21ste Jaargang DINSDAG 2 SEPTEMBER 1930 No. 6684 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit twee bladen Kamerleden op een salaris congres. Het „Vaderland" kan, naar 't schijnt, geen kwaad genoeg zeggen van de zes Kamerleden, die het salaris-congres der katholieke onder wijzers hebben bijgewoond. Het liberale blad schrijft naar aanleiding daarvan o.m.: „De zaak staat eigenlijk zoo, als wij ze van alle franje ontdoen, dat die zes heeren eene zeer ongeoorloofde daad hebben verricht, en zich tegenover de andere leden van hun Ka merclub ernstig hebben misdragen. Hunne te genwoordigheid op het congres kan toch in een niet pchtiek milieu, waarin men niet zoo subtiel onderscheidt tusschen het Kamerlid in en buiten de Kamer, zooals de (ant.) Rotter dammer voor dit geval deed, niet anders dan den indruk wekken, dat de wenschen, op het congres geuit, wel verwezenlijkt zouden wor den, als de heele fractie maar uit het beste wagenschot van de zes, en niet uit het minder waardige vurenhout van de 24 bestond. Dat is eene soort parasitische politiek, die bij ons altijd het tegendeel van achting gehad heeft". Over ditzelfde onderwerp heeft ook mr. A. baron van Wijnbergen wat in „De Tijd" ge zegd. Wij nemen een groot deel van het bedoel de artikel hier over: „Met groote instemming namen we kennis van de wijze lessen, die in „De Tijd" van 23 Augustus 1.1. met de volgende woorden werden gegeven: „Spaar a.u.b. de kiezers.! Spaar hun teleur stellingen. Maak ze niet tè lekker voor din gen, die vooralsnog buiten ons bereik liggen. Verzwijg de wenschen niet, maar leer ge duld oefenen". „In dit opzicht hebben allen, die leiding geven aan het denken der massa der halve óók de Kamerleden en journalisten eenzelfde taak: zij moeten uit medelijden met de schare de deugd van wijze voorzich tigheid betrachten". Nog beter ware het geweest, indien de zoo zeer te waardeeren vingerwijzing ware gege ven in de verkiezingsdagen, hetgeen nochtans niet wegneemt, dat ze ook op heden nog ten zeerste moet worden op prijs gesteld, wijl het bovengeciteerde een der meest elementaire voorschriften inhoudt, dat door een ieder, die aan het openbaar-politiek leven deelneemt, zal moeten worden in acht genomen, wil hij de zaak, die hij wellicht meent te dienen, niet in belangrijke mate schaden. Noodig is het derhalve, het nu en dan weer eens in herin nering te brengen, en we zijn er de „Tijd"- redactie dankbaar voor, dat ze het zoo kloek en onomwonden deed. Dat men medelijden moet hebben met de schare, die men met woord of geschrift be reikt het wordt zoo zelden gezegd, en toch, de waarschuwing is zoo op hare plaats. Het gevaar toch is niet denkbeeldig, dat het in het openbaar aanprijzen van sommige zaken als eenig resultaat heeft, vermeerdering van populariteit voor den een of ander, als eenig resultaat heeft, dat de schrijver zeer wordt geprezen, de spreker luide wordt toe gejuicht, terwijl de massa achteraf blijkt te zijn gedupeerd. Wijze voorzichtigheid leidt daarom naar onze meening al eerbiedigen we de opvat ting van hen, die er blijkbaar anders over den ken o.a. hiertoe, dat men niet spreekt of zeis niet deelneemt aan salarismeetings of salariscongressen". Als wij deze meeningen lezen over het feit, dat eenige Kamerleden het salaris-congres der katholieke onderwijzers hebben bijge woond, dan moet allereerst worden geconsta teerd, dat het „Vaderland" een „ongeoorloof de daad" verricht met z'n in groote woorden gezette overdrijving, die veelop bewust „stooken" gelijkt. De