22ste Jaargang
DINSDAG 3 FEBRUARI 1931
No. 6812
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
2)e Êcicbdve Sou/toni'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f250 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTiEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Alededeclingen wordt
bet dubbele van bet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f0 50
j)it nummer bestaat uit twee bladen
V Een inconsequentie.
Het gewezen soc. dem. Kamerlid de heer
Stenhuis is door het partijbestuur der S.
D. A. P. voorloopig in de ban gedaan.
Nu heeft deze oud-voorzitter van het N.
V. V. zich bij de afdeeling Beekbergen der
S. D. A. P. als lid aangemeld, welke af
deeling den man toeliet. Deswege wordt
nu Beekbergen door het Partijbestuur be
dreigd met schorsing.
Wij zullen ze'fs niet pogen, op deze
houding der S. D. A. P. eenige critiek uit
te oefenen.
Wij willen veronderstellen, dat het par
tijbestuur niet anders handelen kon vol
gens zijn eerlijke overtuiging, wilde het
het belang der partij niei schaden, wilde
het dus zijn plicht niet verzaken.
Deze kwestie van inwendige partij-orga
nisatie zoeke men verder in de S. D. A. P.
zelf uit wij zullen van ;t verloop kennis
nemen.
Maar wij willen naar aanleiding hiervan
even wijzen op een inconsequentie in de
houding der S. D. A. P., een heel leelijke
inconsequentie.
Zij eischt voor zichzelf het recht op, om
te beslissen, wie er al dan niet Lid van de
par. m kunnen zi.' Best.
Maar.... als de katholieke Kerk ver-
klaait, dat degene, die dit of dat doet of
dit of dat nalaat, niet langer als katholiek
kan worden beschouwd dan weet vaak
een blad als het „Volk" geen woorden ge
noeg te vinden, om die Kerk zoo fel moge
lijk aan te vallen. En doet de Kerk dan
ie.s anueis dan een recht uitoefenen, waar
van de S. D. A. P. o. k zelf gel: Ik maakt.
Wij onderschrijven dan ook de opmer-
k cLe ue „Maasbode" gisteienavond
maakt naar aanleiding van het geval-Sten-
huis
Wij maken slechts melding van het
geval om aan te toonen, dat de leiders
der S. D. A. P. het blijkbaar goed
verstaan tucht uit te oefenen in hun
pari ij. Het is hun goed recht en ouk
hun plicht elementen te weren, welke
zij voor den goeuen gang van zaken,
naar eigen socialistisch inzicht, onge
schikt achten.
ALeen zouden wij in alle beschei
den c. i de opmerking willen maken,
dat de S. D. A. P. het dan v. taan
ook aan de natuurlijke leiders der
katholieken overlaat, wie zij wèl en
wie zij niet in de Kerk dulden.
Aan de aangewezen leiders der Kerk
moet 't spreekt toch eigealijk vanzelf!
ten slotte worden- overgelaten, om
beslissen, wat al dan niet in strijd is met
de leer, met de beginselen der Kerk, wat
het belang der Kerk in bepaalde omstan
digheden eischt.
daardoor herhaaldelijk in opschudding zijn
gebracht en vreedzame burgers zich daar
niet meer kunnen wagen.
De politie zal daarom de noodige af
weermiddelen treffen, waartoe de nieuwe
vergunningswet de mogelijkheid biedt.
De politie zal zeer scherp optreden te
gen caféhouders, die toelaten, dat daden
van geweld in hun lokalen worden voor
bereid.
Daartoe zal het sluitingsuur voor deze
lokalen kunnen worden vervroegd, terwijl
eventueel ook sluiting van deze lokalen iD
overweging zal worden genomen.
RIJKSDAG-ONTBINDING GEVRAAGD.
De Rijdsdagfractie der nationaal-socia-
listen heeft bij den Rijksdag een voorstel
ingediend, waarin den Rijkspiesident wordt
verzocht den Rijksdag onmiddellijk te ont
binden.
FRANKRIJK.
NIEUW FINANCIEEL SCHANDAAL TE
PARIJS.
e industrieel Philippe, stichter van
een oplickterslirma, is te Parijs gearres
teerd. Het bedrag van zijn oplichterijen
beloopt, circa 15 millioen francs, waardoor
speciaal een bank te Reims bena-deeld is.
ZWEDEN
DE VERLOVING VAN PRINS
LENNART.
