22ste Jaargang
DINSDAG 11 NOVEMBER 1930
No. 6743
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
LUCHTVAART
3)e ftzicbelve 6ou^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week
Bij onze Agenten 20 cent per week
Franco per post
f2.50 pei kwarta&J
f 2 60 per kwartaal
f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent pei kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
V oor ingezonden
het dubbele van
het tarief
wordt
berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOLKENBOND
DE VOORBEREIDENDE
ONTWAPENINGSCOMMISSIE.
Een compromis over den diensttijd der
landmacht
De leiders der delegaties van de groote zee
mogendheden, Engeland, de Vereenigde Staten,
Japan, Frankrijk en Italië, hebben met de des
kundigen een vergadering gehouden, om een
gemeenschapelijk voorstel te ontwerpen voor
de voorbereidende ontwapeningscommissie, dat
de uitbreiding der in het verdrag van Washin-
ton van 1922 en in het verdrag van Londen van
1930 vervatte beginselen en methodes, voor de
beperking der vlootbewapeningen tot de ove-
rige bij deze verdragen niet aangesloten kleine
re en middelmatige zeemogendheden mogelijk
zou maken.
Deze besprekingen zullen in den loop der
volgende dagen voortgezet worden.
De voorbereidende ontwapeningscommissie
heeft gistermorgen een compromis-voorstel
aangenomen, volgens hetwelk de diensttijd
der strijdkrachten van elke verdragsmogelijk
heid door de ontwapenoingsconferentie afzon
derlijk vastgesteld zal worden. Negentien Sta
ten zijn voor dit voorstel opgekomen, o.a. alle
groote mogendheden, met uitzondering van
Duitschland en Sovjet-Rusland, die zich ont
houden hebben.
DUITSCHLAND
DUITSCHLANDS DEMOCRATISCHE
PARTIJ ONTBONDEN.
Op den democratischen partijdag te Hann
over is Zaterdag j.l. besloten tot ontbinding
van de democratische partij.
Blijkens nadere berichten luidde het door
het partijbestuur gedane en door dë verga
dering aangenomen voorstel als volgt:
le. De Duitsche democratische partij wordt
ontbonden.
Het partijvermogen wordt aan de Duitsche
staatspartij overgedragen.
3e. Den afdeehngen wordt aanbevolen zich
in haar geheel aan te sluiten bij de Duitsche
staatspartij.
Na de ontbinding van de Duitsche Democra
tische Partij is Zondagmorgen, onder voorzit
terschap van den Pruisischen minister van Fi
nanciën, dr. Hoepfer Aschoff, de stichtingsbij
eenkomst gehouden van de Duitsche Staats
partij.
Dr. Dietrich, de Rijksminister van Finan
ciën, zette de taak der Duitsche Staatspartij
uiteen.
Hij is met groote meerderheid tot voorzitter
gekozen.
VERLAGING VAN DE PRIJZEN DER
LEVENSMIDDELEN TE BERLIJN.
Het rijkskabinet zal morgenmiddag weder
eens vergaderen over de bestrijding van de
werkloosheid en over de kwestie van het dalen
der prijzen. Het rijksdepartement van land
bouw en voedselvoorziening heeft reeds be
paalde voorstellen tot het verlagen der prijzen
van brood, vleesch en melk ontworpen. Zoo
wordt een verlaging der broodprijzen van 50
op 46 pfenning per brood van 1250 gram voor
gesteld. De prijs van varkensvleesch zal met
gemiddeld 5 pfennig per pond worden verlaagd
De bakkers en slagers hebben zich met deze
verlaging vereenigd en hebben zich tevens be
reid verklaard in overleg te treden met het
departement van handel, indien een stijging
der productiekosten een nieuwe verhooging der
prijzen noodzakelijk zou maken.
De prijs van de melk wordt Maandag met
een pfennig verlaagd. Voorloopig zal de ver
laging alleen voor Berlijn gelden, doch de be
doeling is ze tot het geheele rijk uit te strek
ken. Men heeft ook goede hoop de aardappel
prijzen zoo spoedig verlaagd te krijgen, dat de
menschen er bij het opslaan van hun winter
voorraad nog van kunnen profiteeren. Voorts-
verwacht men ook onderhandelingen met de
winkeliers in koloniale waren.
De minister van voedselvoorziening is boven
dien voornemens ook den tusschenhandel in
zijn actie tot verlaging der prijzen te betrekken.
FRANKRIJK.
HEVIGE AANVALLEN OP BRIAND
Nationalistische bladen beschuldigen hem van
verraad.
