22ste Jaargang WOENSDAG 11 FEBRUARI 1931 No. 6819 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND BINNENLAND Ste- &2ictae4ve (Sou/Ycmt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per post f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeolingen wordt het dubbele van bet tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit twee bladen DUITSCHLAND de buitenlandsche "politiek Uittocht der Hitlerianen. De rijksdagzitting van gisteren, waarin Cur- tius zijn met groote belangstelling verwachte rede zou houden over Duitschlands builen- landsche politiek, begon met een merkwaardig voorspel: Nauwelijks had de voorzitter de vergadering geopend, of de nazis rezen overeind en hun woordvoerder Stoehr bracht een fulminant pro test uit tegen de, zooals men weet aangeno men, wijziging van het reglement van orde, die Stoehr een schending der grondwet heette. Alle op grond hiervan tot stand gekomen besluiten moeten als in strijd met de grondwet worden beschouwd, verklaarde hij. „Wij nationaal-socialisten, zullen in dit huis van de georganiseerde grondwetsschending niet meer meewerken". „Wij zullen dezen rijksdag der schatting betaling verlaten. (Toejuichingen links). Wij zullen, als Duitsche oppositie, om de ziel van het volk strijden". „Wij waarschuwen de publieke wereld opi nie, dat besluiten van dit Huis geen besluiten zijn (Herrie links). Wij doen een beroep op Hindenburg, als .be schermer van de grondwet. Moge hij tegen het drijven van dit huis, dat in strijd met de grond wet is, opkomen I Wij verlaten dus het Young-parlement en zul len eeist terugkeeren, wanneer zich eventueel de mogelijkheid voordoet een of anderen bij zonder gemenen aanslag op het volk af te slaan (gejoel links). De nazis juichen driemaal „Heil" en mar- cheeren gezamenlijk de zaal uit. Vervolgens stond de Duitsch-nationaal v. Freytagh-Lorringhoven op, om op zijn beurt een verklaring voor te lezen. Ook daarin heette de reglementsverandering een schending der grondwet „Wij zullen echter", vervolgde spreker, „ver der met dezen rijksdag meewerken. Aan de discussies over de buitenlandsche politiek zul len we echter geen deel nemen. Deze Young- rijksdag heeft alles goed gevonden, wat in Duitschlands nadeel is". (Heftige protesten links en in het centrum. Het slot van 's mans uitval is onverstaanbaar). In gesloten gelederen, v. Freytagh voorop, verlaten de Duitsch-nationalen de zaal. Nadat nog enkele afgevaardigden tegen de verandering van het reglement van orde had den geprotesteerd, o.a. de communisten, die intusschen „niet aan de comedie van de nazis en hun volgelingen wilden meedoen', verleen de de rijksdagvoorzitter het woord aan dr. Curtius, den minister van buitenlandsche za ken. De rede van Curtius. Dr. Curtius gaf eerst een beschouwing van de besprekingen in de studiecommissie voor Europeesche samenwerking. Met voldoening begroette dr. Curtius het feit, dat de sovjet unie zich in principe tot' medewerking in de Europeesche studiecommissie bereid had ver klaard. Een der lastigste vragen is de verhou ding tusschen Duitschland en Frankrijk. De Duitsch-Fransche verhouding is de spil van de groote Europeesche kwesties. Een ge biedende noodzakelijkheid is het, een aanvang te maliën met de herziening van regelingen, die onhoudbaar blijken. Het zou noodlottig voor Europa zijn, indien men aan gene zijde van den Rijn niet eindelijk ging inzien, welke oorzaken tenslotte de huidige miserie van Europa heb ben veroorzaakt. Het nieuwe Europa mag niet worden opge bouwd op den grondslag onzer ontzettende ruïne. Vervolgens kwam de ontwapeningskwestie ter sprake. De grootsche taak der ontwapeningsconfe