21ste Jaargang
MAANDAG 25 AUGUSTUS 1930
No. 6677
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
3)e £ckiódie 6ou/fccmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voorcitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Communisme en pers
Het is buitengewoon belangrijk om' na
te gaan welke macht ook de sovjet-regee
ring toekent aan de pers, zegt de „Maas
bode", en het blad geeft dan het volgende
overzicht:
Terwijl voor den oorlog de totale oplage
van alle Russische kranten ongeveer
2.700.000 exemplaren bedroeg, is dit aantal
na den oorlog meer dan drie-en-twintig
maal zoo hoog geworden. En dit getal zou
nog veel hooger zijn, indien er geen ge
brek aan papier bestond.
Het zou nog veel interessanter zijn, in
dien we eens konden gadeslaan, h >e de
sovjet-pers haar grooten invloed over heel
het land uitstrekt, hoe zij de noodige co-
pie binnenkrijgt en over welken uitge-
breiden berichtendienst zij beschikt. Onder
de fabrieksarbeiders heeft zij alleen reeds
500.000 goede correspondenten. In verschil
lende dorpen ten plattelande heeft men
meer dan een millioen zoogenaamde mede
werkers, die tot taak hebben, om de be
richten door te geven naar een oentraal
punt.
Daar echter de groote dagbladen op de
allerkleinste dorpen en gehuchten niet tij
dig bezorgd kunnen worden, heeft men
voor ieder dorp een weekblad opgericht:
bovendien hebben ook alle gemeenschap
pelijke bedrijven hun eigen krant.
De macht en invloed van deze partij-pers
is dus geweldig. De krant der boeren heeft
1.750.000 lezers. De Prawda 150.000, de
Iswestia S00.000. In totaal heeft sovjet-Rus
land 349 kranten in 5S verschillende talen,
terwijl er bovendien in het gebied der sov
jets nog 357 tijdschriften verschijnen.
Velen zullen bij het vernemen van
zulke feiten en cijfers verbaasd en ver
bluft staan.
En schrik en vrees voor een toenemenden
en groeienden communistischen invloed
zal hen niet zonder reden! bevangen
en beklemmen.
Misschien is 't goed ook een w e r k e-
1 ij k gevaar moeten we aan geen enkelen
kant overdrijven hier nu ook even te
vermelden een bericht, dat wij Zaterdag
avond in het „Volk" lazen en dat betrek
king heeft op de communistische pers, op
het communistisch dagblad in ons land:
Wij ontvingen inzage, van een cir
culaire van het partij-secretariaat der
C.P.H., waaruit blijkt, dat de „Tri
bune" een schuld van 1400 van het
„postabonnement" (porto-kosten waar
schijnlijk) had .en de loonen van het
personeel gedeeltelijk zijn ingehou
den om deze schuld te voldoen „ten
einde het stopzetten van de krant"
te voorkomen. Vier weken na de eerste
circulaire was echter pas 197.64 van
de 1400 bijeengekomen en het groo
te meerendeel der partij-afdeelingen
had niets van zich laten hooren. Veel
liefde tot het partijorgaan verraadt
dat niet. Geen wonder trouwens.
De communistische pers in ons land gaat
het niet naar den vleezeMaar men con-
cludeere hieruit nu weer niet, dat in ons
land het communstisch gevaar niet drei
gend aanwezig zou zijn. Vele, ook door
ons telkens gesignaleerde, feiten bewijzen
het tegendeel
En wij wij moeten intusschen onzen
invloed vergrooten en versterken door mid
del van onze eigen pers, onze eigen Katho
lieke pers
Als wij het Katholieke onderwijs propa-
geeren, dan moeten wij kunnen verklaren,
dat dit onderwijs, als zoodanig, zeker even
doelmatig, even goed is als dat op gelijk
soortige neutrale of niet-Katholieke inrich
tingen.
Eenzelfde verklaring moeten wij ook
kunnen geven bij de propaganda van de
Katholieke pers. En na veler toegewijden
arbeid en groote offers kunnen wij dat nu
verklarenEr is geen belemmering
meer voor de verwezenlijking van de leuze:
in ieder Katholiek gezin een Katholieke
courant
BELGIE
GROOTE BETOOGING AAN DEN YSER
Ernstige incidenten met marechaussee's.
Gisteren werd van Dixmuiden uit de jaar-
lijksche bedevaart naar de Yser gehouden,
waar een 50 meter hooge toren, uitsluitend
door Vlamingen opgericht voor tijdens den
oorlog gesneuvelde Vlamingen, werd onthuld.
Ket was vrijwel onmogelijk de geweldige men-
schenmenigte te schatten, die daarbij aanwezig
was. Niet minder dan 29 speciale treinen der
spoorwegen en 14 van de buurtspoorwegen wa
ren ingelegd en in de omgeving stonden hon
derden auto's en bussen geparkeerd.
Na een in de open lucht gecelebreerde H.
Mis op de Groote Markt trok de optocht naar
het monument, waar door verscheiden Vlaam-
sche sprekers het woord werd gevoerd en op
gewekt werd tot den strijd voor de Vlaara-
sche gevoelens en tegen den oorlog. Ook de
Nederlander Lod. Simons en de Zuid-Afri
kaander dr. J. Bosman zouden het woord voe
ren, doch, naar megedeeld werd, was hun de
toegang tot Belgisch grondgebied ontzegd.
Het slot van den dag werd door ernstige
incidenten vertroebeld. Uit een vliegtuig wer
den Belgische vlaggen en gedrukte biljetten
geworpen, waarin de menigte werd aange
spoord, „zich niet te laten misleiden door
slechte herders, die van de bedevaartgangers
gebruik maken, om de scheidings- en haatge-
aachte te verspreiden". Door de menigte werd
een krachtige tegenbetooging gehouden. Belgi
sche vlaggen werden verscheurd of verbrand
en de Vlaamsche Leeuw werd aangeheven.
