yJX
22ste Jaargang
ZATERDAG 18 OCTOBER 1930
No. 6723
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
S)e £eicbelie Gou/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
DUITSCHLAND
BRUNINGS KANSEN.
Naar de N.R.C. veronderstelt zal het kabi-
net-Brüning vermoedelijk als overwinnaar uit
den strijd komen. Te verwachten is, dat aan
het einde van het debat in den Rijksdag eerst
zal worden besloten de verschillende voorstel
len inzake de noodverordeningen te verwijzen
naar de commissies. Daarna zal waarschijnlijk
met hulp der regeeringspartijen de sociaal
democratische motie worden aanvaard,, waarin
de rijksregeering wordt uitgenoodigd de door
den scheidsrechter voorgestelde loonregeling
voor de Berlijnsche metaalindustrie niet bin
dend te verklaren. Als tegenprestatie zouden
de socialisten in dit geval stemmen voor de
motie der regeeringspartij en om over te gaan
tot de orde van den dag, waardoor dan tevens
de verschillende moties van wantrouwen van
de baan zouden zijn. De Rijksdag zal daarna
tot begin December met reces gaan; intusschen
zullen de commissies bijeenkomen.
Nieuwe kloppartijen.
In het noorden van Berlijn hebben gister
avond weder botsingen plaats gehad, ditmaal
tusschen communisten en politie.
Uit de huizen werden schoten gelost en pro
jectielen geworpen, zoodat drie politiemannen
kwetsuren opliepen.
Vijftien personen werden aangehouden.
Te Durlach is het ook gisteren weer tot
botsingen tusschen politieke tegenstanders
gekomen. Eenige nationaal-socialisten zijn
mishandeld en hebben kwetsuren opgeloopen.
De politie, die den geheelen dag versterkt was,
heeft meermalen straten moeten ontruimen en
er met gummistokken op los moeten slaan.
Ook te Karlsruhe is het tot incidenten ge
komen. In de binnenstad werden 20 nationaal-
socialisten, die van een vergadering kwamen,
door communisten beleedigd. Drie nationaal-
socialisten werden gekwetst. Toen de politie
verscheen, zijn de twistenden in hun partij
lokalen gevlucht. De politie deed hier huis
zoekingen naar wapens. Een der communisti
sche daders is gearresteerd.
ITALIË
-IET HUWELIJK VAN KONING BORIS
De toebereidselen voor de huwelijks
plechtigheden.
Het agentschap „Stefani" deelt thans offi
cieel mede, dat de huwelijksplechtigheid van
koning Boris van Bulgarije den 25sten October
a.s. te Assisië zal plaats hebben.
De Italiaansche bladen weten omtrent deze
plechtigheid allerlei interessante bijzonderhe
den te vertellen. Alle inwoners van de kleine
maar wereldberoemde stad zijn druk in de
v/eer, om het vorstelijk bruidspaar een waar
dige ontvangst te bereiden. -
Prinses Giovanna zal door twee honderd
bruidjes uit Assisië naar het altaar begeleid
worden. Op verlangen en op kosten van de
bruid zullen zij allen witte zijden jurkjes dra
gen en een bloemenkroontje op het hoofd.
Zestig vrouwen en meisjes in Assisië wer
ken aan deze jurkjes, die tot aan den grond
moeten reiken.
Bovendien zijn ze bezig aan een langen
sleep van negen meter voor de bruid.
Deze sleep zal een getrouwe nabootsing wor
den van den z.g. „Manto di Giacomina di Set-
tepoli". De zijde wordt geborduurd met de
beroemde patronen van de kunstschool van
Assisië, over de geheele wereld bekend als
„Assisisch borduurwerk".
Een eenigszins moeilijk vraagstuk is de her
berging der hooge gasten. Naar verluidt, zul
len zij allen in particuliere palazzi hun in
trek nemen. Eenige der koninklijke bruilofts
gasten zouden in klooster logeeren. Koning
Boris zelf zou zijn intrek nemen in het histo
rische palazzo Fioretti, waar weleer koning
Umberto I gewoond heeft.
