SPORT
FAILLISSEMENTEN
VRIJDAG 16 JANUARI 1931
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 11
voetbal
LEIDSCHE VOETBALBOND.
De Zaterdagmiddag-competitie.
Het wedstrijdprogramma voer morgen
luidt als volgt:
A. R. C. 1—A. R. C. 2; F. Pacta 1—S. L.
F. 1; Terleede 1—Eijnsb. Boys 1; S. L. F.
2—R. R. C. 3; D. V. E.—S. C. O. 2; Rijns-
burgsehe Boys 3F. Parta 2; Quick B. 3
Rijnsb. Boys 2; S. C. O. 3Terleede 2.
Alle wedstrijden vangen te 3 uur aan.
zwemmen
de nederlandsche zwemsters
in zuid-afrika.
Reuters bijzondere dienst meldt uit
Pretoria:
Noord-Transvaal heeft een nieuw Zuid-
Afrikaansoh record voor estafettezwemmen
gevestigd door Nederland te slaan in 2
min. en 2 sec.
Mej. Braun won de 100 yards gemakke
lijk, doch verbeterde geen record. Mej.
Oversloot was tweede in dezen wedstrijd.
De Zuid-Afrikaansche zwemster Jennie
Maakal derde.
de europeesche zwemrecords.
Versohenen is de Europeesche record-
lijst, opgemaakt door Dr. Leo Donath, al
gemeen secretaris der internationale fede
ratie. Daaruit blijkt, dat in 1931 in totaal
32 Europeesche records gehomologeerd
werden, waarvan 14 records tevens wereld
record zijn. Hiervan staan 8 Europeesche
records (waarvan 3 ook wereldrecord zijn)
op naam van Zus Braun. Door dit record
aantal staat Nederland op de totaallijst
zelfs aan de spits, want Engeland en
Duitschland volgen met 7 Europeesche re
cords, dan Zweden 5, Frankrijk 3 en Bel
gië en Hongarije elk met 1 record.
We laten thans de officieele lijst volgen,
waarbij de Europeesche records, die tevens
wereldrecord zijn, met vermeld zijn:
Heeren:
100 M. vrije slag: Dr. Barany, Hong., 58.6.
200 M. vrije slag: Jean Taris, Fr., 2.14.2.
300 M. vrije slag: Arne Borg, Zwed., 3.28.1.
400 M. vrije slag: dezelfde 4.50.3*.
500 M. vrije slag: dezelfde, 6.08.4*.
800 M. vrije slag: Jean Taris, Fr., 10.19.6*.
1000 M. vrije slag: Arne Borg, Zwed. 13.02*.
1500 M. vrije slag. dezelfde, 19.07.2*.
100 M. borstRademacher, Dlnd., 1.15.
200 M. borst: dezelfde 2.48.
400 M. borst: dezelfde 5.50.2*.
500 M. borst. Van Parijs, Belg., 7.37.8*.
100 M. rug: Küppers, Dlnd., 1.08.8.
200 M. rug: dezelfde, 2.40.7.
400 M. rug: Faye, ïr., 5.51.4.
Dames
100 M. vrije slag: Braun ,Ned., 1.11.8.
200 M. vrije slag: Braun, Ned., 2.42.8.
220 yards vrije slag: Cooper, Eng., 2.46.2.
300 yards vrije slag: Cooper, Eng., 3.57.6.
300 M. vrije slag: Braun, Ned. 4.17.4.
400 M. vrije slag: Braun, Ned., 5.46.
500 M. vrije slag: Braun, Ned. 7.18*.
500 yards vrije slag: James, Eng., 6.57.6.
1000 M. vrije slag: Mayne, Eng., 24.00.2.
100 M. borst: Mühe, Dlnd., 1.26.3*.
200 M. borst: dezelfde, 3.11.2*.
400 M. borst: Wolstenholme, Eng. 6.41.4*.
500 M. borst: dezelfde, 8.35.2*.
100 M. rug: Braun, Ned., 1.21.
200 M. rug: Braun, Ned. 2.59.2*.
400 M. rug: Braun, Ned., 6.16.8*.
wielrennen
DE iESDAAGSCHE TE DORTMUND.
