Venlo—Nij
megen, is Zaterdag' een autobus van de Fa. Kuypers uit Venray
op den overweg bij Blerik door den trein gegrepen. Van de 22
inzittenden personen werden er 3 onmiddellijk gedood en verschei
dene ernstig gewond. De overblij fselen van de totaal vernielde auto.
banden, afbreken van de punt van het scheen
been en ingedrukte knieën of hooge knieschijf
met lage en hooge vetinklemmingen. In de
heup zijn naast ontstekingen de afplatting van
dijbeenhoofd en -hals bekend geworden met
tal van neventoestanden welke zich door de
gevonden regelen en wetten voor den groei en
de vervorming van beenweefsel op eenvoudige
wijze laten verklaren. Van de gewrichtsaan
doeningen zijn die der gewrichtsslijtage van de
ontstekingstoestanden gescheiden als een af
zonderlijk soort dat een heel afzonderlijke
behandeling eischt. Operatieve behandeling van
bepaalde tuberculeuse heeft steun gevonden in
nieuwe bacteriologische onderzoekingen. De
behandeling der aangeboren heupontwrichting
van de zuigeling is verbeterd, die van den vol
wassene voor verbetering toegankelijk ge
maakt. Hetzelfde geldt voor bijkans alle aan
doeningen van het bewegingsapparaat. En dit
alles is het resultaat van nauwkeurig klinisch
en röntgenologisch onderzoek van vele hon
derden artsen over de geheele wereld en de
toepassing van door hen uitgedachte, goed
deels operatieve, methoden van behandeling.
Door deze verrijking van het kennen en het
kunnen der orthopaedie is de beteekenis van
massage en heilgymnastiek dermate op den
achtergrond geraakt, dat ik ze gedurende de
laatste vijftien jaren niet eenmaal heb noodig
gehad. In de toekomst is een gewichtige taak
voor het onderwijs gelegen in het bekend ma
ken van de nieuwe vondsten der orthopaedie.
Men zal moeten ophouden met het woord
„rheumatiek" onwetendheid te bedekken en
met massage of -(heil)gymnastiek een schijn-
behandeling in te stellen. Men zal moeten in
zien, dat, indien uit een gewricht de storende
afwijking verwijderd is, massage overbodig is;
en indien niet, massage nutteloos is. Ook voor
beenbreuken geldt hetzelfde. Zijn deze in goe
den stand geplaatst, gehouden en genezen, dan
is massage overbodig, en verkeerd genezen
beenbreuken geraken door die maatregel niet
in goeden stand. Wie beseft dat één actieve
samentrekking van een spier meer doet voor
de circulatie en de ontwikkeling der spier,
zal patiënten met platvoeten niet meer aan
kuit- en voetspieren masseeren. En het gevolg
van het naar ouden trant veelvuldig toepas
sen der massage voor de lijders is niet slechts
dat zij aan meer afdoende behandeling ont
trokken blijven, maar vaak ook dat zij zoolang
aan massage en bewegingsoefeningen onder
worpen worden dat de aandoening te sterk is
geworden om door eenigen maatregel te wor
den verbeterd. Zoo danken tallooze zwaar ge
bochelden hun ongeneeslijke misvorming aan
het feit, dat zij vele jaren lang aan (heilgym
nastiek en massage onderworpen werden.
Ik hoop, dames en heeren, dat U aan den
opbouw der orthopaedie en de verbreiding
harer kennis in de toekomst zult willen mede
werken. Vooral in het zoeken naar de oor
zaken der voor ons volk zoo bedroevende ver
zwakking der rijzende geslachten, en in het
ondervangen dier oorzaken zal ieder leven een
aandeel kunnen nemen. Ik heb gezegd.
STOOMVAARTBERICHTEN
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
MARNIX VAN SST. ALDEGONDE arr.
13 Febr. van Amsterdam te Batavia.
POELAU TELLO (uitr.) vextr. 13 Febr.
van Belawan.
T ARAK AN (uitr.) arr. 13 Febr. te Ba
tavia.
KON. HOLL. LLOYD
GELRIA (bhuisr.) vertr. 14 Febr. van
Pernambuco.
IMMO (fchuisr.) vertr. 12 Febr. van Fa'l-
mouth.
IVO arr. 13 Febr. van Brazilië te Bre
men.
MONTFERLAND vertr. 14 Febr. van
Londen naar Amsterdam.
ORANIA arr. 14 Febr. van Amsterdam
te B.-Aires.
HOLLAND—AMER IK A-LI JN.
BINNENDIJK arr. 13 Febr. van Phila
delphia te Baltimore.
NICTHEROY Vanc.-Rond-Rott., pass.
13 Febr. St. Catherine's Pt.
NIEUW AMSTERDAM, Rott, naar New
York, pass. 14 Febr. Cape Race.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
BALOERAN (uitr.) vertr. 3 uur nam.
van Marseille.
INSUL1NDE (uitr.) vertr. 14 Febr. van
Colombo.
DIRK SCHAEFFER, de bekende pianist,
is hedenmorgen na langdurige ongesteld-
heid overleden.
HET ERNSTIG AUTOBUS-ON GELUK op den overweg bij Ble
rik. Het parket uit Roermond ter plaatse waar de ramp geschiedde.
