22ste Jaargang
WOENSDAG 12 NOVEMBER 1930
No. 6744
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
e £cid^cli^0ou^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwairta&l
Bi] onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
flet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Ontwapening.
Ieder zou graag het onfcwapenings-denk-
beeld verwezenlijkt zien. Er zijn maar heel
weinig militairisten gelukkig.
Maar wij zijn, helaas, zoo heel ver ver
wijderd van de verwezenlijking van dit
ideaal.
Onrustbarend zijn in enkele landen de
oorlogstoebereidselen.
Nederland doet geenszins mee in een
wedloop naar meerdere en sterkere bewa
pening. Niemand zal dat beweren.
Maar Nederland wil zich óók niet
eenzijdig ontwapenen.
En daarop wordt telkens aangedrongen
door de socialisten die zulks niet doen
in landen, waar zij meer directe verant
woordelijkheid dragen in de regeering.
Zoo heeft nu weer het te Brussel gehou
den Belgische socialistische congres met
algemeene stemmen een resolutie aangeno
men, waarin o.a. wordt gezegd:
„Wij wraken ieder, die door zijn hou
ding den vrede van Europa in gevaar
brengt door het ontketenen van een nieu
wen bewapeningswedloop en wij eischen
dat de Belgische Arbeiderspartij zich met
kracht zal verzetten tegen uitbreiding van
militaire liefhebberijen.
Wij zullen onder alle omstandigheden
de politiek blijven verdedigen van alge
meene en gelijktijdige ontwape
ning.
Wij achten het meer dan ooit noodig,
dat alle georganiseerde arbeiders van alle
landen ijveren voor een positieve syste
matische vredespolitiek".
Uit de gespatieerde woorden blijkt weer
duidelijk, hoe de socialisten voor ontwa^
pening zijn in de theorie en in de prac-
tijk. 't Is goed dit te onthouden!
Maar intusschen staat daar de sombere
werkelijkheid, dat van een internationale
ontwapening nog zoo bedroevend weinig is
gekomenen het perspectief geeft weinig
licht
Mogen de gewetens van de leiders der
volkeren uit hun verhardheid eindelijk
ontwaken
BELGIE
KABINETSCRISIS IN BELGIE.
De ministers nemen ontslag.
Na een gisterochtend gehouden vergade
ring van de liberale ministers, ter bespre
king van de kwestie van het samengaan
van het professoraat aan de staatsuniversi
teit aan het instituut voor hoogere studies
te Gent (Ecole des hautes études) hebben
bedoelde ministers hun ontslag ingediend.
De tot de Katholieke partij behoorende
leden van het kabinet zijn daarop gisterna
middag op uitnoodiging van den minister
president op het ministerie van binnen-
landsche zaken bijeengeroepen en hebben
van het ontslag-schrijven van de liberale
kabinetsleden kennis genomen.
Naar aanleiding van dit schrijven beslo
ten ook de katholieke ministers af te tre
den.
Over het ontstaan en verloop der crisis
wordt nog het volgende gemeld:
Op den verjaardag van den wapenstil
stand en den dag, dat na maandenlange
vacantie het parlement weer bijeenkwam,
heeft de regeering ontslag genomen.
Oorzaak hiervan is, dat de liberale fede
ratie v. Brussel voor 'n motie van wantrou
wen tegen de regeering gestemd, omdat
zij onlangs had verboden, dat professoren
van de vervlaamschte hoogeschool van
Gent ook zouden doceeren in de officieuse
Fransche hoogeschool te Gent, die de
strijdmachine der franskiljons is tegen de
vervlaamschte hoogeschool en de geheele
Vlaamsche beweging.
Zich door deze motie in het ongelijk ge
steld voelende, hebben de liberale minis
ters, die mede den regeeringsmaatregel
hadden goedgekeurd, zich genoodzaakt ge
zien, hun ontslag in to dienen.
Minister-president Ja spar heeft daarop
onmiddellijk de Katholieke ministers bij
eengeroepen, die op hun beurt besloten,
ontslag te nemen.
Hoewel de crisis virtueel geopend was
om 2 uur 's namiddags, is zij eerst officieel
geworden om 4 uur, dus slschts vijf uren
na de plechtigheid bij het graf van den on
bekenden soldaat, waar de geheele regee
ring bij tegenwoordig was.
Om 4 uur heeft Jaspar den koning in
het paleis te Laeken het ontslag der re
geering aangeboden-
De koning heeft het aanvaard, met het
verzoek, dat de ministers voorloopig hun
functies zullen blijven waarnemen.
De openbare opinie laat zich ten streng
ste uit ten opzichte van de liberalen, niet
al1 een, omdat zij op dezen historischen dag
de regeering hebben doen vallen, maar
ook, omdat zij dat hebben gedaan naar
aanleiding van een bij den huidigen toe
stand ondergeschikte kwestie als deze.
