21ste Jaargang
No. 6708
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
Het Rijks-Radiostation te Kootwijk
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen, worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Een groot gevaar
Minister van Staat, Colijn, is te Genève door
een journalist uit Nederland geïnterviewd.
Gesproken is over de coalitie, en de heer
Colijn heeft zich daarover als volgt uitgelaten:
„Ik heb het nooit onder stoelen of ban
ken gestoken, dat ik het betreurde de
samenwerking verbroken te zien. Maar
een herstel dier coalitie kan niet worden
geforceerd, van geen enkele zijde. Toch
blijf ik overtuigd dat de gemeenschappe
lijke diepere levensbeschouwing, welke de
groepen der voormalige coalitie gemeen
hebben, in den strijd tegen de ontbinden
de factoren, die aan staat en maatschappij
vreten, ze te zijner tijd weer bijeen zal
brengen. Dan denk ik vooral ook aan de
moreele verwildering van onze dagen,
welke ik voor een heel wat grooter gevaar
voor het maatschappelijke leven houd,
dan de economische depressie onder wel
ke we momenteel lijden".
Op deze laatste uitlating willen we even
de aandacht richten.
De economische depressie is een ramp. Een
ramp niet op de allereerste plaats voor hen,
die daardoor rijkdom moeten missen, maar
toch nog behoorlijk kunnen leven doch al
lereerst voor hen, die daardoor werkloos wor
den en dus noodlijdend en hulpbehoevend.
Wij onderschatten dat 1 ij d e n van velen
geenszins. Integendeel, wij zijn er van over
tuigd, dat door allen, die op christelijke be
schaving aanspraak willen maken en door een
christelijke Overheid in Staat of Provincie of
Gemeente alles wat mogelijk is moet worden
gedaan, om het lijden, dat door velen tenge
volge van de economische depressie moet wor
den gedragen, te verlichten.
Maar een „grooter gevaar voor het maatschap
pelijk leven" en een inderdaad erger ramp, dan
de economische depressie, is de „moreele ver
wildering van onze dagen". Wij zijn dat met
minister Colijn volkomen eens.
De moreele verwildering van onze dagen
maakt zoovele slachtoffers.
Zij dringt door in zoovele tot nu toe ge
zonde geesten. En zij dringt vaak zoo gemak
kelijk door, omdat zij zich geraffineerd onder
schoonen schijn verbergt.
In alle tijden is er gevaar geweest voor een
moreele verwildering. Maar zou het kwaad
zich wel ooit zoo brutaal èn zoo huichelachtig
hebben opgedrongen als in onze dagen?
De nieuwe voorzitter der R.K. Staatspartij,
mr. C. M. J. T. Goseling, heeft in een rede te
's Hertogenbosch genoemd als eerste punt van
het katholiek program, naar welks verwezen
lijking met alle kracht moet worden gestreefd:
de bestrijding der openbare on
zedelijkheid.
Inderdaad de Christen, die niet wil be-
hooren tot degenen, die koud noch warm zijn,
tot de halfslachtige karakterloozen, zal inzien,
dat de Overheid en het al dan niet georgani
seerde particulier initiatief alles moeten doen
om de moreele verwildering van onzenbe
schaafden tijd zooveel mogelijk te keeren!
VOLKENBOND
DE VOLKENBONDSVERGADERING.
De economische kwesties.
De tweede commisie van den Volkenbond
heeft gisteren haar werkzaamheden be
ëindigd, na de aanneming van een uitvoe
rige resolutie, die op een gemeenschappe
lijke internationale actie thans noodzake
lijker was dan ooit te voren.
De resolutie, drong o.a. aan op in wer-
kingtreding, in een zoo groot mogelijk aan
tal staten, van de handelsconventie van 24
Maart van dit jaar.
Zij sprak vervolgens den wensch uit, d'at
de economische commissie in haar zit
ting van eind October zal vastellen con
crete voorstellen voor de geleidelijke ver
wezenlijking van het program der toekom
stige economische onderhandelingen.
In het bijzonder wordt daarbij gewezen
op de noodzakelijkheid van een spoedige
bestudeering van de meest begunstigings
clausule met de medewerking van deskun
digen uit de leden, die hierbij in het bij
zonder geinteresseerd zijn, waarbij natuur
lijk aan Nederland en Denemarken wordt
gedacht.
Ook wordt de noodzakelijkheid van de
zoo spoedig mogelijke bestudeering van de
kwestie van dumping, wier vormen bijzon
der gevaarlijk worden genoemd, indien ze
begunstigd wordt door een politiek der re
geering zelf.