De opper-maaischalk van het Zweeische
hof heeft Maandag de voLgende verklaring
gepubliceerd
Zuoals bekend, mogen de prinsen uit het
Koninklijk Huis niet huwen zonder toe
stemming van den Koning. Prins Lennart
heeft verklaard, zonder de toestemming
der Konings daartoe te hebben verkregen,
voornemens te zijn zich te verloven. Hoe
wel smartelijk getroffen, kan de Koning
hierin niet toestemmen.
Tegelijkertijd publiceert prins Lennart,
kleinzoon des Konings, zijn verloving met
mejuffrouw Karin Nissvandt.
Hij verklaart zich bereid, alle conse
quenties hiervan te aanvaarden.
Officieel wordt echter meegedeeld, dat,
daar de koning geweigerd heeft zijn toe
stemming te verleenen tot het huwelijk
van zijn kleinzoon prins Lennart met nuj.
Karin Nisvandt, de datum van het huwe
lijk voor onbepaalden tijd is uitgesteld.
DUITSCHLAND
TEGEN DEN STRAATOORLOG.
Berlijns politie zoekt afweermiddelen.
De president van politie te Berlijn wil
scherpe maatregelen tegen de politieke
botsingen treffen, waardoor den laatsten
tijd zooveel personen het leven hebben
verloien.
Voor zoover hierin met de voorhanden
middelen verbetering is te brengen, is het
mogelijke reeds gedaan. Het ontbreekt de
politie echter aan middelen, om alle bot
singen te voorkomen.
Een der hoofdoorzaken is, dat in verga
deringen en ook in sommige bladen voort
durend aangestookt wordt tot moord, zon
der dat men daartegen iets kan doen. Op
deze wijze kan het niet verder gaan.
Rijks- en staatsregeering zullen onge
twijfeld bereid zijn om nieuwe wegen te
vinden, teneinde aan den onhoudbaren toe
stand van den straatoorlog een einde te
maken.
Een bijzondere rol spelen in den laatsten
tijd vooral de lokalen, waar de radicale
elementen vergaderen. Zeer veel botsingen
zijn, naar gebleken is, den laatsten tijd
voorbei eid in bepaalde café's. Dit is zoo
sterk geworden, dat sommige stadswijken
EGYPTE.
MAATREGELEN TOT PRIJS-
VERLAGING.
Regeeringscompagne ingezet
De Egyptische regeering houdt zich op
het oogenblik bezig met maatregelen tot
verlaging der prijzen en vaststelling van
maximumprijzen voor levensmiddelen
Voor de zeer armen zullen van regeering?-
wege eetzalen worden ingericht, terwijl
ook maatregelen worden beraamd voor ver
laging van de tarieven van gas, electii-
citeit en water alsmede voor verlaging der
huishuren.
ZUID-AMER1KA
WOELIG BRAZILIË.
Onrust in de Noordelijke staten.
De toestand in Brazilië is nog steeds niet
geheel geconsolideerd.
De correspondent van de „Times" te New
York meldt, dat vooral in de noordelijke
staten van Brazilië ontevredenheid over
het huidige bewind heerscht, welke hoofd
zakelijk is ontstaan door de keus van hoo-
gere ambtenaren in die streken.
In den staat Poauhi 's door een staats
greep de Joor de regeering aangestelde
gouverneur, een marineofficier, die er bij
na absolute macht bezat, afgezet.
De correspondent meldt verder, dat de
regeering generaal Juarez Tavora die bij
den opstand van 't bewind van Wash
ington Luiz een beduidende rol heeft ge
speeld-, en zelfs een dag minister is ge
weest, verzocht heeft, de noordelijke sta
ten tot rust te brengen. De generaal ge
niet in deze gebieden veel aanzien.
IR. L. J. M. FEBER EERSTE KAMERLID
Het Centraal Stembureau voor de ver
kiezing van de leden der Eerste Kamer
der Stat en-Gene raai heelt in zijn Maan
dagmiddag gehouden zitting in de vaoa-
ture ontstaan door het overlijden van J. J.
G. baron van Voorst tot Voorst, tot lid
van die Kamer benoemd verklaard den
heer ir. L. J. M. 1-eber, lid van de Tweede
Kamer.
UITSLUITING BIJ DE RIJKS-
WERKVERSCHAFFING.
Uit Drachten wordt ons gemeld: Gister
morgen hebben de werklooze arbeiders uit
Opsierland en Smallingerland te werk ge
steld in de Boornbergumsche Pelten het
werk neergelegd.
