22ste Jaargang
ZATERDAG 31 JANUARI 1931
No. 6810
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e £eicbelve (Bowlcml
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné s ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsllad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTiEPRUS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mcdedeclingen wordt
het dubbele van bet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijfbladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
De ontwapenings - leize.
Wij, Katholieken, willen geen orlog, ver
langen naar ontwapening.
Men zal moeilijk een Katholiek Innen noe
men, die er anders overdenkt, diiwel oor
log wil, die niet verlangt naar otwapening.
De S.D.A.P. doet 't daarom ten on chte voor
komen, alsof het socialisme voor itwapening
is, in tegenstelling met de Kathieken. die
daarvoor niet of niet zooveel zoudi gevoelen.
Dat is onwaarl
De Katholieken zijn voor internionale ont
wapening, terwijl zij de nationaleiewapcning
zooveel mogelijk willen beperkt :n!
De S.D.A.P. in N e d e r 1 a n c wil natio
nale ontwapening, onmiddellijk
De S.D.A.P. in Nederlandl
Want leest nu weer 'ns wat leider der
Belgische socialistische partig i s t e r e n
op een vergadering van den sociistischen &l-
gemeenen Partijraad beeft geze (geciteerd
uit het „Volk"):
„Wij hebben allen denzelfdtjifkeer van
den oorlog en willen allen ntwapening.
Maar wij staan voor twee eenloopende
methoden om de ontwapening bereiken.
Ik vrees, dat dit verschil vameening het
gevolg is van het geschil, datusschen de
Vlaamsch en Fransch sprekenr in België
is gerezen. Inderdaad dient tworden op
gemerkt, dat vooral de Vlangen, waar
schijnlijk onder den invloed v; Nederland,
voor onmiddellijke ontwapeniizijn. Ik zie
de quaestie alleen van internanaal stand
punt uit. Op voorwaarde, daBelgië zich
niet te buiten gaat aan de poek van een
militairistischen staat, dreigt opt oogenblik
alleen gevaar van de zijde deJitlerianen,
die meester van Duitschland nnen wor
den. En zooals wij tegen de bienlanische
fascisten vechten, zouden wij oook tegen
de buitenlandsche fascisten moo verdedi
gen. Het Belgische proletariat heelt de
laatste halve eeuw rechten en vieden ver
overd. Zou het niets hebben Uerdedigen
indien die rechten en vrijhededoor een
buitenlandsche mogendheid vlen be
dreigd? Wij kunnen het Herve-ie, dat de
nationale ontwapening voorstaahiet aan
vaarden, omdat het tenslotte zqiitloopen
op ontwapening van de meest dtcratische
staten, die dan machteloos zoin staan
tegenover de sterk bewapendeictatuur-
staten".
Met meer beslistheid kan de nionale
ontwapening niet worden verworpei
En toch zal de S.D.A.P. in Ned«nd blij
ven beweren, dat het socialisme,at d e
socialisten de ontwapening, ook tionaal,
willen invoeren, niet wachtend op inter
nationale ontwapening!
VOLKENBOND
PORTUGAL EN DE V. B.-RA,
Schrijven aan de Volkenbondsst^.
De regeering van Portugal heeft tUfa
regeeringen der volkenbondsstate>en
brief gericht, waarin zij er op wijs(at
de ervaring heeft geleerd, dat het Vel
niet mogelijk is voor een staat, di«et
tot een bepaalde statengroep behoor0t
lid van den volkenbondsraad te wordeg.
kozen.
Met het oog op deze ervaring, wilde
Portugeesche regeering het aantal h
van den volkenbondsraad van 14 tcg
vermeerderen.
De Portugeesche regeering heeft hie.
trent het advies van alle volkcnbondt
ten verzocht.
DUITSCHLAND
DE NATIONAAL-SOC. AGITATIE.
Met revolvers naar school I
De Duitsche bladen deelen een st^
staaltje mede van de nationaal-socialii
sc he agitatie en terreur. Dit keer niet v
„groote-menschen-terreur", maar v.
achooljongensterreur.