Deze laatste woorden slaan natuurlijk
op sovjet-Busland.
Nadat' deze resolutie was aangenomen
heeft de Duitsche gedelegeerde uit aller
naam voorzitter Colijn voor zijn voortref
felijke leiding bedankt.
De werkzaamheden in de onder-com
missie voor de herziening van het Volken
bondsverdrag om te komen tot een uitham
ning van het recht op oorlog uit het ver
drag zijn belaas mislukt.
Het staat thans vast, dat deze amende
menten op deze vollcensbondsvergadering
niet zullen kunnen worden aangenomen.
DUITSCHLAND
HERMANN MULLER OVER HITLER'S
SUCCES.
„De nat. socialisten zijn niet gevaarlijk."
Oud-rijkskanselier Hermann Muller
heeft te Zurich een rede gehouden over de
Duitsch-Fransche toenadering als waar
borg voor den Europeeschen vrede. Muller
verklaarde, dat Briand's denkbeeld in zake
een Europeesche unie in Duitschland groo-
te sympathie heeft verwekt. Men is van
goeden wille om met Frankrijk samen te
werken. In het bijzonder in economische
kringen heeft de opvatting veld gewon
nen, dat oorlogen steeds misrekeningen
zijn.
Het is te betreuren, ging Muller voort,
dat in de ontwapeningskwestie zoo goed
als niets is bereikt, want daaruit put het
nationalisme in Duitschland steeds weer
nieuwe kracht. De bestaande eenzijdigheid
in de ontwapening belet de ontwapening
der gemoederen. Frankrijks veiligheid kan
sléchts blijvend gegarandeerd worden door
een gemeenschappelijke Duitsch-Fransche
vredespolitiek.
De jongste Rijksdagverkiezingen ver
klaarde Muller, behoeven een Fransch-
Duitsche toenadering niet in den weg te
staan. Deze verkiezingen zijn een uiting
van den nood der massa. De groote meer
derheid der kiezers, die communistisch
of nationaal-socialistisch hebben gestemd,
zijn geenszins bereid, revolutie te maken.
Voor de buitenlandsche politiek zijn de
nationaal-socialisten niet gevaarlijk. Him
streven is er op gericht, in het bijzonder
de politie en het leger te controleeren. Op
den duur kunnen de nationaal-socialisten
hun kiezers niets bieden.
SPANJE.
BETOOGINGEN TE MADRID.
20.000 man eischen de republiek.
Gisteren werd in de arena te Madrid een
betooging gehouden van de gezamenlijke
oppositiepartijen met uitzondexdng van den
socialisten gehouden, waarin het aftreden
van den koning en het uitroepen van de
republiek werd geëischt.
De vroegere minister van oorlog, Zagora,
stichter van de rechts-republikeinsche par
tij, eischte eveneens het aftreden van den
koning en zeide, dat het leger er niet
voor bestemd is, om een uitgediend en ver
sleten koningschap in stand te houden
Ook Marcellino Domingo en Lerroux, de
leiders der radicale partijen, lieten zich
in denzelfden zin uit. Er waren buitenge
wone maatregelen getroffen, om verstoring
van de orde te verhinderen, dat monarchis
ten pogingen zouden doen, om de vergade
ring te verstoren, terwijl de overheid van
haar kant eveneens uitgebreide maatrege
len had getroffen.
In de buurt van de arena stonden ma
chinegeweren opgesteld, terwijl een tal
rijke politiemacht in de straten patrouil
leerde en bovendien de burger-garde ge
reed gehouden werd om mogelijke onlus
ten terstond te kunnen onderdrukken.
Aan de betooging namen ongeveer 20.000
personeen deel.
RUSLAND
UIT HET LAND DER SLAVERNIJ.
24 uren arbeidsdag!
Volgens een bericht in „D© Jonge Wacht"
een te Moskou verschijnend communis
tisch orgaan, heeft Javerski een „geniaal"
plan ontworpen om den nacht in den dag
te veranderen. Met een heel geleerd woord
noem hij dit de „dieficatio" de dag-
making.
Eerst werd de Zondag afgeschaft en de
week van vijf dagen ingevoerd. Dat laatste
overblijfsel van burgerij ':e maatschappij-
inrichting, 't welk nacht' heet, moet thans
verdwijnenvier en twintig uur zal de
werkdag duren
In alle takken van industrie moet per
dag van 24 uur ook 24 uur gewerkt worden,
dus 120 uur voor de week van vijf dagen.
