22ste Jaargang
WOENSDAG 28 JANUARI 1931
No. 6807
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
STADSNIEUWS
3>e Êeicbche Gou/toml'
DE ABONP E' ENTSPFIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2 50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Ge'M,,streerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver-
knjgbn -gen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruii ng. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent..
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTiEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeclingen wordt
het dubbele van bet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V „Ruimer en juister"
Onder het vele, wat bij de behandeling van
de gemeentebegrooting van Leiden is ter
sprake gekomen, was ook weer de telken jare
terugkeerende verklaring van de S.D.A.P. over
de republikeinsche gezindheid der S.D.A.P.,
welke zich deswege verzet teger het subsi
dieeren, uit de gemeentekas, van feesten, van
volksfeesten, waarbij uiting wordt gegeven aan
erkenning van en aanhankelijkheid aan het
hoofd van den Staat.
De Arbeiderspartij heeft opvattingen, welke
ruimer en juister zijn! „Ruimer en juister",
aldus de heer H. Polak in het „Volk".
Zooals men weet worden in Fngeland leden
der Arbeiderspartij soms in den adelstand ver
heven, ook socialisten, die daar te lande er
niets tegen hebben.
Dezer dagen werd nu zekere Maxton doctor
honoris causa. Naar aanleiding daarvan schrijft
de heer H. Polak in het „Volk":
„Het doet tegenover deze geschiedenis wel
eenigszins komisch aan, dat het kabinet-Mac-
Donald onlangs mijn ouden vriend James Sex
ton, bestuurder der Transportarbeiders, gerid
derd heeft hetgeen beteekent dat hij den
titel Sir vóór zijn naam voert en dat deze
de onderscheiding heeft aanvaara. En waar
lijk, Jimmy Sexton kan gerustelijk met Max
ton op één lijn geplaatst worden misschien
nog wel een lijntje hooger wat betreft trouw
aan onze beginselen en dienen onzer beweging,
die hij, in zeer moeilijke omstand-gheden, arm
en berooid, tegen hevige bestrijding in, in de
groote havenstad Liverpool hielp opbouwen.
Hier zou het heel wat opzien baren. of
erger indien een socialist een ridderorde
zou aanvaarden. In Engeland denkt men over
zulke dingen anders en naar mijn meening
ruimer en juiste evenals over het bijwonen
van de opening van het Parlement door den
koning, het uitsteken der nationale vlag bij
allerlei gelegenheden, d,e houding tegenover het
hoofd van den staat en dergelijke Hier maakt
men zich veel te druk over allerlei dingen, die
met het socialisme niets te maken hebben. Wij
zijn nog altijd het burgerlijk republikanisme
en 't anli-monarchisme uit den tijd van Domela
Nieuwenhuis niet geheel kwijt geraakt".
Wij wijzen op deze tegenstelling tusschen de
opvatting van o.a. de Leidsche S.D.A.P. eener-
zijds en den sociaal-demcraat Polak anderzijds
niet omdat wij meeningsverschi'len in een
partij verkeerd of vreemd zouden vinden
natuurlijk niet. Wij wijzen er hier op, om door
een partijgenoot van den heer v Eek c.s. te
laten onderstrepen onze eigen meen'.ng, dat
in deze de opvattingen van de Engelsche Ar
beiderspartij ruimer en juister zijn!
DUHSCHLAND
BLOEDIGE BOTSING BIJ HAMBURG
Tusschen politie en communisten.
Maandagavond zou le Geesthacht een natio-
naal-socialistische vergadering plaats hebben,
waaraan ongeveer 200 personen zouden deel
nemen. Tegen acht uur kreeg de politie in
Bergedorff bericht, dat een honderdtal com
munisten zich op weg naar Geesthacht had
begeven. Een afdeeling politie werd terstond
naar Geesthacht gezonden, waar tusschen haar
en de inmiddels aangekomen communisten een
verwoed gevecht werd geleverd. De politie
werd met steenen en knuppels aangevallen, en
beschoten. De politie beantwoordde het vuur.