heer Van Wijnbergen deelt in de slot alinea van het door ons gegeven citaat uit zijn „Tijd"-artikel in veel hoofscher vorm, en met uitdrukkelijke verklaring van eerbied voor een andere opvatting, óók als zijn meening mede, dat Kamerleden op salaris-congressen e.d. niet moeten verschijnen wat inhoudt, dat Raadsleden ook niet soortgelijke bijeen komsten van plaatselijken aard zouden moe ten bijwonen. Er is voor deze meening wel iets, ja o.i. héél veel te zeggen. Maar er pleiten ook overwegingen tegen. Afwezigheid zou zoo gemakkelijk kunnen wor den verklaard als onverschilligheid, tenzij die afwezigheid op dergelijke bijeenkomsten alge- meene regel voor alle Kamerleden (Raads leden) zou worden; doch zulks zal wel nooit geschieden. De beste oplossing zou o.i. zijn, dat salaris congressen en al dergelijke bijeenkomsten wer den bijgewoond niet door Kamerleden privé, doch door min of meer groote deputaties uit de Kamerfactie, aangewezen door de fractie zelf na onderling overleg. Dit zou dan ook gelden voor Gemeenteraadsleden. Zoo zouden o.i. veel bezwaren, werke lijke bezwaren, worden ondervangen. EEN KATHOLIEK PERSCONGRES TE BRUSSEL. Deelname uit vele landen. Feestdagen ter inleiding. BRUSSEL, 31 Aug. De samenwerking der katholieke journalis ten van alle landen dateert eerst van de late re jaren. Doch men heeft elkaar inmiddels zoodanig „.gevonden", dat een grootsch con gres in de hoofdstad van België kon worden op touw gezet. Het feit, dat Brussel zijn eigen Pershuis heeft in de indrukwekkende „Residence Pa lace", maakte de onderneming des te gemak kelijker. Toen we gisterenavond in de vriendelijke zaaltjes van deze pers-woning bij elkander kwamen, troffen we er leeken- en priester journalisten van allerlei naties van Europa. Er waren Tsjechen en Portugezzen; de Griek- sche pers had zelfs een Archimandriet van de Geünieerde Kerk met zijn Oostelijke priester- dracht afgevaardigd. Dan waren er gepurper- den, die de katholieke pers uitmaken in die landen, waar de leeken nog niet te bewegen zijn. En voorts vertegenwoordgiers van een zevental katholieke kranten in Nederland, on der wie de schrijver van deze nederige regels. Eerlijk gezegd, was die officieele openings plechtigheid in Groot Gala iets minder dan een opoffering. Want de vrij onmiddellijke overgang van een bloctrein in kookhitte (de raampjes waren gordijnloos!), naar een vor melijke plechtigheid, is waarlijk geen sinecure. Maar de hoffelijke leider, mr. Dorchv, pre sident van de katholieke journalisten in Bel gië, maakte het met zijn vriendelijk welkomst woord gelukkig niet lang; en het antwoord van mr. Francois Veuillot, den neef van den bekenden Louis uit Parijs, was daarbij lang. De autoriteiten zijn den congressist wel te gemoet getreden. Want bij onze uitnoodigingen en andere congresstukken vonden we zelfs een vijf-daagsch abonnement op de Belgische spoorwegen. Den Zondag, die wel glorieus verlicht was in verband met de onafhankelijkheidsfeesten, hebben we reeds vroeg den trein genomen naar Mechelen, waar op grandioze wijze de slui tingsplechtigheid plaats had van het eerste nationaal Eucharistisch Congres in België. Heel het land deed hieraan mee. Van alle oorden waren de corporaties met kleurige ba nieren (niet die stijve vaandels!) gekomen. Vooral de jeugd was sterk vertegenwoordigd, met een kamaraadschappelijk meedoend pries ter in elke groep. Dat Eucharistisch Congrea was waarlijk een grootsch gebeuren, waarbij zelfs het leger assis teerde en op de hoogtepunten de wapens pre