21ste Jaargang
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1930
No. 6699
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
Abonnementen
3)e Gou/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoof) f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOLKENBOND
DE HULP AAN BEDREIGDE STATEN
Een mooi succes voor prof. v. Eysinga.
In de derde Commissie van de Volkenbonds
vergadering heeft professor van Eysinga een
mooi succes behaald, door de Commissie tot
eenstemmigheid te brengen met betrekking tot
het moeilijkste strijdpunt, dat nog overgeble
ven was, inzake de conventie tot het verlee-
nen van financieelen bijstand aan een aange
vallen staat.
Het was nog steeds een punt van diepgaan
de meeningsverschillen, of een nog niet aange
vallen, doch ernstig bedreigde staat, de bij de
conventie voorziene financieele hulp zou kun
nen krijgen.
Frankrijk, de kleine Entente en Finland be
pleitten sterk een bevestigend antwoord, ter
wijl de delegaties van Duitschland, Italië en
Japan weigerden, tot de conventie toe te tre
den, indien deze de mogelijkheid zou openen
van financieel hulp ook aan een nog niet aan
gevallen staat.
Gisteren is eenstemigheid verkregen op den
rondslag van het compromisvoorstel van pro
fessor van Eysinga: in beginsel is het geoor
loofd, dat de volkenbondsraad ook aan een
niet aangevallen staat financieele hulp zal
doen toekomen, doch de raad zal dit slechts
mogen doen, indien hij overtuigd is, dat an
ders de vrede niet zou kunnen worden gehand
haafd.
Nadat over dit punt eenstemmigheid is ver
kregen, mag men vertrouwen, dat de volken
bondsconventie inzake financieelen bijstand,
thans weldra door de derde commissie in haar
geheel zal worden aangenomen.
DUITSCHLAND
DE DUITSCHE PARTIJEN POLSEN
ELKAAR.
Naar aaneensluiting van burgerlijke groepen.
Naar vernomen wordt, zijn de besprekingen
van Brüning met de leiders der verschillende
partijen, die de regeering hebben gesteund, nog
niet verder gevorderd, daar de Rijkskanselier
den loop der gebeurtenissen niet wil forceeren.
Daarentegen heeft er een levendige gedachten-
wisseling plaats gehad tusschen de burgerlijke
partijen, die zich aaneen willen sluiten. Van
bevoegde zijde werd medegedeeld, dat de frac
tie der gematigd rechtschen zoo goed als ge
vormd is en meer dan 40 leden zal tellen. Wel
is waar hebben de christelijk-socialen een ver
klaring gepubliceerd, die als een weigering
beschouwd zou kunnen worden, doch de daar
na gevoerde besprekingen hebben een bevredi
gend verloop gehad.
De pogingen om samenwerking te krijgen
van de groepen zich uitstrekkende van Schiele
tot Koch, stuiten op moeilijkheden, omdat de
gematigd rechtschen weigeren met de staats
partij mede te werken. Men verwacht daarom
voorloopig een combinatie van de volkspartij,
de economische partij en de gematigd recht
schen, die te zamen 90 leden tellen.
Intusschen houden de Berlijnsche bladen
zich vooral bezig met de ontwikkeling der za
ken in den boezem van de nationaal-socialis-
tische partij. Oorzaak daarvan is een sensatie-
bericht van een communistisch blad, dat de
nationaal-socialisten een militairen Putsch
voorbereiden; de betrekkelijk gematigde rede
van Hitier te Miinchen zou slechts als dek
mantel dienen.
In bevoegde regeeringskringen wordt aan dit
bericht niet veel waarde gehecht, al wordt
groote aandacht geschonken aan de gebeurte
nissen in het Hitler-kamp. Er wordt echter op
gewezen, dat er geenerlei reden voor zenuw-
achtihgeid is en dat de machtsmiddelen van
den staat voldoende zijn om met alle even
tualiteiten rekening te houden. De nationaal-
socialisten schijnen een plaats in de regeering
te willen innemen, indien dit mogelijk is, en
■men verwacht een instructie van Hitier aan
zijn partijbladen, om niet te spreken over de
mogelijkheden van de komende politieke ont
wikkeling en de regeeringsvorming. Hitler is
niet van plan zijn hoofdkwartier naar Berlijn
te verplaatsen en blijft te München.
AFGHANISTAN
AMAN OELLAH'S GOEDEREN IN BESLAG
GENOMEN.
Naar uit Kaboel gemeld wordt, heeft de
Afghaansche Nationale Vergadering besloten
alle goederen van den voormaligen koning,
Aman Oellah, in beslag te nemen, en tot staats
eigendom te verklaren. Verder is het verzoek
van Aman Oellah hem een pensioen uit te
keeren, afgewezen.