De interpellaties over de buitenlandsche po
litiek zijn tot dusver een groote teleurstelling
geweest voor de Franscbe nationalisten. Hun
verwachting, dat onder den invloed van het
resultaat der Duitsche verkiezingen en van de
betooging der Stahlhelm-mannen te Coblenz
1 ardieu zich min of meer ostentatief van zijn
minister van buitenlandsche zaker. zou afwen
den, is teleurgesteld. Zelfs Franklin Bouillon is
in zijn rede veel minder vijandig tegenover
Briand geweest dan men voorzien had. Onder
den invloed van deze teleurstellingen gaan
enkele nationalistische bladen thans in hun
beschuldigingen legen Briand verder dan ze
ooit gegaan zijn en betichten zij hem openlijk
van verraad.
In de „Action Franijaise" is het een vroegere
medewerker van generaali Gallieni, de royalis
tische oud-officier Frogé, zwaar gewond in den
oorlog, die, met instemming van de hoofdredac
teuren Doudet en Mauras, een aanval doet in
een ingezonden stuk. Hij schrijft daarin, dat
Gallieni in December 1915, toen hij minister
van oor og was, telkens constateerde, dat men
aan het hof in Athene op de hoogte was van
de Fransche militaire plannen, van waar die
terstond aan Duitschland werden meegedeeld
Gallieni stelde daarop in den ministerraad voor
koning Konstantijn gevangen te nemen en op
een Fransche kruiser weg te voeren. Briand
kwam daartegen met kracht op, en Gallieni
moest zijn plan opgeven. Kort daarna, zoo ver
volgt F rogé, vernam men aan het ministerie
van oorlog, dat Briand nauwe vriendschaps
betrekkingen onderhield met iemand aan het
hof te Athene, dien hij geregeld ontmoette
Gallieni stelde Poincarè daarvan in kennis,
maar deze deed niets anders dan Gallieni
aanraden wat rust te nemen. Enkele dagen
daarna zag Gallieni zich, als gevolg van een
geheime campagne in de Kamer en doordat
Poincaré hem niet steunde, genoodzaakt zijn
ontslag als minister in te dienen. Hij overleed
kort daarop als gevolg van een operatie. De
brief eindigt met de verzekering, dat indien
men nu Briand nog tot President van de Repu
bliek zou willen kiezen, hij niet zou ontsnappen
aan de gerechtigheid der oud-strijders.
In Coty's „Ami du Peuple" en „Figaro"
wordt eveneens een felle aanval op Briand
gedaan en verzekerd, dat hij, na. in October
1917 Ribot gesproken te hebben over zijn
onderhandelingen met von Lancker, via baron
Coppée, daarmee is voortgegaan hoewel Ribot
hem dit verboden had. Die bewering gaat
vooraf aan het betoog, dat Briand sinds den
vrede alles gedaan heeft om de Duitschers te
bevoordeelen en Frankrijks rechten te laten
vallen, en het opschrift van het artikel luidt:
„De man van Duitschland aan den Quai
d'Orsay".
Het valt te begrijpen, dat de Fransche na
tionalisten zeer teleurgesteld zijn over het ver
loop der interpellaties, waardoor Briand geen
oogenblik bedreigd wordt. Maar zoover als
thans zijn zij nog nooit gegaan; van opzettelijk
verraad was de man van Locarno nog niet be
schuldigd.
En het gevaar dat dergelijke aantijgingen zou
den kunnen leiden tot een aanslag door een
of andéren heethoofd, overtuigd dat hij door
het uit den weg ruimen van dezen „verrader"
zijn vaderland een grooten dienst bewijst, mag
niet worden onderschat. z
ENGELAND
TWEE MINUTEN STILTE.
Vodr de twaalfde maal wordt heden de wa
penstilstand herdacht. Maar terwijl in de ge
allieerde landen, die den oorlog gevoerd heb
ben, elk doordrongen is van de beteekenis van
dien wijdingsdag, zal wel het meerendeel der
genen, die aan de gesneuvelde landszonen den
ken ,niet weten hoe toch dat gebruik, twee mi
nuten stilte in acht te neïnen, is ontstaan. De
zwijgende hulde aan de dooden wordt begre
pen, maar men weet over 't algemeen niet, wie
de man was, die in een oogenblik van genie
deze geste van piëteit bedacht.
Het was Edward George Honey, een Austra
lisch journalist, die in Augustus 1922 in Enge
land in diepe armoede is gestorven. Een kale
steen slechts duidt de plek aan, op het kerk
hofje te Northwood in Middelesex, waar hij
begraven ligt.
