STADSNIEUWS
ZATERDAG 18 OCTOBER 1930
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 9
HET GEMEENTEVERSLAG OVER 1929.
Bij de N.V. Boek- en Steendrukkerij
Eduard IJdo is verscheenen het Gemeente-
verslaig over het jaar 1929.
In een uitvoerige inleiding wordt gerele
veerd de groote ramp, die de stad trof door
het verlies van het Stadhuis. Aan het slot
ervan wordt gezegd:
Het jaar 1929 is èn voor de gemeente èn
voor he: gemeentebestuur een ramspoedig
jaar geweest Maar dank zij aller ijver en
toewijding, gepaaid aan onverpoosden ar
beid is het raderwerk der gemeente weer
op gang gekomen en gebleven en kan in
derdaad weer voldaan worden aan de
eischen, die het voortgaande leven stelt.
Moge dan het begin van 1929 somber en
droevig zijn geweest, het einde van dat
jaar stemt ongetwijfeld tot tevredenheid.
Aan den verderen inhoud ont-leenen we
hier en daar nog de volgende gegevens.
De bevolking bedroeg 31 Dec. 1929
34.137 mannen en 36.215 vrouwen. Totaal
70.352. Een vermeerdering van 304 sinds 1
Jan. van dat jaar. Buiten echt werden 123
kinderen geboren. In het Acad. Ziekenhuis
werden 524 kinderen geboren (184 uit Lei
den, 340 van andere gemeenten), 615 huwe-
lijken werden voltrokken, 32 echtscheidin
gen ingeschreven. Overleden zijn 657 perso
nen, 300 mannen, 357 vrouwen. In het Acad.
Ziekenhuis overleden 101 personen uit Lei
den, 158 van elders.
In 1929 werden 3 kinderen minder ge
boren dan in 192S, overleden 16 personen
meer. Het sterftecijfer was 10.09. Er ver
trokken 395 personen meer dan zich hier
vestigden.
Het aantal wo*ingen vermeerdere met
114, verminderde met 51. Winst 63.
Het verslag bevat voorts verschillende
statistieken der bevolking en een uitvoerig
relaas over het gemeentebestuur en het
gemeentepersoneel, een overzicht der nieu
we verordeningen en een opgave van de
voornaamste in 1929 in den gemeenteraad
behandelde onderwerpen en genomen be
sluiten.
Na een uitvoerig exposé van de geldmid
delen volgen nog een aantal kleinere mede
deel ingen.
Het aantal drankwetvergunningen be
droeg op 1 Mei 1929 117 (tegen 122 in 1928).
Het maximum-aantal bedroeg 80. Het aan
tal verloven was 83.
Hoofdstuk V bevat gegevens over ge
bouwen, woningen, scholen, waterwerken,
singels en buitenwegen, beplantingen, rio-
leeringen en onderhoud van straten en
pleinen.
In hoofdstuk VI worden de verslagen
van volkshuisvesting en valksgezondheid
genoemd.
Begraven werden 787 lijkenop Rhijn-
hof 565, op de R.-K. begraafplaats 192, aan
de Groenesteeg 23 en op de .Israël, begraaf
plaats te Katwijk 7.
Op 31 December 1929 werden ine genees
kundige gestichten voor krankzinnigen,
voor rekening der gemeente verpleegd: in
het krankzinnigengesticht „Endegeest" te
Oegstgeest 116 mannen 142 vrouwen in
het gesticht Huize „Padua" te Boekei 1
man in de krankzinnigenkolonie te Glieel
1 vrouwin het Gesticht „Bloemendaal" te
Loosduinen 2 mannen en 6 vrouwen; in
het Gesticht „Assisië" te Udenhout 2 man
nen; in het Gesticht „St. Bavo" te Noord-
wijkerhout 1 man in het Gesticht „Wolf-
hezen" te Wolfhezen 1 vrouw; in het idio-
tengesticht „Voorgeest" te Oegstgeest 16
jongens en 8 meisjes
In het afgeloopen jaar kwamen geen ge
vallen van hondsdolheids voor.
