RECHTZAKEN
LAND- EN TUINBOUW
DINSDAG 25 NOVEMBER 1930
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 10
MOORDZAAK-LANS VOOR DEN
HOOGEN RAAD.
Acht cassatiemiddelen.
Voor den Hoogen Raad werd gisteren
hel cassatieberoep behandeld in de zaak
van J. G. van O., door het Haagsche Hof
destijds veroordeeld tot twintig jaar gevan
genisstraf wegens moord op den heer
Lans te Rotterdam. De raadsman van
den verdachte mr. Kokosky te Amsterdam
voerde acht cassalieiniddelen aan, o.a. dat
het Haagsche Hof James Polak heeft ge
hoord als getuige èn deskundige, terwijl
hij slechts als getuige was gedagvaard,
voorts, dat het Hof verzuimd heeft te be
slissen over een door mr. Kokosky 19 Sep
tember j.l. voor het Hof gedaan verzoek
om schorsing van de zaak, ten einde op
heldering te krijgen in de schrifturen aan
de verdediging onttrokken, n.l. dat een an
der de dader van den moord op Lans zou
zijn; voorts, dat het Hof slechts bewezen
verklaard heeft, dat de verdachte het oog
merk had onderscheidenlijk het giroboek,
het bankbook en het kasboek als ec-ht te
gebruiken, doch niet bewezen heeft ver
klaard, dat dit oogmerk ook gericht was
op het als onvervalscht gebruiken zulks
niettegenstaande art. 225 Wetboek van
Strafvordering uitdrukkelijk bepaalt, dat
het oogmerk gericht moet zijn op als echt
en onvervalscht gebruik.
Ten slotte wees mr. Kokosky er op, dat
de Officier van Justitie te Rotterdam en de
Procureur-Generaal voor het Haagsche
Hof dezelfde waren geweest, uaarcegen hij
bezwaar maakte.
Vooraf had het lid van den Hoogen Raad
mr. Taverne, als rapporteur tn eze zaak
een uitvoerig overzicht van het verloop er
van gegeven en den Hoogen Raad met tee-
keningen van het betrokken pand, de om
geving en de inwendige situatie, op de
hoogte gesteld van verschillende bijzonder
heden om ten slotte in den breede de be
handeling in de verschillende instanties na
te gaan. «Tel."
FAILLIETE „VERTROUWENS-
VEEHANDEL".
Een lijst van schulden en vorderingen van
152.000.
In de faillissementszaak der Commandi
taire Venootschap „Vertrouwensveehandel"
te Amersfoort, die relaties had over het
geheele land, en van haar beheerend ven
noot den heer O. Hoekstra, zijn door den
curator mr. L. R. van der Mark de door
hem voorloopig erkende en betwist vorde
ringen gedeponeerd ter griffie van de
rechtbank te Utrecht en van het kanton
gerecht te Amersfoort. De lijst van schul
den en vorderingen beloopt in totaal
152.4(30 over 90 crediteuren.
De verificatie-vergaderingen hebben plaats
op 1 December a.s., des voormiddags 10
uur, in het gerechtsgebouw te Utrecht.
KANTONGERECHT TE ALPHEN.
Een niet zee-waardig schip-
Ter strafzitting van het kantongerecht
alhier van gisteren stonden niet minder
dan 92 zaken ter rolle. Als kantonrechter
fungeerde mr. A. N. L. Otten. Na dc be
handeling van een 11-tal kinderzaken
kwam in behandeling de zaak tegen den
schipper H. v. N., bevarende het schip
„Hoop en Vertrouwen", gedomicilieerd te
Alphen a. d. Rijn. Verdachte wis in
verzet gekomen tegen een vonnis der vo
rige zitting tegen hem gewezen terzake
wegens overtreding der scheepvaartwet en
zee ongevallenwet, waarbij hij was veroor
deeld tot een geldboete van resp 300
subs. 30 d. en 25 subs. 10 d. De gepleegde
overtredingen kwamen in hoofdzaak hierop
neer, dat verdachte met zijn schip, dat uit
sluitend is bestemd voor de binnenvaart
dus niet zeewaardig is zonder een
daarvoor vereischt wordend certificaat
van deugdelijkheid van de scheepvaartin
spectie een zeereis had gemaakt naar De
nemarken. De kantonrechter vroeg waar
om hij in verzet van het vonnis was geko
men. Verdachte deelde mede, dat hij de
boeic wat uoog vond en bovendien meen
de niet strafbaar te zijn wat de zenonge-
vallenwet betreft omdat hij geen personeel
in dienst had, althans geen gehuurd per
soneel, doch een stuurman die voor 140
had aangenomen hem op deze reis visa-
versa in deze kwaliteit te zullen vergezellen
De ambtenaar O. M. eischte na hernieuw
de toelichting voor overtreding der scheep
vaartwet 1 maand voorw. hechtenis met J
proeftijd van 1 jaar en voor overtreding
der zeeongevallenwet een geldboete van
400 subs. 40 d., waarna de kantonrechter
direct vonnis wijzende voor het eerste feit
verdachte veroordeelde eveneens tot- l
maand hechtenis voorwaardelijk met een
proeftijd van 1 jaar, met daarnaast do
nieuwe geldende bepaling, dat bij herhaling
<-n dus bij tenuitvoerlegging van dit von
nis de straf ook gewijzigd kan worden in
een geldboete van 300 en voor het tweede
feit tot een geldboete van 25 subs. 10 <1.