Het koppel PijnenburgSohön heeft
gisternacht de eerste plaats bij de Zes-
daagsche niet kunen handhaven, tenge
volge van het uitloopen van GöbelDinale
die een ronde wisten te winnen en aan de
spits kwamen, onmiddellijk gevolgd door
PijnenburgSchön. Van Kempen gaf dien
nacht op, daar zijn partner Stübecke zoo
uitgeput was, dat er geen kans meer voor
het koppel bestond.
Pijnenburg—Schön winnen.
De laatste dag van de zesde Dortmund-
sche Zesdaagsche is buitengewoon span
nend geweest.
De winnaars PijnenburgSchön, die bij
na gedurende den geheelen wedstrijd met
uitzondering van enkele uren de leiding
hadden, wisten zich te handhaven.
Op het laatst reed Pijnenburg als eeu
bezetene, zoodat het duidelijk was, dat
hij niet meer wilde wijken. Gedurende den
geheelen wedstrijd heeft de Til burgenaar
een uitstekend figuur gemaakt. De laatste
spurt werd vanavond door hem gewonnen.
Overigens werden bijna alle, spurts door
Linari gewonnen.
Het zou ongetwijteld interessant zijn ge
worden indien ook van Kempen op de
baan was geweest daar deze er altijd een
eer in stelde op den laatsten avond de
spurts te winnen..
Preuss en Manthey hebben opgegeven,
waarna hun partners Resiger en Maczins-
ky een nieuw koppel vormden.
Overigens was het merkwaardigste van
dezen avond, dat BroccardoMarcillac
niet minder dan 5 ronden wisten op te ha
len, zoodat zij op de derde plaats kwa
men.
De Westfaalsc-he Halle was uitverkocht
en het publiek was zeer geestdriftig. Pij
nenburg werd langdurig toegejuicht.
Afgelegd zijn in het geheel 3487.6 K.M.
De wedstrijd eindigde aldus: 1. Pijnen
burgSchön 248 punten; op 1 ronde: 2.
GöbelDinale 321 punten; 3, Broccardo
Marcillac 68 punten; op 2 ronden: 4.
RauschHürtgen 133 punten; op 4 ron
den: 5 LinariGuerra 287 punten; 6.
KrügerFunda 177 punten; 7. Maczinsky
—Resiger 144 punten.
RauschHürtgen trachtten in het laat-
le uur voortdurend nog op te halen, dooh
uadden geen kans, hoewel ze buitengewoon
reden.
automobilisme UIT DE OMGEVING
DE EEN-EN-TWINTIGSTE R. A. I.
Groote belangstelling.
Op 23 Jan. a.s. zal het bekende R. A. I.-
gebouw te Amsterdam, zijn poorten weder
openen, om toegang te geven tot de 21ste
tentoonstelling van Automobielen, Vraeht-
automobielen, Autobussen, Motorrijwielen,
Banden. Toebehooren, Onderdeelen enz
enz., georganiseerd door de Nederlandsche
Vereeniging „De Rijwiel- en Automobiel
Industrie" en gedurende tien dagen zal
het bekende tentoonstellingsgebouw (het
eenige gebouw in den lande, dat met zijn
zaaloppervlak van niet minder dan 15.000
M2. in staat is een dergelijke groote ten
toonstelling „onder dak" te brengen) we
der het verzamelpunt zijn van alles en
allen, die met automobielen, motorrijwie
len e. a. te maken hebben of daarvoor be
langstelling koesteren.
Merkwaardig is ongetwijfeld, dat voor
deze tentoonstelling de belangstelling
grooter is dan ooit te voren het geval is
geweest. Steeds heeft het Tentoonstellings
comité, om alle aanvragers plaatsruimte
te kunnen geven, de aanvragen moeten
reduceeren, doch geen enkele maal heeft
het getal gevraagde vierkante meters het
beschikbare en stellig niet geringe aantal
zoo overtroffen als ditmaal.