senteerde, en waarbij het geheele rijverkeer, de electrische tram incluis, den geheelen dag was stopgezet. Alles wat aan organisatie deed, was 's mor gens in de Pontificale Mis van Kardinaal van Rocy, in de open lucht opgedragen en des na middags in de processie. Bij deze laatste ont braken zelfs de mijnwerkers niet in hun be kend costuum en met de brandende lamp. Ze maakten een goed figuur tusschen den cle rus in. Aan gemijterde abten en bisschoppen was er geen gebrek. Voor ons, Nederlanders, was het niet zonder beteekenis, dat mgr. Aenge- nent, Haarlem's bisschop, aan het Congres deelnam met de leden van zijn reisgezelschap, waarmede Z. D. H. in Zwitserland op vacan- tie was geweest. Mgr. verklaarde ons uitdruk kelijk, hoezeer hij dit kerkelijk gebeuren be wonderde, De organisatie hierbij was heusch voorbeel dig. De Pontificale Mis, door tienduizenden op het groote plein bijgewoond, werd bege leid door de groote orgels van de Metropoli- taansche Kerk, door de geheele stad uitgezon den met behulp van Philip's luidsprekers. De echt-Vlaamsche humor vonden we weer eens terug en wel bij den gendarme achter in de kathedraal, dien we om toegang verzoch ten, ter bezichtiging van dit gothische monu ment. Neen, zeide hij, gaat nog niet, zoolang de processie uittrekt. „Waarom zoudt u de kerk binnengaan, als O. L. Hser er nog niet in te rug is?" Ten besluite van dezen dag zijn we tijdens een audiëntie in den reusachtigen tuin van het Aartsbisschopelijk paleis aan Kardinael van Rocy voorgesteld, waarbij Z.Em. woorden van bijzonderen welkom had voor de Nederland- sche dagblad-schrijvers. De terugtocht was werkelijk een prestatie, als men weet, dat hét station urenlang be stormd werd. Doch ook hier was de regeling af. Morgen gaan we ter officieele opening van de pers-tentoonstalling en zullen ten congresse zaken worden gedaan. v. O. BUITENLAND HONGARIJE. RUMOERIGE DEMONSTRATIES TE BOEDAPEST. Hier i daar een veldslag. Daar tegen 1 September groote betoogingen voor geheel Hongarije door de radicale ele menten aangekondigd waren, had de regeering omvangrijke maatregelen genomen, om de orde te verzekeren en de politie opdracht gegeven, alle wanordelijkheden terstond te onderdruk ken. Hoewel hieraan op groote schaal bekend heid was gegeven, is het te Boedapest toch tot bloedige botsingen gekomen. Een groote me nigte trok gistermorgen door de straten van Boedapest, om te betoogen, waarbij zij telkens op de politie stootte, die de voornaamste plei nen en kruispunten van de stad bezet had. Herhaaldelijk werden charges uitgevoerd, daar de menigte zich tegen de lastgevingen van de politie verzette en weigerde uiteen te gaan. In de Andrassystraat werd een ware slag geleverd. De menigte, onder wie zich ook vele vrouwen bevonden, die voortdurend de massa ophitsten, heeft hier talrijke ruiten van café's en voorname woningen ingeworpen. Ook het museum voor schoone kunsten en het Turk- sche gezantschap moesten het ontgelden, waar bijna geen ruit is heel gebleven. De demonstraten wierpen in de nabijheid van het Millenium-gedenkteeken een automo biel om en staken ze in brand, De politie sloeg er met de blanke sabel op los. Zij werd daarbij met steenen en stukken ijzer bekogeld. Daarop werden pantserautomobielen met machinegeweren naar de verschillende punten der stad gezonden. De betoogers gooiden met steenen en stukken ijzer, die ze uit de fabrie ken hadden meegenomen, talrijke vensters in en verwondden verschillende voorbijgangers. In een nabijgelegen sanatorium