Verdachte verklaarde, hierna afstand van
honger beroep te doen.
Eenden-kwaad.
J. B. C. te Ter Aar, die niet was ver
schenen en tegen wien verstek werd ver
leend, had hem toebehoorende eenden op
een andermans erf laten loopen, hetwelk
werd bevestigd door de gehoorde getuige
B. M. uit Ter-Aar. Eisch 4 of 2d; uit
spraak 5 of 2 d.
Dcllemansstreken.
N. B. v. H. uit Koudekerk, wiens
zaak de vorige zitting was aangehouden
voor het hooren van verbalisant, was ten
laste gelegd met een 2-wielig motorrijtuig
zonde rverlichting onder de gemeente Bos
koop op den Zijdeweg de veiligheid van het
verkeer in gevaar te hebebn gebracht door
woest rijden en bovendien niet te hebben
voldaan aan het stopteeken van verbali
sant, dien hij zelfs bijna omver had gereden
als deze niet vlug terzijde was gesprongen.
De verbalisant, de gemeenteveldwachter
van Boskoop K., hierna gehoord, verklaar
de overeenkomstig zijn verbaal, doch kon
niet pertinent verklaren dat verdachte het
was geweest, hoewel hij wel met diens tij
dens de overtreding vlug opgenomen signa
lement overeenkwam. De ambtenaar, die
derhalve de tenlastc gelegde feiten niet
wettig overtuigend bewezen achtte, con
cludeerde tot vrijspraak. Conform wees de
kantonrechter hierna vonnis. Zoowel de
ambtenaar als de kantonrechter wezen de
minder gunstig bekend staande verdachte
echter met ernst er op, om het thans hoe
wel niet bewezen feit niet meer te herha
len en zijn dollemansstreken langzamer
hand eens te laten varen.
Beter uitwijken.
Hierna kwam aan de orde de zaak te
gen de meubelfabrikant M. G. uit den
Haag tegen wien verstek werd verleend
wegens niet verschijning. Hoewel verdach
te zich liet vertegenwoordigen kon zijr. ge
machtigde niet worden gehoord, omdat de
ze niet in het bezit bleek van een behoor
lijke volmacht. Verdachte moest te recht
staan wegens overtreding der motor- en
rijwielwct, doordat hij op 3 Augs. 1930 op
den Gouwsluischeweg to A1 p h e n geen
voldoende ruimte ter plaatse op den weg
bleek dus de veiligheid van het verkeer
in gevaar had gebracht toch was door
gereden en de thans als getuigen gehoor
de C. P. Zw. en diens verloofde mej. K.
had aangereden. Bovendien werd nog ge
hoord de getuige P. C. v. Z., die allen
overeenkomstig het ten laste gelegde ver
klaarden .De ambtenaar O. M. eischte te
gen verdachte een geldboete van 10 subs.
4 d., conform waartoe verdachte werd ver
oordeeld met toewijzing van de civiele
vordering van getuigen Zw. en mej. K., resp.
groot 50 en 1.—.
Een baldadig „elftal".