Honey stelde het denkbeeld voor in de „Lon
don Evening News" op 8 Mei 1919, in den tijd
toen hij onder den schuilnaam Jarren Forrester
artikelen schreef voor de Londensche pers.
Hij herinnerde daarbij aan de „bonfires" uit
Elizabeth's tijd: een algemeen volksgebruik,
om een nationale gebeurtenis waardig te her
denken. En hij vroeg: „Kunnen wij niet enkele
minuten van de jaren van vrede en geluk waar
in wij nu hopen te zijn gekomen, bestemmen
voor een zwijgende hulde aan de groote doo
den? En dat niet individueel, maar in natio-
nalen omvang? Ik vraag vijf luttele minuten
vijf zwijgende minuten van nationaal zich-
herinneren als eenige, maar heilige concessie"
Een onder officieele leiding gehouden proef
bewees, dat vijf minuten t- lang zou zijn voor
groote menigten, die roerlcfos zouden moeten
blijven staan. Men ging met de idee accoord,
maar veranderde den tijd tot twee minuten
Twee jaar na de aanneming van zijn plan
werd Honey tuberculeus en kon hij niet meer
in het onderhoud van zich en de zijnen voor
zien. Zijn dood werd verhaast door de gevol
gen van zijn krijgsdienst. Maar een vriend van
Honey heelt getuigd, dat tot zijn smartelijk
einde toe zijn ziel werd verlicht door de ge
dachte, dat Engeland en ook andere gealli
eerde landen zijn denkbeeld hadden overge
nomen en verwezenlijkt.
JAPAN
DE VLOOTUITGAVEN.
Na langdurige besprekingen tusschen de mi
nisters van marine en financiën werd overeen
gekomen om bij wijze van proef een bedrag van
373 millioen jen (een je.i is 1.20) beschik
baar te stellen ter dekking van een periode
van zes jaar van het aanvullend vlootprogram,
terwijl het in verband met het Londensch vloot-
verdrag theoretisch voorzien overschot van
vijfhonderd millioen jen zal worden gebruikt
tot het verlagen van den belastingdruk. De ra
mingen, die aan het kabinet zullen worden
voorgelegd, omvatten o.a. negentig millioen jen
voor ontwikkeling en onderhoud van de ma
rineluchtvaart.
DE ZEPPELIN BOVEN
LIMBURG
EEN ONVERWACHTE KOMST.
Vannacht van Friedrichshafen gestart.
IN DEN VROEGEN MORGEN OVER
VENLO, ROERMOND EN
MAASTRICHT.
Hedennacht om tien over twaalf startte
de „Graf Zeppelin", onder leiding van
commandant Lehmann, voor een post-
vlucht naar Holland. Aan boord bevonden
zich 20 passagiers, dn Hen tot de finan-
cieele commissie van a Wuertemberg-
ache Landdag behooren.
De bedoeling was te Venlo post uit te
werpen en weer in te laden.
Hedenmorgen te ongeveer 6 uur be
vond het luchtschip zioh reeds boven
Keulen. Begeleid door drie vliegtuigen
vloog het luchtschip ongeveer 10 minuten
boven de stad, waar men ten zeerste was
verrast door dit vroege, en onverwachte
bezoek.
Op de groote hei te Venlo.
Op de groote hei ten Oosten van de
stad, was het hedenmorgen in de vroegte
bijzonder druk in verband met de ver
wachte aankomst van het Duitsche lucht
schip „Graf Zeppelin". Honderden perso
nen onder welke vele autoriteiten waren
naar buiten gegaan om de aankomst van
het luchtgevaarte te zien. Te 3 min. vóór
7 kwam de „Graf Zeppelin" in zicht. Een
hoera ging op, toen het luchtschip kort
daarop boven de groote hei verscheen. Te
7.13 uur heeft de Graf Zeppelin een post
zak, wegende ongeveer 15 Kg. aan een pa
rachute uitgeworpen.
Het luchtschip vloog met geringe vaart
over de hei en keerde daarna, terug. Bo
ven de hei heeft het luchtschip op onge
veer 60 M. hoogte ongeveer 3 minuten na
genoeg stilgelegen. Te 7.28 uur werd een
kabel uitgeworpen en daarna werd de
"Nederlandsche post, omvattende 1300
1400 brieven en briefkaarten opgetrokken.
De „Graf Zeppelin" vloog daarna over de
stad en verdween in Zuid-Westelijke rich
ting.
Boven Roermond.