De trouwplechtigheid zal plaats hebben in
de z.g. „pauselijke basiliek". Nadere bizonder-
heden hieromtrent zijn echter nog niet bekend.
De prinses zou willen trouwen in de „Basi
lica inferiore", de benedenkerk van de groote
St. Franciscus-basiliek.
Op haar verlangen zullen alle armen van
Assisië op haar huwelijksdag op een feestmaal
onthaald worden, waarvan zij zelf de gerech
ten wil uitkiezen.
Intusschen zijn in Assisië reeds eenige hee-
ren van den koninklijken hofstaat aangeko
men, om met de plaatselijke autoriteiten de
feestelijkheden voor te bereiden.
POLEN
POOLSCHE WANDADEN IN OEKRAÏNE
EN OOST-GALICIë
Een katholiek priester vermoord.
Een K.W.P.-bericht uit Warschau meldt:
Mgr. Szeptycky is wederom in Lemberg te
ruggekeerd. Hij heeft in Warschau een bezoek
gebracht bij den waarnemend minister-presi
dent, overste Beek, alsmede bij, den minister
van binnenlandsche zaken.
Ofschoon men hem in Warschau beloofd
had, dat de strafexpedities tegen de bewoners
van de Oekraine en Odst-Galicië zouden wor
den gestaakt, is de toestand nog steeds on
veranderd gebleven.
Mgr. Szeptycky had aan een redacteur van
het Oekrainische dagblad „Dilo" een inter
view toegestaan over zijn reis naar Warschau,
maar de procureur-generaal wist te verhinde
ren, dat dit onderhoud werd gepubliceerd.
De nieuwe afgevaardigde van de Oekraine
voor de Sejm, P. dr. Pellich is gevangen ge
nomen.
In het district Zbaraz werden de gemeenten
Neve Sole, Suchioci, Schelpaky, Dobromirka,
Kuschanka, Lozivka en Skoryky door nieuwe
strafexpedities overvallen. De bewoners
den getuchtigd en tot bloedens toe
De inrichtingen der Oekrainische bibliotheken
en leeszalen werden totaal vernield. Het ge-
denkteeken van den nationalen dichter Schewt
schenko te Lozivka werd stukgeslagen.
De katholieke Oekrainsche priester P.
Mandzi van Bohatkivci is door de politietroe-
pen mishandeld en aart de bekomen verwon
dingen overleden. Ook de gemeentesecretaris
van Nove Selo, mr. Bomba, heeft men dood
geslagen.
In Kupczynci (district Tarnpol) bedraagt de
aangerichte schade meer dan 100.000 zloty.
Huiszoeking bij Rector Perridon uit Rotterdam
Er heeft een huiszoeking plaats gehad in
het grieksch-katholiek klein Seminarie te
Lemberg, dat onder leiding staat van den
zeereerw. heer Perridon uit Rotterdam. Of
schoon er niets gevonden werd wat strafbaar
was, werden toch een leeraar en drie studen
ten gearesteerd, terwijl 20 schoolkaarten in
beslag werden genomen en verbeurd verklaard.
De gymnasia van Tarnapol en Bohatyn die
op bevel van de regeering gesloten werden,
zijn tot heden nog niet geopend, ofschoon de
professoren Halusztschijnskiji en Kameneckyj
werden vrijgelaten daar gebleken was, dat zij
onschuldig waren, en dat al de beschuldigin
gen die tegen hen waren ingebracht, als zou
den zij de leerlingen hebben opgevoed In een
geest die aan de regeering vijandig was, ab
soluut valsch waren.