Overal moet sterk electrisch licht bran
den en het zonlicht vervangen, zoodat alle
bedrijven, kantoren en natuurlijk ook de
winkels geopend kunnen blijven. Om beur
ten zullen de arbeiders gaan slapen.
De bolsjewistische pers heeft dit plan
met begeestering begroet en men ver
wacht algemeen, dat het economisch leven
nu wel weer buitengemeen zal opbloeien
IRAK.
EEN KERKVERVOLGING IN IRAK?
Binnen afzienbaren tijd zal het Britsch man
daat over Irak waarschijnlijk worden opgehe
ven. Dientengevolge zullen de christenen al
daar in een buitengewoon moeilijke positie
komen: jr dreigt zelfs groot gevaar dat er
een christenvervolging zal uitbreken. In Irak
wonen 200.000 christenen, meestal katholieken
van den Chaldeeuwschen Ritus. Het land is
verdeeld in zeven bisdommen, waar inlandsche
priesters werkzaam zijn, die meestal hun op
leiding hebben ontvangen bij de Dominicanen
te Mossoel, Aan het hoofd der katholieke
gemeenschap (Syrische katholieken, Jacobie-
ten, Armeniërs), staat \v.r Apostolisch Dele-
gaat. Reeds nu beschouwen de mohammeda
nen de christenen als vogelvrij-verklaarden,
zonder dat de Engelsche regeering eenige be
schermende maatregel neemt.
CHINA
NIEUWE COMMUNISTISCHE
WANDADEN.
Dorpen en steden geplunderd.
Volgens berichten uit Peking is de pro
vincie Ho nan in den nacht van Zondag op
Maandag door communistische rooverben-
den overvallen. Dorpen en steden werden
geplunderd. Talrijke meisjes en vrouwen
werden geroofd. Op verscheidene plaatsen
moet een verschrikkelijk bloedba-d zijn
aangericht. In het gebied van Joshien
zouden in totaal 48 dorpen geplunderd
zijn. Het juiste aantal dooden is niet be
kend, doch schijnt zeer groot te zijn.
Uit Moskou wordt gemeld, dat men al
daar uit Tokio bericht heeft ontvangen,
dat volgens het Japansche telegraafagent-
schap „Nippon Dempo" communistische
troepen zijn overgegaan tot een nieuwen
aanval op Tsjangtsja.
De communistische troepen zouden zeer
goed uitgerust en o,a. bewapend zijn met
zwaar geschut.
De gevechten moeten al twee dagen du
ren en aan beide zijden zouden de verlie
zen zeer groot zijn. Men spreekt zelfs van
100.000 dooden.
Massa-executie te Woetsjang.
Te Woetsjang zijn 44 jongelui, van wie
er slechts een ouder dan 20 jaar was, te
rechtgesteld. Zij werden er van beschuldigd
tot de communistische partij te behooren.
POLEN
HET TERRORISME IN 0 OST-GALICI E.
Bomaanslag op een katholieke kerk.
In Oost-Galicië hebben opnieuw terroris
tische daden plaats gehad. Te Darochouw
bij Lemberg hebben onbekende daders een
bom geworden naar de katholieke kerk; de
bom is op het daarnaast gelegen katholie
ke kerkhof ontploft. Dertien personen zijn
gewondTwee verdachten zijn gearres
teerd.
De arrestaties van verdachte Oekrain-
sche elemeenten duren voort.
AMERIKA
EEN NIEUW PETROLEUM-
SCHANDAAL?
Een beschuldiging van het ministerie van
Binnenlandsche Zaken.
Ralph Kelley, chef van den algemeenen
dienst van het Land Office, beschuldigt
het departement van Binnenlandsche Za
ken er van, dat het aan rijke petroleum-
maatschappijen, die het recht op uitge
strekte petroleumvelden op openbaar ter
rein tot een potentieele waarde van vier
milliard dollar wilden verwerven, heeft
toegestaan, de eischen der Amerikaansche
mijnwetben te ontduiken „door fraude en
nalatigheid".
BEZUINIGING OP AMERIKA'S
WEERMACHT.
President Hoover heeft een bezuinigings
program voor het Amerikaansche departe
ment van Oorlog opgesteld. Naar verluidt
zal er 10 20 millioen dollar bezuinigd
worden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Betoogingen te Madrid ten gunste van
een republiek.
Nieuwe communistische wandaden in
China.
Een nieuw petroleum-schandaal in de
Vereen. Staten?
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(Kerkn. lste blad).
Koninklijk bezoek te Rotterdam (2de
blad).
Roofmoord te Rotterdam (Gem. Berich
ten, 3e blad).
Een overzicht van de jongste
uitbreiding van het station.