De deurwaarder riep hierna de namen af
van 'n elftal Alphenscbe jongelui, die
zich in strijd met de pol.-verord. hadden
opgehouden op den openbaren weg de Rui-
ter-Raadwijkstraat en bij den kapper V.
een ruit hadden vernield. Het geheele corps
verdachten, die bijna allen waren versche
nen, ontkenden en beweerden ter plaatse
genoemd wc-l te hebben geloopen doch niet
stil te hebben gestaan. De verbalisant, de
gemeente-veld wachter J. V. en de kapper
V., werden hierna als getuigen gehoord.
Eerstgenoemde bevestigde zijn proces-ver
baal en hield vol dat verdachten bij diens
verhoor hoofdelijk hadden bekend. Getuige
V. verklaarde wel te hebben gezien, dat
verdachte R. in het winkelraam zat en
hij wel eenige jongens had- zien loopen,
doch de andere verdachten had hij niet
erkend. De ambtenaar eischte hierna tegen
alle verdachten een geldboete van 3 sub3.
2 d., voor de minderjarigen te vervangen
door 1 week tuchtschool. De kantonrechter
achtte het ten laste gelegde ten aanzien
van R. bewezen en veroordeelde de/e tot
5 boet subs. 2 d., doch sprak de ande
re verdachten vrij.
Een onschuldige schuldige.
J. P. V. te Nieuw veen stond terecht
wegens overtreding der veiligheidswet n.l.
het niet voldoende beschermen van een
z.g. cirkelzaag. V. deelde mede, dat hij met
een en ander niet bekend was en bij aan
schaffing der zaag van een en ander ken
nis aan den burgemeester zijner woon
plaats te hebben gegeven, van wien hij
thans een verklaring in het geding bracht.
De getuige P. BI. uit Nieuwkoop die met de
zaag had gewerkt bevestigde de tenlaste
legging, doch deelde mede, gemakshalvp
de bescherming uit eigen beweging bij het
zagen van een kort stuk hout te hebben
weggenomen. De ambtenaar en kanton
rechter, die met een en ander rekening
wilde houden, eischte tegen verdachte 3
of 3 d., waarop een veroordeeling volgde
van 2 subs. 1 d.
Verschillende zaken.
C. J. Sch. was niet verschenen. Deze ver
dachte had zich te verantwoorden wegens
openbare dronkenschap. De verbalisant,
de agent van politie G. N. alhier, bevestig
de zijn verbaal. Eisch 3 d. hechtenis en 1
jaar opzending naar een rijkswerkinrich
ting; vonnis conform.
Eenige jongelui, G. S. den H. en W. W.
uit Koudekerk werden na het hooren
van getuige M. P. den H. wegens gepleeg
de baldadigheid, het wegduwen en rijden
van een motorrijtuig, veroordeeld tot 8
subs. 4 d„ terwijl de oveneens terecht staan
de J. den H. werd vrijgesproken.
Wegens jachtwetovertreding had zich te
verantwoorden H. B. uit T e r-A a r, d'e de
ten hem gelaste gelegde feiten ontkende
en beweerde te hebben gewandeld.
De rijksveldwachter, J. VI. uit Ter-Aar
gehoord, bevestigde zijn verbaal en gaf een
duidelijk resumé van het ten laste geleg
de. De ambtenaar eischte tegen verdachte
een geldboete van 25.subs 10 d. met
verbeurdverklaring van het jachtgeweer.
De kantonrechter, dadelijk vonnis wijzende,
veroordeelde B. conform met wijziging van
de boete van 25 in 15 subs. 5 d.
C. B. uit Zwammerdara, die van de
hem ten laste gelegde overtr. polderregle
ment, het open laten van hekken, zich niet
was bewust, werd veroordeeld tot 4 subs.
2 d.
M. K. uit Boskoop, wegens overtr.
politieverordening dier gemeente, fietsen
op een weg op een tijdstip dat dit veïboien
is, bekende doch beriep zich op bijzondere
omstandigheden n.l. ziekte van zijn vrouw,
waarvoor hij geneeskundige hulp moest
halen; hij werd veroordeeld tot 2 of 1 d
W. G. V., leerplichtwetovertreding, word
veroordeeld tot 3 subs. 1 <L
L. V. had niet voldaan aan de betrekke
lijke motor- en rijwielreglemtenen om op
eerste aanmaning van ambtenaar in func
tie te stoppen. V. beweerde den onderha-
vigen ambtenaar, den inspecteur van po
litie H. v. B. het stopteeken niet te hebben
zien geven.
Niettegenstaande veroordeelde den kan
tonrechter verdachte tot 10 subs. 5 d.