Voor 136 honden en 216 katten werd van
het asphyxiatoestel gebruik gemaakt.
Ten aanzien van voorgevallen ongeluk
ken kan het volgende worden medege
deeld
26 personen vielen in het water, waar-'
van 5 verdronken
251 personen bekwamen door ongeluk of
onvoorzichtigheid verwondingen, waarvan
6 met doodelijken afloop
11 personen zijn plotseling doodgeble
ven
4 personen hebben door zelfmoord een
eind aan hun leven gemaakt en 5 daartoe
een poging aangewend.
Voorts zijn 316 personen ter zake van
openbare dronkenschap in politie-bewaring
gesteld en is aan 966 personen nachtver
blijf verleend.
In de naclitregisters werden gedurende
1929 ingeschreven 7009 personen, waarvan
5392 verbleven in de hotelsde overige in
kleinere logementen.
85 branden hadden plaats.
Door de gemeente-politie werden proces
sen-verbaal opgemaakt wegens overtre
ding der: Drankwet 14, Hinderwet 1, Lote-
rijwet 4, Motor- en Rijwielwet 2300, Wa
penwet 2, Wet op de Openbare Middelen
van Vervoer 30, IJkwet 129, Trekhondenwet
55, Verordening op Vergunnings- en Ver-
lofslocaliteiten 62, Verordening op de Win
kelsluiting 37, Verordening op de Wate
ren 61, Verordening tot beteugeling van 't
gebruik van tabak door kinderen 2, Veror
dening regelende het toezicht op in Lei
den vertoevende vreemdelingen 3.
Aangaande de uitvoering van de Ar
beidswet kunnen de volgende bijzonder
heden worden medegedeeld:
Aantal in 1929 uitgereikte arbeidskaar
ten 1239. Aantal op uit. Dec. 1929 geldige
arbeidskaarten, verdeeld als volgt:
voor jeugdige mannelijke arbeiders 1687,
voor ongehuwde jeugdige vrouwelijke ar
beiders 1320, voor gehuwde vrouwelijke ar
beiders 372.
Aantal der door de gemeente-politie op
gemaakte processen-verbaal wegens over
treding 219.
De kosten der politie van 19201929 be
droegen: 1920 ƒ354416, 1921 353949.27 1/2,
1922 ƒ357094.44, 1923 350532.98, 1924
356025.55, 1925 3-16033.07 1/2, 1926
346560.93, 1927 ƒ347978.26, 1928
347144.69 1/2, 1929 354261.26.
316 personen werden aangehouden we
gens openbare dronkenschap, dat is dus
1 per werkdag.
Voor straatverlichting werd aan de Gas
fabriek door de gemeente betaald
70551.19 en aan de Electriciteltsfaïmefc
26096.67.
Voor uitbreiding der straatverlichting
werd over 1929 een bedrag van ƒ9338.43
uitgegeven.
Op 16 Juni 1928 bedroeg- de sterkte van
het Koninklijk Militair Invalidenhuis 38
man, waarbij 7 man zijn gekomen; van
deze 45 man overleden 3 man en werden
op verzoek ontslagen 6 man, zoodat de
sterkte bij de op 4 Juni 1929 gehouden in
spectie bedroeg 36 man.
Uit de op verzoek der Regeering inge
vulde vragenlijst ten behoeve van het ver
slag van den landbouw over 1929 kan het
volgende wordën medegedeeld:
De totale oppervlakte der gemeente be
droeg pl.m. 1254 H.A. en wordt verdeeld als
volgt
H.A. A. cA.
Bouwland 17 24
Wei- en Hooiland 380 61
Tuinen 29
Warmoezeren-en vor den handel 50
Teelt van ooft enz. 2 50
Bloemkweekerijen 6
Bloembollengrond 14
Hakhout (bosch) 1 50
Griend-, twijg- of rijswaardenhout 5
Dijken en bermen 25 47
Veld- en Spoorwegen 92 37
Onbelastbare eigendommen 419 49
Erven en gebouwen enz. 210 82
HET LEIDSCHE GEMEENTE-ARCHIEF
Verschenen is het jaarverslag over 1929
van het Gemeente-Archief te Leiden. Het
volgende is er aan ontleend:
Het verslag vangt aan met vermelding
van den rampspoedigen datum 12 Fe
bruari 1929 toen het Leidsche stadhuis
een prooi der vlammen werd. Door dit
onheil is het Nieuw-Archief voor het groot
ste deel verloren gegaan.