ROEMENIE
GROOTE SPIONNAGE-AFFAIRE IN
ROEMENIë
Naar de Roemeensche minister van Binnen
landsche Zaken in een verklaring mededeelt,
is het de politie na vele onderzoekingen gelukt
een omvangrijke spionnage-affaire op het
spoor te komen. Naar verluidt, heeft men hier
met een wijdvertakte organisatie te doen. Alle
daartoe behoorende personen, wier aantal 60
zou bedragen, konden gearresteerd worden. De
huiszoekingen bij de gearresteerden zouden 'n
overvloedig materiaal opgeleverd hebben.
TURKIJE
POLITIEKE BOTSINGEN
De tegenstelling tusschen de volkspartij en
de nieuwe liberale oppositie onder Fethi bey
heeft de laatste tien dagen in talrijke streken
van Anatolië tot ernstige onlusten geleid.
Bij betoogingen te Adalia en Mersina werd
de menigte door soldaten met de bajonet uit
een gedreven. Twee personen werden gedood,
o.w. een officier van de politie, 17 personen
werden gewond.
Eenige liberale leiders zijn gearresteerd.
BRAZILIË
OPMARSCH DER FEDERALEN
IN BRAZILIË
De rebellen i
Sao Paulo?
Een officieel communiqué deelt mede, dat de
federalen op het front in Minas Geraes op-
marcheeren en dat zij Guaranesia en Guaxupe
aan de grens van Sao Paulo hebben bezet, In
Rio en Sao Paulo is het rustig.
Intusschen melden de opstandelingen, dat
zij de San Francisco-rivier zijn overgestoken
en pogingen willen doen om de hoofdstad van
den staat Sergipe in te nemen. Ook de rebel
len zeggen op te rukken naar Sao Paulo en
wenden pogingen aan, om de naar het Noor
den voerende spoorlijnen te bezetten. Zij ver
klaren het geheele zuiden des land in hun
macht te hebben.
Een oorlogsschip der regeering, dat aan de
zuidkust wilde landen, wjrd gedwongen weer
naar open zee terug te keeren.
Het Braziliaansche gezantschap te Londen
heeft het volgende bericht uit Rio de Janeiro
ontvangen:
De federale regeering spant al haar krach
ten in voor het herstel van de orde in den
staat Minas Geraes. In dezen staat blijven de
federale troepen optrekken en groote gebieden
zijn geheel vrij van opstandelingen. Floriana-
polis, de hoofdstad van den staat St. Gatha-
rina, is weer geheel in handen van de federale
troepen, evenals alle strategische punten aan
de grens tusschen dezen staat en Rio Grande
dc Sol.
Voorts hebben de revolutionnairen een com
muniqué gepubliceerd, volgens hetwelk zestig
compagnieën van de federale troepen in den
staat Santa Catharina naar de revolutionnai
ren zouden zijn overgeloopen, terwijl het elfde
regiment infanterie te Mineiras, dat door de
rebellen belegerd werd, zich onvoorwaardelijk
zou hebben overgegeven.
MEXICO.
OPSTANDIGE BEWEGING IN
MEXICAANSCHEN STAAT
Volgens berichten uit San Cristobal in den
Mexicaanschen staat Chiapas is te Comitan bij
de grens van Guatemala een opstandige bewe
ging uitgebroken tegen gouverneur Raymondo
Enriquez. De rebellen hebben de plaatselijke
autoriteiten afgezet, doch de beweging is
blijkbaar niet tegen de federale regeering ge
richt.
TYPOGRAFEN DREIGEN MET
STAKING.
Het antwoord der patroons.
De werknemersorganisaties
adviseeren hun leden na 25
Oct. a.s. niet meer aan den
arbeid te gaan.