A. v. W., orgeldraaier, die zonder ver
gunning muziek had gemaakt in de ge
meente Koudekerk, werd veroordeeld
tot 3 subs. 2 d.
Wegens baldadigheid had zich vervol
gens te verantwoorden J. P. v. V., die met
een uit papier geperste bal tegen de ra
men van het Hotel „De Vergulde Wagen"
had gegooid. V. ontkende. Het ten laste
gelegde was echter geconstateerd door 2
agenten van politie te dezer plaatse. Ver
oordeeling conform de eisch tot 6 subs.
3 d.
O. O. uit den Haag, wegens overtreding
der politieverordening fietsen zonder licht
en rijden op een weg te Boskoop op
een tijdstip dat dit verboden is, werd ver
oordeeld tot 2 X 5 subs. 2 X 2 u.
F. B., Boskoop, die voor het laatstge
noemde zelfde feit terecht stond, werd
eveens veroordeeld tot 5 subs. 2 d. Deze
verdachte beriep zich er echter op met
de betrekkelijke bepalingen niet bekend
te zijn geweest.
C. v. M., graanhandelaar, werd wegens
overtr. arbeidswet veroordeeld tot 2 X
6 subs. 2 X 6 d.
G. v. D., die nog al eens last met buren
bleek te hebben en thans terecht stond
omdat hij niet voldoende had gezorgd voor
een behoorlijke afvoerpijp van het hemel
water, waardoor dit op het erf van zijn
buren terecht kwam, hield een heel be
toog en meende vrij uit te gaan en beweer
de, dat het water op zijn eigen eri terecht
kwam. Veroordeeling 5 subs. 2 d.
Hij dronk slechts cider.
F. W. v. KI. uit H a z e r s w o u d e, die
wegens openbare dronkenschap teiecht
stond, hoewel hij beweerde slechts cider
te hebben gedronken tot groote hilariteit
van het publiek, werd veroordeeld tot lü
subs. 5 d.
P. v. D., die met een rijwiel links op het
trottoir had geloopen en bekende, doch
zich niet bewust was in overtreding te zijn
geweest, werd veroordeeld tot 2 subs.
1 d.
K. E. uit Aalsmeer had ook niet vol
daan als bestuurder van een 4-wielig mo
torrijtuig op den Ziendewog onder deze
gemeente aan het stopteeken van den rijks
veldwachter U. Veroordeeling 10 subs.
4 d.
Nadat vervolgens nog was gehoord W.
W. uit Uithoorn wegens overti der
motor- en rijwielwet, wiens zaak werd uit
gesteld tot het hooren van 'den verbalisant,
werd de zitting door den kantonrechter
geëindigd verklaard en werd in de overige
zaken verstek, verleend. Waar geen woon
plaats staat vermeld is deze Alphen a. d.
Rijn.
ALLERLEI.
De bloemen in November. Op tal van
Hollandsche bloemenveilingen is de han
del in deze maand bijzonder vlot geweest.
Niet alleen dat de vi-aag steeds zeer groot
is en blijft, doch ook de hoedanigheid der
bloemen is heel mooi. Vooral nu men de
meer oude warenhuizen welke lijden aan
z.g. tomatenmoeheid in den herfst voor de
bloementeelt te gaan gebruiken, is de
herfsthandel sterk toegenomen.
De actie Sfaatsboomkweekerij. Het
bestuur der vereeniging „De Nederland-
sche Tuinbouwbeurs" heeft in zake de ac
tie tegen de Staatsboomkweekerij een
adres samengesteld, hetwelk nog voor de
behandeling der begrooting van Water
staat bij de Tweede Katner der Staten
Generaal zal worden ingediend onder toe
zending van een afschrift van dit adres aan
vele leden der Komen
Het inslaan van zaden. De tijd van
het inslaan van zaaizaden is weer daar,
de nieuwe zaadcatalogi komen reeds af, en
een ieder zal goed doen om niet lang te
wachten met het bestellen in dit jaar. Het
ongunstige weer heeft wel invloed gehad
op de zaadteelt, zoodat de voorraden niet
overweldigend groot zullen zijn, althans
van enkele bepaalde soorten. Ook komt
men spoedig te staan voor het feit „uit
verkocht".