Het gevolg is dan ook geweest, dat met
de beschikbare ruimte letterlijk gewoe
kerd moest worden, zoodat zelfs het or-
chest podium aan den standplaatshonger
ten offer moest vallen.
Dit verschijnsel is geheel in overeen
stemming met hetgeen de vooraf gehouden
buitenlandsohe tentoonstelling Parijs, Lon
den en Brussel hebben geleerd. Ieder
dezer tentoonstellingen vertoonde tegen
over haar voorgangster een vooruitgang in
belangstelling en volgens het goede en
langzamerhand vaste gebruik sluit de R.
A. I.-tentoonstelling de serie, zonder de
stijgende lijn te verbreken.
Ook wat betreft de belangrijkheid, d.
w. z. de volledigheid, staat de Nederland
sche tentoonstelling aan het hoofd.
Het aantal te exposeeren merken be
draagt was de personen-auto's betreft 72.
terwijl 39 merken bedrijfsautomobielen ten
toongesteld zullen worden. De motorrij
wielen zullen in een belangrijke afdeeling,
met 40 merken vertegenwoordigd zijn, ter
wijl tenslotte de wandstands weder alle
mogelijke toebehooren en aanverwanten
zullen bevatten.
biljarten
LEIDSCHE BILJARTBOND.
De competitie.
De uitslag van den wedstrijd D. O. S.
IHollandia I voor de le kl. L. B. B. luidt
J. C. v. d. Berg (Holl.) 1.50 18 39 8.33
A. Verstraaten (D.O.S.) 34 17 13 4.94
P. M. v. d. Berg 150 32 22 4.68
Th. Roest 136 31 17 4.38
B. van Beelen
H. Slewe
52 22 9 2.36
150 22 29 6.81
J. Remmerswaal 121 33 23 3.66
A. Offenberg 150 33 20 4.54
D. O. S. E. 1 en Hollandia 1 punt.
De uitslag van den wedstrijd Hollandia
IID. O. S. TTT voor de
3e kl. L. B.
B. luidt:
P. Schouten (D.O.S.)
100 26
21 3.84
W. Haasnoot (Holl.)
71 25
8 2.84
L. de Koning
66 29
6 2.27
G. Guyt
100 29
12 3.44
W. Swaak
74 36
10 2.05
D. Kleen
100 36
26 2.77
B. Peter
100 42
9 2.33
S. B.
76 41
9 1.85
Hollandia 1 en D. O. S. 1 punt.
ken TIde Kroon II voor de
4e kl. comp.
L. B. B. luidt:
N. N. (de Kr.)
49
32
11 1.53
F. Franken ('t Gr. L.)
75
33
12 2.27
C. v. d. Wiel
75
33
9 2.27
C. Crama, res.
37
22
5 1.15
C. Guyt
41
44
7 0.93
M. Binnendijk
75
44
13 1.70
C. van Reijs
75
37
8 2.02
P. Lagas
44
36
7 1.22
't Gr. Laken 1 en de
Kroon
1
punt.
De uitslag van den wedstrijd D. O. B.
't Gr. Laken TT voor de 4e klasse comp. L.
B. B. luidt:
T. Franken ('t Gr. L.) 36 40 4 0.90
Jac. Blom (D. O. B.) 75 40 9 1.87
J. de la Rie
Witteman. re
M. Binnendijk
J. v. d Star
1.92
1.15
75 46 10 1.63
66 45 6 1.46
PP. Lagas 68 56 5 1.21
P. Zoetemelk 75 57 7 1.29
D. O. B. 1 en 't Gr. Laken 1 punt.
Vraag: Ik heb enkele jaren een huis
alleen bewoond en toen moest ik 15.—
personeele belasting betalen en nu wordt
het door twee huisgezinnen bewoond on
der hetzelfde nummer en nu betaal ik nog
15.en mijn mede-bewoner betaalt
19.Wij zijn beiden huurders. Is dat
juist?