De Federatie der drie Werkgeversorga
nisaties in de Typografie heeft een schrij
ven ontvangen, onderteekend door de se
cretarissen van den Alg. Ned. Typografen
bond, den Nederl. R. K. Grafischen Bond,
den Nederl. Oliristelijken Grafischen Bond,
den Nederl. Grafischen Bond en den Ne
derl. Litho-, Foto- en Chemiegrafischen
Bond, dat als volgt luidt:
„Aangezien de onderhandelingen over
voortzetting der tot 25 October 1930 gel
dende collectieve arbeidsovereenkomst in
de typografie en het rasterdiepdi'ukbedrijf
niet tot resulaat hebben geleid en alle be
sprekingen zijn afgebroken en wij een con-
tractlooze periode ongewenscht achten,
zullen wij onzen leden adviseeren, het werk
na 25 October a.s. te staken en niet weder
aan den arbeid te gaan, alvorens met de
drie patroonsbonden, te zamen vormen
de de Federatie van Werkgeversorganisa
ties in het boekdrukkersbedrijf, overeen
stemming over een nieuwe collectieve ar
beidsovereenkomst zal zijn verkregen".
De werkgevers hebben aan hun werkne
mers meegedeeld, dat dezen bij opvolging
van het advies van hun besturen onrecht
matig handelen, n.l. in strijd met de ver
plichtingen, die zij krachtens de wet ge
houden zijn, tegenover hun patroons na
te komen, en dat de gevolgen van een der
gelijke houding voor hun verantwoording
komen.
Standpunt der patroons in de
Typografie.
Naar aanleiding van het afbreken der
onderhandelingen tusschen de patroons en
werknemers in de typografie deelt de Fe
deratie van Werkgeversorganisaties in het
Boekdrukkersbedrijf ons het volgende
mede:
De werknemers in het boekdrukkersbe
drijf verkeeren in een gunstige positie. Zij
vexxlienen een behoorlijk loon. Een hand-
zetter ontvangt in klasse I 35.04 per week,
de steeds grootere groep der machinezet-
ters 39.36, couranhrotatiedrukkers A.
eveneens 39.36 per week. Doch niet al
leen het loon is voor den typograaf gunstig.
Zijn geheele positie wortd beschermd door
een collectief contract van 142 bladzijden
groot. Nergens heeft een arbeider zoo'n
goede x-echtspositie als in de typografie.
Wat is het standpunt der patroons bij
de onderhandelingen over een nieuw con
tract geweest? Kort geformuleerd dit: In
dezen tijd van algemeene malaise is ver
betering der arbeidsvoorwaarde niet mo
gelijk.
De patroonsdelegatie der Onderhande
lingscommissie heeft, om tot eiken prijs
blijvende samenwerking mogelijk te maken,
eigenlijk tegen haar eigen overtuiging in,
een loonsverhooging van drie cents per
uur aangeboden en dit aanbod is door de
werknemers eenvoudig geweigerd.
De volgende argumenten zijn van pa
troonszijde aangevoerd
1. De indexcijfers van kosten voor le
vensonderhoud. Men heeft een onderscheid
te maken tusschen het nominale loon (het
aantal guldens loon) en het reëele loon (de
waarde van het loon in verband met de
kosten van het levensonderhoud). Een ob
jectieven maatstaf geven de Haagsche en
Amsterdamsche indexcijfers. In 1920 nu
bedroeg het loon handzetter le klasse
38.25. Volgens de Haagsche cijfers was
het indexcijfer toen 107.1. In Juni 1930 is
I dit cijfer 76.6. Zich baseerend op de waar-
de van den gulden volgens deze indexcij-
fers is ƒ38.25 in 1920 gelijk aan ƒ27.35 in
i 1930. Waar het le kalsse loon in 1930
35.04 bedraagt, is er dus een verhooging
van het reëele loon met meer dan 7.50
of wel meer dan 25 pet.
Wil men een speciale periode beschou
wen, dan moet men nemen die van het
huidige collectief contract. Het peil van
de kosten van levensonderhoud der eerste
drie maanden vindt men in de cijfers van
Juni 1928. Toen was het Amsterdamsche
cijfer: 170.4. Thans 162.1, d.i. een verminde
ring van 4.9 percent; stijging van het reëele
loon 5.1 percent is 3% cent per uur.
Haagsche cijfers: Juni 1928 81.9. Thans
76.6, d.i. een vermindering van 6.5 percent.
Stijging van het reëele loon bijna 7 percent
of bijna 2.40 per week.