Men was in het algemeen ontevreden
over de loonregeling, die dezen winter
wordt toegepast, welke ontevredenheid toe
nam doordat in de afgeloo; en week we
gens regenverlet f was uitgekeerd, welk
bedrag zij te gering aohtten. Onder aan
voering van een communistisch lid van den
raad, Rinsema, trok men naar het gemeen
tehuis te Drachlen, alwaar de waarnemen
de burgemeester E. J. Bos hen te woord
stond en hun in overweging gaf, terstond
weei aan het werk tp gaan» waarbij hij de
toezegging deed, de bezwaren van de ar-
bciJers ter kennis van de autoriteiten te
brengen. Men heelt hieraan geen gevolg
gegeven. De heer Rinsema adviseerde dien
dag niet meer te gaan werken, dooh te
blijven demonstreeren. In een gesloten co
lonne trok een 300 k 400-tal arbeiders door
de plaats, waarna een aantal in de bios
coopzaal onder leiding van het unmums-
tisch raadslid Roorda een vergadering
hield. Naar wij vernemen zijn de demon
stranten van arbeid ra de rijkswerkver-
schaffing tijdelijk uitgesloten en is de ont
ginning van de Boornbergumsche Pett
tijdelijk stopgezet. Hedenmorgen is den i
beiders de toegang tot het werk geweigerd,
aarna zij wederom een be'.ooging hiel
den en opnieuw een onderhoud hadden op
het raadhuis te Drachten.
DE GOUDSCHE KAAS.
Kwaliteit achteruitgaande?
Het bestuur van de Nederlandsche Ver-
eeniging van Kaashandelaren, gevestigd te
Gouda, heeft een schrijven aan den Minis
ter van Landbouw gericht, waarin den Mi
nister wordt verzocht een commissie samen
te stellen en daarin te benoemen o.m. een
of meer zuivelconsulenten, producenten,
chemici en handelaren in volvette Goud-
sohe boerenkaas, om te onderzoeken of de
kwaliteit der Goudsc-he kazen achteruit
gaande is en maatregelen te beramen om
dit artikel weer zijn oude plaats te doen
innemen.
Garantie voor voorschotten aan tuinders
en akkersbouwers.
De huidige crisis in den tuin- en land
bouw heeft den Staten van Noo-rd-Holland
aanleiding gegeven Gedeputeerde Staten
te machtigen de provinciale borg te stellen
voor de goede naleving van de overeenkom
sten van gel dl canning, welke door tuinders
en akkerbouwers m de Provincie Noord-
Hol .and. dde voor steun ra aanmerking ko
men, niet de boerenleenbanken zullen wor
den ges-loten ten behoeve van den aankoop
van meststoffen en andere bedrijf sben-oo-
digdheden en voor de betaling van in het
bedrijf ononbbeerlijke arbeidskrachten. De
borgstelling be; erkt zich teLkens tot 70 pOt.
der voorschotten en wordt alleen verleend,
wanneer de overige 30 pCt. door de gemeen
te, waar de tuinder of akkerbouwer zijn
woonplaats heeft, wordt gewaarborgd. Naar
aanleiding hiervan stel en B. en W. voor de
gevraagde medewerking te verleenen. De
voorschotten zulllen slechts worden ver
strekt aan personen, die van de tuinderij of
akkerbouw hun hoofdbedrijf maken, terwijl
geen voorschotten worden verleend indien
niet op goede gronden is aan te nemen, dat
het bedrijf daarmede bij ontwikkeling van
normale omstandigheden voldoende gebaat
zal zijn. Voorts bedraagt elk voorschot voor
de tuinders ten hoogste een zesde deel van
den veilingsomzet van den aanvrager ge
durende de jaren 1928 en 1929 tezamen en
voor de akkerbouwers ten hoogste 150.
per H.A.
De voorschotten mogen voor de tuinders
noch voor de akkerbouwers een bedrag van
4000 overschrijden.
Het is uit den aard der zaak niet moge
lijk thans iets te zeggen omtrent de finan-
cieelc gevolgen, welke voor de gemeenten
zullen voortvloeien uit het deelnemen aan
EEN KATHOLIEKE FILMKARTEL
Nu of nooit meer
Onder dezen opvallenden titel vraagt
Hyacinth Hermans in de ,,Msb.' de
aandacht voor een belangwekkend vraag
stuk.
We ontleenen aan zijn beschouwingen
het volgende:
De schrijver vestigt eerst de aandacht
op onzen achterstand ten aanzien van
het filmvraagstuk.
Sovjet-Rusland heeft begrepen wat de
film beteekent en beteekenen kan.
Maar wij, katholieken, de grootste en
machtigste organisatie der wereld, zijn
op dit gewichtige en wereldbeheeischen-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De toestand in Brazilië blijft onrustig.
De Do X zal waarschijnlijk heden star
ten van Las Pairras naar de Kaap Verdi-
sche eilanden. (Luchtv. 2e blad).