Op de scholen te Altona, zoo luiden
toenemende klachten uit ouderkringa
neemt de terreur hand over hand toe o;
der de scholieren, die slechts noodgedwoi
gen met de wolven in het bosch meehuilen,
daar zij anders bloot staan aan de ergste
„pesterijen" en kwellingen in de klassen.
Aan deze toestanden heeft ook het ver
bod van den nationaal-soc. scholierenbond
geen einde kunnen maken.
Het heet zelfs, dat verschillende jongens,
die zich tot de aanhangers van Hitier re
kenen, geregeld met een revolver in den
zak en ander wapentuig bij zich naar
school gaan!
Arm Duitschland, waar de tweedracht
en politieke verdeeldheid al tot de school
banken is doorgedrongen.
WERKTIJDENREGELING IN
DUITSCHE SIGARETTEN-INDUSTRIE.
45 Uur loon voor 42K uur arbeid.
De overeenkomst tusschen het rijksver-
bond van werkgevers in de Duitsche si
garettenindustrie en de vijf bij de collec
tieve arbeidsovereenkomst betrokken vak-
vereenigingen, waarbij, zooals gemeld, in
dezen tak van industrie in geheel Duitsch
land de vijfdaagsche werkweek wordt in
gevoerd, omvat in totaal 28.000 arbeiders
en treedt op 1 Maart a.s. in werking. Van
dien datum af zal per week slechts 42 y,
uur worden gewerkt tegen thans 48 uur.
Ten einde echter een gedeeltelijke compen
satie met betrekking tot het loon te schep
pen, is tevens bepaald, dat 45 uur arbeid
per week zal worden uitbetaald. >,Tel."
FRANKRIJK.
LAVAL VOOR DE KAMER.
Een meerderheid van 54 stemmen.
Gisteren heeft Laval de regeeringsver-
klaring in de Fransche Kamer voorgele
zen, welke een zeer goede ontvangst vond
bij da rechtsche kamerhelft. Het kardinale
punt in zijn verklaring was, dat betreffen
de de laiciteit, ten aanzien waarvan een
nieuwe formule verwacht werd, die het
uitgangspunt kon zijn van een pacificatie.
Lavals mededeeling, dat de laiciteit
moest worden opgevat zooals de groote re
publikeinen, die haar invoerden, haar heb
ben opgevat, n..l niet als strijdmiddel, doch
ais waarborg van de gewetensvrijheid van
allen, oogstte bij de nationalistische par
tijen een geweldig applaus.
De kartellisten demonstreerden op zeer
heftige wijze hun verbolgenheid en vat-
ter de verklaring van Laval als een ver
raad aan de republikeinsche gedachte op,
terwijl ook eenige anticlericalen van de
kleine middenpartijen een wantrouwende
houding aannamen.
De regeeringsverklaring werd gevolgd
door een groote politiek debat, dat bijna
acht uur duurde. Iedereen besefte, dat do
binnenlandsche politiek een keerpunt heeft
bereikt.
Tegen elf uur werd het beslissende vo
tum bekend.
Laval eischte een vertrouwensvotum zon
der toevoeging.
De regeering behaalde met 312 tegen
258 stemmen de overwinning, een meer
derheid van 54 stemmen dus en grooter
dan iemand verwacht had.
SPANJE.
SPANJE'S TOESTAND.
Politieke onzekerheid.
De regeering heeft een communiqué aan
de pers uitgegeven, waarin opnieuw volle
dige vrijheid bij de verkiezingen wordt ge
garandeerd, terwijl de regeering belooft,
dat zij geen beinvloeding der vrije stem
ming zal toelaten.
Tegelijkertijd wordt algeheele opheffing
van den staat van beleg en censuur op de
dagbladen, zoomede herstel van de vrij
heid van vergaderen en propaganda, in
uitzicht gesteld.