DE COMMISSIE uit de Eer
ste Kamer heeft het ant
woord op de troonrede aan
H. M. de Koningin op Huis
ten Bosch te Den Haag
overhandigd
POLEN
VROUWELIJKE AFGEVAARDIGDE
VEROORDEELD
Zij had Pilsoedski beleedigd.
De Poolsche afgevaardigde, mevrouw Kos-
cowska (Wyzwoleni-partij), die Zondag bij de
betoogingen te Lublin gearresteerd is, is Woens
dagmiddag door de rechtbank te Lublin tot
zes maanden gevangenis veroordeeld wegens
beleediging van maarschalk Pilsoedski. Zij had
op de door de linksche partijen georganiseer
de vergadering scherpe aanvallen tegen den
premier gericht,
Eenige bladen te Warschau melden, dat de
Joodsche en Slavische minderheden bij de a.s.
parlementsverkiezingen niet aan een algemeen
minderhedenblok zullen deelnemen.
CHINA.
DE CHINEESCHE CHAOS
Trekt Jen zich terug?
Het Japansche nieuwsbureau Nippon-Dem-
po verneemt uit Peking, dat Feng Joe-Sjiang's
bondgenoot, Jen Sji-Sjan, aan de Noordelijke
regeering heeft geseind, dat hij zich uit die
regeering terugtrekt, en dat hij zijn troepen
zal doen teruggaan tot binnen de grenzen van
zijn provincie Sjansi. Naar verluidt had Jen
Sji-Sjan vernomen, dat Moekden plannen
koesterde voor een gewapende interventie. Jen
Sji-Sjan's terugtrekken zou ten gevolge heb
ben, dat de burgeroorlog nog slechts zou gaan
tusschen Nanking en Feng Joe-Sjiang, hetgeen
de positie van Nanking aanmerkelijk zou ver
sterken.
Het officieele persagentschap der nationalis
tische regeering publiceert de volgende verkla
ring: De militaire en politieke ineenstorting
van de noordelijke coalitie kan thans direct
verwacht worden. De militaire toestand in Ho-
nan wordt voor deü vijand dagelijks kritieker.
De mededeeling van Jen Sji-Sjan, dat hij we
gens den steeds ongunstiger wordenden toe
stand der noordelijken, niet langer voorzitter
der pas ingestelde regeering wil zijn, heeft een
verpletterenden indruk gemaakt te Peking.
Het agentschap deelt verder mede, dat de
juridische raad der Nanking-regeering uit
Moekden bericht heeft ontvangen, dat de
Mandsjoerijsche dictator Tsjang Hsu-Liang
bevel heeft gegeven tot mobilisatie zijner troe
pen. Hij zal binnenkort mededeelen, dat hij
den opstand der noordelijken zal onderdruk
ken.
ZUID-AMERIKA
ARGENTINIË ONDER NIEUW BEWIND
Ongesalarieerde ministers.
De voorloopige regeering van Argentinië is
begonnen de schulden te betalen, welke de
vorige regeering bij buitenlandsche banken
heeft laten oploopen. Vijftigduizend pond ster
ling is uitgetrokken voor den aankoop van wa
pens.
Groote moeilijkheden veroorzaakte de vraag:
„Wat moet geschieden met de duizenden be
ambten, die de vorige regeering noodeloos heeft
aangesteld?"
Uriburu en de-chef van den marine-dienst
hebben zich verplicht, geen hooger salaris te
ontvangen dan zij in militairen dienst hadden.
De overige ministers hebben geheel van sa
laris afgezien.
TWEEDE KAMER
Het publiceeren van geheime
stukken. Werk in stilte tot
17 October.
De voorzitter der Tweede Kamer, de
heer Van Sc ha ik heeft gisteren de zit
ting geopend met een toespraak, waarin
hij met weloverwogen ernst de Kamer
heeft gewezen op haar plicht positief werk
te verrichten.
De Kamerleden, die de beide commu
nisten uitgezonderd de rede staande
aanhooren, beantwoorden haar met ap
plaus.
De V o o rz i 11 e r deelde mee. Gat een
der leden vrijheid heeft gevonden over te
gaan tot mededeeling in 't openbaar van
stukken, welke door de regeering ter, grif
fie aan de Kamer waren neergelegd ter in
lichting van de leden. Deze stukken wa
ren niet ter beschikking gesteld van één
of meer leden der Kamer, maar aan de
Kamer als zoodanig. Over de vraag of het
openbaar belang eischte dat tot publicatie
werd overgegaan, kan men van meening
verschillen, maar het moet als niet geoor
loofd worden beschouwd, dat een indivi
dueel lid van de Kamer de ter griffie neer
gelegde stukken benut tot een geheel an
der doel, dan waarvoor zij aan de Kamer
zijn toevertrouwd. Dit kan tot gevolg heb
ben, dat de regeering terughoudendheid
gaat betrachten Het komt spr. voor, dat
de Kamer zich door de publicatie gegriefd
kan gevoelen (instemming).