Antwoord Vermoedelijk is dat niet
juist. Hebt u op uw belastingbiljet de ver
andering wel aangegeven? U kunt ook re-
olameeren bij den inspecteur der belastin
gen, zooals op uw belastingbiljet staat
aangegeven.
HILLEG0M.
Kindervoeding. De St. Vincentiusver
eeniging heeft haar Liefdewerk der Kin
dervoeding weder aangevangen. Wie door
giften in natura of anderszins wil steunen,
wordt met open armen ontvangen.
Aanbesteding. Door den Architect
W. Kuitems alhier is onderhands aanbe
steed het bouwen van een bloembollen-
schuur, kantoorlokalen, pakplaa-ts en bij-
behoorende werken aan do Weeresteintraat.
Het werk is aan de laagste inschrijvers, de
aannemers De Vries en Couzijn alhier op-
Propaganda. Als gevolg van het nieu
we reglement der R.K. Kies vereeniging en
de gevoerde krachtige actie der propagan-
daclub, werden alhier voor 1 Januari 197
nieuwe leden in het register der R.K. Kies
vereeniging ingeschreven.
roelofarendsveen.
Centrale kiesvereeniging.
Woensdagavond had in het café vann
heer J. C. van der Geest alhier een verga
dering plaats van de Centrale Kiesvereeni
ging „Alkemade" fier bespreking van de
Ga-ndidaat stelling voor de verkiezingen voor
de Provinciale Staten. De Voorzitter de
heer C. Bontje Gz. opende de vergadering
met den Christelijken Groet en heette al
len, en im het bijzonder den WelEerw. Heer
Kapelaan H. van Kan, van harte welkom.
Vervolgens gaf hij een overzicht van den
stand van zaken betreffende het aanhangi
ge onderwerp. Hij verdeelde zijn mededee-
lingen in drie gedeelten en wel: lo. de
voorbereidende werkzaamheden; 2o. de
candidaaistelling en 3o. de stemming over
de groslijst. Hij deelde dan allereerst mede,
dat onder leiding van de Kiesvereeiging
van Hoogmade een bespreking heeft plaats
gehad met de afgevaardigden van een zestal
kiesvereenigingen uit den omtrek ten einde
de mogelijkheid te overwegen om gezamen
lijk streek-candidaten naar voren te bren
gen.
Op deze bijeenkomst was men bot de
overeensteming gekomen en is besloten om
de candidatuur van de volgende 4 heeren te
pro pageeren, n.l. le. Jonkheer Von Fisen
en kon dus niet worden aangenomen. De
arendsveen3e. de eer P. F. Veelenturf
te Hazerswoude en 4e. de heer J. C. van
Veen te Zevenhoven. Voorts deelde de Voor-
ziter mede, dat op de vergadering van de
Centrale Gouda het voorstel is aangeno
men om niet meer dan 6 candidate n te
stemmen. Het adres van Alkemade om de
stemming in 2 gedeelten te doen geschie
den kwam volgens het Bestuur der Centra
le Goude niet met het Reglement overeen
en kon dus niet worde aangenomen. Dè
Voorzitter zeide voorts nog, dat men al
gemeen van gevoelen was met de vier ge
noemde heeren'een alleszins veelzijdige can-
didatenlijst te hebbèn samengesteld.
Ten aanzien van het derde punt deelde
de Voorziter mede, dat op Zondag 25 Janu
ari a.s. de stemming voor de groslijst zal
plaats hebben. Hieraan zal zooveel moge
lijk bekendheid worden gegeven, terwijl
voorts de gelegenheid om aan de stemming
deet te nemen een beroep op alle aanwezi
gen om ieder in zijn eigen kring iedereen
aan te sporen aan de stemming van 25 Ja
nuari deel te nemen en om dan in ieder
geval de vier heeren, die hierboven zijn ge
noemd aan te wijzen. Omtrent de twee ove
rigen, die moeten worden aangewezen werd
volledige vrijheid gelaten. Slechts indien
allen trouw opkomen en zich aan de aan
wijzingen van het bestuur houden bestaat
de mogelijkheid om de gewensohte candida
ten een goede plaats op de> officieele lijst
te verschaffen.