Aan deze beloften verbindt de regeering
den dringenden eisch aan die politieke
kringen, welke zich van deelneming aan
do verkiezing willen onthouden, onder geen
beding hun kiezersplicht te verzaken, aan
gezien de normale politieke toestand slechts
terug kan keeren door de samenstelling
van een nieuwe grondwet door de Cortes,
waarin alle politieke partijen moeten ver
tegenwoordigd zijn.
Dit schijnt de laatste poging der regee
ring te zijn om de sabotage der politieke
partijen te verhinderen.
Deze zwenking in de houding van Be-
renguer wordt verklaard in verband met
het Woensdag door de constitutioneelen
genomen besluit, zich bij de verkiezingen
eveneens van deelneming te onthouden.
Een zonder deze partijen samengestelde
Cortes zou nog minder belang hebben dan
de voormalige nationale vergadering tij
dens het regiem van Primo de Rivera.
Naar in welingelichte kringen verluidt,
zal de koning, indien het meerendeel der
partijen zich van deelneming aan de ver
kiezingen zou onthouden, het decreet tot
uitschrijving der verkiezingen niet onder
teekenen.
Dit zou dan het aftreden der regeering-
Berenguer beteekcnen, waarmede in vele
kringen ernstig rekening wordt gehouden.
PERZIE
BUITENLANDERS IN PERZIE
GEHANDICAPT.
Volgens een bericht uit Londen is in
Perzië een wet ingediend, waarbij het aan
buitenlanders verboden wordt, onroerende
goederen in het land te bezitten. Buiten
landers, die onroerende goederen bezitten,
moeben deze binnen drie maanden verkno
pen, anders zullen deze tegen schadever
goeding worden onteigend.
FRAAIE TOESTANDEN IN CHICAGO.
Albert Brunker, van het comité van vei
ligheid van Chicago, zeide in een rede, dat
de bekende misdadiger Al Capone zes dui
zend ambtenaren stopt en dat tachtig per
cent der magistraatspersonen en rechters
van Chicago misdadigers zijn.
Verder erkennen de gemeentelijke auto
riteiten in Chicago, dat de stad spoedig
voor een crisis zal komen te staan, daar
er geen geld is, om de salarissen van het
gemeentepersoneel te betalen.
EERSTE KAMER
De wijziging der Gemeentewet is aangenomen
De behandeling van het wetsontwerp tot
herziening der gemeentewet werd gisteren
voortgezet.
De minister van Binnenland
sche Zaken, Jhr. Mr. Ruvs de Bee-
renbrouck, het ontwerp verdedigend, ant
woordt den heer De Vlugt, dat de Grondwet
het bestuur der gemeente in handen van den
Raad heeft gelegd. Wil men in de taak van
den Raad wijzigingen brengen «n den zin als
de heer De Vlugt hier heeft bepleit, dan zal
een Grondwetsherziening moeten vooralgaan,
doch hierop is naar sprekers meening thans
niet veel kans.
Wat de door den heer Kranenburg betreurde
handhaving van de uitsluiting var den krijgs
man van het raadslidmaatschap betreft, spr.
is het hier met den heer Kranenburg niet eens.
In de eerste plaats is het gewenscht, de poli
tiek zoavee! mogelijk buiten hel leger te hou
den, maar ook zouden zich moeilijkheden
voordoen, wanneer militairen van verschillen
den rang elkander in den raad bekamptsn.
Wat de benoembaarheid van de vrouw tot
burgemeester betreft, spreker huidigt 't stand
punt dat voor de wet man en vrouw gelijk
gesteld moeten worden, doch dit neemt niet
weg, dat er openbare functies zijn, waar in de
geschitkheid voor den man anders is dan
voor de vrouw. Het burgemeesterschap nu «telt
psychische en physieke eischen, v/aaraan de
vrouw minder goed kan voldoen dan de man.
Het betreffende, door de Tweede Kamer in
gebrachte artikel acht spr. een fout, doch niet
een zoodanige, dat het hem aanleiding kon
geven tot intrekking van het ontwerp.