rentie, aldus Curtius, moet reeds in de naaste toekomst een beslissenden invloed uitoefenen op de politiek van alle deelnemende staten. Dan zal blijken, of men tot ontwapening kan komen of niet. Voor Duitschland zal dan tevens blijken, of het zal kunnen rekenen op een vervulling of op een verder uitstel van de vervulling der beloften, die men Duitschland gedaan heeft, toen de vrede werd gesloten. Nog gisteren heeft de Engelsche minister van buitenlandsche zaken verklaard, dat ieder volkenbondslid tot ontwapening bereid is. Nu moeten op de woor den daden volgen. Wij verlangen dezelfde veiligheid en garan ties als alle andere staten. Voor de geheele wereld is de oplossing van het ontwapenings- vraagstuk de toetssteen voor den volkenbond. In het middelpunt van de beraadslagingen van de jongste volkenbondsraadszitting stond de behandeling der Duitsche minderheden in Polen, vervolgde de minister. In duidelijke bewoordingen werd vastgesteld, dat de bepa lingen overtreden waren. Ook in de toekomst zal Duitschland alles doen, om de rechten der minderheden te beschermen. De minister sprak de verwachting uit, dat de Poolsche regeering de noodige maatregelen zal treffen, om, zooals te Genève was bevolen, herhaling te voorkomen van de gewelddaden, Duitschland zal het resultaat nauwkeurig na gaan en behoudt zich voor om, ingeval een en ander niet aan zijn verwachtingen voldoet, de noodige démarches te ondernemen. Daarna sprak de minister over de verhou ding van Duitschland tot den volkenbond. Den laatsten tijd heeft de volkenbond van spr. scherpe critiek moeten hooren, doch bij alle ondervonden teleurstellingen heeft de volken bond toch te veel beteekenis, dan dat Duitsch land zich het gebaar van een uittreden uit dit instituut zou mogen veroorloven. Het is niet juist, dat Duitschland's lidmaat schap van den volkenbond tot nog toe geen enkel resultaat heeft gehad, en dat de politieke bewegingsvrijheid van Duitschland erdoor ge remd zou zijn. Het is juist de taak der Duit sche buitenlandsche politiek, om den volken bond meer en meer actief te maken, overeen komstig zijn grondbeginselen. De moreele gelijkberechtigheid van Duitsch land staat in het nauwste verband met de kwestie van de oorlogsschuld. Geheel Duitsch land is het er over eens, dat het dictaat van Versailles een ernstig onrecht is en Duitsch land heeft zulks vaak openlijk verklaard. In den strijd voor waarheid, eer en vrijheid, heeft Duitschland verschillende wegen begaan. Het gevolg is geweest, dat bijna alle deskun digen in de geheele wereld zich met de schul denkwestie hebben bezig gehouden. De dag is niet meer ver, dat rechters en geleerden zullen samenkomen, om de waarheid vast te stellen. Het herstelvraagstuk is in Genève niet be handeld. Het dringt zich echter als een onge- noode gast bij elke internationale bespreking op. Sedert de Haagsche conferentie, heeft er een volledige wijziging der wereld-economie plaats gehad. Wij staan thans voor geheel nieuwe vraagstukken en voor een crisis, waar van het herstelvraagstuk een der voornaamste oorzaken is. Bij den financieelen nood-toestand van Duitschland en de ellende van het Duit sche volk treedt de herstelkwestie van zelf weer op den voorgond, ook in de buitenland sche politiek. Bij het aan het bewind komen van de Duit sche regeering heeft zij het streven van haar buitenlandsche politiek duidelijk uiteen gezet. Achter dit streven staat de overweldigende meerderheid van het Duitsche volk. De methode om het doel te bereiken kan slechts zijn, het vereenigen van een taaien wil, met een helder inzicht in den toestand en een bezonnen leiding. Ik ben ervan overtuigd, dat de rijksregeering