Bij de rondvraag besprak de heer J. J.
de Koning de reclame, die z.i. voor de 4 ge
noemde heeren in wijden kring moet wor
den gemaakt. Hij achtte het wel zeer be-
tireureniswaarig, dat door de schuld van de
Centrale te Gouda zoo weinig gelegenheid
tot intensieve propaganda wa-s oveige-
bleven.
Omtrent de te voeren propaganda ont
spon zich een uitvoerig debat.
Ten slotte werd besloten om het bestuur
te machtigen onverwijld de noodige stap
pen te doen, waarbij samenwerking met de
streek-kiesvereenigingen op den voorgrond
werd gesteld
Naar aanleiding van een door den heer
C. Huigsloot gestelde vraag ombatond een
uitvoerige bespreking over het contact, van
de kiezers met de afgevaardigden voor deze
streek in de Tweede Kamer, hetgeen naar
veler gevoelen veel te wenschen overliet en
toch zeker gewenscht werd geacht. Ook
werd in de vergadering de aanwending van
de gelden, welke de Regeering voor Steun
voor ontginning van gronden voor nieuwe
tuinbouwgebieden besehikbaer gesteld wer
den, becritiseerd, terwijl ook naar veler ge
voelen de voorlichtingsdienst in handen van
personen is, die krachtens hun functie, niet
geaoht kunen worden daarvoor de juiste
personen te zijn. Als voorbeeld we-rd aan
gehaald de uitbreiding van den tuinbouw
in Drenthe, waar de tuinders reeds voor
dit jaar de contracten met de Conserven
fabrikanten hebben afgesloten voor de le
vering van doperwten tegen een prijs van
2 et. per K.G. lager da.n over 1930 Waar nu
in de Voorlichtingsdienst personen zitting
he bloem, die in nauw verband staan met de
Conserven-fabrikamten ligt het voor de
hand, dat op deze manier de Conserven-fa-
brikanten van den steun profiteeren, terwijl
de betrokken tuinders omogelijk een loo-
nende uitkomst in hun bedrijf kunnen ver
werven. Bovendien voelt men ook in de ge
vestigde t-uinibouw-streken. zooals hier in
Roelofarendsveen de gevolgen. Besloten
werd om een onderhoud aan te vragen met
zitend Kamerlid voor deze streek, den heer
Kampschoër, ten einde de mogelijkheid te
bespreken, in dezen toestand verbetering
j te brengen. Hierna werd de vergadering
met den Christelijken Groet gesloten.
Feestavond. De IJsclub „Ijsvermaak is
ons ge<noegein" gaf Dinsdagavond in het
café van den heer v. d. Geest de jaariijksche
feestavond. Na een openingswoord van den
Voorzitter, dde alle aanwezigen 'n recht ge-
noegelijken avond wenschte werd traditie
getrouw met krpisjassen begonnen, waar
voor door 't bestuur aardige prijzen ter be
schikking waren gesteld. Er werd door 70
leden aan den wedstrijd deelgenomen. De
uitslag was le prijs P. de Koning en G.
Turk, 2e prijs L. Turk en 0. van Ruiten, 3e
prijs N. Koek en W. Klink, 4e prijs P. van
Amsterdam en C. Wesselman, 5e prijs P.
Deter® en J. de Koning en 6e prijs C. de
Bruij.n <jn J- van der Geest. De troostprijzen
vielen ten deel aan de heeren J. van 't Hart,
J Klein, P. Verdel, L. van der Meer, J. van
der Meer en T. Kennis. De prijzen werden
onder een toepasselijk woord door den Voor
zitter uitgereikt en allen keerden voldaan
huiswaarts.