werden al leen reeds tweehonderd noodverbanden aan gelegd. Om de gewonden te vervoeren, moest men gebruik maken van particuliere automo bielen, die van een roode kruisvlag voorzien werden. Groepen betoogers, die in de zijstraten van den boulevard Andiany de winkels trachtten te plunderen, werden door de politie uiteen gedreven. In het stadsbosch werd een auto mobiel omvergeworpen, eveneens twee auto bussen, en twee electrische trams, waarbij verschillende personen gewond werden. Tegen twee- uur waren de betoogers uit het stadsbosch en kort daarop van den boulevard Andiany verdreven. De kleine groepjes, die in de zijstraten vluchtten, werden met pantser automobielen uiteengedreven. Tegen drie uur uur heerschte er op de groote verkeerswegen wederom volkomen rust en orde. Algemeene staking. Gisteren is te Boedapest de algemeene sta king afgekondigd. Ongeveer 50.000 arbeiders hebben het werk neergelegd en een groote troep van 10.000 man is door de politie uit eengejaagd bij een poging den toegang tot het stadhuis te forceeren; 42 man zijn in hechte nis genomen. De politie heeft geschoten en er zijn eenige gewonden te betreuren. HET HUWELIJK VAN AARTSHERTOG ALBRECHT. De 74-jarige aartshertog Friedrich, die zich meestal op zijn Hongaarsch landgoed vlak bij de Oostenrijksche grens ophoudt, is onver wachts te Boedapest verschenen om daar aan een familieraad deel te nemen, welke zich met het morganatische huwelijk van zijn zoon Al- brecht zal bezighouden. De secretaris van zijn kabinet heeft een communiqué aan alle te Boedapest verschijnende bladen toegestuurd, waarin er de nadruk op wordt gelegd, dat Al- brecht. tegen den wil van zijn ouders en zon der hun weten in het huwelijk is getreden. In géén geval, zoo wordt in het communiqué gezegd, zal de bewuste dame als lid van de „allerhoogste familie" erkend wordenI RUSLAND DREIGENDE HONGERSNOOD Hulpverleening met vliegtuigen onder Amerikaansche leiding. Reuter meldt uit Syracuse in den staat New- York, dat kolonel Walter Bell, de voormalige helper van Hoover bij den steunarbeid in Rusland, heeft meegedeeld, dat hij een uit- noodiging van de Russische regeering heeft aanvaard, met een kolossaal plan te beginnen teneinde bij den te verwachten uitgebreiden hongersnood ii Rusland de massa's met be hulp van vliegtuigen van voedsel te voorzien. Boeren als arbeiders naar de mijnen in het Donbekken gezonden. De productie van kolen in het Russische Donbekken daalt met den dag. De toestand is nu zóó dreigend geworden, dat de sovjet- regeering zich gedwongen heeft gezien aan alle fabrieken bevel te geven uiterst zuinig te zijn metj brandstof. Tegelijk stond de regee ring voor het vraagstuk, hoe zij de mijnen van werkkrachten moet voorzien, nu de mijnwer kers en masse deserteeren. Het vraagstuk is des te belangrijker, omdat ook in de overige mijncentra een dergelijke vlucht van de arbei ders waar te nemen is. De sovjet-regeering heeft nu aan het bestuur der kolchozen (com munistische landbouwbedrijven) bevel gegeven kolchozmannen te mobiliseeren (in het gelee: 200.000 man) en naar de mijnen te sturen. Tij dens hun arbeid in de mijnen blijven de kol- chozniki lid van hun kolchoz, en deze laatste moet hun familieleden onderhouden. BRITSCH-INDIE DE ONRUSTIGE TOESTAND. Nieuwe bomaanslagen in het district Calcutta Te Mimensingh in het district Calcutta hebben Zondag bomaanslagen plaats gehad op de huizen van twee politie-officieren. Twee personen werden gewond. Bij botsingen tus schen de politie en arbeiders van de