Zilveren medailles. De Vaste Keu-
ringscommisie der Kon. Ned. Mij. voor Tuin
bouw en Plantkunde heeft aan twee West-
landsche' kweekers op hun inzendingen een
zilveren medaille toegekend. De heer J. A.
v. d. Sande te Poeldijk verwierf de zilve
ren medaille met een groep nieuwe Chry
santhen, terwijl de heer A. A. Vollebregt
te Honselersdijk een zilveren medaille ont
ving voor eveneens een groep nieuwe Chry
santen: Dc heer v. d. Sande ontving op
verschillende inzendingen Chrysanthen-va
riëteiten getuigschriften eerste klasse.
De slateelt. In de kassen wordt thans
het uitzetten van sla met kracht doorge
zet, er is en blijft een heel flinke voorraad
harde slaplant van do variëteit „Meiko
ning" een reeds oud doch zeer gerenom
meerd soort-. De volgende week is men
voornemens een aanvang te maken met
het uitzetten van sla in de thans in orde
gemaakte bakken.
Handappelen. De handel in handap
pelen is in de week van 16 tot 22 Novem
ber nog vrij belangrijk, vooral in de om
streken van Tiel, waar nog heel wat voor
raad aanwezig is, hoewel de aanvoer ver
mindert. De prijzen van handappelen zvn
nog steeds vooruitgaande, de Goud-Rci-
netten halen bijna 50 per 100 K.G.
WAAR SINT NICOLAAS ZIJN
INKOOPEN DOET.
In het Speelgoedmuseum te Sonneberg.
Ergens verscholen in de bosschen van
Thuringen ligt de speelgoedstad Sonne
berg, een Duitsche stad, waarin reeds
sinds eeuwen voor het vermaak der kin
deren wordt gezorgd. Hier wordt het speel
goed, en wel voornamelijk het houten
speelgoed vervaardigd. Maar ook de pop
pen uit Sonneberg en vele andere dingen,
die de harten der kleinen vlugger doen
kloppen, genieten wereldvermaardheid.
Sonneberg bezit trouwens 'n eigenaardige
bezienswaardigheid, namelijk het „Duit
sche Speelgoedmuseum", dat elk jaar dui
zenden belangstellenden naar deze stad
trekt. In een vleugel van de niet ver van
het station gelegen Nijverheidsschool is
deze vriendelijke en leerrijke schatkamer
ondergebracht Het speelgoedmwse im werd
eigenlijk eerst in 1901 opgericht. Maar de
kern bestond reeds: De particuliere verza
meling van wijlen Kommerzienrat Adolf
Fleischmann.
Met deze verzameling en wat oud speel
goed, dat door de Kamer van Koophandel
van Sonneberg ter beschikking weid ge
steld. werd de grondslag voor het Speel
goedmuseum gelegd. Men vindt er oud hou
ten speelgoed bij, dat zeker uit net jaar
1735 stamt.
Het snroekt vanzelf, dat. deze, bijna
twee eeuwen oude stukken, h'ie primitief
zij ook mogen zijn, do. op l-.ultureel gobied,
waard ovals'e voorwerpen van het- Museum
zijn. De „groote" en de „kleine kinderen"
'aten eciitei het oud3 op zij liggen ri vol
gen, zooals eens de jongens en meisjes van
Hameln den „rattevanger" met zijn fluit
volgden, den toovenaar. die de andere
groote groeien van het Museum heeft op
gebouwd. Wie zou overigens ook niet blij
ven staan voor deze „Thüringsche Kermis"
die in 1910 op de wereldtentoonstelling van
Brussel kon worden bewonderd?
Men heeft hier te doen met een 12 op 7
meter gróót poppentooneel, dat het markt
plein van een kleine stad voorstelt. Op dit
door vakwerkhuizen omzoomde plein speelt
zich inderdaad drukke Jaarmarktleven
eener kleine stad af. Men ziet hier de bon
te phantastische groep der kermisreizigers
met den clown en den berentemmer. De
kunst-rijdster te paard en het rijk gezadel
de kameel ontbreken evenmin. Ginds staat
de weelderige versierde hooge draaimolen.
Ginds een speelgoedtentje met paard en
harlekijn, met zeilboot en trommel. Elders
zien wij 'n paard geduldig voor de huifkar
staan. De straatmuzikant speelt viool. Over
al staan kijklustige poppen-mensehen met
kinderen van eiken leeftijd en met honden
van bijna alle rassen. Zelfs de bekende
Thüringsche mantel, waarin een vrouw
haar zuigeling draagt, is hier in miniatuur
aanwezig. Op de Brusselsche Tentoonstel
ling werd dit werk bekroond met den
Grand Prix.
