22ste Jaargang
DONDERDAG 13 NOVEMBER 1930
No. 6745
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e £eid&^6ou4cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
flet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone ad vertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Alededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
j)it nummer bestaat uit twee bladen
Uit het begrootingsdebat
De politieke beschouwingen in de Twee
de Kamer hebben geen wetenschappelijke
bespiegelingen uitgelokt, geen oratorische
betoogen tot nu toe.
En dat betreuïen wij niet.
Zoo nu en dan mag en moet dat wel '*ns
gebeuren. Maar niet ieder jaar bij het be
grootingsdebat.
En vooral dit jaar, in deze omstandig
heden, hebben wij ze niet noodig heb
ben wij behoefte aan direct-practische po
litiek.
De katholieke leider, dr. Nolens, ont
hield zich dan ook, zooals hij het bij een
der laatste regelingen van werkzaamheden
voor dit ver van de verkiezingen verwij
derde jaar mogelijk noemde, van politieke
beschouwingen in engeren zin. Hij be
paalde zich tot een bespreking der wel-
vaartspolitiek, in dezen tijd van malaise
en crisis. Wat dr. Nolens ervan zeide, was
van practische beteekenis.
Wij wijzen hier op zijn verklaring inzake
de salaris-politiek, georganiseerd overleg,
een onderhandelingstarief, maatregelen
tegen dumping, voorkeur voor het Neder-
landsch fabrikaat, wettelijke regeling dei-
werkloosheidsverzekering.
Moge aan de wenschen van dr. Nolens
de volle aandacht der regeering, der daar
bij betrokkenen geschonken worden!
De man, die afgev. is door den Herv.
Geref. Staatspartij, de heer Lingbeok, is
gisteren komen vertellen, dat de Katho
lieken te veel openbare ambten bekleeden
naar zijn zin; dat moest anders zijn.
Indien wij iemand, die ons zijn plan
mededeelt om ons, waar hij kans ziet, te
benadeelen, zouden kunnen respecteeren
om zijn openhartigheid, dan zouden wij ook
aan ds. Lingbeek onze waardeering niet
kunnen onthouden, want o p e n 1 ij k is hij
in zijn anti-papismedat moet erkend.
Maar: het plegen van een onrecht kan nu
eenmaal niet waardeering trekken naar
den persoon, die dat bedrijven wil, óók al
komt hij er met smettelooze openhartig
heid voor uit! Alleen zouden we kunnen
zeggen, dat zoo iemand minder verkeerd
en minder gevaarlijk handelt, dan iemand
die tracht huichelachtig of bedektelijk on
recht te volvoeren. Het slag-ds. Ling
beek behoort dan ook o.i. zeker niet tot
het gevaarlijkste soort anti-papisten. Maar
intusschen is hetmerkwaardig, dat in
onzen tijd nog iemand openlijk durft ver
klaren, dat de Katholieken te veel open
bare ambten bekleeden, m.a.w. openlijk
durft verklaren, dat de Katholieken, o m-
dat zij Katholiek zijn, niet mogen
bekleeden de posten, waarop zij, omdat zij
er geschikte candidaten voor kunnen aan
wijzen en krachtens hun getalsterkte, aan
spraak maken!
Zulk 'n verschijnsel moet ons tot waak
zaamheid manen
jië en de kleine entente vrijwel
uitgesloten, dat dit denkbeeld in de con
ventie zal worden neergelegd.
Prof. Rutgers betoogde echter niet ten
onrechte, dat juist voor de beperking van
de bestaande voorraden oorlogsmateriaal
de directe methode onontbeerlijk is, daar
de methode van de beperking der militai
re uitgaven van vrijwel geen practische
beteekenis is, om tot een beperking van het
bestaande oorlogsmateriaal te komen.
De beperking der tnilitaire uitgaven kan
alleen voor de toekomst practisch nut heb
ben.
Ondanks de bestrijding van het denk
beeld van de directe methode door de bo
vengenoemde delegaties, hebben deze zich
echter bereid verklaard, ernstig de moge
lijkheid van budgetaire beperking in over
weging te nemen. Zij hebben blijkbaar in
gezien, dat het besluit van verleden jaar
om nog langs directen noch langs indirec-
ten weg iets te doen voor de beperking
van het oorlogsmateriaal onhoudbaar is.
BELGIE
DE MINISTER-CRISIS.
Spoedige oplossing waarschijnlijk.
De zoo plotseling opgekomen regeerings-
crisis zal naar alle waarschijnlijkheid weer
spoedig tot het verleden behooren.