Twee personen werden gedood. Twee politie
mannen kregen schotwonden, een derde werd
door stokslagen ernstig gewond. Negentien
personen werden gearresteerd. Uit het onder
zoek, dat direct werd ingesteld, bleek, dat
meer dan 32 schoten op het vergaderlokaal
waren gelost.
Het nieuwe kabinet hield daarna zijn eerste
kabinetsraad.
Bij de aanvulling van het kabinet is de af
gevaardigde van Senegal een neger, tot onder
staatssecretaris van koloniën benoemd.
Dit is de eerste maal in de geschiedenis dat
een neger zitting in een Europeesch kabinet
beeft. De afgevaardigde heeft in 1914 zijn in
trede in het Fransche parlement gedaan.
Het communiqué over de eerste kabinetszit
ting meldt, dat de bijeenkomst gewijd was aan
de voorbereiding der regeeringsverklaring. De
definitieve tekst der verklaring zal worden
vastgesteld in de volgende zittingen van het
kabinet.
Volgens een verklaring van den minister
president zal het kabinet zich Vrijdag aan Ka
mer en Senaat voorstellen.
FRANKRIJK.
HET KABINET-LA VAL
Een neger onderstaatssecretaris van koloniën
Laval heeft gister voormiddag de nieuwe
ministers aan president Doumergue voorge
steld.
ENGELAND
DE LABOURS EN DE WERKLOOSHEID
De zwarte wolken, die zich verleden week
in dreigende dichtheid boven hel Engelsche
kabinet samenpakten, beginnen thans af te
trekken. In de eerste plaats, doordat de par
lementaire Labour-fractie gistermiddag met
een nadrukkelijke meerderheid van 97 tegen
13 stemmen heeft laten weten, dat Sir Oswald
Mosley nog steeds niet de minste kans heeft,
de ^nergieke leider van een gevaarlijke rebel
lengroep te worden. Mosley's krachtige cam
pagne voor een ingrijpende en veelomvattende
werkloosheidspolitiek, nadat hij dit voorjaar
uit het kabinet is getreden als protest tegen de
bedachtzame en weinig effectieve houding der
regeering bij de werkloosheidsbestrijding, heeft
dus niet veel effect gehad. Op het verzoek van
dc Mosley-groep werd gisteren een speciale
fractievergadering gehouden om het werkloos
heidsprobleem te bespreken, waarbij McDonald
tot ergernis van genoemde groep niet aan
wezig was. De eisch werd gesteld, dat er een
nationale conferentie zou worden bijeengeroe
pen om Mosley's plannen tot bestrijding van
de werkloosheid aan het oordee' van de ge-
hcele Labour Party te onderwerpen. Dit ver
zoek werd evenwel met bovengenoemde over
weldigende meerderheid afgewezen. Mosley
legt zich echter niet bij deze nederlaag neer
en zal in de vergadering van de nationale
executieve der partij, welke Dinsdag wordt ge
houden, opnieuw eischen, dat een nationale
conferentie bijeen wordt geroepen. McDonald
zal dan op de critiek van Mosley moeten ant
woorden en ondanks de algemeene teleurstel
ling ten gevolge van het in gebreke blijven der
regeering om iets van werkelijk belang te
doen ter verbetering der situatie, zal, naar
verwacht wordt, de nationale executieve even
eens weigeren op Mosley's verlangen in te
gaan.
