DE TROONREDE Vf 21ste Jaargang DINSDAG 16 SEPTEMBER 1930 No. 6696 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND Abonnementen 3)e £<2icbclve0ou^omt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit twee bladen De Troonrede De indruk, dien de Troonrede op ons maakt, is in een paar woorden gezegd, deze: De Regeering is ervan overtuigd, dat de economische toestand zorgwekkend is on meent, dat daarin door de nationale wet geving niet .veel positieve verbetering kan worden gebracht. Dat wordt verklaard in een onomwonden eerlijkheid, waarbij klaarblijkelijk de be doeling voorzit, om alle ongegronde ver wachting en ij dele hoop te voorkomen. Deze eerlijkheid moet worden gewaar deerd, al hadden wij het openen van al thans éénig perspectief liever gezien en gehoopt. De vraag, of de Regeering hier niet tè voorzichtig is geweest, dringt zich bij ons naar voren. In deze Troonrede in mineur blijft onze Minister van Financiën in den pessimisti- schen toon, die hij alle jaren van zijn Ministerschap behouden heeft, óók in een tijd, dat de maandelijksche middelenstaat met zijn zwartgalligheid in strijd scheen te wezen. Wordt hier de domper gezet op de ver wachtingen van alle mogelijke meetings en adressen, welke om salaris-verbetering vroegen? Wij vreezen het. Maar wij blijven toch nog hopen, dat door onderling overleg iets te bereiken zal zijn voor diegenen onder de Rijksgesala- rieerden, welke het 't meest noodig hebben. De „versobering" van 's Rijks financiën za-1 worden voortgezet. Misschien krijgen we dus eindelijk meer ingrijpende maatrege len dan in het verledene. De handelsagenten en handelsreizigers zullen met voldoening vernemen, dat, wat hun rechtsverhouding betreft, een wetsont werp zal worden ingediend, regelende hun rechtspositie. De commissie, die de Lager Onderwijs wet in studie heeft, zal na langen tijd dit jaar waarschijnlijk met haar werk gereed komen. De Minister van Arbeid geeft, zooals wij met vreugde vernemen, een nadere aan kondiging van zijn ontwerp inzake de Be- drijfsraden en van een wet inzake de pu bliekrechtelijke regeling van de collectieve arbeidsovereenkomsten. Wij hopen, dat de sombere verwachtin gen, die in do Troonrede tot uitdrukking zijn gebracht, niet in volle zwaarte op ons volk zullen drukken. VOLKENBOND REDE VAN GRAAF APPONYI. Hongarije wenscht herziening der vredesverdragen. De belangrijkste rede, gistermiddag in de volkenbondsvergadering uitgesproken, was die van graaf Apponyi. Met betrekking tot het plan-Briand raadde deze met aandrang aan, te begin nen te trachten naar Europeesche samen werking op economisch gebied. De ervaringen van de Oost-Europeesche staten leeren wel, dat men door gemeen schappelijke economische nooden tot sa menwerking gedreven wordt, ook al zijn de politieke gevoelens nog zoo uiteenloo pend. De Europeesche samenwerking op economisch gebied zal waarschijnlijk ge leidelijk ook tot algemeene politieke sa menwerking voeren. Apponyi drong nogmaals aan op ontwa pening en gaf daarna openlijk uiting aan den wensch, dat de volkenbond zal over gaan tot bespreking van de herziening der vredesverdragen. Apponyi erkende, dat dit niet is een zaak van vandaag of morgen, doch hij drukte het vaste vertrouwen uit, dat de herziening der vredesverdragen eens in len volkenbond aan de orde zal worden gesteld. Hij meende, dat eerst daarna de vol kenbond een waren vrede scheppen zal. Te midden van U, Leden der Staten- Generaal, kan Ik den toestand des Lands, al stemt veel tot erkentelijk heid, niet onverdeeld gunstig heeten. De economische crisis, die zich over de geheele wereld doet gevoelen, heeft ook zoowel in het Rijk in Europa als in de oVerzeesche gewesten tot ern stige gevolgen voor het bedrijfsleven geleid. Hier te lande maken in het bij zonder verschillende takken van onzen land- en tuinbouw moeilijke tijden door. Groote krachtsinspanning en wijs beleid zullen met Gods hulp moeten voeren naar betere tijden. Onder de voorzieningen, welke zul len moeten worden getroffen om de moeilijkheden te overwinnen, treedt de hervorming van de economische voorlichting op den voorgrond. Daar echter de crisis de geheele menschheid drukt, is zelfs van de best voorbereide en ten uitvoer gelegde maatregelen weinig vrucht te verwachten, indien zij niet door oprechte internationale samenwerking in hun kracht worden versterkt. Ook met het oog hierop blijft