Voorts is dit verslag niet, zooals telken
jare vanaf 1901 geschiedde, uitgegeven ge
worden door den archivaris, mr. dr. J. C.
Overvoorde, die den 9en Maart j.l.* uit zijn
werk werd weggenomen; na een sleepende
ziekte werd hij aan den door hem zoo ge
liefden werkkring ontrukt, dien hij onge
veer 29 jaar met alle toewijding had ver
vuld.
Bij de papieren, op zijn werktafel achter
gelaten, bevonden zich ook stukken voor
dit verslag, dat derhalve bijna geheel van
- zijn hand is.
Door den archivaris werd, zooverre de
loopende werkzaamheden hiervoor tijd be
schikbaar lieten, voortgegaan met de be
schrijving van de beide afdeelingen van
het stads-arch'ief vóór en na 1574. Deze be
schrijving kwam grootendeels gereed en er
kon een begin gemaakt worden met het
ordenen der geheele collectie volgens de
nieuwe beschrijving, waarbij nog eenige
aanvullende onderzoekingen noodzakelijk
bleken. Het gebrek aan voldoende berg
ruimte deed zich ernstig gevoelen.
De omstandigheden noodzaakten den
archivaris om dit jaar een groot gedeelte
der werkzaamheden toe te vertrouwen aan
mr. J. W. Verburgt. Deze beëindigde de
beschrijving en indeeling der collecties
Van der Meulen en Le Francq van Berhey,
zette de verzameling voort van oorkonden
betreffende de stad Leiden en hare omge
ving, voorkomende in gedrukte werken,
deze gevende in den vorm van requesten
en verschafte gegevens over vele histori
sche, topografische en genealogische on
derwerpen. Aan hem werd ook tijdens de
ziekte van den archivaris door het ge>-
meentebestuur de zorg opgedragen voor
het behoud van het weinige, dat bij den
feilen brand nog van.de archieven in het
Raadhuis gereed werd.
De heer W. P. van Rhijn Jr. behandelde
o.a. eenige genealogische aanvragen en
vergeleek ten behoeve van het biogenea-
logisch onderzoek van prof. dr. J. P. van
Bemmelen te Groningén de lijsten en kwar
tierstaten van de geslachten Backer, le
Gillon en Van der Hagen met de te Leiden
aanwezige doop-, trouw- en begrafenis
registers.
Mej. A. J. Verspille bracht de registers
van overleden personen over 17141724 op
fiches, collationeerde de' W.aalsche trouw
boeken over 16041646 en verleende voort
durend hare medewerking in het voorthel
pen van de bezoekers der leeskamer.
De klerk C. P. H. Staats en de con
cierge A. de Bruin bleven met het gewone
werk belast.
Inlichtingen werden gezocht of gevraagd
door 248 personen, waarvan 75 uit Leiden,
151 uit andere plaatsen in- Nederland en
22 buiten Nederland, waarvan 11 buiten
Europa. Het aantal bezoekers bedroeg 506.
Onder de aanwinsten valt in de eerste
plaats te vermelden, dat het belangrijk
archiefje van 't St. Annahofje weder voor
den termijn van 20 jaar aan het gemeente
archief in bruikleen werd afgestaan.
Het overbrengen van een voor Leiden
zeer belangrijk archief vormde een onder
werp van ernstige bespreking. Zoolang de
onderhandelingen over het in bruikleen ne
men hiervan nog niet ten einde zijn, is ver
der in bijzonderheden treden hier ongc-
wenscht.
Behalve verschillende tijdschriftartikelen
en kleinere studies, werd dit jaar het „Pen-
ningboek der Stad Leiden" 15701580, 1ste
stuk, in druk uitgegeven door M. D. Osin-
ga en W. S. Gelinck, ontvangen
JAARVERSLAG BOUW- EN WONING
TOEZICHT.