Inmiddels heeft Lloyd George het gevaar
dat de regeering door het werk'oosheidspro-
bleem in het Lagerhuis bedreigd heeft, aan
merkelijk verminderd. De liberale leider heeft
een motie ingediend, waarin hij van de regee
ring een krachtige werkloosheidspolitiek'
eischt, gebaseerd op het bekende p'an der libe
ralen, dat de uitgifte van een groote staatslee-
ning voor openbare werken meebrengt. Gezien
de afkeer van Snowden, den kanselier van de
schatkist, tegen een dergelijke leening, waar
mede gistermiddag trouwens het Lagerhuis
wederom krachtig heeft ingestemd, leverde
deze liberale motie schijnbaar een groot ge
vaar op voor het kabinet. In werkelijkheid is
het evenwel anders. De conservatieven kunnen
niet voor deze motie stemmen, voornamelijk
op grond van de voorgestelde groote staats
uitgaven en nu Lloyd George een eigen motie
heeft ingediend, kunnen de liberalen zich ont
houden van stemming over de reeds eerder Ier
tafel gebrachte conservatieve motie van af
keuring, opgesteld in verband met de werk
loosheidspolitiek der regeering, zonder dat zij
zich daarmede blootstellen aan de beschuidi-
ging, dat zij de politiek Van de regeering goed
keuren. De stemming over de voorstellen van
Mosley in de fractievergadering van gisteren
bewijst verder dat slechts een gering aantal
Labour-leden zich genoodzaakt zal voelen voor
de motie van Lloyd George te stemmen.
Ook wat het onmiddellijk gevaar betreft
voor een nederlaag m het Lagerhuis bij de
hedenavond te houden stemming over de twee
de lezing van de vakvereenigingswet zijn de
vooruitzichten opgeklaard. De chief whip van
de liberale fractie heeft namelijk verzekerd,
dat op zijn hogst twaalf liberalen tegen de
regeering zullen steipmen en waarschijnlijk zal
dit aantal nog niet eens worden bereikt. Al is
men hier niet algemeen deze meening toege
daan, is men toch wel overtuigd, dat het ka
binet ook dit gevaar met een kleine meerder
heid van stemmen zal overleven.
Tel.
RUSLAND
DE GODSDIENSTVERVOLGING IN DE
OEKRAÏNE
Naar aan den „Osservatore" uit Riga ge
meld wordt, hebben te Kieff tal van vergade
ringen plaats gehad van de provinciale ver-
eenigingen van actieve godloocheraars.
Tijdens deze vergaderingen werd een plan
opgemaakt, pm iederen vorm van godsdienst
in de Oekraïne volledig te vernietigen.
Volgens dit plan zouden in het loopende jaar
ongeveer zesduizend kerken gesloten moeten
worden Bovendien werd besloten, collectieve
landbouwbedrijven te stichten, waaraan alleen
atheisten kunnen deelnemen.
BRITSCH-INDIE
MASSA-BETOOGINGEN VOOR GANDHI
Tijdens treinreis en bij aankomst te Bombay.
De vrijlating van Gandhi uit de gevangenis
te Poona werd zeer spoedig «n het geheele
land bekend en op de tusschenliggende sta
tions werd de leider door duizenden aanhan
gers begroet, die hem naar 's lands gebruik de
gtvouwen handen toestaken. Gandhi droeg,
zooals gewoonlijk, slechts een lendendoek, ter
beschutting tegen de koude nachtlucht had hij
zich verder in een groote, zelfgesponnen deken
gehuld. Zijn bagage bestond uit boeken, verschil
lende spinnewielen en duizenden brieven, die
hij tijdens zijn gevangenschap had ontvangen.
Terwijl Gandhi gedurende het laatste ge
deelte van zijn reis eenige persvertegenwoor
digers te woord stond, bleef hij al pratende
spinnen.
Hij zeide werkelijk niet te weten, of hij ge
lukkig was over zijn vrijlating. „Ik heb de
gevangenis onbevooroordeeld verlaten, maar
geen deer leiders kan gelukkig zijn, zoolang
nog een der aanhangers onzer beweging gevan
gen zi\. Ik kan onmogelijk een einde maken
aan de campagne van burgerlijke ongehoor
zaamheid, voordat allen vrij zijn en de spe
ciale maatregelen zijn ingetrokken. Het is de
taak van den onderkoning een einde te ma
ken aan de onderdrukking".