Dergelijke groepen zijn sinds tientallen
van jaren een specialiteit van de speelgoed
industrie van Sonneberg geweest. Reeds
bijna een eeuw geleden werden zij ver
vaardigd. „Een volksfeest op de Rosenau
bij Coburg" en de eigenaardige groep „Het
ontwaken van Gulliver in Lilliput" had
den reeds in 181 te Londen algemeene
bewondering verwekt. Deze. groep, waar
van meerdere exempl. bestonden is door
de directie van het Museum aan de hand
vaar oude dagbladverslagen weer opge
spoord kunnen worden. Een der exempla
ren was een groote bezienwaardigheid op
de Berlijnsche Bedrijfstentoonstelling van
1844. Een andere „Gulliver" trok op de In
dustrietentoonstelling te New-York zoo
veel kijklustigen, dat de Duitsche vertegen
woordiger op deze tentoonstelling het
raadzaam achtte er een hekje omheen te
zeten. Het exemplaar, dat naar Londen
ging, werd bekroond, maar de prijs kwam
niet in handen van de Duitsche vervaardi
gers, maar vau de Engelsche tentoonstel-
Iers. Men behield deze groep aan de over
zijde van het Kanaal. Zij weid later ten
toongesteld in het Kristalpaleis te Syden
ham bij Londen en aldaar algemeen bewon
derd. Toen in 1901 het Speelgoedmuseum
te Sonneberg werd geopend, werd de
groep, die door de-familie Fleischmann in
bruikleen was afgestaan, terugverlangd,
maar eerst in 190S kon Gulliver de terug
reis naar Duitschland aanvaarden. Toen
een kruier de glazen kast met de groep op
een handwagen wegreed, werd hij door
honderden kinderen gevolgdThans heeft
Gulliver in het Museum van Sonneberg een
eereplaats gekregen. Op zeer grappige
wijze heeft men uiting gegeven aan de ver-
Uilbreiding Delftsche veiling. De Ver
eeniging „De Delftsche Veiling" heeft
thans moeilijk meer tot wasdom te brengen
grond liggende langs den spoorlijn „Mar
lotshoeve" groot 5 H.A. 80 Are van de ge
meente Delft aan te koopen. Ook zal in
verband met gehouden besprekingen om
trent een productenaanvoer per as tot ver.
bouwing worden overgegaan. Voorts zal
statutenwijziging plaats hebben.
Opgekuilde andijvie. Thans komt aan
de veilingen de opgekuilde andijvie, d.w.z.,
dat de kroppen vooraf door middel van
afkuilen meer vereischte kleur verkrijgen.
Deze andijvie, welke op het land niet of al
thans moeilijk meer to wasdom te brengen
was, brengt nu heel aardige prijzen op.
De late andijvie is intusschen in de Sep
tember- en Octobermaand heel slecht ge
weest. Verschillende partijen konden meer
malen geen kooper vinden.
CORRESPONDENTIE.
Den vragensteller omtrent een erfenis
kwestie, die gaarne antwoord ontving per
brief, verzoeken wij, zijn naam en adres op
te geven, anders kunnen wij onmogelijk aan
zijn verlangen voldoen.
schillende karakters der dwergen van Lil
liput. De dappersten wagen zioh zelfs in
de zakken van het vest van Gulliver. An
deren zijn echter op de boomen gevlucht
en loeren tusschen de takken door vt>l
angst naar het moester. Men ziet zelfs
Lilliputsehe rijpaarden steigeren bij den
aanblik van zooiets ongewoons. De Gulli-
vergroep is overigens ook voor den Hertog
van Coburg vervaardigd. Ook dit exem
plaar is later naar Sonneberg terugge
keerd.
Voor groote kinderen is het bijzonder
aantrekkelijk hier de ontwikkeling van het
speelgoed van Sonneberg te vervolgen.