Sociëteit Eensgezindheid. Woensdag
avond had in Hotel de Vier Heemskinderen
de jaarvergadering van genoemde sociëteit
plaats. De Voorzitter de heer Van Dooren
opende de vergadering, waarna de notulen
door den secretaris werden gelezen en on
veranderd vastgesteld. De penningmeester
bracht finantieel verslag uit. Er was een
nadeelig saldo van f 8.doch de contribu
tie der leden moest nog geind worden. In
bespreking kwam de te houden feestavond.
Besloten werd deze te huuden op 28 Janu
ari e.k. en wel uitsluitend voor de led-en.
Het bestuur zegde toe voor de noodige at
tractie te zullen zorgen. De contributie werd
voor het volgend jaar gebracht van f 1.50
op f 2.50. Na een dankwoord werd de ver
gadering gesloten.
SASSENHEIM.
Vrouwenbond. Dinsdagavond hield bo
vengenoemde afdeeling hare jaarvergade
ring in het K.S.A.-gebouw. De presidente,
mevr. v. ReisenVreeburg, opende met
den chr. groet en tevens een gelukkig
nieuwjaar. De opkomst was deze keer
niet zoo schitterend te noemen, wat zeker
wel hierin zijn oorzaak vindt, dat de leden
m de H. Missie zeer dikwijls zijn uit huis
geroepen. Desondanks waren nog ongeveer
100 leden aanwezig. Als eerste agendapunt
volgden de notulen, welke onveranderd
goedgekeurd werden. Volgt een keurig jaar
verslag, waaruit blijkt, dat de R.-K. Vrou
wenbond met haar onderafdeeling dit jaar
vruchtbaar werk geleverd hebben, maar
het ledental op twijfelachtig peil staat.
Uit het verslag der kraamverpleging
bleek, dat 58 patiënten dit afgeloopen jaar
zijn verpleegd, waarvan 38 met vergoeding,
20 zonder vergoeding. In toaal werden 951
bezoeken door de verpleegster afgelegd.
Ra tig saldo dezer afdeeling bedroeg op 1
Jan. 1930 181.81. Tevens werd medege
deeld, dat wegens huwelijk van Zuster
Strack v. Schijndel eeu vacature is ont
staan naar informatie van het bestuur
is deze vacature aangevuld door de gedi
plomeerde Zuster A. v. d. .Wiel. Verslag
Kraamverzorging vermeldt, dat dit jaar
aan 30 zieken versterkende middelen zijn
uitgereikt en met Kerstmis aan 18 gezin
nen een extra nitdeeling van vleesch. Van
de 300 boekt deze afdeeling een batig
saldo van 31.68.
Alsnu volgt een opgave van de St. Eli-
sabeth-naaiver. Door de goede zorg van de
dames zijn 600 kleedingstuken vervaardigd
om uit te deelen, welke resp. aan 76 ge
zinnen werden verdeeld. Ten slotte werd
door de secretaresse van de retraiteclub
verslag uitgebracht; de club bestaat uit
173 leden en 36 donatrices. De inkomsten
bedrogen 203.40 en donatie 45.50. Dit
jaar zijn 34 kaarten verloot.
Na deze uitslagen van de onderafdeelin-
gen volgde het verslag der penningmeeste-
resse- van den bond, die aan inkomsten
boekte 650.24 en uitgaven 365.60, zoo
dat het batig saldo op 1 Jan. 1931 bedroeg
284.64. Door twee dames werden de boe
ken gecontroleerd en in goede orde bevon
den.
Hierna werd als bewijs van waardeering
aan twee dames der kraamverplegigg een
bloemstuk aangeboden. Dit uit naar van
alle gezinnen, die haar goede zorg geno
ten. Tevens werd een woord van dank aan
de anderen niet onthouden. Als volgende
agendapunt volgde rede geest, adv., die in
leerzame woorden verschillende vrouwen
deugden naar voren bracht. Na een keuri
ge uiteenzetting van een drietal particu
liere deugden o.a. ingetogenheid, grootmoe
digheid, moederliefde en moedertrouw,
volgden drie sociale deugden n.l. eenvoud
spaarzaamheid en huiselijkheid. Vol aan
dacht is er geluisterd naar die goede voor
beelden.