op dezen weg een steeds grootere schare van volgelingen zal vinden, (Luide toejuichingen bij de meerderheid). GEVAARLIJK SPEL Een mobilisatie-oproep der Nationaal- Socialisten. Gistermorgen was op de meeste reclamezui len en muurvlakten in verschillende deelen der stad Chemnitz, de volgende nationaal so cialistische „Mobilisatie-oproep" aangeplakt: Vrijwilligers: Wij staan voor moeilijke beslis singen. In alle streken van Duitschland roepen wij u op. De burgeroorlog-orgapisaties der Reichsbanner willen op 22 Februari a.s. hun voor-mobilisatie gereed hebben. Eiken dag lezen wij van bloedige overvallen van communisten op nationaal-socialisten. Onze eerste mobilisatiedag is de 10e Fe bruari. Wij moeten allen voor de toekomst van ons volk waken. Daarom roepen wij alle Duitsche mannen en jongelingen op, om zich dadelijk bij de nationaal-socialisten aan te sluiten. Het gaat om de vrijheid van ons ge liefd vaderland. Lichtingen 1913—1917, 1896—1913, allen die voor 1896 geboren zijt, naar de nationaal-so- cialistische reserve. Groote menschen-menigten stonden rondom de plakkaten, en discussieerden heftig over den inhoud. Incidenten hebben zich tot nog toe niet Uit Brunswijk wordt gemeld: Verscheiden vereenigingen en bonden uit de diverse poli tieke kampen zijn voornemens, den 21sten en 22sten Februari betoogingen te organiseeren. Het politie-presidium heeft intusschen, we gens dreigend gevaar voor de openbare rust, alle openlucht-meetings en optochten op beide dagen verboden. RUSLAND aNTI-SEMIETISCHE excessen. Ernstige mishandelingen. De laatste dagen bevatten de sovjet-bladen verschillende berichten over anti—semietische excessen op Russische fabrieken, waarbij het vooral in de steden Astrakan en Kizel tot ern stige uitspattingen is gekomen. In een fabriek in eerstgenoemde plaats drong tijdens het schaftuur een groep arbeiders het lokaal bin nen en na de deur op slot te hebben gedaan, wierpen zij zich onder den kreet: weg met de nationale minderheden, op eenige daar aan wezige Joodsche arbeiders. Dezen werden mis handeld en zelfs met messen bewerkt, zoodat sommigen ernstig gewond werden. Te Kizel vond de overval op een mijnonder neming plaats, waar jeugdige Joodsche arbei ders, die vakonderricht aldaar bijwoonden, door andere jonge arbeiders werden aange vallen en zeer ernstige verwondingen opliepen. Deze progrora-achtige excessen hadden plaats onder de oogen van verschillende leden der communistische en vakvereenigingsorganisaties, zonder dat een hand werd uitgestoken om aan het schandelijk gedoe een einde te maken. Genoemde organisaties trachtten nadien de zaak in den doofpot te stoppen, doch toen bij een politie-onderzoek het ernstig karakter van den overval was gebleken, werden er discipli naire straffen uitgesproken. Deze bestonden in het schorsen van twee personen in hun par tijfuncties, het ontslaan van een der arbeiders, terwijl nog twee andere vakbondleiders een berisping in ontvangst moesten nemen, daar zij geen maatregelen hadden getroffen, om aan de mishandelingen een einde te maken. Van een gerechtelijke vervolging wordt in de desbe treffende berichten echter geen gewag ge maakt. i BRITSCH-INDIE NEW DELHI INGEWIJD. Een sprookfesstad verrezen. Gisterochtend zijn de feestelijkheden begon nen ter inwijding van de rijkshoofdstad New Delhi, welker aanbouw onlangs voltooid is. In tegenwoordigheid van den onder-koning en van vertegenwoordigers der dominions werd een groep van vier prachtige zuilen onthuld, die Canada, Australië, Zuid-Afrika en Nieuw- Zeeland geschonken hebben. De feesten zullen een week duren. Gisteravond gaf de onder-koning aan de In dische vorsten en de