LEIDSCHE NAAIMACHINEHANDEL
HAARLEMMERSTRAAT 159 BI] JANVOSSENSTEEG
PRIMA MACHINES MET GARANTIE. Hansa f47.50, Breuabor
f52.50, Gazelle f65.Victoria f70.Vesta f75.Gritzner
f75.Kaiser f85.Oude machines worden ingeruild tegen
hooge waarde. REPARATIE GOEDKOOP. 2039
zeer modern en comfortabel ingericht. Huurprijzen billijk
f 45.— per maand. Dagelijks te bezichtigen en aanvragen
te rich^n aan het Woningbureau Fagelstraat 5.
1725
GOUD
ZILVER
Grootste keuze =02!
TROUW-, VERLOVINGS-
EN MGNOGRAMRINGEN
GRAVEEREN GRATIS.
EDELSMID - JUWELIER
HAARLEMMERSTRAAT 125
Leiden Telefoon 1744.
Atelier voor Reparatiën.
DIAMANT
HORLOGES
om U in de stille
wintermaand ook
tot koopen
te bewegen 1721
PROFITEERT
Nieuwe Rijn 1 - Hoogstr. 3-4
RIJNKADE 10 - TEL. 673
LEIDEN
SPECIALITEIT IN: 2017
6n verdere Marmeren werken
BRANDSTOFFEN
iVoor prima soorten
Anthraciet en
alle andere
k brandstoffen
tegen con-
curree-
rende
Oude
Heeiengr.
13
Telefoon 587
PrUzen
Is UW
adres
Heeren Zolen en Hakken f2.Dames Zolen en Hakken f 1.50
Schoenreparatie kan in I uur klaar Kinderwerk volgens grootte
RUBBERZ00LPLATEN vanaf f 1.25 p. pond ZOOLLEER vanaf f 1.25 p. pond
Rubberhakken Wood-Milne, Economie. Hool-Hil, in alle maten voorradig
Fournituren o.a. Schoenveters, Schoencreams, Inlegzolen, Gereedschappen
Rijwielhandwarmers, Beenkappen, Rijwieltasschen, Actemappen goedkoop2040
Aanbevelend, N. A. VAN WIJK, HaarIbriinersiraai 159-161 bij de Janvossenst., Tel. 1788
„vuurverzinkte
I stalen spi'raalveererc 13
ook een van de belanqrijtafe^
voordeden van een
J.K.L.
5PRIN6MATRAS|
Vraagt Uw winkelier.
BUST
KAPOK- EN MATRASSENFABRIEK KLEINE
iiiimiiiiiiiiiiiii STATIONSWEG 47a nsiiiiiiiiiiiisiiis
PORCELEIN TAFELSERVIES
voor 600 personen, met bijbehoorend gUaswerk
Sourgogne-, Champagne-, Rijnwijn-,
Port-, Likeur- en Waterglazen.
Verzilverde Tafel- en Dessertmessen, Vischcouverts
Verchroomde Tafel- en Dessertlepels en Vorken
VINGERKOMMEN, MESSENLEGGERS, BLOEM
VAZEN, IJSSCHELPEN, M0CCAK0PJES 2014
Prima Grove Gebroken Tarwe
met Chev. Gerst, Mais en Zonne-
pitten, kan ik U op heden voor
den STERK VERLAAGDEN
PRIJS LEVEREN van
13.50 per 58 K.G. franco
met gratis een baaltje doppen
TIJDELIJKE AANBIEDING
VOER III (gezonde kwaliteit)
per 50 K.G. 13.25 ook met
gratis baaltje doppen.
Electr. Pluimveevoederfabr.
LEIDEN - TEL. 781
J&nthr acêet
WAARMEDE UW KACHEL
DAG EN NACHT DEN HEELEN
WINTER AAN BLIJFT
CEREYGHTON
Hooigracht 46 - Tel. 114
II 'UWVEEN
Abonnementen en advertentiën
worden aangenomen door
Telefoon 2457
die U werkelijk staan.
DE MEEST BEKENDE
ZAAK IN LEIDEN EN
OMSTREKEN
5 pond vet Spek f 1.25
5 pond gesm. Reuzel t 1.25
5 pond rauwe Reuzel f 1.50
5 pond vette lappenf 1.25
5 pond mager Spek f 1.75
5 pond gesm, Ruidvet 11.75
Probeer onze rauwe en
gekookie gerookte worst
70 cent per 5 ons
THJ.W.BERGERS,IM
Fil. Haarlemmerstr. 246
2018
Fa.C. BLOOT Zn.
KL0KSTEEG 7, LEIDEN
Alleenverkoop:
11.95 per gr. tl.
Tegen Bloedarmoede,
Zenuwen, Slapeloosheid,
Zwakte. 2020
OMSTREKEN VAN LEIDEN
Alom verkrijgbaar.
Bedstel
compleet
geschilderd Ledi
kant, 6 Onderla
gen, 2 Stroomatr.,
3 deelig Matras m.
schuin Peluw en
2 Kapok- Kussens
Aiics de grootste 2 persoons-
maat. Te zamen voor slechts
bij 2043
Gebrs. P. D. Brieër's
Kraaierstraat hoek Utr. Veer
Groote sorteering in effen en fantasie
DAMESST0FFEN - DAMESHOEDEN
HAARLEMMERSTRAAT 92-94 - LEIDEN
BIJ AANKOOP GRATIS KNIPPATROON NAAR MAAT