De kosten van den dienst hebben in 1929
bedragen 19425.
Toen door den brand van het Stadhuis
alle gegevens vervat in;'.a»rc!iïef,2adminis:ra-
tieve bescheiden, kaartenstelsels enz. wa
ren vernietigd, werd onmiddellijk weder
met de wederoprichting daarvan begon
nen.
Bouwvergunning werd in het verslag
jaar verleend niet inbegrepen de werken
uitgevoerd door den dienst van Gemeente-
wérken of de Bedrijven voor den bouw
van: nieuwbouw: 322 perceelen. o.m. om
vattende 349 woningen; herbouw: 15 per
ceelen, omvattende 12 woningen; veran
deren, uitbreiden en vernieuwen: 170 per
ceelen, o.m. omvattende 148 woningen.
Het aantal in de gemeente aanwezige
woningen vermeerderde in 1929 met 37
perceelen, omvattende 63 woningen.
Ter controle werden 193 stuks bereke
ningen van ijzerconstructies en 117 stuks
van gewapend betonconstructies aan den
dienst aangeboden.
Gedurende 1929 werden 114 vergunnin
gen verleend voor het aanbrengen van
erkers, zonneschermen, marquizen, recla
meborden, stoepen enz.
Er werden 366 vergunningbriefjes voor
het plaatsen van steigers, schuttingen en
het in gebruik nemen van gemeentegrond
voor het neerleggen van bouwmaterialen
enz. afgegeven. In totaal werd voor deze
briefjes betaald 2193.80.
Het aantal ingekomen en behandelde
DE ANNEXATIE-PLANNEN VAN DEN
HAAG.
Gedeelten van Wassenaar, Veur, Stompwijk
en Nootdorp worden opgeëischt.
De annexatie-plannen van den Haag zijn
voor de tweede maal verschenen als ontwerp
van wet en aan de gemeenten, die er belang
bij hebben, door Gedeputeerde Staten toege
zonden.
Aan dit ontwerp van wet tot wijziging van
de grenzen der gemeenten 's Gravenhage,
Delft, Wateringen, Nootdorp, Pijnacker,
Wassenaar, Veur en Stompwijk en
tot opheffing van de gemeenten Voorburg en
Rijswijk, zijn de volgende bijzonderheden ont
leend:
Volgens art. 1 worden met ingang van 1 Ja
nuari 1932 de grenzen der gemeenten 's Gra
venhage, Delft, Wateringen, Nootdorp, Pijn
acker, Wassenaar, Veur en Stompwijk gewij
zigd en worden de gemeenten Voorburg en
Rijswijk opgeheven.
Een wijziging van de grenzen is in artikel
2 uitvoerig omschreven. In de eerste plaats
blijkt, dat de Westvlietweg, die nu tot de ge
meente Stompwijk behoort, bij Groot-den Haag
zal worden gevoegd, terwijl het deel van Voor
burg, dat ligt ten Noorden van den spoorlijn
der Z.H.E.S.M., bij Veur zal worden ingelijfd.
Het ligt bovendien in de bedoeling, Veur en
Stompwijk zoo spoedig mogelijk tot één ge
meente te vereenigen.
De artikelen 3 en 4 bevatten bepalingen be
treffend de uitkeering uit het gemeentefonds,
terwijl art. 5 de mogelijkheid opent voor toe
kenning van een schadevergoeding aan de ge
meenten Wassenaar en Stompwijk.
De overige artikelen bevatten in hoofdzaak
bepalingen van administratieven aard.
Artikel 14 geeft waarborg voor de burge
meesters en ambtenaren van de op te heffen
gemeenten, en zegt o.a. dat aan hen een wacht
geld zal worden toegekend voor den duur van
hun diensttijd, doch ten minste gedurende 10
Art. 21 zegt, dat de bestaande plaatselijke
verordeningen van kracht blijven totdat deze
door andere zijn vervangen.