De heer A 1 b ar d a (S.D.A.P.) betoogde,
dat zijn fractie zonder uitzondering van
oordeel is, dat met ter griffie gedeponeer
de stukken gehandeld moet worden als
door den voorzitter is meegedeeld. Er zijn
echter omstandigheden die afwijking daar
van noodig maken (beweging). Het is een
oud gebruik, dat over ter griffie gedepo
neerde stukken hier gesproken wordt. Daar
op wordt slechts dan aanmerking gemaakt
als het geheime stukken betreft. De heer
Drop verkeerde dan ook in de meening dat
publicatie geoorloofd was en voor die mee
ning had hij goeden grond. De indruk door
de inlichtingen van den minster gewekt
klopte niet met den 'indruk, die door de
lezing! der stukken werd gewekt. De me
dedeelingen van de nminister wierpen een
smet op personen, die door de lezing der
stukken werd weggenomen. Er was dan
ook alle aanleiding om tot publicatie over
te gaan.
De heer De Visser (C. P.) was het
met den voorzitter niet eens, evenmin als
met den heer Albarda. Bij de beoordeeling
van wat geoorloofd is, geeft bij hem het
belang der arbeidersklasse don doorslag,
zelfs als het geheime stukken zou betref
fen.
De Voorzitter achtte zijn conclusie
door den heer Albarda niet weerlegd. Het
individueele recht tot publicatie komt aan
de leden niet toe. Wat de mededeeling van
den heer De Visser betreft zal de Kamer
hebben te beoordeelen welke consequen
ties zij daaraan wenscht te verbinden.
Aan het verzoek van den heer Vliegen
om vragen te mogen stellen over de relle
tjes te Maastricht, zal op voorstel van den
Voorzitter, worden voldaan bij de begroo-
tingsdebatten.
Toegestaan werden een interpellatie-
Cramer over het kamp aan de Boven-Di-
zoel en een interpellatie-Albarda over de
radio-censuur.
In de samenstelling der verschillende
commissies is geen verandering aange
bracht. De vijf afdeelingen worden gepre
sideerd door mgr. Nolens, mr. Heemskerk,
mr. Schokking, ir. Albarda en mr. Knot
tenbelt. Dit jaar is er dus weer een Vrij-
heidsbondschen voorzitter. Het afdeelings-
onderzoek begint 30 September.
14 October komt de Kamer weer bijeen.
MILLIOENEN VOOR DE ZUIDERZEE.
De proefnemingen in den Wieringermeer-
polder prachtig geslaagd.
Bouw van 300 woningen.
Op de begrooting van het Zuiderzee-
fonds voor 1931, die heden is ingediend,
is op den gewonen dienst uitgetrokken
52.437.000, op den kapitaaldienst nihil.
In de Memorie van Toelichting herin-
dert de minister van Waterstaat aan zijn
mededeeling in de vorige begrooting, dat 't
zich liet aanzien dat de afsluiting
van de Zuiderzee reeds in 1932, der
halve nog een jaar eerder dan
te voren werd aangenomen, al kunnen wor
den tot stand gebracht.
Bij den huidigen stand van zaken mag
inderdaad met reden worden verwacht,
dat de aanvankelijk voor de voltooiing
van den afsluitdijk berekende tijdsduur
van acht jaar tot zes jaar kan worden
teruggebracht, behoudens wellicht eenige
afwerking van den dijk in het zevende
jaar.
Het is inmiddels gebleken, dat de geza
menlijke lengte van de sluitgaten, welke
aanvankelijk werd bepaald op 6 K.M., zon
der bezwaar kan worden teruggebracht tot
ruim 4 K.M., waardoor de totale lengte van
de in het sluitingsjaar te maken dijkvak
ken in gelijke mae kan worden beperkt.
Omtrent het programma voor 1931 wordt
het volgende medegedeeld: Het ligt in het
voornemen den bouw van den afsluitdijk
over 7.8 K.M. uit te voeren, waarvoor pos
ten van resp. 7.8 en 9.2 millioen gulden op
de begrooting zijn gebracht. Voor de be-
teugelingsdammen zal in 1931 nog 125.000
noodig zijn. Voor de sluizen beoosten Wie-
ringen wordt ƒ2.750.000, ten behoeve van
den bouw van de sluizen op het Kornwer-
derzand 2.400.000 aangevraagd.
Wieringermeerpolder.
Voor het in cultuur brengen van den
Wieringermeerpolder zal, naar de minister
mededeelt, een kleine kern van hoofdamb
tenaren noodig zijn.
In totaal is voor personeelsuitgaven voor
den Wieringermeerpolder (vast en losper-
soneel) een bedrag van ƒ214.600 uitgetrok
ken.