BINNENLAND.
Prof. Borg over art. 177 der Indische
Staatsregeling (2de blad).
Eon onderzoek naar de kwalitct van
Gouclsche Kaas gewenscht. (1ste blad).
op cm gewienuge en haar tot wapen te laten omsmeden tegen
de..Pun.t Jammerlijk ten achter gebleven. de het ge|oo{
en de goede zeden
ons christelijk volk, of zullen wij nu
Echter kan worden medegedeeld, dat blij
kens de uitkomsten der landbouwtelling
over Mei tot Juni 1930 op dat tijdstip in de
gemeente aanwezig waren 325 tuindersbe-
dirijven en 80 landbouwbedrijven.
Wij hebben den zoeten slaap genoten
in de ure, dat wij waakzaam hadden*te
zijn en te handelen; wij hebben werkloos
langs den weg gestaan, toen er ruimte
was tot arbeid, wij hebben het onkruid
laten opschieten toen het tijd was om
goede tarwe te zaaien.
Er zijn er die gewaarschuwd hebben,
maar hun slem is verklonken als die eens
roependen in de woestijn.
Wij hebben wel critiek geoefend maar
wij hebben geen daden gesteld.
Er is nu intusschen gelegenheid om
daden te steden.
Want wat is het geval1?
Het verrassende feit doet zich voor
dat een Duitsch Katholiek geleerde, een
priester, doctor in de natuurwetenschap
pen een toonfilmsysteem heeft uitgevon
den, zoowel voor opname als wee*"ave,
waarvan de man de pretentie durft te
dragen, dat dit systeem het beste en
meest volmaakte is van alle systemen,
die tot op dit oogenblik aan de wereld
markt zijn gebracht.
Sinds een jaar of zeven heeft dr. Kö-
nemann zoo heet de uitvinder aan zijn
systeem gearbeid si"ds 19^8 is hii van j
—zijn dagelijksche taak als leeraar qnthe-
ven en door enkele financie s in de ge
legenheid gesteld om zich geheel aan de
volkomen afwerking van zijn uitvindin"
te wijden waarop hij be eids patent heeft
genomen, 't Zou ontijdig zijn de juiste
details van dr. Könemaun's systeem hier
kort uiteen te zetten. Straks krijgen we
wel gelegenheid tot nadere demonstratie
van ziin systeem.
Dr. Könemann is er in zijn systeem in
ges'aagd beeld en toon op een en het
zelfde negatief op te nemen, wat tot
dusver nog in geen enkel ander opname
systeem is bereikt.
Daarbij is dr. Könemann er in ge
slaagd het geluid in alle details zoo zui
ver op te nemen, dat het geluid ook in
de weergave zijn natuurlijk karakter vol
komen behoudt. Storing of verschuiving
van beeld en geluid, ook zelfs in de min
ste mate, is in het systeem-Könemann
absoluut uitgesloten
Proefnemingen hebben aangetoond, dat
het systeem-Könemann zoowel in opname
als weergave de bestaande moeilijkste
klankfilmnroblemen volkomen heeft op
gelost. Het zeer persoonlijke karakter
van elke menschelijke stem komt bijvoor
beeld in dit systeem volkomen zuiver tot
uiting, en wie tot dusver sprekende fil
men heeft aangehoord, weet wat dit zeg
gen wil.
Dr. Könemann is op het oogenblik
met zijn uitvinding technisch klaar. Maar
even belangrijk als zijn prachtige en
verrassende vinding is nu ook de vraag
om haar naar waarde te gaan exploitee-
ren.
Dr. Könemann kan nu zijn patenten
gaan verkoopen. en dan kan hij zich een
„hom-me satisfait" achten, want wij we
ten, dat de meest belanghebbende inter
nationale maatschappijen klaar staan om
dit te doen.
Maar als de uitvinder dit doet, dan
beteekent dit voor hem een prijsgeven
van allen invloed op den verderen loop
dor cinematographisohe ontwikkeling,
terwijl anderzijds en dit ziet hij vooral als
priester, zijn nieuwe uitvinding de aan
vang en basis kan worden van een
machtige positieve Filmcultuur en Film-
politiek.
En dan komt de tweede vraag aan de
orde: een eigen exploitatie van deze
vinding en haar patenten, met andere
woorden de stichting van een katholiek
filmkartel.
En dan rijst natuurlijk hiernaast d°i
andere vraag: welke weg hiertoe is door
ons Katholieken practisch te bewande
len?