vertegenwoordigers der dominions een banket, dat gevolgd werd door een schitterende recepti-i, waarop 700 gasten verschenen. Een geweldig werk is met de voltooiing van het nieuwe paleis en der,'iOverige gebouwen vol bracht. Vooral het paleio 1s 'n indrukwekkend bouwwerk, in hoofdzaak opgetrokken in uitge sproken Westerschen stijl, ofschoon ook Oos- tersche motieven er in zijn verwerkt. Het ge heel wordt overheerscht door een reusachtig, centraal gelegen koperen koepelgewelf, dat aan het Pantheon herinnert. De koepel over spant de durbar-zaal, waarin iederen Donder dag de onderkoning zitting, zal houden ter ont vangst van de maharadja's. In haar middel punt is deze imposante zaal niet minder dan 45 M. hoog. Het paleis bezit in totaal 240 vertrekken en men krijgt een goeden indruk van zijn overwel digende uitgestrektheid, wanneer men bedenkt, dat er zich gangen in bevinden, die 180 M. lang zijn! De bouwkosten beloopen 15 millioen gul den, terwijl de beide belendende bouwwerken te zamen 18 millioen gulden hebben gevergd. In de oorspronkelijke plannen waren slechts deze drie gebouwen voorzien. De ontwikkeling der verhouding van Britsch-Indië tegenover het moederland bracht echter met zich, dat men rechts er van nog een vierde monumen taal gebouw heeft opgetrokken, waar de Prin senkamer, de Staatsraad en de Wetgevende Raad zullen zetelen. De symmetrie der nieuwe regeeringsstad is daardoor teloorgegaan. Zij zal echter worden herwonnen, wanneer uitvoe ring wordt gegeven aan het voornemen, om thans ook ter linkerzijde een nieuw gebouw te doen verrijzen ,dat dan als zetel van het Britsch-Indische hooggerechtshof dienst zal moeten doen. Met de regeeringsgebouwen als centraal punt is in New Delhi een model-tuinstad ont staan met breede wegen, omzoomd door prach tige bungalows. Kings Way, de weg, die langs de regeeringsgebouwen zich uitstrekt, heeft een breedte van ruim 35 M. Vijfhonderd millioen K.G. steenen moesten over een afstand van 350 K.M. worden aange voerd om New Delhi in het leven te roepen. Ruim 20.000 man, onder wie 3000 metselaars, waren er soms tegelijkertijd aan het werk om deze stad, waarvan de bouwkosten in totaal 120.000.000 gulden hebben bedragen, te doen verrijzen. In de onmiddellijke nabijheid van Oud Delhi, waar eenmaal de grootmogols Akbar de Groote, Humayan en sjah Jehan, de sterke Mohamme- daansche veroveraars van Bengalen, den scep ter hebben gezwaaid en wier historische daden door de marmeren praalgraven der ruinenstad voor alle tijden bewaard zijn gebleven, is thans aan de oevers van de Jumma een moderne re sidentie ontstaan. De nieuwe machthebbers van dit wonderland hebben op treffende wijze ver leden en heden met elkaar verbonden. KONINKLIJKE BESLUITEN. Inspecteur gymnasia. Bij Kon. besl. is aan dr. C. J. Vinke- steyn, op zijn verzoek, met ingang van 1 September 193L, eervol ontslag verleend als inspecteur der gymnasia, met dankbe tuiging voor de door hem in deze betrek king bewezen diensten. TWEEDE KAMER Gistermorgen te elf uur kwam de Twee de Kamer in vergadering bijeen. Interpellatie-aanvragen. De heer v. d. Tempel (S.D.) vraagt een interpellatie aan over de maatregelen, die de regeering voornemens is te nemen in verband met de crisis en de tot nu toe genomen maatregelen in verband met de werkeloosheid. De heer W ij n k o o p (C.P.) vraagt ver lof tot interpellatie over het verband van Nederland tot de huidige politieke en mi litaire oorlogstoerusting in West-Europa, mede in verband met de verklaringen van den chef van den Ned. Generalen Staf. Op deze verzoeken zal Woensdag wor den beslist. Interpellatie-De Vlieger. Aan de orde is het verzoek van den heer