Mijn voortdurende aandacht gericht op het bevorderen van betere internationale verhoudingen. De zeer vriendschappe lijke aard van de betrekkingen, die wij met de andere Mogendheden onder houden, vormt voor dit streven den onmisbaren grondslag. Een donkere schaduw wordt door de ingetreden crisis geworpen over den toestand van 's Rijks financiën. Niet alleen zal het gunstig verloop van de opbrengst der middelen, zooals dit in de laatste jaren werd gezien, een einde nemen, maar ook van een normale stij ging der middelen zal eerlang geen sprake meer kunnen zijn. Anderzijds zullen de natuurlijke oorzaken, welke tot een normale stijging der uitgaven leiden, haar werking onverzwakt blij ven behouden. Naast voortgezette versobering van 's Rijks dienst door reorganisatie, zal daarom buitenge wone beperking in het nemen van maat regelen, welke offers van 's Rijks schatkist vergen, in de naaste toekomst plicht zijn. In Nederlandsch-Indië openbaren de gevolgen van de crisis zich reeds in een sterke daling van de opbrengst der landsmiddelen. De uiterste zorg zal vereischt zijn om het evenwicht in de Indische begrooting te bewaren zonder de grondslagen van welvaart en volks ontwikkeling aan te tasten. Verschillende ontwerpen van wet zullen bij U aanhangig worden gemaakt. Naast andere ontwerpen van justi- tieelen aard zal U een voorstel van wet betreffende de rechtsverhoudingen ten aanzien van handelsagenten en handels reizigers worden aangeboden. Een voorstel tot wijziging van het reeds eerder ingediend ontwerp van een cursuswet zal U spoedig bereiken. Een ontwerp van wet tot herziening van de Lager Onderwijswet 1920 zal, naar Ik vertrouw, nog in dit zittings jaar bij U worden ingediend. Een wetsontwerp betreffende de rechtspositie der militairen kan spoedig worden tegemoet gezien. Blijvende aandacht wordt geschon ken aan de spoedige totstandkoming van verbeteringen in de wegen te land en te water en thans in het bijzonder aan den bouw van vaste bruggen over onze groote rivieren. Een wetsontwerp inzake de bedrijfs- raden nadert zijn voltooiing. Tegelijk daarmede zal worden ingediend een in ontwerp gereed zijnd voorstel betref fende de publiekrechtelijke regeling van de collectieve arbeidsovereenkom sten. Voorts zijn ontwerpen voor een nieuwe Veiligheidswet en voor een wijziging van de Stuwadoorswet voor bereid. De ontwikkeling van de staatkundige verhoudingen in Nederlandsch-Indië vordert bij voortduring aandacht. De invoering van de bestuurshervor- ming heeft over geheel Java en Ma- doera haar beslag gekregen. De gelei delijke doorvoering van die hervorming in de buitengewesten is in voorbe reiding. Het overleg omtrent wetgevende maatregelen om principieele beperking te brengen in het stelsel van arbeids overeenkomsten onder strafbedreiging is zoover gevorderd, dat een desbetref fende gntwerp-ordonnantie eerlang in Indië in openbare behandeling zal kunnen komen. De economische toestand van Suri name, welke ook den terugslag onder vindt van de daling der marktprijzen van de voornaamste landbouwvoort- brengselen van het gewest, blijft ge drukt. Die van Cura9ao geeft reden tot voldoening. Met den wensch, dat God Zijn zegen aan Uwen arbeid moge schenken, ver klaar Ik de gewone zitting der Staten- Generaal geopend. DUITSCHLAND NA DE RIJKSDAGVERKIEZINGEN. De nieuwe Rijksidag. Naar verluidt, zal de nieuwe rijksdag op 13 of 14 October voor het eerst bijeen komen. In verband mét het aantal afge vaardigden, dat van 490 tot 576 is geste gen, komt men in den rijksdag thans plaats te kort. Aanvankelijk was de ruimte in den rijksdag op 379 afgevaardigden berekend, daar dit aantal in de grondwet was vast gesteld. Toen na den wereldoorlog het aantal afgevaardigden afhankelijk werd van het aantal uitgebrachte stemmen, moest nog ruimte voor honderd plaatsen worden gevonden, wat mogelijk was door rustbanken en andere meubels, die voor het gemak van de leden dienden, te doen verwijderen. Thans zal echter nog voor 83 leden plaats gezocht moeten worden, wat het noodige hoofdbreken zal kosten. Vermoe delijk zullen enkele gangen in de rijen moeten verdwijnen, wat echter tot veel stoornis aanleiding zal geven, indien een afgevaardigde wat laat komt. zich gehandhaafd hebben en dat, zoo er in den rijksdag nog eenige politieke zin be staat, de noodzakelijkheid voor de groote coalitie zich moet opdringen. De linksche bladen beoordeelen den uitslag der Duit- sche verkiezingen eveneens kalmer. L'Oeuvre is van oordeel, dat de over winning van Hitler, hoe groot deze in cij fers ook moge zijn, practisch toch van De „Quotidien" stelt vast, dat de socia listische partij ondanks de hevige aanval len van rechts en links zich toch, dank zij haar voortreffelijke organisatie, heeft gehandhaafd. De socialisten zullen thans de regeering moeten aanvaarden. Herman Müller of de Pruisische minis ter-president Braun zullen de nieuwe re geering moeten vormen. Welke regeering? In een interview met een vertegenwoor diger van United Press heeft de Pruisische premier Otto Braun (soc.