Gandhi verklaarde verder, dat hij geen plan
nen voor de toekomst had gemaakt. Hij had
nog geen inzage genomen van de verklaring,
door den Britschen premier MacDonald op de
siotzitting van de Ronde-Tafel-conferentie af
gelegd, doch zal deze verklaring grondig be-
sludeeren en ook voeling nemen met de
Britsch-Indiërs, die de Londensche conferentie
hebben bijgewoond.
Met vrij groote vertraging rolde de trein om
8 50 het Victoriastation te Bombay binnen. Een
geweldige menschenmenigte had daar uren-
iang op de aankomst der vrijgelaten leiders
staan wachten en toen Gandhi en mevrouw
Naidoe uitstapten, werden zij met groote
geestdrift begroet. Slechts met groote moeite
konden zij de voor het station wachtende auto
mobielen bereiken en toen de wagens zich in
beweging zetten, vormde zich een groote op
tocht, die Gandhi begeleidde naar het huis
van een vriend, een Indisch koopman. Om de
paar minuten stond Gandhi's auto stil, om den
aanhangers gelegenheid te geven den mahat-
ma te begroeten.
Direct na aankomst bij zijn vrienden begon
Gandhi reeds zijn besprekingen met de andere
leiders. Het voornemen bestaat dat hij en de
eveneens vrijgelaten leden van het bestuur der
Congrespartij zoo spoedig mogelijk naar Alla
habad zullen vertrekken voor een onderhoud
met den ouden leider Pandit Motilal Nehroe,
die ziek te bed ligt.
R.-K. STATEN-CENTRALE „LEIDEN".
Wij ontvingen het officieele proces-verbaal
voor de stemming voor no. 2 van de candi-
datenlijst voor de Provinciale Staten ge
houden op 25 Januari 1931 in'de R.-K. Kies-
vereeniging, aangesloten bij de R.-K. Sta-
ten-Centrale „Leiden".
Uitgebracht op:
Bolsius Mr. E. J. M. H. te Leiden 2528
Bruin de J. P. te Zoeterwoude 81
Delft van H. L. te Warmond 47
Groenewegen J. te Zoetermeer 8
Haase F. G. M. te Lisse 15
Heemskerk P. te Leiden 23
Klaver P. te Hillegom 16
Leeuwen van G. te Wassenaar 108
Lierop van F. C. te Hillegom 26
Loerakker B. N te Hillegom 1146
Meskers J. B. tc Hillegom 22
Paardekooper C. P. J. te Oegstgeest 10
Ru ij ter de W. te Noord wijk 63
Veelenturf P. F. te Hazerswoude 11
Van onwaarde 35
Totaal 4140
Zoodat, zooals reeds gemeld, als No. 2
voor de definitieve lijst gekozen is het zit
tend lid de heer Mr. E. J. M. H. Bolsius,
te Leiden.
KONINKLIJKE BESLUITEN.
Burgemeesters.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester der gemeente Hoogwoud D. Hoo-
genboom.
Commissaris van politie.
Bij K011. besluit is aan A. Heeroma, op
zijn verzoek, met ingang van 1 Februari,
eervol ontslag verleend uit zijn betrekking
van commissaris van politie te Amster
dam.
Bijdragen aan wachtgeldregelingen
te Amsterdam.
Bij Raadsbesluit van 24 Januari 1923
werden B. en W. van Amsterdam gemach
tigd, bijdragen van 25 percent te v«*rlee-
nen in uitkeeringen, welke door werkge
vers aan hun arbeiders worden verstrekt
(wachtgeldregelingen), zulks onder voor
waarde, dat het Rijk eveneens bijdragen
tot een gelijk percentage zou vorleenen.