DUITSCHLAND
DE PRIJSVERLAGING WERKT NOG
NIET DOOR.
Naar vernomen wordt, zijn er bij de po
gingen van het rijksministerie van Voed-
sedvoorziening om tot verlaging van den
prijs van brood en vleesch te komen, op
hei laatste oogenblik nog moeiL u. eden
ontstaan. Wel hebben de bakkers in Ber
lijn zich bereid verklaard hun prijzen te
verlagen, maar de Berlijnsche broodfabrie
ken hebben verklaard, dat het haar slechts
mogelijk is den broodprijs met twee pfen
nig tot 48 pfennig te verlagen. Over prijs
verlaging in andere deelen van het rijk
moet nog worden onderhandeld.
Hetzelfde geldt voor de vleeschprijzen.
Op de varkensmarkt te Berlijn is bij een
aanvoer van 19.000 varkens de prijs met 5
mark per vijftig kilo gedaald. De winkel
prijs is echter niet verlaagd. De regeering
zal een nader onderzoek instellen en men
verwacht dat de winkeliers ten s^tte voor
de openbare meening, die lagere prijzen
eischt, zullen zwichten.
ITALIË
DE BETREKKINGEN MET RUSLAND.
Nieuwe commercieele overeenkomsten.
Naar de Italiaansche bladen melden,
zullen dezer dagen nieuwe contracten wor
den gesloten tusschen de Italiaansche in
dustrie en de U. S.S.R., volgens welke de
Italianen aan de Russische fabrieken ma
teriaal en technici zullen verschaffen.
Talrijke Italiaansche ingenieurs en tech
nici zijn reeds naar Rusland vertrokken.
POLEN
OOST-GALICIE ONDER
SCHRIKBEWIND.
Een lage campagne tegen den metropoliet.
De „pacificatie van Oost-Galicië", zooals
Polen die reeds sinds eenigen tijd met
geeselende militairen nastreeft, schijnt nog
steeds niet bereikt. Althans, blijkens de
betrouwbare berichten, aldus schrijft de
„Msb.", duurt de Poolsche terreur onver
minderd voort.
Feller dan ooit zelfs voert de regee-
ringsgezinde pers van Krakau en Lem-
berg, zooals de „Iustr. Kurjer Codzienny"
en de „Slovo Polskie', haar campagne te
gen de Oekrainers, en vooral, den laat-
sten tijd, tegen de Oekrainsch-Katholieke
hiërarchie.
Men zal zich herinneren, hoe de
Oekrainsch-Katholieke bisschoppen in hun
herder.ijk schrijven openlijk de sabotage
daden van hun eigen landgenooten he>bben
gelaakt. Toch werd, zooals men weet, de
politie tegen hen losgelaten, om het schrij
ven in beslag te nemen en verdere open
baarmaking er van te verhinderen.
Den laatsten tijd is het intusschen vooral
de bekende en alom beminde metropoliet,
mgr. Szepticky, wien de lompe haat der
terroristen en hun peis te treffen tracht.
Deze doorluchtige kerkvorst heeft, men
weet het uit vroegere berichten, een deel
zijner woning a's ziekenhuis ingericht voor
de tot bloedens toe geranselde slachtoffers
van het Poolsche krijgsvolk. Van hem
vooral gaat ook het streven uit, om alle
Katholieke organisaties der Oekrainers in
één Oekrainschen Katholiekenbond te
vereenigen.
Beide daden, de eerste getuigend van
zijn groote liefde voor ongelukkigen, de
andere van zijn zielenijver, zijn misdaden
in het oog der Poolsche pers.
Dat in de statuten van dien Oekrain
schen Katho'iekenbond in ondubbelzinnige
taal trouw aan den Staat wordt gedecla
reerd, daarvan wordt door het schrikbe
wind geen notitie genomen; men consta
teert slechts, dat de bond zich ten doel
gesteld heeft, de Katholieke ethiek niet
enkel voor particulier gebruik te houden,
doch in het openbaar en politiek leven uit
te dragen, en langs wettelijken weg te
strijden voor de rechten der Oekrainsche
natie.
Het jongste vergr^ van den Lemberg-
schen metropoliet is echter geweest de
verordening, dat in al e kerken gebeden
zal worden, om Gods barmhartigheid over
het zwaar beproefde volk af te smeeken.
„Dat gaat natuurlijk lijnrecht tegen de
regeering", meent hooger genoemde pers.
„Revolutionair! Brandstichter schreeuwt
de pers aan het adres van den kerkvorst,
en op een toon, feller zelfs dan die der
communistische bladen in Oost-Galicië
'tracht zij de openbare meening tegen den
doorluchtigen prelaat op te zweepen.