De burgemeester als zoodanig is niet de
vertrouwensman van den Raad en o.a. als
hoofd der politie is hij aaD dit college geen
verantwoording schuldig.
In antwoord op een interruptie van den
beer Van Lanschot zegt spr., het recht van den
burgemeester te erkennen om te weigeren een
of andere motie in den raad in behandeling
te nemen.
Spr. verzoekt de Kamer met aandrang, het
wetsontwerp te aanvaarden.
De heer Van Citters (A.R.) wil ter mo
tiveering van zijn stem opmerken, dat de be
noembaarheid van de vrouw tot burgemeester
die door aanneming van het amendement-Boon
in het ontwerp is gebracht, een principieele
aangelegenheid wordt geoordeeld. Het kan
zijn, dat in de praktijk niet veel vrouwen tot
burgemeester zullen worden benoemd, spreker
acht het zelfs verkeerd, dat de gelegenheid
wordt geschapen en hij zal daarom tegen het
ontwerp stemmen.
Prol. Kranenburg (V.D.) repliceert en
zegt nog, meer verantwoordingsplicht van den I
burgemeester aan den Raad te wenschen.
De heer Rink (Lib.) zegt, da» zijn fractie j
van meening is, dat het wetsontwerp een
eenigszins gemengd karakter draagt. Een vas
te lijn zit er niet in, doch het beva* diverse
verbeteringen, om welke redenen sprekers
fractie zal voor stemmen.
De heer Van Lanschot (R.K.) replicee-
rend, zegt, dat het stand van den minister om
trent het politioneel beleid van deu ourge-
roeester juist is te achten.
Minister Ruys dupliceerend, antwoordt
dat de Raad den burgemeester verantwoording
kan vragen omtrent zakelijke politie-aangele-
genheden, bijv. bet aantal agenten enz., doch
dat de burgemeester het recht moet hebben,
een motie inzake critiek op polit:oneel beleid
te weigeren.
Het ontwerp, in stemming gebracht, wordt
met 25 tegen 11 stemmen aangenomen. (Tegen
de A.R. en C.H.)
Daarna is na discussie met 1511 stemmen
aangenomen het wetsontwerp „Voorziening in
het tekort van het Spoorwegpensioenfonds".
HERDENKfNGSFEESTEN NOVARUM TE
ROME.
Mededeelingen van het Internationaal Comité
Het is aan bovengenoemd Comité gebleken,
dat enkele reisburaux, op eigen gelegenheid,
zonder daartoe opdracht te hebben van R.K.
Vereenigingen, van plan zijn reizen te organi-
seeren naar Rome tot bijwoning der Rerum
Novarumfeesten.
Uit naam van het Internationale Comité
maakt daarom ondergeteekende bekend, dat
allén als pelgrims beschouwd zullen w >rden
door dit Comité, zij die deel uitmaken van
eene bedevaart, goerganiseerd door, of op last
van eene R.K. Vakvereeniging ol Bond, welke
als zóódanig door het Internationale Comité
erkend is.
Die erkenning moet door iedere vereeniging
welke bedevaarten voor de bedoelde (eesten
organiseeren wil, worden aangevraagd. De
Nederlandsche vereenigingen kunnen zich
daartoe wenden tot ondergeteekende.
Die vereenigingen echter, welke reeds een
program of eene uitnoodiging ontvingen tot
bijwoning der feestelijkheden te Rome, kunnen
zich daardoor als erkend beschouwen en be
hoeven dus niet nog erkenning aan te vragen.
Uit bovenstaende blijkt, dat pelgrims, die
deel uitmaken van reisgezelschappen, op eigen
gelegenheid georganiseerd door reisbureaux,
dus zonder opdracht van erkende R.K. Ver
eenigingen, niet als pelgrims erkend zullen
worden door het Internationale Comité, en
dus geen pelgrimskaart zullen entvangen en
ook van de voordeelen dier pelgrimskaarten
uitgesloten zullen zijn. Zij zullen dus o.a niet
tegenwoordig kunnen zijn bij de H. Mis van
den Paus in St. Pieter, noch bij de grootsche
audiëntie van Z. H op den Cortile di San Da-
maso, noch bij andere indrukwekkende feeste
lijkheden.