Met dergelijke wachtgeldregelingen be
oogen werkgevers in tijden van malaise
hun geschoolde werklieden zooveel moge
lijk voor hun onderneming te behouden
Tevens dienen dergelijke regelingen echter
als niet te versmaden middel ter bestrij
ding van de gevolgen der werkloosheid.
Immers, bij de werkloozenkassen der vak-
vereenigingen zijn lang niet alle arbeiders
aangesloten, terwijl de unkeenngsduur
dier kassen beperkt is. Bovendien is het
in tijden van crisis uit economisch oogpunt
van belang, dat zooveel mogeiijk personen
iu het genot zijn van inkomsten, welke
eenigszins op peil blijven.
Door het herstel van het economisch le
ven is het aantal wachtgeldregelingen,
waarvan er in de jaren 1921-']923 verschei
dene in onze Gemeente van kracht varen
echter geleidelijk ingekrompen, zoodat. se
dert 192G geen enkele meer in werking
wa-s. De laatste jaren werd dan ook geen
pest voor bijdragen in wachtgeldregelingen
meer op de bezrooting voorgesteld.
Thans heeft echter de X.V. Werkspoor,
ingaande 4 December 193C-, daartoe genoopt
door het gemis aan voldoende werkgelegen
heid voor haar arbeiders, een wachtgeld
regeling ingevoerd, in dier voege, dat uit-
keering wordt verstrekt aan werklieden,
die minder dan veertig uren per week wer
ken en dan op de basis van een uit kee
ring van 3.30 per dag. Voorloopig zal
deze wachtgeldregeling gelden voor drie
maanden.
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft besloten een subsidie van 25
percent in de kosten dezer wachtgeldrege
ling te verstrekken, onder voorwaarde, dat
ook de Gemeente een gelijke subsidie ver
strekt.
Wat hef jaar 1931 betreft is het zeer
moeilijk een eenigszins betrouwbare ra
ming te maken, daar niet vooruit is te
zeggen, hoe de werkgelegenheid bij Werk
spoor verder zal zijn en of de wacntgeld-
regeling ook na einde Februari a.s. nog zal
worden voortgezet, terwijl bovendien de
mogelijkheid niet is uitgesloten, dat ook
andere werkgevers het voorbeeld van
Werkspoor volgen. Met een bedrag van
ƒ25.000 voor 1931 zal echter voorloopig
wel kunnen worden volstaan, gezien dc er
varing, voorheen met de wach'geldregeiin-
gen opgedaan.
Jubilé J. A. de Zwart.
Men meldt ons uit Nijmegen.
A.s. Zondag 1 Februari zal het 12 1'2
jaar geleden zijn, dat de heer de Zwart uit
Leiden vertrok naar het Zuiden van ons
land 0111 daar geheel in dienst der R.-K.
Arbeidersbeweging werkzaam te zijn, gelijk
hij in Leiden reeds werkzaam was in den
R.-K. Volksbond en R.-K. Graf. Bond, Pro-
pa gandaclub enz.
De heer de Zwart is thans 12 1/2 jaar bij
de standsorganisatie der arbeiders in het
Bossche diocees werkzaam, resp. met
standplaats Tilburg, 's Bosch en Nijme-
gen.
A.s. Zondagmiddag zal in het R.-K. Ver-
eenigingsgebouw te Nijmegen een en ander
feestelijk worden herdacht.
Naast de gewone werkkring van „vrij
gestelde" in een district met bijna 40 af-
deelingen met 7000 leden is dc jubilaris
voorzitter van het R.-K. Ziekenfonds voor
medische hulp, voorzitter van het R.-K.
Verplegingsfonds ter plaats, voorzitter
Bond van R.-K. Ziekenfondsen, lid Bios
coopcommissie. bestuurslid Raad van Ar
beid, bestuurslid Herwonnen Levenskracht
en Berg en Bosch, lid Watersnoodcommis
sie, pl. lid Scheidsgerecht geineenteperso-
neel, leider van het rechtskundig advies
bureau te Ni:megen enz.
j De jubilaris was de eerste z.g. arbeiders-
student gedurende 3 jaren aan de R.-K.