Gistermiddag heeft een vergadering
plaats gehal van de liberale leden van Ka
mer en Senaat ter bespreking van den poli-
tieken toestand. Met algemeene stemmen
werd een motie aangenomen, waarin de
liberale parlementsleden, na geconstateerd
te hebben, dat de koning zich zijn beslis
sing heeft voorbehouden, hun vertrouwen
uitspreken in de liberale ministers. Verder
wordt de wensch uitgesproken, dat de om
standigheden het de liberale partij mogelijk
zullen maken-zonder opoffering van begin
selen de medewerking te bestendigen aan
den regeeringsarbeid.
Gisteravond heeft de demissionnaire pre
mier Jaspar geconfereerd met de liberale
ministers over de voorwaarden van een
nieuwe samenwerking. Algemeen gelooft
men, dat een accoord tot stand zal komen
en onder die omstandigheden zou het mi
nisterie het ontslag terugnemen. Hierdoor
is de regeeringscrisis naar het schijnt na
genoeg opgelost. In de verdeeling der porte
feuilles zal wellicht een wijziging plaats
hebben.
De koning heeft gisteren op hun verzoek
een audiëntie toegestaan aan minister Hy-
mans en aan burgemeester Max, die de
motie opstelde, welke door de Brusselsche
liberale federatie is aangenomen. Ook gis
teren- behield de koning zich zijn besluit
aangaande het demissie-verzoek voor, even
als hij dit bij de vorige kabinetscrisis deed;
bij die gelegenheid wachtte hij tot de par
tijen het eens waren geworden en, toen de
regeering vrijwel onveranderd kon worden
hersteld, vergenoegde hij zich met een be
sluit, waarbij de demissionnaire ministers,
in functie bleven.
Wat aangaat de stemming onder de Ka
tholieken is van belang wat staatsminister
Seghers gisteren verklaarde op de verga
dering der federatie van katholieke krin
gen, die onder zijn leiding bijeenkwam. Hij
keurde de politieke reden af, waardoor het
mogelijk is, dat onverantwoordelijke poli
tieke clubjes hun ministers ten val bren
gen. Over het algemeen kwam ook in de
pers de meening naar voren, dat de aan
leiding tot de crisis betrekkelijk onbedui
dend is; de diepere grond moet worden
gezocht in de steeds voortdurende mee-
ningsverschillen over de taalkwestie.
„Tel."
DUITSCHLAND
LUDENDORFFWAARSCHUWT.
Een „bevrijdingsoorlog" zou Duitschland's
vernietiging beteekenen.
Plotseling is de oud-kwartiermeester-ge
neraal Ludendorff weer ten tooneele ver
schenen; de Völkische generaal was de
laatste jaren steeds weer uit den gezichts
kring tusschen de coulissen verdwenen. Zijn
eertijds wereldberoemde naam werd nog
slechts met een droevig schouderophalen
genoemd als die van een wel zeer trieste
figuur.
Hij treedt thans weer voor het voetlicht
met een te Munchen uitgegeven brochure:
„Weltkrieg droht" getiteld.
Daarin uit hij als deskundige een ern
stige waarschuwing naar aanleiding van
het dilettantisch gedoe der nationaal-socia-
listische leiders, die een tezamen met Ita
lië te voeren Duitschen „bevrijdingsoorlog"
aanprijzen. Van al die fantasieën van de
Hitler's, Dusterbergen en Seldte's die Lu
dendorff „gewetenlooze praatjesmakers"
en „zwetsende schijnsoldaten" noemt, die
soldaatjespeten, blijft onder zijn hanclen
niets over, terwijl hij voorspelt, dat van
Duitschland en het Duitsohe volk bij zoo'n
oorlog niets zal overblijven.
Ludendorff neemt aan, dat Frankrijk en
zijn bondgenootenBelgië, Polen, Tsjecho-
Slowakije en Roemenië niet alleen tegen
Duitschland, Italië, H^'garije en Oostenrijk
optrekken, maar óok*fegen Engeland (zon
der Dominions) en Rusland, die met
Duitschland verdragen sloten. Niettemin
eindigt de orlog met 'Duitschland's vernie
tiging.
ENGELAND
DE ROUND TABLE CONFERENTIE.
Een „hoopvolle atmosfeer".
De „lang verwachte dag" voor Br. Indië
was gisteren eindelijk aangebrokende
round table-conferentie, waarvan 's lands
toekomst heeft af te hangen, is begonnen.
Engeland's politieke partijen eenerzijds
en alle groepn der Indische openbare mee
ning de nationalistische congrespartij
uitgezonderd anderzijds, zullen over die
toekomst beraadslagen, vol goeden wil
naar v. alle kanten verzekerd is, om nieuwe
banen te openen voor vriendschap, samen
werking en saamhoorigheid tusschen moe
derland en de rebelsche kolonie.