Gezien den nog korten levensduur van
den proefpolder, alsmede de groote ver
scheidenheid van grondsoorten, welke de
Wieringermeer biedt, is het vooralsnog niet
mogelijk uit te maken of aan weide- dan
wel aan akkerbouw de voorkeur zal moeten
worden gegeven.
Reeds in het tweede jaar na de droog
legging zijn in den proefpolder met beide
methoden resultaten bereikt, welke de ver
wachting verre overtroffen hebben. Ver
schillende overwegingen pleiten voor het
voorloopig groenmaken van den grond.
Voorgesteld wordt in 1931 over te gaan
tot de stichting van 3 00 arbei
derswoningen, tijdelijk in te rich
ten tot het onderbrengen van kostgangers.
Zij, die zich vanaf heden opgeven
als abonné, ontvangen de courant
tot 1 October a.s. gratis
DE ADMINISTRATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een succes van Jhr. v. Eysinga te Genè-
ve bij de besprekingen over financieele
hulp aan een aangevallen staat
De Chineesche warwinkel wordt hoe
langer hoe verwarder.
BINNENLAND.
Auto op de lijn Arnhem—Zutphen door
een trein gegrepen. Moeder en twee kinde
ren gedood. (Gem. Ber., 2de blad).
Treinontsporing te Sulemborg. (Gem.
Berichten, 2de blad).
OMGEVING.
Hedenmiddag heeft Prinses Juliana te
Katwijk een standbeeld onthuld voor de
tijdens den oorlog op zee omgekomen vis-
schers. (3de blad).
RIJKSVOORSCHTTEN VOOR
KON. HOLL. LLOYD.
De Staat zal drie-kwart van de verliezen
dragen.
Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp
ingediend tot toekenning van kasvoorschot-
ten aan de N.V. Kon. Hollandsche Lloyd.
Volgens de met de vennootschap afgeslo
ten overeenkomst, welke bij dit wetsont
werp ter goedkeuring aan de Staten-Germ-
raal wordt voorgelegd, zal de Staat aan de
maatschappij als geleend geld uitkecren
drie-kwart van de verliezen in het tijdvak
van 1 Januari 1931 tot 1 Januari 1933, ech
ter tot een maximum-bedrag van 2.000.000
VIER TOLLEN OPGEHEVEN.
Op den weg Baarn—'s-Graveland.
Hoewel de onderhandelingen tusschen de
commissie van administratie van den weg
in de provincie Utrecht en Noord-Holland
nog gaande zijn, kan thans worden mede
gedeeld, dat de vier tollen op den weg van
Baarn naar 's-Graveland zullen worden op
geheven.
Het betreft hier twee tollen op den
Soestdijkerstraatweg, een op den 's-Gra-
velandschen weg en een in de gemeente
's-Graveland.
Waarschijnlijk zal de commissie den
's-Gravelandschen weg direct aan de ge
meente Hilversum en 's-Graveland over
dragen, terwijl de Soestdijker straatweg
door de provincies Noord-Holland en
Utrecht worden overgenomen.
Het Adres van Antwoord op de Troonrede.
H M. de Koninging heeft Donderdag
avond te zes uur in het Paleis Huis ten
Bosch, te 's-Gravenhage, de commissie uit
de Eerste Kamer ontvangen, welke Haar
het Adres van Antwoord op de Troonrede
dat in de gisterochtend gehouden vergade
ring was vastgesteld, kwam aanbieden.
De Commissie, aan wier hoofd zich had
gesteld de Voorzitter der Eerste Kamer,
mr. W. L. Baron de Vos van Steenwijk, be
stond uit.de heeren Briët, Van Citters, De
Gijselaar, Steger en Hendrix, die, evenals
de President, allen ambtsgewaad droe
gen.
Zooals ceremonieel voorgeschreven is,
wanneer de Voorzitter der Eerste Kamer
het hoofd is eener dergelijke Commissie,
werden aan de Oommissie militaire eerbe
wijzen verstrekt.
Deze werden bewezen door een detache
ment van het 2e Regiment Huzaren, onder
commando van een luitenant en bestaande
uit twee wachtmeesters, twee korporaals
en 24 manschappen.
Deze eerewacht werd opgesteld langs
de vele treden van het hoóge, naar den
hoofd-ingang van het Paleis ten Bosch lei
dende bordes, in een formatie, waardoor
aan ieder zijde een gelijk aantal manschap
pen stond, dus en haie.
Bij het bestijgen door de Commissie van
het bordes presenteerden de huzaren de
karabijnen en blies de hoornblazer een
eere-marsch.
Bij het vertrek, ongeveer twnitig minu
ten later, werden aan de Commissie de
zelfde honneurs gebracht.