katoen- fabrieken werden verscheidene politie-agen- ten en 50 arbeiders gewond. De inspecteur- generaal der politie te Bengalen is Zondag te Dacca aan de verwondingen, die hij bij een aanslag heeft opgeloopen, overleden. CHINA- DE BURBEROORLOG IN CHINA. Opmarsch van de Mantsjoerijsche troepen naar Peking. Uit Noord-China wordt de opmarsch ge meld van de troepen van den machthebber van Mantsjoerije naar de stad Peking, De machthebber van Mantsjoerije heeft aan de Chineesche centrale regeering van Nan king medegedeeld, dat hij een wijziging aischt van de tot dusver door de centrale regeering gevolgde politiek. In de eerste plaats wordt verlangd, dat de centrale regeering alleen zal bestaan uit aan hangers van maarschalk Tsjang Kai Sjek. De nationalistische regeering zou bereid zijn eenige concessies te doen, teneinde zich aldus van de samenwerking van den machthebber van Mantsjoerije te verzekeren, om een over winning op de Noord-Chineesche opstande lingen te kunnen verzekeren. De opstandelingen gelooven echter, dat hij aan hun zijde zal komen staan. Reeds zijn de Mantsjoerijsche troepen tot in de nabijheid der stad opgerukt. AMERIKA GENERAAL ALLEN OVERLEDEN Een Wolff-bericht uit Washington meldt het plotselinge overlijden van den gep. generaal- majoor Henrij Allen, den voormaligen bevel hebber van de Amerikaansche bezettingstroe pen in het Rijnland. De generaal overleed tij dens een thee in het zomerverblijf van den Duitschen gezantschapsraad Leitner. De bij zetting zal plaats vinden op het nationale kerkhof te Arlington. Generaal Allen is 71 jaar oud geworden. BINNENLAND KONINGIN'S VERJAARDAG. De 50ste verjaardag van H. K. de Ko ningin is overal op hartelijke wijze gevierd. Wij willen ons beperken met een en an der mede te deelen over de feestviering in de Residentie. Feestvierend Den Haag heeft Maandag middag de verjarende Koningin bij haar aankomst omstreeks 5 uur der Staatsspoor in de residentie, vergezeld door Prinses Juliana, teneinde deel te nemen aan het avondfeest, een allerhartelijkste ontvangst bereid. In de wachtzaal bevonden zich, korten tijd voor aankomst van den trein, Z. K. H. Prins Hendrik, die reeds hedenochtend in 1 verband met de opening van het Lucht- vaartcongres in de stad was gekomen, voorts de burgemeester van 's 'Gravenhage, mr. J. A. N. Patijn, en de gouverneur der residentie, luitenant-generaal Insinger. Mooi op tijd stoomde de trein, waarin zich de koninklijke salon- en andere wagens bevonden, langzaam het station binnen en i nauwelijks werd Hare Majesteit even zicht baar, of geweldige hoera's weerklonken, die ook de Prinses golden, toen deze uitstapte. De Koningin dankte met buigingen en handgroeten. De Prins begroette gemalin en dochter hartelijk, waarna H. M. en de Prinses verwelkomd werden door den bur gemeester en den generaal Insinger. In de koninklijke wachtzaal onderhield de Koningin zich vrij langdurig met deze I autoriteiten ,die tot H. M. hun gelukwen- VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Rumoerige demonstratie te Boedapest. President Irigoyen van Argentinië is afgetreden onder den druk der oppositie. Coster en Bellonte gestart voor een Oceaanvlucht van Oost naar West. (Lucht vaart. 