Gedurende de vergadering werden de le
den er aan herinnerd, dat ook voor alle
huisgenooten van IS tot 25 Jan. de jaar
iijksche Internationale bidweek plaats
heeft waarvoor weer formulieren werden
uitgereikt. Hierna volgde een geanimeerde
verloting, welke geheel gratis was en me
nige buismoeder met een aardigheidje ver-
rastte.
Na de rondvraag, waarvan door enkelen
gebruik werd gemaakt, werd de vergadering
gesloten.
WASSENAAR.
Aanbesteding arbeiderswoningen. Door
het bestuur van de Wassenaarsche Bouw-
vereeniging werd gisteren aanbesteed het
bouwen van 94 arbeiderswoningen met
schuren en 4 garages op terreinen in het
Oostdorp en aan het Kerkehout. Aantal
inschrijvers 38. Het laagst werd ingeschre
ven door de firma van der Wal en Klop
penburg voor het plan Oostdorp met
173900 en het plan Kerkehout met
96G00, in massa voor 269.500. De gunning
werd aangehouden.
Huldiging. Zaterdagmiddag zal de
ond.-commandant van de brandweer, de
ïeer G. J. van der Mark, in het W en van
\Vassenaar door een commissie 1 d de in
gezetenen worden gehuldigd. De heer
van der Mark was gedurende 35 jaren aan
de brandweer verbonden.
VOORBURG.
Candidaatstelling Prov. Staten. In
de Donderdag j.l. gehouden vergadering
der R.-K. Kiesvereeniging te Voorburg zijn
vor den kieskring Gouda candidaat gesteld
voor de a.s. verkiezing voor de Provinciale
Staten, de heeren: H. C. J. L. v. d. Plas,
secretaris van genoemde Kiesvereenigingen
E. A. Meyer, lid van den gemeenteraad te
V oorburg.
Uitgesproken:
M. H. Vuurens van Es, houthandelaar.
W oerden. Cnr.J. M. A. Paling, Utrecht.
DE UITVINDER VAN DE
AUTOMOBIEL.
Eenigen tijd geleden werd in Chicago
een prijsvraag uitgeschreven, welke unit-
vinding der moderne techniek den groot
sten invloed op ons culturleven heeft uit
geoefend. Het resultaat hiervan was, dat
men aan de automobiel den voorrang gaf
boven de radio, de vliegmachine en den
klankfilin. Bij deze prijsvraag stelde men
en dit is wel teekenend voor het snelle
leven van onzen tijd voor het eerst de
vraag naar den uitvinder van de automo
biel.
Men stelde zoowel in Amerika als in
Europa een uitgebreid onderzoek in en
kwam ten slotte tot de ontdekking dat
Siegfried Marcus een mecanicien uit Wee-
nen als uitvinder van de automobiel kon
beschouwd worden. Nu heeft men een co
mité tot oprichting van een gedenkteeken
voor den uitvinder, die zoo lang onbekend
bleef, samengesteld en het feit, dat behal
ve officieele persoonlijkheden uit Oosten
rijk ook de Amerikaansche ambasade en
Ford tot het comité toegetreden zijn, waar
borgt wel de echtheid wat betreft den per
soon van den uitvinder. Men is het er ook
al over eens hoe het gedenkteeken er uit
zal ziende monumentale gestalte van den
jongeling die een snel draaiend wiel be
schermt, zal de voorbeeldlooze ontwikke
ling van de gewichtigste aller technische
uitvindingen symboliseeren. De voet wordt
gevormd door een machtigen grijsblauwen
granietblok, waarop een buste van Mar
cus en de afbeeldingen van zijn beide eer
ste automobieltypen aangebracht worden.