Lernbergs kerkvorst draagt intusschen
waardig als altijd, even opgewekt en on
verschrokken als destijds zijn drie jaar
gevangenschap in het tsarenrijk en later
zijn interneering in Posen, deze nieuwe
vervolging.
En terwijl de Poolsch-gezinde pers haar
razernij uitviert, woelt en wroet 'net krijgs
volk verder in alle dorpen van het onge
lukkige land, zoekend naar nieuwe slacht
offers.
Bij de priesters Humowskyj in Macli-
nivci, Twachmiuk in Dzaryn, Czyz in Po-
livci, Marynowycz in Wyske en ve'e an
deren zijn huiszoekingen verricht, natuur
lijk met het gewone gevolg: vernieling van
'V:" 1
s;
DE GRAF ZEPPELIN heeft een kort bezoek aan Lim
burg gebracht. De Zeppelin boven de heide bij Venlo,
waar een postzak werd uitgeladen en een andere postzen-
dding werd ingenomen.
den huisraad. De twee eerstgenoemde gees
telijken werden gearresteerd.
Het wordt intusschen moeilijker voor de
bevolking, om van heel het verloop van den
„pacificatie"-veldtocht op de hoogte te
blijven, want sinds een week is alle be
richtgeving in de bladen over de straf
expedities verboden.
De laatste dagen hebben de districten
Czortkov, Dolina, Dobromyl, Kalusz en
Zborov en nog 'n tiental andere plaatsen
militair bezoek gehad. Natuurlijk bleef er
geen Oekrainsche instelling heel. De tot
dusver aangerichte schade kan veilig op 5
miliioen z'.oty worden geraamd.
Ook in Wolhynië wordt thans weer fel
ler geopereerd. Men is daar tot massa-
arrestaties overgegaan.
Wel nimmer is een stembusstrijd met
zooveel terrorisme van de zijde der macht
hebbers gevoerd, als thans in Polen het
geval is. Eerst werden de oppositie-leden
van het ontbonden parlement in de gevan
genis gezet. Yan de Oekrainsche en wit-
Roelheensohe parlementariërs bevinden
zich momenteel 70 percent in hechtenis.
En toen arresteerde men de candidaten der
oppositie. De districtscommissie, die door
de regeering zijn benoemd, verklaren stuk
voor stuk alle candidaten-lijsten der oppo
sitie, vooral echter die der wit-Roetheenen,
op formeele gronden voor ongeldig. Dit is
wel de meest effectieve manier, om het
den Wit-Roethenen onmogelijk te maken,
vertegenwoordigers naar het parlement af
te vaardigen.
En alsof men nog niet geheel gerust
was over de resultaten van a.s. Zondag,
is dezer dagen heel het centraal verkie
zingscomité der Oekrainers in Lemberg
gearresteerd en hun bureau in bekag ge
nomen.
Wat zal a.s. Zondag brengen? De maan
den van voorbereiding hebben Oost-Gali
cië onnoemelijk lijden gebracht. Zal de
marteling bij het sluiten der stembus een
einde nemen?
RUSLAND
EEN OPMERKELIJKE ACTE VAN
BESCHULDIGING.
Het persagentschap der Sovjetunie meldt
dat gisteren de door Ivrylenko, den procu
reur-generaal van Sovjet-Rusland, onder
teekende acte van beschuldiging tegen een
contra-revolutionaire organisatie, de z.g.
„Industriepartij", is gepubliceerd. Acht per
sonen zijn in staat van beschuldiging ge
steld. In de acte van beschuldiging wordt
uiteengezet, dat de beschuldigden niet
slechts gepoogd hebben, den economischen
opbouw van Sovjet-Rusland te saboteeren,
doch dat zij ook met buitenlandsche emi
granten-organisaties in verbinding hebben
gestaan. Bovendien hadden zij zioh aan
hoogverraad schuldig gemaakt doordat zij
met officieren van don Franschen genera-
len staf stelselmatig een vroeger of latere
militaire interventie hebben voorbereid.
Merkwaardig in de actie is, dat de Fran
sche regeering er openlijk in wordt be
schuldigd, de omverwerping van de Sov
jet-regeering stelselmatig voor te bereiden.
Poincaró en Briand worden in een adem
als aanvoerders van den strijd tegen Rus
land genoemd.
CHINA.
PROEVE VAN MOHAMMEDAANSCH
FANATISME.
Duizenden menschen vermoord.
Volgens berichten uit Shanghai moeten
in China duizenden menschen zijn gedood
door fanatieke mohammedanen, die de be
volking terroriseeren.
De stad Lingsien is door deze moham
medanen bezet en zij hebben'er de geheele
bevolking bestaande uit 7000 zielen, over
den kling gejaagd.
De provincie wordt verder door verschil
lende epidemieën geteisterd, waardoor een
groot deel der bevolking wordt bedreigd.