Te 8.04 hedenmorgen verscheen het Duit
sche luchtschip, komende uit de richting
van Venlo, plotseling boven de stad. Het
luchtschip vloog zeer langzaam en op be
trekkelijk geringe hoogte. Er was zeer
groote belangstelling. Het luchtschip ver
dween in Zuidelijke richting.
Boven Sittard.
Geheel onverwachts versoheen heden
morgen te 8.25 uur de „Graf Zeppelin"
boven Sittard en vloog zeer langzaam op
een hoogie van ongeveer 150 M. in de rich
ting van de staatsmijn Maurits, waarboven
het luchtschip circa 10 minuten bleef stil
staan. Daarna vervolgde het zijn tocht en
verdween in de richting van Maastricht.
Zooals begrijpelijk was de belangstelling
zeer groot.
Boven Maastricht
Hedenmorgen te kwart vóór 9 verscheen
het luchtschip boven Maastricht, juist op
het uur, dat de scholen en kantoren aan
gaan. Er was dan ook groote belangstel
ling voor het Duitsche luchtschip. Boven
het centrum der stad scheen het alsof het
gevaarte even stil bleef hangen en met een
grooten boog verdween de „Graf Zeppe
lin" over Houthem, St. Gerlach en Valken
burg over de Oostgrens in de richting van
Aken.
DE DO X NAAR ENGELAND.
Vlot te Calshot geland.
BETEEKENT DEZE VLUCHT EEN
MIJLPAAL VOOR DE LUCHTVAART 1
Do DO X werd te Calshot gisteren te
10-25 uur het eerst gesignaleerd. De vlieg-
boot werd toen begeleid door gewone en
watervliegtuigen. Overal juichten de
nieuwsgierigen bij het naderen van het ge
vaarte.
Te Calshot zelf hadden zich des ochtends
vroeg reeds ontelbare menschen verzameld,
die eerst teleurgesteld waren bij het ver
nemen van het bericht, dat de DO X
teruggekeerd was. Toen later evenwel be
kend werd, dat er voor den tweeden keer
gestart was, arriveerden de belangstellen
den spcedig van alle kanten. De streek tus
schen Southampton en Calshot was als be
zaaid met automobielen, die kiiklustigen
vervoerden.
De DO X arriveerde, rondvliegende op
een hoogte van 250 Meter, boven het v'ieg-
station Calshot, en zette nog even koers
in de richting Cowes, om kort daarop, te
gen de windrichting in, vlot te dalen.
Hoewel de DO X een snelheid had van
150 K M., scheen deze, door de enonue
groote van het gevaarte, minder en werd
dan ook op hoogstens 36 K.M. geschat. On
middellijk na de daling op het water kwa
men er vaartuigen langszij, om de DO X
aan de boei te bevestigen.
Kort voor de aankomst van de machine,
was ook een der grootste vliegbooten van
Southampton opgestegen en had vervol
geus koers gezet naar de DO X. Bij de na
dering van de DO X gaf de vliegboot
lichtsignalen om bij het dalen behulpzaam
te zijn.
De aankomst had te 3.35 uur Green-
wichtijd plaats.
Toen de DO X gearriveerd was, begaven
zich direct officials van de Roval Atr "Pvirre
aan boord om den commandant en ae De-
manning te begroeten, die kort daarop,
toen de DO X veilig gemeerd lag, aan wal
gin een.
Na de begroeting aan boord van de
DO X namens de Britscbe regeering, zijn
de autoriteiten, passagiers en officieren
van de DO X aan land gegaan en naar
Londen vertrokken.
Men meent te weten, dal de vliegboot
tot Donderdag in Calshot zal blijven, om
dan naar Bordeaux te vertrekken.
Dornier verklaarde zeer voldaan te zijn
over de wijze waarop het vliegtuig zich
gedroeg.
Indrukken van passagiers.
Lady Drummond Hay, die de reis van
de DO X van Londen naar Calshot heeft
meegemaakt, vertelt o.a. het volgende:
„Wij beleven het begin van een nieuw tijd
perk in het wereldverkeer", zei dr. Clau
dius Doruier tot mij toen het reusachtige
vliegtuig over de bewogen baren scheerde
als de zeemeeuwen. Dr. Dornier erkende
zich le verheugen bij deze eerste welge
slaagde vlucht over de volle zee. Hiermee
is de droom van zijn leven werkelijkheid
geworden. Ik zelf had hetzelfde gevoel als
bij mijn eerste groote Zeppelinvaart in
1928. Dezelfde blijde stemming heerscht in
de commando en machinekamers. Een
ander overeenkomst is het geveol van vol
komen veiligheid en rust, dat over de
passagiers komt. Er is nauwelijks een bewe
ging te bespeuren en het geweldige la
waai der motoren stoorde de gesprekken
in de passagiersverblijven geenszins.