2. De uitbreiding van het ongeorgani
seerde bedrijf.
De verplichting der loonen ,en getalsver
houding der C. A. O. zijn belangrijk zwaar
der dan de arbeidsvoorwaarden, welke de
patroon-op de vrije markt behoeft toe te
staan. Alleen reeds de z.g. „jongensexploi
tatie" (d.i. een overmatig aantal jonge,
goedkoope krachten), die door de C. A. O.
verboden is, geeft den ongeorganiseerden
drukker een groot voordeel in loonsbespa-
rixig, al moet de kwaliteit van het werk or
onder lijden.
3. Ondermijnende factoren in het druk-
kersbedrijf.
Het peil der prijzen is in de laatste ja
ren sterk gedaald.
4. Het landelijk karakter der C. A. O.
Van de kleinste plaats tot de grootste
stad toe, tracht de C. A. O. alle drukkerijen
in geheel Nederland te vereenigen. De
werknemers kwamen nu met een voorstel
om het aantal klassen in te krimpen, d.i.
in Amsterdam 3 oents, in de plaatsen bui
ten Amsterdam 5 cents loonsverhooging. Ge
volg zou kunnen zijn, dat het platteland
zich van de bedrijfsorganisatie zal afschei
den en dat het landelijk karakter van de C.
A. O., thans reeds met de grootste moeite
nauwelijks te handhaven, zal verloren gaan.
5. Als een der gewichtigste argumenten
heeft de patroonsdelegatie aangevoerd, dat
deze tijd, nu de wereld geschokt wordt door
een algemeene economische crisis, niet ge
schikt is om een loonsverhooging of andere
verzwarende arbeidsvoorwaarden toe te
staan.
De opmerking is gemaakt, dat de crisis
zioh nog niet in het grafisch bedrijf doet
voelen. Slechts ten deele is dit waar. Ook
hier is de malaise begonnen en openbaart
zij zich o.m. in de verminderde opbrengst
der .advertentiën. Maar inderdaad is die
crisis nog niet volledig doorgewerkt. De
ervaring heeft n.l. geleerd, dat aanvanke
lijk de economische teruggang zich bij de
drukkers niet zoo sterk doet gevoelen; de
laatste stuiptrekking van veel achteruit
gaande zaken is nog het maken van eenige
reclame. Maar evenzeer komt het herstel
bij de typografische bedrijven later: de on
kosten (waaronder hot drukwerk valt) moe
ten bij zich herstellende zaken zoo laag
mogelijk worden gehouden.
Toen de patroonsdelegatie der Ondcr-
handelingscommissie Dinsdagmiddag j.l.
ondanks deze argumenten met een aanbod
kwam, waarbij aan de werknemers een ge
leidelijke loonsverhooging van drie cents
werd toegezegd (l Januari a.s. 1 oent, 1 Ja
nuari 1932'1 cent en 1 Januari 1933 1 cent,
de laatste cent niet voor klasse I) is zij
zeer ver gegaan. Zij was overtuigd, dat elke
verbetering economisch onverdedigbaar
was. Zij voelde, dat het algemeen hoofdbe
stuur der Federatie, dit compromis niet ge
makkelijk, misschien wel in het geheel niet
zou accepteeren. Zij wist, dat er onder de
patroons over het geheele land een storm
van verontwaardiging zou opsteken over
een zoo vèr gaand voorstel.
De pati'oonsdelegatie meende, dat deze
prijs moest betaald worden tot behoud van
een grondslag der bedrijfsorganisatie: het
in onderling overleg bereiken van overeen
stemming. De basis voor samenwerking is
thans door de weigering der gezellen weg
gevallen. Een stuk sociaal werk, welks op
bouw jaren heeft gevraagd, dreigt thans
verloren te gaan.
Aldus de werkgevers, die wij hier aan
het woord laten. Van de zijde der werk-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De voorbereiding van koning Boris' hu
welijk.