Naast het oude Kootwijk een
nieuw Kootwijk. Waar de
aether-golven zich versprei
den over de heele wereld.
Men meldt ons:
Wij werden in de gelegenheid gesteld
de uitbreiding van het Rijksradiostation
in oogenschouw te nemen.
Hoofdingenieur dr. O. H. de Vos, heet
te de persvertegenwoordigers namens hot
bestuur welkom, terwijl dr. D. Koomans
een uiteenzetting gaf van de verschillen
de werkzaamheden, die in korten tijd in
Kootwijk hebben plaats gevonden. Er is
naast het „oude" Kootwijk een „nieuw"
Kootwijk verrezen, waar de kortegolfsba-
tions dag en nacht hun arbeid verrichten.
Behalve door Dr. Koomans werden wij
rondgeleid door de ingenieurs Vormer en
Verton.
Sinds ons laatste bezoek in Juli 1928
heeft te Kootwijk een groote uitbreiding
plaats gehad, speciaal wat betreft de kor
te golf zenders en antennes.
Op een kwartier afstand van het oude
zend-gebouwtje is thans een geheel nieu
we korte golf centrum ontstaan. Hier zijn
n.l. drie nieuwe steenen gebouwtjes van
eenvoudige constructie opgericht, op een
terrein dat ruimte biedt voor een groot
aantal beams, zonder dat hinder van on
derlinge beïnvloeding behoeft te worden
gevreesd.
In het eerste dezer gebouwtjes zijn vier
telefonie-zenders opgesteld, in het twee
de bevinden zich de nieuwe telegrafiezen-
ders, terwijl het derde gebouwtje nog voor
verdere uitbreiding bestemd is.
Op het gebied van de lange golf bestaat
de uitbreiding in een zender voor het ver
keer met de landen Spanje, Portugal, Ita
lië en Polen. De antenne en aardnet voor
dezen zender zijn door den dienst der P.
T. T. gebouwd. De antenne is opgehangen
tusschen twee masten van den langen golf-
zender P.C.G.
Deze nieuwe zender is reeds in bedrijf
voor de afwikkeling van het verkeer met
Spanje en Portugal, terwijl op 1 resp. 16
October het verkeer met Italië resp. Polen
geopend zal worden.
In dit eerste gebouwtje is een viertal
telefonie-zenders opgesteld in de eerste
plaats bestemd voor de afwikkeling van
het telefoonverkeer met Ned.-Indië, terwijl
deze zenders ook voor telegrafieverkeer
met Ned.-Indië kunnen worden gebruikt.
Elke zender heeft 80 K.W. anode vermo
gen in de laatste trap. Deze zenders be
hooren nog steeds tot de grootsten ter we
reld. Van de vier zenders kunnen er twee
gelijktijdig werken.
Rechts van den hoofdingang bevinden
zich de zenders P.C.K. (golflengte 16,5 m.)
en P.D.K. (golflengte 28,8 m.), welke een
gemeenschappelijke hoogspannings- en mo
dulatorinrichting bezitten, zoodat deze
zenders niet gelijktijdig in dienst kunnen
zijn. Als regel wordt gewerkt op de kort
ste golflengte; in den namiddag wordt zoo
noodig overgegaan op de langere golf.
Links van den ingang zijn de zenders
P.C.V. (16,85 m.) en P.D.V. (38.3 m.) opge
steld.
Alle zenders werden ontworpen en gecon
strueerd door den Laboratoriumdienst van
de Rijkstelegraaf. Een belangrijk deel der
onderdeelen werd vervaardigd in de uit
stekend geoutilleerde werkplaatsen van de
Rijkstelegraaf; zooveel mogelijk werd ge
bruik gemaakt van onderdeelen van Ne-
derlandsch fabrikaat.
Evenals bij de oudere telefoniezenders
in het houten gebouwtje wordt ook hier
het bekende Heysing modulatiesysteem
gevolgd.
De modulatie-smoorspoel (eigenlijk mo
dulatietransformator) weegt niet minder
dan 4 ton en is evenals de modulator en
voor-modulator achter het schakelbord op
gesteld. De modulator bevat zes waterge-
koelde versterkerlampen van 15 K.M. De
voormodulator, welke op den studioverster
ker is aangesloten, bevat een 1,5 k.w. lamp.
Veel zorg is besteed aan de beveili
gingsmaatregelen. In de eerste plaats zijn
de zender&^door geheel metalen kasten af-
DE KORTEGOLFZENDERS VAN KOOTWIJK. Een kijkje op de masten
en een overzicht van het interieur