Een andere deelnemers aan de vlucht,
Karl van Wiegand, meldt dat de DO X
volkomen rustig lag, ondanks een tegen
wind van 50 K.M. per uur. Dr. Dornier
maakt met zijn vrouw de reis mee tot
Lissabon om te zien hoe deze luchtreis,
welke uit zijn brein ontsproten is, zich in
de practijk houden zal. Het feit, dat Ita
lië twee dezer vliegbooten besteld heeft,
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De debatten in de voorbereidende ont
wapeningscommissie.
De Do X vlot te Calshot in Engeland
geland. (Luchtvaart).
BINNENLAND.
Onverwachte komst van de „Graf Zep
pelin" in ons land. Hedenmorgen vroeg
over Limburg.
heeft de aandacht getrokken in Zuid-S ff.ic
wat blijkt uit de tegenwoordigheid van
majoor Krakof van het Zuid-Slavische mi
nisterie van luchtvaart.
Het is een mooie vlucht geweest met
prachtig weer. De ontvangst van de DO X
door de Engelschen te Calsnot was harte
lijk. Dr. Dornier en mevrouw zijn 's avonds
als gasten van Lardy SwaythHng naar
Londen vertrokken. De DO X zal wel niet
voor Donderdag naar Bordeaux vertrekken
daar tal van menschen het luohtwonder
willen bezichtigen.
Beschouwing van majoor
Stewart.
Naar aanleiding van het bezoek van de
DO X aan Calshot wijdt majoor Oliver Ste
wart in de „Morning Post" een beschou
wing aan dit soort vliegbooten.
i Hij wijst er speciaal op, dat men hier
te doen heeft met schepen met vleugels,
geen vliegtuigen met drijvers en hij voor
spelt een gelijke ontwikkeling van de vlieg
boot, als heeft plaats gevonden met do ge
wone schepen, die steeds in contact met de
golven blijven. In verband met de moeilijk
heden, die vele staten nog maken ten op
zichte van de land-vliegtuigen onze K.
L. M. kan er over meespreken is een
vliegboot, die de internationale zeeroute
kan vliegen, voor alle maritieme mogendhe
den met kolonies in ver-verwijderde gebie
den van buitengewoon belang.
De schrijver zet uiteen, dat voor marine
vliegtuigen de periode van proefnemingen
voorbij is en zij hun practische bruikbaar
heid reeds hebben bewezen. Iets anders
is het met de groote vliegbooten, zooals
het supermarine-type en de DO X. Er is
geen reden om te veronderstellen, dat de
grootere afmetingen een hinderpaal zullen
vormen en hij geeft zijn volste vertrou
wen aan deze vliegende booten van 30 en
40 ton, zoodra de experimenten meer prac
tische ervaringen zullen hebben geleverd.
Op het oogenblik heeft de groote vlieg
boot nog kalm water noodig, om op te
stijgen en te dalen, doch eenmaal in de
lucht kan zij ook zware stormen trotsee-
rcn. Het is al eens gebeurd, dat een vlieg
boot bij ruw weer midden op den Atlanti-
schen Oceaan heeft moeten da^n en het
een week op de golven heeft uitgehouden,
zonder schade op te loopen, doch voorloo
pig behoort dit nog tot de uitzonderingen
De vraag is, aldus majoor Stewart, of
zelfs in een meer verwijderde toekomst
de vliegboot bij stormweer het op de gol
ven zal kunnen uithouden, maar daartegen
over staat, dat het risico, als gevolg van
motordefect, steeds geringer wordt.
Een van de meest opvaFende nieuwighe
den is, dat, de romp dienst doet als drij
ver, als noodzakelijk constructie-nderdeel
van het geheel en als salon voor de passa
giers. Het groote gewicht, dat een belem
mering zou vormen voor de vliegvelden,
is daarentegen geen bezwaar voor de wa
tervlakte. Hieruit concludeert majoor
Stewart, dat het vervoer van 30 tot 40 pas
sagiers tegelijk slechts met watervliegtui
gen zal kunnen geschieden.
De schrijver besluit met een aansporing
ook tot de zeelieden, alle aandacht te wil
den aan deze nieuwe belangrijke ontwikke
ling van de luchtvaart.
DE DO X is uit ons land vertrokk en. Eenige oogenblikken na de start