Huiszoeking bij rector Perridon uit Rot
terdam in diens Seminarie te Lemberg.
Groote brand in een rubber-opslagplaats
te Luik. (Buitenl. Berichten, 4de blad).
Ernstige ontploffing te Los Angeles.
(Buitenl. Berichten, 4de blad).
BINNENLAND.
De annexatie-plannen van Den Haag.
(3de blad).
Dreigende staking in het drukkersbedrijf.
(lste blad).
Elf koeien verdronken in de Smilder-
vaart. (Gem. Berichten, 4de blad).
Te Koog aan de Zaan is een arbeider
onder neerstortend zand bedolven en ge
dood. (Gem. Berichten, 4de blad).
Pater dr. Bernsen O.F.M. is benoemd tot
assistent van prof. dr. Dubois, (lste blad).
nemers zal hiertegenover wel weer een
andere verklaring worden gesteld. Zoo gaat
het altijd bij arbeidsgeschillen.
Wij stellen ons momenteel geen partij.
Hoewel de hoop op een bijlegging van het
geschil ons heel gering schijnt, willen wij
toch den wensch uitspreken, dat het niet
tot een staking moge komen een sta
king, welke nadeelige gevolgen kan en
zéér waarschijnlijk ook zal hebben voor
beide partijen.
TWEEDE KAMER.
De Zuiderzeesteunwet. De
Vlootwet.
De minister van Waterstaat heeft gis
termiddag bij dc Tweede Kamer een der
de motie van wijziging op zijn ontwerp tot
herziening van de Zuiderzeesteunwet in
gediend. Deze wijziging legt het principe
als vergoeding wegens de waardevermin
dering neer in een nieuw artikel VI a, van
den volgenden inhoud: „Bij algemeenen
maatregel van bestuur worden voorschrif
ten vastgesteld omtrent de tegemoetkoming
wegens waardevermindering van eigen
dommen, als gevolg van de afsluiting van
de Zuiderzee."
De Kamer bleek bij de discussie van
gisterenmiddag vrijwel tevreden.
Nog even is de vlootwet in de discussie
gekomen.
De heer Brautigam (S.D.A.P.) ge
looft niet aan de mogelijkheid de Indische
olièhavens te verdedigen, bestreed do duik
boot als oorlogswapen en ontwikkelde eeni
ge technische bezwaren tegen den voorge
stelden kruiser. Zijn opvolger op het
spreekgestoelte, de heer Van Rappard
(V. B.), ziet een groot verschil tusschen de
Vlootwet van 1923 en de huidige plannen:
de Kamer is thans niet vastgelegd voor een
reeds van jaren. Aan dc hand der begroo-
tingscijfers toonde spreker aan, dat de
defensie-uitgaven in ons land niet stijgen.
De heer Van Rappard was kort en krachtig
in zijn opsomming van de merites, die hij
in het ontwerp ziet. De Kamer was rustig
en weinig geneigd tot interrupties, zooflat
ook de trouwe leden ditmaal een vroeger
tje hadden.
Dinsdag a.s. worden de debatten voort
gezet.
DE KALI-KWESTIE.
Burgemeester van Cauwelaert weer naar
Parijs.
Naar „Le Peuple" bericht, is mr. Van Cau
welaert, burgemeester van Antwerpen, onver
wachts naar Parijs vertrokken. Deze reis zou
verband houden met de kwestie der kali
verschepingen van de Société Commerciale
des Potasses d'Alsace over Antwerpen en Rot
terdam.
NIJMEEGSCHE UNIVERSITEIT.
Diës-viering.
Ter gelegenheid der viering van den zeven
den Dies der Katholieke Universiteit te Nij
megen, had gistermiddag in het Concertge
bouw „De Vereeniging" een plechtige Aca
demische zitting plaats, waar de Rector Mag
nificus der Universiteit, Prof. Dr. Engelbert
Drerup, een rede uitsprak: „Perioden der klas
sieke philologie, grondslagen eener geschie
denis van het Humanisme'.