Het St. James'-paleis, waar de round
table conferentie plaats vindt, is heerlijk
verwarmd, teneinde den Indische bezoe
kers, zooveel als doenlijk is, de gestreng
heid van den Londenschen winter te tem
peren.
De „Evening News" is van oordeel, dat
óók de politieke atmosfeer rond de confe
rentie-tafel zeer gunstig is want en hooge
autoriteit heeft haar plechtig verklaard,
dat er alle reden is, om met het volste ver
trouwen den uitslag der bijeenkomst tege
moet te zien.
Gistermiddag is de conferentie geopend
met een rede van den koning zelf.
Een reusachtige menigte stond in de om
geving van het hoogerhuis, in welks ko
ninklijke galerij de opening plaats zou vin
den, om de aankomst der gedelegeerden
gade te slaan.
De Indische vorsten, die deel uitmaken
van de Indische delegaties, waren grooten-
deeïs gekleed in prachtige durbar-gewa-
den, versierd en bewerkt met kostbare
edelsteenen.
In totaal waren aanwezig 86 gedelegeer
den, waarvan 16 vertegenwoordigers van
Indische staten, 57 vertegenwoordigers van
het Britsche parlement waartoe o.a. be
hoorden de Britsche eerste minister Ram
say Mac Donald.
Hefc was een plechtig oogenblik, toen om
twaalf uur precies de koning binnentrad
en naar den troon schreed, begroet door
alle aanwezigen, die van hun plaatsen op
rezen en bleven staan, zoolang de koning
zijn openingsrede uitsprak.
De koning zeide het volgende:
Het is mij een groote voldoening, in de
hoofdstad van mijn rijk welkom te heeten
de vertegenwoordigers van vorsten, leiders
en volk van Indië en de conferentie in te
wijden van hen, met mijn ministers en de
vertegenwoordigers der andere partijen, die
het parlement vormen.
Meer dan eens heeft de souverein histo
rische vergaderingen op Indischen bodem
bijeen geroepen maar nooit tevoren zijn
Britsche en Indische staatslieden en lieer-
schers over Indische staten tezamen geko
men, als zij thans, op een plaats en rond
om een tafel, om te spreken over het toe
komstige bestuursbeleid voor Indië, en te
zoeken naar een overeenkomst, die als
leiddraad kan dienen voor het parlement
evenzoo als tot een basis, waarop dit be
leid moet tot stand komen.
Het is bijna 10 jaar geleden, dat ik in
een boodschap aan de Indische wetgevende
vergadering wees op de beteekenis van
haar instelling en voor den constitueelen
vooruitgang van Indië.
Tien jaar is slechts een korte spanne
tijds in het leven van eiken staat, maar
deze laatste decade is getuige geweest, niet
alleen in Indië maar in alle staten, die het
Britsche gemeenebest vormen, van een
versnelling in den groei van de idealen
en aspiraties van de nationale gedachte,
die eiken gebruikelijken maatstaf trotseert,
Het zal dan ook geen verrassing zijn
voor de mensohen van deze generatie, dat
wat tien jaar geleden overdacht was, thans
noodzakelijk opnieuw in oogenschouw moet
worden genomen en dat de resultaten van
wat tien jaar geleden werd begonnen,
thans moeten worden herzien.
Ik behoef u niet te wijzen op de belang
rijkheid van de taak, die ieder op zich
heeft, genomen.
Ieder uwer zal er ten zeerste van over
tuigd zijn, dat er veel afhangt voor het
geheele Britsche gemeenebest van het re
sultaat van uw overleg.
Den voortgang uwer besprekingen zal ik
dan ook met groote belangstelling en sym
pathie volgen.
VOLKENBOND
DE ONTWAPENING.
Een gunstige stemming te Genève.
In de voorbereidingscommissie van de
ontwapeningsconferentie zijn gisteren de
discussies over de beperking der militaire
uitgaven voortgezet. De discussies bleven
een betere stemming vertoonen dan verle
den jaar het geval was en bevestigden den
indruk, dat men in ieder geval ernstige
pogingen doen zal, om nog te komen tot
een beperking van he oorlogsmateriaal j
langs den indirecten weg.
Het denkbeeld van een directe beper
king van oorlogsma teiraal, dat door de Ita-
liaanscke en Amerikaansche delegatie was
aanbevolen en desnoods ook door de En-
gelsche zou worden aanvaard, heeft giste
ren nog de ondersteuning ontvangen van
Litwinoff, prof. Rutgers, de gedelegeerden
van Canada en Zweden en met eenig voor
behoud ook van den gedelegeerden van
Noorwegen.