Gedeputeerde Staten kunnen een of meer
deelen van de opgeheven gemeenten aanw j-
zen waar hulpsecretarieën zullen zijn; op die
secretarieën zullen afzonderlijke bevolkingsre
gisters van den burgerlijken stand worden ge
houden.
De verkiezing van leden van de nieuwe
raden van de gemeenten Den Haag, Delft,
Veur en Stompwijk geschiedt uiterlijk 7 Fe
bruari 1932. De nieuw gekozen raden houden
hun eerste vergadering op den eersten Dins
dag van Mei 1932.
We ontleenen voorts aan de toelichting met
betrekking tot annexatie van gedeelten van
Wassenaar en Stompwijk het volgende:
Het is gewenscht de gemeente Stompwijk
bij een herziening van de gemeentegrenzen
hierin te betrekken, hetgeen bepaaldelijk
geldt voor het ten zuidoosten van den Vliet
gelegen deel dier gemeente. De Vliet geeft in
zooverre geen juiste afscheiding van het ge
bied van Stompwijk als de bebouwingen aan
weerszijden, verbonden door een aantal brug
gen, de nederzettingen langs beide oevers het
aanzien van één maatschappelijk complex ge
ven, met het oog waarop eenheid van adminis
tratieve regeling gewenscht is. Indien Voor
burg bij 's Gravenhage zal worden gevoegd,
moet de leiding der ontwikkeling van de
stadsuitbreiding langs den Westvlietweg (ge
meente Stompwijk) als een Haagsch belang
worden aangemerkt, hetgeen aanleiding is om
aan het gebied van 's Gravenhage ook in deze
richting de gewenschte vergrooting te geven,
gelijk voorgesteld wordt. De hier bedoelde
grenswijziging maakt het overigens gewenscht
om de ten ztiidwesten van de electrische spoor
baan uitspringende smalle strook van Stomp
wijk, gelegen ten zuidoosten van het aan
's Gravenhage toe te voegen gebied, te bren
gen bij de gemeente Nootdorp, waartoe het
ontwerp mede een voorstel inhoudt.
Daarbij wordt voorts een klein stukje grond,
gelegen in den noord-westelijken hoek van
Nootdorp bij Stompwijk gebracht. De juiste
grens van deze beide gemeenten is thans ter
plaatse zeer moeilijk na le gaan en gaat op
een punt zelfs dwars door een huis. Door de
grens iets meer zuid-oostelijk langs bestaande
perceelsgrenzen te leggen wordt een betere
toestand verkregen.
Behalve een nadere regeling van de gren
zen van Stompwijk zal ook een herziening
van de grenzen van Veur in het verband der
onderhavige grenswijziging overwogen moeten
worden.
De bestaande grens tusschen Voorburg en
Veur loopt op een afstand van ongeveer 500
M. van het midden van de bebouwde kom
van Veur nabij Leidschendam. Langs den
straatweg Rijswijk-De Vink op Veiirsch ge
bied in de richting van Voorburg heeft zich
een vrij uitgebreide bebouwing ontwikkeld,
hetgeen eveneens het geval is op Voorburgsch
gebied ten Noorden van de spoorbaan van
den Zuid-Hollandschen Electrischen spoorweg
Dit geheele complex wordt naar Voorburg-
sche zijde als 't ware natuurlijk begrensd door
evengenoemde spoorbaan, wat tengevolge
heeft, dat het Voorburgsche gebied met het
Veursche gebied een eenheid gaat vormen, die
geenszins in het bijzonder op 's Gravenhage
maar veeleer op VeurLeidschendam is aan
gewezen.
Het schijnt op dezen grond rationaal het ten
Noorden van de spoorbaan gelegen deel van
Voorburg bij Veur te voegen. Overigens ligt
het in het voornemen zoo spoedig mogelijk de
vereeniging van de gemeenten Stompwijk en
Veur te bevorderen.
De spoorbaan van Leidschendam naar Sche-
veningen doorsnijdt, na Voorburgsch gebied
in Westelijke richting te hebben verlaten, ach
tereenvolgens het gebied van 's Gravenhage en
Wassenaar.