Universiteit, en studeerde ook gedurende
3 jaren economie aan de R.-K. Leergan
gen te Tilburg.
Voor Gelderland is hij eerste plaatsver
vanger Tweede Kamer van de z.g. vrije ze
tel.
Waar wij weten dat de jubilaris ook in
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Engelsche arbeidersregeering en het
werkloosheidsprobleem.
Gandhi's aankomst te Bombay.
De bekende Zweedsche vlieger Lundborg
de redder van Ncbile, doodgevallen.
(Luchtvaart, 2de blad.)
Leiden nog vele vrienden en kennissen
heeft, meenen we goed te doen, op dit 'ju
bilé even de aandacht tc vestigen.
In z'n Leidsche jaren was hij ook z.g.
straatpropagandist met do Roskam en
Kath. Volk.
Dc productie in de cacao- en choco
ladefabriek der firma C. J. v. H o u t e n
Zn. te Weesp zal op Zaterdag worden
stopgezet. Van de gehuwde arbeiders wordt
het loon gehandhaafd, de ongchuwdcn zul
len het loon voor den Zaterdag moeten mis
sen. In de werkplaatsen blijven de arbei
ders op Zaterdag werken.
Onder de vele aanbiedingen, welke
het Katholieke Comité van W e r k 1 o 0-
z e n z 0 r g te Amsterdam heeft ontvangen,
is er een van de Veieeniging R. K. Kin
deruitzending in het bisdom Haarlem, af
deeling Amsterdam, om honderd kinderen
van werkloozen gratis uit te zenden.
INTREEREDE VAN
PROF. L. G. M. BAAS BEKKING.
Gaja of: leven en aarde.
Prof. dr. L. G. M. Baas Becking, nieuw
benoemd hoogleeraar in de plantkunde aan
de Leidsche Universiteit als opvolger van
prof. dr. tl. M. Janse, heeft vanmiddag in
het groot auditorium dezer Universiteit
zijn ambt aanvaard met het houden van
'n rede, geti.eld: Gaja of: leven en aarde
In de ontwikkeling van de wetenschap
en meer in het bijzonder in de ontwikke
ling van de natuurwetenschap ziet men
den mensch als middelpunt plaats maken
voor de aarde als centrum van de beschou
wingen. Van anthropocentrisch denken of
7.00 men wil, astrologisch denken verwijdt
zich dc horizon tot geocentrisch beschou
wen. Doch op dit laatste, dit Ptolemitiscli
standpunt werd niet stilgestaan. Het den
ken sloeg zijn vleugels uit en eischte het
heelal zelve op als haar we;tig terrein; de
wetenschap werd Copernicaanseh.
Deze groote ommekeer in het denkeu
is niet beperkt geweest tot de sterrekun-
de, vrijwel alle andere natuurwetenschap
pen hebben deze evolutie, vroeger of la
ter in hare ontwikkeling doorgemaakt, zoo
als spr. uiteenzette.
Hieruit blijkt dat iedere wetenschap,
vroeg of laat, zich los tracht te maken van
de aarde. Zelfs de geologie, die nardsche
wetenschap bij uitnemendheid heeft on
langs haar blikken geslagen naar de maan.
en is, door meting van het soortelijk terug
kaatsend vermogen en dc soortgelijke po
larisatie van het teruggekaatste licht van
verschillende gebieden van het tnaan-op-
pervlak gekomen tot merkwaardige con-
clusiën omtrent de natuur van de delfstof
fen van onze naaste wereld buur. Ook heb
ben de meteoristen ons sinds lang herin
nerd aan hel feit dat geologie niet geheel
„gaia" logie kan zijn.
De biologie is dusdanig aan de aarde