-dem.) naar aan leiding van den uitslag der verkiezingen verklaard, dat den fascisten van Hitier niet de gelegenheid zal worden gegeven in de practijk hun recepten voor het re- geeren van het land toe te passen; hij voorspelde een groote coalitie van de ver standige fracties. Ook andere politieke partijen hebben haar meening over het resultaat der ver kiezingen gepubliceerd. De minister van Arbeid Stegerwald (Centrum) zeide in een interview met Wolff, dat een vooruitgang als thans door de extremisten bereikt, wel is waar groot is, doch men kan niet zeggen, dat iets dergelijks nooit is voor gekomen. De successen der extremisten acht hij een gevolg van de groote werkloosheid en de geringe concessies, die men Duitschland sedert Locarno in de buitenlandsche po litiek heeft gedaan. Als het niet gelukt uit het verdrag van Versailles de grootste stekels te verwijderen, aldus de minister, en de Duitsche herstelverplichtingen dra gelijker te maken is geen definitieve rust in Duitschland en Europa te verkrijgen. Het partijbestuur van de Duitsch-natio- nalen beschouwt den uitslag als een ge noegdoening voor de millioenen, die tegen het Youngplan hebben gestreden. De par tij, die na de verschillende scheuringen slechts 36 zetels had overgehouden kan er mede tevreden zijn, zoo wordt betoogd, vijf te hebben teruggewonnen. De economische partij deelt mede, ook bereid te zijn deel te nemen aan een coa litie met de nationaal-socialisten. De staatspartij is van meening. dat men de nationaal-socialisten moet laten deel nemen aan de regeering, doch anderzijds acht men een dergelijk experiment te kost baar. In een oproep wordt het. Duitsche volk gewaarschuwd tegen de gevolgen van een nationaal-socialistisch bewind. Reeds spoedig zullen de ministers bijeen komen om over den politieken toestand te beraadslagen en daarna zal met de par tijen overleg worden gepleegd, welke com binatie het mogelijk zal maken om het financieele en economische programma van de regeering zooveel mogelijk te doen uitvoeren. Bezorgdheid in Frankrijk. De groote Parijsche bladen verbergen hun bezorgdheid over den uitslag der ver kiezingen in Duitschland niet, waarbij het feit, dat de nationaal-socialisten hun aan tal zetels bijna vertienvoudigd zagen, na tuurlijk het zwaarst weegt. Men had nooit verwacht, aldus schrijft de „Petit Parisien", dat de ergste bezorgd heid omtrent een overwinning der natio naal-socialisten nog zoo zeer door de wer kelijkheid overtroffen zou worden. De „Journal" vraagt, wat het Duitsche volk na de overwinning van de „partij van misdaad, staatsgreep, plundering en bur geroorlog" zal doen. Indien het tot het ge knetter van de machinegeweren komt, zal men de vernietiging van de Duitsche de mocratie door een dictatuur zien. De „Matin" is nuchterder en merkt op, dat het centrum en de sociaal-democraten POLEN DE POOLSCHE OPPOSITIE ROERT ZICH. Demonstraties en bloedige botsingen te Warschau. Zondag hebben te Warschau bloedige botsingen plaats gehad. Er werd gedemon streerd tegen de arrestatie der leden van de oppositie. Na afloop der demonstratie werden twee bommen geworpen en ook schoten gelost. Daarop trad de politie tegen de demon stranten op, van wie er twee werden ge dood. Aan de zijde der politie vielen ver scheidene gewonden. Ook in een aantal provinciesteden heb ben demonstraties plaats gehad, waarbij het tot gevechten met de politie kwam. Verschillende demonstranten zouden ge wond zijn. In het geheele land werden in totaal ca. duizend personen gearresteerd van wie zich nog een aantal in hechtenis bevindt. Te Warschau alleen werden 250 arresta ties verricht. Tot de gearresteerden be hoort ook de vrouwelijke afgevaardigde der boerenpartij, Kosmowska. Maarschalk Pilsoedski heeft