Dit heeft ten gevolge, dat in den Noord
oostelijken hoek van 's Gravenhage eenig ter
rein van het overig gebied van deze gemeente
wordt afgesneden en dat ditzelfde geschiedt
met betrekking tot de gemeente Wassenaar,
ten aanzien van een in het gebied van 's Gra
venhage inspringend ver van de kom van Was
senaar gelegen deel dezer gemeente, waarop
zich de buitenplaatsen Klingendaal, Ooster
heek en Duindigt bevinden.
Ook hier schijnt het gewenscht de spoor
baan als natuurlijke grens te aanvaarden en
in verband daarmede het hierboven aange
duide gedeelte van Wassenaar naar 's Gra
venhage en van 's Gravenhage naar Veur te
doen overgaan, hetgeen, voor wat betreft de
grens tusschen 's Gravenhage en Wassenaar,
mede aanbeveling verdient in verband met
de voortschrijdende Haagsche bebouwing in
de richting van Wassenaar.
Bij de in het ontwerp voorgestelde nieuwe
gienslijn zal tusschen 's Gravenhage eener-
zijds en de gemeenten Stompwijk, Veur en
Wassenaar anderzijds de spoorbaan over een
lengte van ongeveer 8 K.M. de grensscheiding
vormen, hetgeen een doelmatige regeling kan
worden geacht.
klachten over bouw- en onderhoudsgebre-
ken bedroeg 221.
Voorstellen tot onbewoonbaarverklaring
van woningen werden ingediend voor 41
gemeentewoningen en 84 woningen in poor
ten en sloppen.
De verhouding tusschen het bevolkings
cijfer en het aantal woningbehoevende ge
zinnen bedroeg op 1 Maart 1926, 31 Decem
ber 1927 en 31 December 1928 respectieve
lijk 4.32, 4.26 en 4.25. Houdt men deze laat
ste verhouding ook aan voor 31 December
1929, dan moet het aantal woningbehoe-
vendp gezinnen tennaastenbij 16555 bedra
gen. Hieruit volgt dan een totaal aantal
benoodigde woningen van 16893.
De woningvoorraad vermeerderde over
1928 met 293 woningen, zoodat op 31 De
cember 1928 de woningvoorraad bedroeg
16523 -f 293 16816.
Aan 't einde van het verslagjaar waren
in uitvoering 245 woningen door particu
lieren en 1 woning door het Rijk.
JAARVERSLAG STEDELIJK MUSEUM
„DE LAKENHAL".
De schilderijen en voorwerpen, die alle
buitengewoon laag waren verzekerd tegen
brand, werden opnieuw getaxeeerd. Voor
de schilderijen is het verzekerde bedrag
vastgesteld op 1.600.735.en voor de
voorwerpen op 186.356.55. Voor nog te
verkrijgen of bij te plaatsen schilderijen .en
voorwerpen is een verzekerd bedrag van
212.908.45 gereserveerd.
Het museum werd bezocht door 6896
betalende personen en door 4940 niet be-
talenden op Zon- en feestdagen. Totaal
11836. In 1929 waren deze cijfers reap.
8272 en 6347, totaal 14709. Dit geeft een
teeruggang in het bzoek van 2873 perso
nen.
Tenslotte wordt een opsomming gege
ven van de aanwinsten en de tengevolge
van den Stadhuisbrand geleden verliezen.
OP OUD EIK EN
DUINEN te Den Haag
heeft Vrijdag onder
groote belangstelling de
begrafenis plaats gehad
van het stoffelijk over
schot van wijlen mr. S.
van Houten, oud-minis
ter van Binnenlandsche
Zaken in het ministerie
Roëll 1894—1S97. - De
plechtigheid op de be
graafplaats. Een der
dochters van den over
ledene Jegt bloemen aP
de kist
DE GROOTE interna
tionale Automobiel-ten-
toonstelling is in Olym-
pia Hall te Londen
officieel geopend. Fa
brieksmerken van bijna
alle landen zijn er aan
wezig. Voor het eerst
bevat deze expositie
ook een serie antieke
wagens uit 1895 tot 1913
Een overzicht van de
tentoonstellingshal