De automobiel was echter niet zijn eenige
uitvinding, met zijn andere, kleinere uit
vindingen behaalde hij zelfs materieele
voordeelen. In het geheel vroeg hij, om zoo
te zeggen een ongelukkige voorlooper van
Edison, patent op niet minder dan 38 uit
vindingen; maar een groot getal van deze
patentrechten verviel, omdat hij de kosten
niet betalen kon.
In het jaar 1865 noodigde Marcus den
later zoo bekenden rijwielfabrikant Curjel
uit, om naar zijn „voertuig zonder paard"
te komen kijken. Men besloot om het ex
periment te doen, wanneer de schemering
ingevallen was, want men wilde geen op
zien verwekken en koos het exercitieveld
Schmelz, als plaats waa-r de demonstratie
gehouden zou worden. Een der medehei
pers trok het vehikel een voertuig van
een explosie-motor voorzien, naar het ter
rein. Marcus en Crujeel namen plaats in
den wagen, die door Marcus aan den gang
gemaakt werd en werkelijk enkele honder
den meters aflegde. Toen bleef de wagen
staan en er was geen beweging meer in te
krijgen, waarop hij door den monteur weer
naar huis gesleept werd. Marcus werkte
voortdurend verder om er verbeteringen
in aan te brengen, maar er verliepen onge
veer tien jaa-r, toen hij er weer mee voor
den dag kwam en per auto de reis Wee-
nen—Klostemeuburg (een afstand van on
geveer 8 K.M.) makte. Het gehikte en hij
bereikte zonder ongeval zijn doel. Doch
de machine maakte zoo'n helsch lawaaien
bracht zooveel volk op de been, dat de
politie zich genoodzaakt, zag in te grijpen.
Men verbood het verder gebruik van een
dergelijk voertuig en de uitvinder, die door
deze moeilijkheden zeer ontstemd was en
bovendien aan chronische neuralgie leed,
legde zich op andere werkzaamheden tee.
Evenals zoo dikwijls in de geschiedenis der
menschheid had een onbeteekenend voor
val groote gevolgen: Tijdens de proefrit
naar Klostemeuburg schrok een paard
heftig, toen het de machine ontmoette en
een politieagent snauwde Marcus de vol
gende gedenkwaardige woorden toe: „Met
zoo'n ding jaagt u immers alle paarden
va-n de straat." Wat een profetisch woord
van den eenvoudigen politieman, die na
tuurlijk niet vermoedde, dat dit vreemd
voertuig de vader van de wonder-machine
was, die werkelijk binnen korten tijd, „alle
paarden van alle straten zou verdrijven."
Evenals het leven van den uitvinder, die
den 11-en Juni 1898 in de grootste armoede
stierf zijn ook de lotgevallen van deze
loeide eerste automobiel typen vol afwisse
ling geweest. Het eerste is geheel verdwe
nen en zal ook hoogstwaarschijnlijk niet
meer te vinden zijn, het tweede type staat
echter momenteel in het Technisch Muse
um van Weenen, die het van de Oosten-
rijksche automobielclub in bruikleen ge
kregen heeft, nadat men jaren lang niet
wist, waar het zich bevond. In hetzelfde
uur dat Marcus stierf, werd op de Ween-
sohe jubileumexpositie van 1898 zijn twee
de model aan Keizer Frans Joseph, die de
tentoonstelling opende, verklaard, Een
groot plakkaat verkondigde de bezoekers:
„Deze eerste benzine-auto is door den
Weenschen mecanicien Marcus geconstru
eerd." Marcus werd op het kerkhof van
Hiitteldirf heel eenvoudig begraven. Mei
Allerzielen van dit jaar heeft een onbeken
de een vierkant stuk karton op den slecht
onderhouden grafsteen gehangen. Me
blauw potlood stond er op geschreven
„Siegfried Marcus, uitvinder van de auto
mobiel
Nu heeft men eindelijk een begin ge
maakt met het oprichten van een gedenk
steen voor Marcus.