Mgr. Dr. B. ERAS.
Lid van het voornoemd
Intern. Comité.
Rome, Via Pompeo Magno, No. 1.
BESTRIJDING VAN MOND- EN
KLAUWZEER
Zooveel mogelijk onder gelijke omstandig
heden dezelfde voorzorgsmaatregelen.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid,
den heer Weitkamp, betreffende de ongelijke
tc-epassing van de verordening op het vervoer
der melk van aan mond- en klauwzeer lijdende
koeien, heeft de minister van Binnenl. Zaken
en Landbouw geantwoord.
De minister verklaart dat het hem bekend
is, dat niet alleen in de verschillende ambts
gebieden van de inspecteurs, maar ook zelfs
binnen eenzelfde ambtsgebied de vergunning
van het vervoer van melk in gevallen van
mond- en klauwzeer niet uniform wordt toe
gepast. Dit is toe te schrijven aan het feit, dat,
alhoewel in de bestrijding der ziekte een vaste
lijn gevolgd wordt, nochtans bij de toepassing
van afzonderlijke bestrijdingsmaatregelen re
kening dient te worden gehouden met de
plaatselijke omstandigheden en het verschil
in geaardheid van de smetstof. Bovendien
kunnen de voorschriften in de reglementen van
de zuivelfabrieken hun invloed doen gelden.
De minister is bereid te blijven bevorderen,
dat onder gelijke omstandigheden overal de
zelfde voorzorgsmaatregelen worden genomen
EEN JOURNALISTIEK GEBED TOT
ST. FRANCISCUS VAN SALES.
De „Standaard" van Brussel bevatte giste
ren op St. Franciscusdag, volgend stukje:
Heden. 29 Januari, feestdag van den schuts
patroon der dagbladschrijvers, vereenigt de
redactie zich gaarne met den inhoud van het
beminnelijke journalistieke gebed, dat tot Sint
Franciscus van Sales pleegt gericht te wor
den. Het luidt aldus:
„Groote Patroon van een geteisterd ge
slacht, verleen ons uwe bescherming; schenk
ons, uwe dienaren, een beetje meer van uw
critischen geest en een beetje minder aan onze
lezers; doe onze abonnenten de genade deel
achtig worden van minzaamheid, opdat zij
over onze fouten mogen heenzien, de genade
van verlichting, opdat zij onze verdiensten
mogen onderscheiden; maak hen minder ge
voelig voor complimentjes, meer gehard tegen
berispingen, minder critisch np drukfouten;
maak dat onze talrijke overheden, zoo geeste
lijke als tijdelijke, hun terechtwijzingen in
aangenamen vorm gieten en er met verder op
doorgaan, dan zullen wij, uw toegenegen die
naren, steunend op uw bescherming, uw «trijd
strijden met blijde harten, den wolf van de
deur jagen, den duivel van de kudde en e'kaar
ontmoeten in eeuwigdurende vrede. Amen".
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Portugal wil den V.B.-raad uitbreiden.
Laval behaalt een meerderheid in de
Fransche Kamer.
BINNENLAND.
Afschuwelijk misdrijf te Bilthoven.
Eon Indische dame met haar twee kinde
ren gedood. (Gem. Ber., 3de blad).
HET R.K. WERKLIEDENVERBOND EN DE
CRISISWERKLOOSHEID
Gisteren vergaderde het bestuur van het
R.K. Werkliedenverbond met de 'jesturen der
werkloozenkassen van aangesloten Vakbon
den, ter bespreking van de bepalingen, door
den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid
vastgesteld omtrent extra-subsidie aan werk
loozenkassen ter verlenging van den regle-
mentairen uitkeeringsduur met hoogstens 6
weken.