Voor den Dertig-jarigen Oorlog dreef de
bevolking van deze streek reeds handel
in houten speelgoed. Uit een oud docu
ment blijkt, dat Sonneberg in 1735 reeds
speelgoed voor de gansche wereld vervaar
digde en een stad van pakhuizen was. Tot
de waardevolle herinneringen, die het Mu
seum bezit, behooren oude, uiterst primi
tief gesneden dieren, die met bessensap
zijn gekleurd. Het is vrijwel onmogelijk, de
gesneden en gedraaide voorwerpen uit dien
tijd te beschrijven: deze ruitertjes en
paardjes, met de veulens aan hun zijde,
deze herten en slaande koekoeken, deze
kegelvormige vrouwtjes met op hun armen
een zuigeling, die zich beweegt, als men
aan een touwtje trekt! Een zeer belang
rijke persoonlijkheid was de sombere no
tenkraker. Hij wordt ook heden nog be-
schouwd als een soort beschermheer der
industrie van Sonneberg. Daarom stond hij
ook in de inflatiojaren afgebeeld op het
noodgeld der stad. Het lievelings'nstru-
ment der kinderen uit het tijdperk van
den postwagen was klaarblijkelijk een ge
draaide posthoorn. Talrijke gezinnen leef
den van het vervaardigen van dit speel
goed. Het is bekend, dat hier in één jaar
tijds meer dan 56.000 posthoorns werden
vervaardigd.
Hout was het eerste materiaal, waar men
mee werkte. Spoedig echter zocht men een
andere stof, waarmede betere effecten kon
den worden bereikt. Deze stof noemde men
„brooddeeg". Het was een mengsel van
leemwater en meel. Met deze massa wer
den eerst de houten figuurtjes beplakt.
Aldus kon men de gewenschto bijzonderhe
den modelleeren. Houten poppen kregen,
bijvoorbeeld, gezichten of ook gansclje
hoofden uit brooddeeg. Voor de houten
rompen der poppen werd door de draaiers,
die op het platteland woonden, gezorgd
Het bewerken met brooddeeg en het be
schilderen der poppen geschiedde echter
in de stad.
Na eenigen'tijd begon men met het ma
ken van figuren, die geheel uit deeg wer
den vervaardigd. Het deeg werd eenvoudig
om een ijzeren geraamte gevormd. Derge
lijke figuurtjes, die natuurlijk geheel met
de hand werden gekneed, waren vaak zoo
smaakvol en sierlijk, dat men ze gerust
als kleine plastische meesterwerken kon
beschouwen. Maar het brooddeeg was een
verraderlijke stof. Wanneer het te snel
droogde, kreeg het barsten. Droogde het
langzaam, dan begon het vaak te schim
melen. Bovendien waren de muizen er
uiterst verlekkerd op. Hoe vaak zijn niet,
tijdens het transport van het speelgoed,
hoofd en beenen van ruiter en paard door
de muizen opgeknabbeld!
Het jaar 1807 bracht een groote veran
dering in de speelgoedindustrie van Son-
neber. Het „papier-maché", dat in Frank
rijk reeds sinds langen tijd werd gebruikt,
werd door den fabrikant Müller te Sonne
berg ingevoerd. De minerale stoffen, die
dit materiaal bevatte, bedierven de muizen
spoedig den appetijt en men was gered1
Ook het papior-maché werd eerst uit
sluitend met de hand bewerkt tot in
1920 de persvorm uit zwavel werd «uge
voerd, waardoor het mogelijk werd in kor-,
ten tijd van een bepaald monster duizen
den exemplaren te vervaardigen.
In het economisch gebied van Sonne
berg, dat thans ongeveer 80.000 inwo'-.ers
telt, is heden de helft der bevolking recht
streeks of onrechtstreeks in dienst van de
speelgoedindustrie, of van de bedrijven,
die van haar afhangen. Voor den noriog
was dit gebied met meer dan 1/3 geïnte
resseerd in de Duitsche speelgoed indus
trie. Dit peroent is sindsdien slechts een
weinig gedaald. Do gansche Duitsche uit
voer aan speelgoed en kerstboomversieri a
gen bedroeg in het jaar 1929 ongeveei
463.000 dubbele centenaar met een waarde
van 121 milliocn mark. In het binnenland
worden bovendien nog 154.000 dubbele oen
tenaar met een waarde van ongeveer 40
millioen mark afgezet. Deze cijfers klin
ken droog. Wij kunnen ons ook inderdaai
met den besten wil niet voorstellen, welk
overweldigende hoeveelheid kindervreugd^
zij vertegenwoordigen.
Huisbewoner: Om 's hemelswil, agent, ei
is een dief op mijn kamer; in den tuin is
een vechtpartij en op de straat is een man
overreden.
Agent: Ja, hoort 'ns meneer. Ik heb hier
mijn handen vol.