't Ligt echter niet zoozeer op mijn weg
hier ter plaatse nader op in te gaan
Waar ik alleen op wilde wijzen is, dat
ons Katholieken nu of nooit misschien
meer de gelegenheid wordt geboden in
de machtige filmcultuur der naaste toe
komst in te grijpen en daarin een groote
medezeggenschap te verkrijgen.
Moeten en mogen wij de cinematogra-
phie der toekomst vrij spel geven om
in deze gewichtige en allesbesliss.rado
ure in gcbieke blijven tot heil van
menschheid en christendom?
Ziet naar Rusland!
Of wij dan naievelijk bedoelen in de
toekomst uitsluitend katholieke propa-
gandafilmen te gaan maken?
Dit is geenszins de bedoeling.
Maar wij krijgen nu onverA-achts de
gelegenheid om in de machtige woreld-
filmindustfie in te grijpen
Behalve wat dat beteekent straks
voor ons onderwijs wil 't ook zeggen dat
wij grooten positieven arbeid kunnen
gaan prnesteeren in he* brengen van de
goede film in 't algemeen,
groote ij veraar voor goede cinematogra-
Seminarie Leon XIII te J.e ven, de
grootp enveraar voor goede cinematogra
fie, Kanunnik Brohée zei 't nog dezer
dagen
„Le cinéma est. essratiellement une
affaire d'Action Cafcholique.
,,Le cinéma, le vrai cinéma, 1p cinéma
moderne, et non pas le cinéma d'ecuvrcs
(patronaten) ne doit pas s'afficher catho-
lique. Sa mission, au contrei-e, con-iste
k porter l'inflrcnce de I'Eglisn IK oü le
prfitre ne peut pas aller: en l'occurrence
sur le Boulevard".
Alzoo „nunc aut nunqunm" nu of nooit
moer
P. Hyacinth Hermans is voornemens
binnenkort met den priestei-uitvinde.- dr.
Könemann hier te lande een conferentie
te houden mei een groep van vooraan
staande kathol.eken, die voor deze ge
wichtige zaak inteiesse «>n be'angstelling
voelen, en haar ook kunu-ra en willen
entameeren.
Nederl. R.-K. Bond van Handels-, Kantoor-
en Winkelbedienden.
Zondag j.l. hield de bondsraad, onder
lei ling van den voorzitter, den heer A. A.
van Hamersveld, zijn eerste vergadering in
dit jaar.
Na opening werden eenige mededeelingen
gedaan over versohillende acties bij eeni
ge R.-K. vakbonden, inzake de loonrege
ling en de arbeidsovereenkomsten voor het
personeelover de Robaverover de on
derhandelingen met coöperatiebestuien en
andere instellingen enz enz.
Over de vakgroep Hoofdarbeiders van
het R.-K. Werkliedenverbond, werd mede
gedeeld, dat binnenkort een bestuursverga
dering zal worden gehouden, waarop o.a.
zal worden behandeld het voor-ontwerp-wet
„Instelling van Bedrijfsraden".
Op het R.-K. handelsonderwijs voor win
kelbedienden werd mede in verband met de
gezonden circulaires van hel bonds-besluur,
de aandacht gevestigd.
Uitvoerig werd van gedachten gewisseld
over het vaststellen van den datum van de
eerstvolgende buitengewone bondsvergade-
I ring, waarop hot rapport van de Commissie
volgens het praeadvies van het bonds-be-
stuur, de balans, winst- en verliesrekening
van den bondspenningmeester en de op
heffing van het Onderst eunigsfonde, enz.
zullen behandeld worden. Besloten werd
ze begin April te houden.
Do daaropvolgende gewone bondsverga
dering wordt dan gehouden in April 1932.
Over het meerdere malen verschijnen van
het orgaan werden besprekingen gevoed.
In uitzicht werd gesteld de benoeming
van een redactiecommissie, mede in ver
band met de wijziging in de samenstelling
van de Studie-adviescommissie.
Een schrijven van den Minister op de
adressen inzake het inwerkingtreden van
de Rijkswet op de Winkelsluiting, werd
den bondsraad medegedeeld.
Een voorstel van het bondsbestuur over
de wijze van het voeren van de propagan
da onder de bedienden, werd goedgekeurd.
Een voorstel van een der bondsraadsle
den over een wijziging in de pensionne^
ring van de gesalarieerde bestuurders,
mocht de goedkeuring van den bondsraad
verwerven.
De balans, winst- en verliesrekening over
het boekjaar 1930, werden behandeld en
na verschillende toelichtingen hierop met
algemeene stemmen goedgekeurd.
Eveneens het beleid en het beheer van
den bondspenningmeester.