nogmaals een motiveering ten beste gegeven over de arrestatie van parlementsleden. Slechts één vierde van het noodzakelijk aantal parle mentsleden is gearresteerd, zeide hij. De politie heeft slechts pogingen gedaan. Er is bij deze arrestatie toeval geweest. Men had evengoed andere afgevaardigden, en zeer vele, kunnen arresteeren. Hij kon het niet verdragen, dat afge vaardigden straffeloos uitgingen, terwijl ze misdaden hadden gepleegd. Op de vraag, of hij zonder parlement kon regeeren, antwoordde Pilsoedski, Jat hij het parlement noodig heeft, maar dat de leden verantwoordelijkheidsgevoel moe ten bezitten. Pilsoedski besloot, met de verklaring, dat hij door de arrestaties veel bereikt, heeft en dat het Poolsche parle mentaire stelsel er gezond door gemaakt wordt. i Zij, die zich vanaf heden opgeven als abonné, ontvangen de courant tot 1 October a.s. gratis DE ADMINISTRATIE VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Na de rijl<sdagverkiezingen in Duitsch land. De kneveling der oppositie in Polen. BINNENLAND. Hadenmiddag heeft de opening der Staten-Generaal met groot ceremonieel plaats gehad. Rectoraatsoverdrachten aan de Kath. Hoogescholen. Bende smokkelaars in verdoovende mid delen op het spoor gekomen. (Gem. Berich ten, 2de blad). Nadere bijzonderheden omtrent den roof overval te Mildert. De daders gearresteerd (Gem. Berichten, 2de blad). Twee man van een torpedoboot over boord geslagen. Eén verdronken. (Gem. Be richten, 2de blad). RUSLAND DE MISLUKKING VAN HET VIJF-JAREN-PLAN In de „Iswestija" (nr. 243), lezen we een met vette letters gedrukt bericht over de mislukking van het Vijf-jaren-plan. De op brengst der Russische kolenmijnen gaat ge weldig achteruit. De tucht onder de arbei ders heeft ontzettend veel geleden. In de „Pro letariërs" schacht in het kolenbekken van het Don-gebied zijn de ploegen die in de mijn af dalen, absoluut onvolledig: van de 100 werk lieden verschijnen er slechts 60 op het appel. In de schacht „Centralnaja" slechts 8 van de 140 arbeiders. De achterstand van de kolen mijnen in het Dongebied bedraagt op het oogenblik reeds twee en een half millioen ton. De slordigheid waarmede de machines be handeld worden is aanleiding tot zware ver liezen en is vaak oorzaak van groote ongeluk ken. Er gaan duizenden tonnen steenkool ver loren. Door het overheidspersoneel worden geen maatregelen genomen om de verslapte tucht onder de arbeiders weer te herstellen. Niet alleen in het Don-bekken, maar ook in andere streken van Rusland is een dergelijke economische ineenstorting waar te nemen. In de kolenmijnen van Siberië klaagt men even eens dat de onbrengst geweldig achteruit loopt. De arbeiders-cooperaties zijn niet meer bij machte om de mijnwerkers van de benoo- digde levensmiddelen te voorzien. In lange rijen staan de arbeiders voor de winkels te wachten waar aardappelen en vet gedistribu eerd worden. Het volk wordt met den dag meer ontevreden. Er is geen sprake meer van dat het Vijf-jaren-plan nog kans van slagen heeft. ERNSTIGE CRISIS IN SOVJET-RUSLAND De officieele gerapporteerde activiteit van de Russische geheime politie en de sensatio- neele ontdekking van contra-revolutionnaire samenzweringen, te zamen met de (ook of ficieel toegegeven) economische moeilijkheden bevestigen de particuliere rapporten omtrent een in Rusland heerschende ernstige crisis. Een ter zake kundige waarnemer, verbonden aan den buitenlandschen diplomatieken dienst in Moscou stelde kort geleden een rapport op, dat de volgende belangwekkende punten be handelde: 1. Hongersnood over groote oppervlakten van het land is nu iets onvermijdelijks. 2. De verwezenlijking van het Vijf-jaren plan is in alle deelen van de groot-industrie mislukt. 3. In de laatste drie maanden zijn de finan cieele moeilijkheden zeer toegenomen. 4. Er zijn verschillende aanwijzingen van politieke instabiliteit; oproeren, muiterij, boy- coten, demonstraties tegen het gouvernement worden door openlijke en geheime terreur on derdrukt. 5. De tweedracht in het landsbestuur neemt in omvang toe; de scheiding tusschen de rech- ter-vleugel en Stalin is onherstelbaar gewor den. 6. De betrekkingen met verschillende an dere landen zijn zeer gespannen, de mogelijke verbreking van diplomatieke en economische betrekkingen wordt in toonaangevende krin gen in Moskou openlijk besproken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1