EERSTE KAMER
Gisteren heeft de Eerste Kamer 7 minu
ten vergaderd.
De griffier doet voorlezing van een be
richt van verhindering wegens ongesteld
heid van den heer van Wassenaer van
Oatwijk.
De voorz. deelt mede, dat de centrale
afdeeling heeft besloten heden in de af-
deelingen te doen onderzoeken eenige
wetsontwerpen o.m. fcot wijziging der Zui-
derzeesteunwet en dat tot verhooging van
het VlIIe hoofdstuk der Rijksbegrooting
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Kabinetscrisis in België.
Het Pcolsche schrikbewind in Oost-Ga
licië.
Duizenden Ghineezen vermoord door
Mohammedanen.
Bij gunstig weer zal de prins van Wales
vermoedelijk een tocht maken met de DO
X. (Luchtvaart, lste blad).
BINNENLAND.
Bij de Tweede Kamer is gisteren een
wetsontwerp ingediend, dat de regeering
vrijheid bedoelt te geven tot instelling van
een maal- en menggebod. (2de blad).
De Tweede Kamer heeft gisteren de be
handeling van de Rijksbegrooting aange
vangen. (lste blad).
Gisteren is te Amsterdam een vergade
ring gehouden van vertegenwoordigers
van rr.eel-importeurs, graan- en meelhan
delaren en het bakkersbedrijf met verte
genwoordigers van de pers, waarin de be
zwaren z:jn uiteengezet tegen een maai
en menggebod. (2de blad).
voor 1930. (Kosten van een kruiser en een
f'ottiel je vaartuig).
Aan de orde zijn de volgende wetsontwer
pen: 1. Nadere wijziging en aanvullying
van de Javasche Bankwct 1922. 2. Wijzi
ging en verhooging van de begrooting van
inkomsten en uitgaven van het leenings-
fonds 1914 voor 1930. De beide wetsontwer
pen: 1. Nadere wijziging en aanvulling
en zonder stemming.
Fr Voorz. deelt mede, dat het in zijn be
doeling ligt de Kamer weder bijeen te
roepen tegen heden over veertien dagen en
Woensdag 26 November aan de orde te
stellen de wetsontwerpen betreffende win-
keVuiiing en wettelijke regeling der ar
beidsbemiddeling.
TWEEDE KAMER
DE ST A ATSBEG ROOTING.
Vijf sprekers houden alge
meene beschouwingen.
De algemeene beschouwingen over de
Rijksbegrocting zijn gisteren aangevangen
en vijf sprekers hebben het woord gevoerd.
De heer Kersten (SS.G.). was de eer
ste spreker en gaf natuurlijk weer uitdruk
king aan zijn bekende gevoelens door de
samenwerking van Protestanten en Katho
lieken in een coalitie als een ramp to sig-
naleeren.
Voorts besprak hij den slechten toestand
in het landbouwbedrijf, beschouwde de
pachtwetten als op socialistischen leest ge
schoeid en zeide, geen Russisch graan
hier te willen hebben.
De heer B r a a t beschuldigt de regee
ring, dat zij alleen de ambtenaren be
schermt en de boeren niet.
Hij dient tenslotte de volgende motie
in:
„De Kamer, van oordeel, dat de regee
ring, ten aanzien van maatregelen ter be
teugeling van de crisis in den landbouw
niet voor haar taak berekend is, gaat over
tot de orde van den dag".
Deze motie wordt niet voldoende onder
steund.
Een tweede motie-Braat, vragende maat
regelen tot het loonen maken van do tar
we- en suikerbietencultuur en een derde
mötie-Braat, vragende wering van Russi
sche tarwe worden eveneens niet voldoen
de ondersteund.
't Is vanzelfsprekend, dat dergelijke mo
ties niet ter oplossing van moeilijke en in
gewikkelde vraagstukken kunnen strek
ken. Vanzelfsprekend voor de Kamer, maar
blijkbaar niet voor den heer Braat!
De heer M archant (V.D.). erkennend,
dat niemand de crisis kan oplossen, is toch
niet tevreden over de activiteit van de
regeering in deze.
Voor actieve handelspolitiek gevoelt
spr. niets en tegen een maalgebod schij
nen hem de bezwaren overwegend. Hij zal
echter het onderzoek ten deze afwachten.
Spr. bestrijdt de opvatting der sociaal
democraten over het huidig productiepro
ces en betoogt, dat de huidige rechtsvor
ming historisch gegroeid is. Dat neemt
niet weg, dat spr. gaarne medestrijdt om
de alleenheerschappij van sommigen in het
productieproces te breken. Een proces is
thans gaande en dit moet worden doorge
zet. Voor den wetgever ligt hier een dank
bare taak. Met deze laatste beschouwin
gen staat de heer Marchant aan onze zijde)
Spr. is niet tevreden over de defensie
politiek der regeering.