De vergadering gaf in de eerste plaats blijk
van hare ontstemming over het feit, dat de
regeling in hooldzaak reeds enke e dagen ge
leden in de pers werd gepubliceerd, terwijl de
kasbesturen ze eerst gisterenmorgen ontvin
gen. Door deze wijze van behandeling waren
enkele bondsbesturen én tegenover sommige
gemeentebesturen èn tegenover uitgetrokken
leden reeds in moeilijkheden gekomen.
Op de tweede plaats betreurde de vergade
ring, dat de regeling zoolang op zich heeft
laten wachten, wijl reeds vele leden hun re
glementaire uitkeering hebben genoten.
Als n eerste tegenvaller werd geconstateerd
dat niet de geheele kosten der verlenging voor
rekening van de Overheid kunnen worden ge
bracht, doch dat de helft van het op 31 De
cember j.l. voorhanden zijnde ge'd, hetwelk
bijeengebracht is om aan de reglementaire
verplichtingen te kunnen voldoen zal moeten
worden geofferd voor uitkeering aan crisis-
werkloozen.
Voorts werden nog enkele andere moeilijk
heden en wenschen naar voren gebracht.
Besloten werd alle pogingen in 't werk te
stellen om alsnog de gewenschte verbeteringen
te verkrijgen.
Naar wij vernemen is tegen Maandag a.s.
namens de drie groote Vakcentrales, het N.V.
V., het R.K.W.V. en het C.N.V. een audiëntie
bij den Minister aangevraagd.
„GAWASA".
29 Jan. 1.1. had in hotel Victoria te Den Haag
de tweede nagenoeg voltallige vergadering
plaats, van Eere- en Uitvoerend Comité, der
Internationale Tentoonstelling „Gawasa" [Gas,
Water en Sanitair) welke van 17 t.ra. 26 April
1931 te Den Haag in den Dierentuin wordt ge
houden
Besloten werd een prijsvraag uit te schrijven
voor een door Gas verwarmd voorraad
water apparaat, in tegenstelling met het z.g.
doorstroomd apparaat (Geyser). Aan deze
prijsvraag zijn drie prijzen verbonden. Gouden,
zilveren en bronzen medaille. Verder worden
verguld zilveren, zilveren en bronzen medail
les ter beschikking gesteld voor de mooiste, en
voor de meest leerrijke stand, en zal bij de
laatste, eventueele demonstraties, een factor
der beoordee'ing zijn.
Het bestuur der Jury bestaat uit:
Voorzitter: de heer O. S. Knottnerus. Leden:
Ir. W. J. Harders, directeur Duinwaterleiding,
de heer J. C. Mulder, directeur der Haagsche
Mij. van Gasdistributie, de heer P. Hijdelaar,
directeur Gasbedrijven te Zeist, fr J. G. de
Voogd, Technisch leider der Gasstichting te
Den Haag, de heer G. Meyer, directeur van
het Centraal Bureau van de Vereeniging van
Gasfabrikanten, te Den Haag, als secretaris.
Door h. g. bestuur zal de jury nader worden
gekozen en benoemd.
Opvoeding van voogdijkinderen.
Z. D. H. de Bisschop van 's Hertogenboscb
heeft volgens „St. Janski." aan d Provinciale
Overste der Zusters van het Arme Kind Jesus
te Maastricht (Boschstraat 69) ver of gegeven
tot de oprichting van een succursaalhuis ha-
rer congregatie te s Herlogenboi»:h aan het
Duhameiplein in de parochie van den H. An-
tonius.
De zusters zullen zich aldaar wijden aan de
opvoeding van voogdijkinderen boven den leer
plichtigen leeftijd, die in allerlei huishoudelij
ke werkzaamheden zullen worden onderwezen
en die een beperkte vrijheid zu en genieten
door in dagbetrekking geplaatst te worden.
Tevens zal daaraan een pension voor enkele
kostdames worden verbonden, om zoodoende
de mejsjes gelegenheid te geven, zich te oefe
nen in allerlei voorkomende werkzaamheden.