De Visser om te interpelleeren over den noodtoestand der werkeloozen. De voorzitter stelt voor, het ver zoek toe te staan. Aldus besloten. De in terpellatie zal gehouden worden na de be handeling van het steunwetje voor de aard- appelmeelindustrie. Steun aan de aardappelmeel- industrie. Aan de orde is het wetsontwerp tot het. verleenen van orediet aan de aardappel- meelmdustrie. Do heer v. Voorst tot Voorst (R.K.) is maar zeer weinig bevredigd over het regeeringsvoorstel. Hij wijst op den ontzaglijken voorraad meel, die het Alge meen Verkoopbureau bezit. Deze voorraad zal alleen opgeruimd kunnen worden als de prijs nog meer daalt dan beneden de 9 gulaen. in de eerste plaats dient een regeling dus rekening te houden met dit overschot. De regeering heeft zich er wel zeer goedkoop afgemaakt. Risico loopt zij vrijwel niet en het heele voorstel Kost den Staat niets. De voorgestelde steun kan al leen baten als de prijs stijgt. Wat de re geering doet, is het maken van een ge baar. Zij had met een voorstel moeten komen, de voorraden te doen opruimen, b.v. door overeenkomsten met fabvieten. Het huidige ontwerp is een bespotting, maar de industrie is zóó murw geworden, dat zij met de pet in de hand iederen aal moes moet aannemen. Ware dit niet het geval, dan zou het voorstel onaanneme lijk zijn. Met ons ongerept vrijhandeisslel- sel gaat menig bedrijf te gronde. De heer v. d. Sluis (S.D.) zegt, dat er maar één afdoend middel is om te helpen, d.i. dat men het overschot van een millioen balen van de markt afneemt. Het is echter de vraag of het mogelijk is. Over vernie tiging kan immers niet worden gepraat. Een groote tekortkoming van het ont werp is, dat het bedrag van het voorschot te laag en de rente te hoog is. Hierdoor wordt de steun een aalmoes. Er bad een rente voorschot moeten gegeven worden. Dit zou neerkomen op ongeveer 6 gulden per H.A. Een dergelijk klein offer is alles zins geoorloofd. Spr. dient een amendement in om voor schotten en credieten renteloos te doen zijn. Dit amendement is mede ondertee kend door de heeren v. Voorst tot Voorst, Ebels, Loerakker en Hiemstra. De heer Weitkamp (C.H.) vraagt zich af wat de regeering nu eigenlijk voor nemens is te doen om den landbouw te hel pen. De landbouw staat aan alle stormen van de crisis bloot en de regeering kan niet genoeg zorg besteden aan dezen tak van volksbestaan. De nood is hiernij zeer hoog gestegen. De heer Hiemstra (S.D.) schetst de moeilijkheden, waarin de veenkoloniën ver- keeren door de overvloedige oogsten van 1928 en 1929 terwijl de aardappel daar het hoofdproduct vormt. De moeilijkheden zijn nog vergroot door het feit, dat onderschei dene landen een hoog invoerrecht op aard appelmeel heffen. Wat nu het wetsontwerp betreft, dit is bij de belanghebbenden een groote teleur stelling geweest. De lieer Ebels (V.-D.) gaat de oorzaken na, die geleid hebben tot de crisis in de aardappelmeelindustrie. Eén dier oorzaken is de ongebreidelde concurrentie tuscheu de fabrieken. Wellicht kan de regeering de coöperatie en de niet-aangesloten fabrie ken trachten tot elkaar te brengen. De heer B r a a t (P.B.) stelt de vraag of de vooraad aardappelmeel niet kan wor den verwerkt tot veevoeder al zal dit ook geld kosten. Het voorstel van nu acht spr. al zeer poover. Hij wenscht in ieder geval het crediet renteloos te verschaffen. In geen land ter wereld wordt zoo weinig ge daan voor den landbouw "als in Neder land, waar wel millioenen worden uitgege ven aan hooge ambtenaarssalarissen. De heer Snoeck Henkemans (C.H.) constateert, dat de oogsten in 1928 en 1929 abnormaal hoog zijn geweest. Daarom is er een normale oogst overgeble- I ven. Hieraan was niets te doen. Tijdelijke hulp is echter alleszins gerechtvaardigd. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Vóór de rede van minister Curtius ver lieten de Hitlerianen gisteren den rijksdag. De inwijdingsfeesten van New Delhi. Schip aan de lersche kust in nood. (Buitenl. Berichten 2e blad). BINNENLAND. De K.R.O. zal de rede van den Paus relayeeren. (Radio 2e blad). De Tweede Kamer behandelde het voor stel tot steun aan de Aardappelmeelin dustrie. (Binn. 1ste blad). Het koperen feest van den Ned. R. K. Hanzebond van Slagerspatroons. (Binn. 2de blad). Bezwaren van sigarettenimporteurs te gen het voorstel tot heffing van opcenten op den tabaksaccijns. (Binn. 2de blad). Installatie van mr. J. B. Kan als lid van den Raad van State. (Binn. 2de blad). Een roofmoord te Grevenbicht? (Gem. Ber. 2de blad). Aanslag op een meisje te Bussum. (Gem. Ber. 2de blad). De kantoorhouder van de Handels- en Landbouwbank te Gorinchem gearres teerd. (Gem. Ber. 2de blad). Brutale oplichting te A'dam. De dader gearresteerd. (Gem. Ber. 2de blad). Liebermann wil revisie aanvragen. (Rechtz. 2de blad). De bloemententoonstelling te Haarlem. (lste blad). Spr. vraagt echter of een tijdelijke uit- voerpremie niet mogelijk is. De voorraad, die nu aanwezig is, kan dan weder ver koopbaar worden. De heer W ij n k o o p (C.P.) zegt, dat een eerste eisoh van een crisismaatregel moet zijn, dat degenen gesteund worden die werkelijk steun behoeven, n.l. de arbei ders. Hier worden alleen schadeloos ge steld zij, die met kapitalistische uitbuiting hun geld verdienen. De arbeiders in de veenkoloniale streek zullen van dit ont werp niet het minste voordeel genieten. Zij zijn ook over het ontwerp niet gehoord. Spr. dient een motie in, die zich erover uitspreekt, dat gedurende de credietver- leening geen arbeiders mogen worden ont slagen. De motie wordt niet ondersteund. De heer C o 1 ij n (A.R.) twijfelt aan de uitvoerbaarheid dezer regeling. Hij wenscht nog opheldering op een bepaald punt. Beter zou spr. het gevonden hebben als maatregelen waren voorgesteld om het surplus te loozen. De regeering zou dan het verlies voor haar rekening moeten heb ben genomen. Het crediet der Raiffeisenbanken is thans reeds te stellen op 6 per 100 K.G. Nu gaat de regeering nog 4 gulden geven. De vraag is nu of de Raiffeisenbanken be reid zijn te erkennen, dat de vier gulden die de regeering geeft in de eerste plaats moeten worden terugbetaald. Want als de prijs van het meel b.v. 7 gulden is blijft er slechts drie gulden over. Hoe stelt de re geering zich voor, dat deze zaak afgewik keld kan worden? Minister Ruys de Beerenbrouck zal heden antwoorden. De vergadering wordt verdaagd'. WERKLOOZENSTEUN. De vier groote steden vragen regeerings- bijdragen. Onlangs werd bericht, dat de wethou ders voor Sociale Zaken en de directeuren der Diensten, belast met den werkloozen- steun van Amsterdam, Rotterdam, 's-Gra- venha-ge en Utrecht een bespreking had den gehad over de steunregelingen, gelden de in de groote gemeenten en de regec ringscirculaire betreffende de voorwaarden, waarop van Rijkswege zou kunnen worden bijgedragen in de uitgaven voor crisis- steun. Uit deze besprekingen is voortgevloeid, dat de colleges van B. en W. der genoem de vier steden zich tot den minister van Binncnlandsche Zaken en Landbouw zou den wenden met het verzoek, een Rijksbij drage te verleenen in de kosten der steun regelingen, zooals deze thans in de groote steden gelden, welk verzoek door de ge meenten Amsterdam en 's Graven ha ge in middels reeds de vorige week is ine den.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1931 | | pagina 1