2de blad). BINNENLAND. Luchtvaartcongres te 's-Gravenhage. (lste blad). De viering van Koningin's verjaardag (lste blad). De „Vliegende Vleugel van Dessau" te Amsterdam. (Luchtvaart), 2de blad). sohen richtten. Toen de Koninklijke Fa milie de in de Rijnstraat gereed staande open auto's besteeg, werd zij met oorver- doovend hoera-geroep en wuiven met zak doeken, vlagjes, hoeden en petten begroet, dat zich herhaalde totdat het Bezuiden- hout, waarop de Rijnstraat uitmondt, be reikt was. Hare Majesteit was zichtbaar getroffen door deze hartelijke ovatie, waar voor zij op de vriendelijkste wijze dankte. Langs den gebruikelijken weg, Princesse- gracht, Korte- en Lange Voorhout, Heul- straat, werd naar het Paleis Noordeinde gereden. In de omgeving van het Paleis stonden reeds lang te voren vele duizenden men- schen de aankomst der Koninklijke Familie af te wachten. Toen Prins Hendrik om kwart voor vijf uitreed om de Koningin en de Prinses bij het station te begroeten, werd hij harte lijk door de menigte toegejuicht. Om vijf minuten na vijf uur verschenen, de agenten van de motorbrigade en de be reden politie, welke aan den Koninklijken stoet voorafgingen. En even later reed onder het gejuich en hoerageroep der wachtenden de Hofauto voor, waarin de Koningin, Prins en Prin ses plaats genomen hadden. Op het bordes dankte de Koningin har telijk voor de Haar gebrachte hulde. Voor een der vensters kwamen de Ko ningin en de Prinses zich nog enkele oogenblikken vertoonen om nogmaals hot juichend publiek te bedanken. De gebruikelijke parade werd bijge woond door tal van militaire en civiele autoriteiten, o.w. burgemeester Patijn, mi nister Donner, generaal Weber en Duymaer van Twist, den Franschen militaire-attaché, den Amerikaanschen marine-attaché, eeni ge leden van de Duitsche legatie, den gep. luitenant^generaal Scheffcr van het Indi sche leger, en eenige actief dienende ge neraals en voorts door 'een groot aantal niet-ingedeelde hoofd- en subalterne offi cieren en door deputaties van bonden en vereeniginigen van oud-ged Lenden, ridders M. W. O. en Oranjebonden met hun vaan dels. Precies op tijd verscheen een lucht-esea- drilles boven het Malieveld. Het waren vier gesloten groepen van 9 vliegtuigen, elk geformeerd in drie groepen van 3 toe stellen in V.-vorm en op afstanden van 100 M. achter elkaar, met een commando groep van 3 vliegtuigen voorop, waarin zich de commandant van de Luchtvaartafdee- ling te Soesterberg, majoor van den Ge- neralen Staf, van Santen, bevond, die deze geheele luchtparade commandeerde. Het voorbijvliegen van deze 39 toestellen geschiedde in volmaakte orde en het ont lokte menigen uitroep van bewondering bij de toeschouwers. 's Middags werden de Volksfeesten on der veel belangstelling gehouden. Het glansnummer van de Koniuginne- feesten van gisteravond was stellig het voorbijtrekken van den lichtstoet langs het Koninklijk Paleis aan het Noordeinde ten aanschouwe van Hare Majesteit cn van Z. K. H. den Prins en H. K. H. Prinses Juliana. Onder het enthousiasme van honder den op het perron van het S.S.-station en in de Rijnstraat zijn vannacht do Konin gin en Prinses Juliana na den triomftocht door de versierde "stad naar Het Loo terug- De Prins, die gemalin en dochter uitge leide, blijft nog eenige dagen in den Haag. De extra-trein, samengesteld uit de Ko ninklijke wagons, die te half 12 had moe ten vertrekken, kon eerst om 12.20 u. weg gaan wegens den langen duur van den rit door de stad. Toen eindelijk de Koningin en de Prin ses, na in de Koninklijke wachtzaal' af scheid te hebben genomen van den burge meester en het zeer talrijke gevolg, dal de vorstelijke perosnen op den rij'-oer hac vergezeld, barstte op het perron zulk eer gejubel los uit de menigte, dat het een zeej

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1