Intusschen is het na de vrij besliste be
strijding van dit denkbeeld door Frankrijk,
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De minister-crisis in België zal waar
schijnlijk spoedig zijn opgelost.
De „ronde-tafel" conferentie te Londen
geopend.
Te Lyon is een gebouw ingestort, waar
bij meer dan 50 personen gedood moeten
zijn. (Telegrammen).
BINNENLAND.
Mededeelingen R. K. Staatspartij be
treffende de a.s. verkiezingen. (2de blad).
Het nieuwe Pachtrecht (1ste en 2de
blad).
Buitengewone aandeelhoudersvergadering
van de „Nieuwe Boerhaave". (Fin. en Eco
nomie), 2de blad).
Het torendrama te Amsterdam. (Gem.
Berichten, 2de blad).
MiNiSTER DECKERS te Rotterdam. Woensdagochtend bracht minister Deckers
een bezoek aan Rotterdam, waar hij o.a. de torpedojager „Banckert" bezocht. De
minister tijdens zijn bezoek op de Banckert.
TWEEDE KAMER
DE PACHTWET AANGENOMEN.
Gelijk te verwachten viel, is de Pacht
wet (wijziging Burgerlijk Wetboek) aange
nomen. Met groote meerderheid zelfs. Te
genover 26 tegenstanders stonden twee
en een half maal zooveel voorstanders. De
katholieken, socialisten en vrijzinnig-de
mocraten hebben allen voorgestemd; even
eens do anti-revolutionairen Schouten en
Smeenk, de ch ris tel ijk-ni s to r i schen Woit-
kamp, Snoeck Henkemans, Slotemakcr de
Bruine en mej. Katz en de heer Floris Vos.
Tot de tegenstemmers behoorden alle
liberalen, de meeste anti-revolutionairen,
vijf christelijk-historischen, de communis
ten, de Kerstenianen, ds. Lingbeek en de
heer Braat.
Een ontwerp tot het aangaan van een
overeenkomst met de K. P. M. wordt hier
na aangenomen met 63 tegen 25 stemmen.
DE STAATSBEGROOTING.
Eenige practische wenken
van dr. Nolens. Beschou
wingen van den heer Heems
kerk. Antipapisme van ds.
Lingbeek.
Voortgezet worden de algemeene be
schouwingen over de Rijks'begrooting.
De heer Nolens (R. K.) bespreekt
eerst eenige speciale punten. Hij dringt
aan op spoed met de verbindenverklaring
der collectieve arbeidsovereenkomsten bij
Rijkswerken.
Spr. acht het onbillijk, dat het Alg.
Mijmverkersfonds verstoken is van de
Rijksbijdrage krachtens dc Invaliditeits
wet. Inzake de salariskwestie zegt hij, dat
de salarissen der ambtenaren moeten vol
doen aan de behoeften. Het. georganiseerd
overleg moet in vollen omvang worden in
geschakeld. Bij de betrokkenen bestaat
verschil over de beste wijze van verbete
ring hunner positie. Indien in rt goc -
ganiseerd overleg overeenstemming wordt
bereikt adviseert spr. de regeering niet a
priori da-ar afwijzend tegenover te staan.
Spr. komt vervolgens op de huidige
maatschappelijke orde, betoogt dat uitwas
sen daarvan dienen te worden afgesneden
door wetten, die zedelijke verplichtingen
in positieve omzetten. Het economisch
liberalisme bestaat alleen nog in theorie.
In werkelijkheid is het pseudo-liberalismc.
Inzake de socialisatie heeft men in het
buitenland ervaringen opgedaan. Wat spr.
daarover leest, geeft hem geen lust. daar
op in te gaan. De bestrijding der werk
loosheid heeft, ook internationaal bespre
kingen uitgelokt, doch deze hebben tot
heden slechts een theoretische en statis
tische waarde gehad. Of de internationale
crisis met internationale middelen te be
strijden zal zijn, is nog in studie. Van be
lang is in ieder geval een goede verstand
houding met andere landen, in 't bijzonder
met België. Spr. hoopt, dat de hangende
vraagstukken met België spoedig opgelost
kunnen worden.
Waar de werkloosheid een nationaal
verschijnsel is, zou het niet juist zijn de
lasten daarvan uitsluitend op de gemeert-
ten te laten drukken. De dienst der Werk
loosheidsverzekering wordt hooglijk ge
waardeerd, doch wil hij tot zijn volle ont
plooiing komen, dan is een breeders basis
noodig dan het Kon. Besluit, waarop die
nu berust. Rijk, gemeenten, waterschappen,
enz. moeten samenwerken om werkloos
heid zooveel mogelijk te voorkomen. On
gelooflijk is, dat in de bestekken van som