Verder werden de Belgische vlaggen op de
nabijgelegen oude loopgraven der Minoterie
weggehaald.
Bij den terugkeer op de Groote Markt ont
stonden relletjes tusschen bedevaartgangers
en een detachement van dertig marechaussée's
Eenige jonge deelnemers hadden getracht van
den burgemeester van Dixmuiden te verkrij
gen, dat de Begische vlag, die naast de Leeu
wenvlag van het stadhuis waaide, zou worden
ingehaald. De marechaussée's stelden zich op
om een gewelddadig weghalen van de vlag
tegen te gaan. Er werd daarop met alles wat
den betoogers onder handen kwam naar de
machechaussée's geworpen, die een charge
uitvoerden, waarbij twee van hen van de paar
den werden getrokken.
Tusschen beide opgewonden partijen dreig
de een geregeld gevecht te ontstaan; tenslotte
wisten de leiders van de bedevaart echter te
verkrijgen, dat geen verdere charges zouden
worden uitgevoerd. De menigte bleef echter
nog geruimen tijd joelen en fluiten.
„N. v. d. D."
POLEN
REGEERINGSCRISIS.
Pilsoedski contra de oppositie.
Het Poolsche kabinet% is Zaterdag onder
voorzitterschap van den premier Slawek bij
eengekomen en heeft besloten bij den staats
president zijn ontslag in te dienen.
Over het aftreden van het kabinet-Slawek is
het volgende communiqué gepubliceerd: De
minister-president Slawek heeft zijn ontslag
ingediend. Als reden voor zijn stap wordt op
gegeven, dat hij overwerkt is en dat het hem
niet mogelijk is tegelijkertijd de functies van
premier en leider van het regeeringsblok waar
te nemen.
President Moscicki heeft het ontslag van
het kabinet aanvaard en aan maarschalk Pil
soedski gevraagd een nieuwe regeering te vor
men. Deze heeft zich zijn definitief antwoord
tot heden voorbehouden.
Het aftreden van het kabinet-Slawek, dat nu
circa vijf maanden aan 't bewind is geweest,
wordt als een gevolg beschouwd van het te
Krakau gehouden congres van de oppositie
partijen. Wel is waar wordt in het officieele
communiqué gezegd, dat de premier Slawek
overwerkt is, doch uit het feit, dat Pilsoedski
is verzocht als formateur op te treden, wordt
de conclusie getrokken, dat de eigenlijke lei
der van het huidige régime thans zelf het be
wind als premier, in handen wil nemen.
Uit de gebeurtenissen der afgeloopen dagen
kon men reeds de conclusie trekken, dat de
oppositie niet van plan was zich langer onder
de dictatuur en de voortdurende verdaging
van den Landdag te schikken. De partijen
wenschen, dat de Landdag nu ten spoedigste j
bijeengeroepen wordt en keeren zich tegen de i
tot nu toe gevolgde tactiek den bijeengeroe
pen Landdag te verdagen of zijn zittingen te
beletten. De oppositie wil daarom op 14 Sep- i
tember a.s. in twintig groote steden massa-
betoogingen houden, volgens de plannen door
het congres te Krakau opgesteld.
Verwacht wordt, dat Pilsoedski, zooals ge- I
zegd, thans zelf aan het hoofd der regeering
zal komen te staan, geassisteerd door zijn
rechterhand Beek. Deze tegenzet van Pilsoed
ski bedoelt blijkbaar, indruk te maken op de
oppositie, die in plaats van te strijden tegen
een plaatsvervanger van den maarschalk, zich j
thans geplaatst zal zien tegenover Pilsoedski
zelf. Door dit optreden wordt geen directe ver
andering gebracht in de sedert maanden heer-
schende binnenlandsche politieke crisis, doch
wel zal deze thans in een beslissend stadium
gebracht worden.
RUSLAND
DE TOESTAND DER HAVENWERKERS
TE ARCHANGEL
Wat ooggetuigen verhalen.
Dezer dagen monsterde een Noorsch zee
man met eenige kameraden af van een te Ter-
neuzen liggende Noorsche houtboot, waarmede
reeds eenige reizen op Archangel waren ge
maakt.
Op zichzelf is dit niets, doch de zeelieden
wenschten geen reis meer op deze sovjetha
ven te willen doen, teneinde geen ooggetuige
meer van de ellende, die onder de havenwer
kers aldaar heerscht, behoeven te zijn. Vol
gens dezen Noorschen zeeman, wordt het werk
op de schepen door gevangenen, die in lom
pen gehuld zijn en steeds onder strenge poli
tiebewaking staan, verricht. Met een rusttijd
van lVj uur 's middags wordt van zes uur
's morgens tot zes uur des avonds gewerkt.
Het middagmaal bestaat uit 200 gram zwart
brood en een weinig warm water. Van de
scheepsbemanningen is het ten strengste ver
boden, levensmiddelen aan te nemen. Op weg
geworpen aardappelschillen wierpen de arme
drommels zich als hongerige wolven.
Bij het vertrek uit de haven van Archangel
van bedoeld stoomschip kwamen eenige poli-
tie-agenten aan boord om het schip te onder
zoeken en vast te stellen, dat geen Russische
onderdanen zich op het schip verstopt hadden.
Nadat gedurende een etmaal de ruimen door
gezicht waren en niets verdachts gevonden
werd, mocht het stoomschip de haven verlaten.
Niettemin kwam drie dagen na het vertrek
van Archangel een Poolsche uitgewekene te
voorschijn, die bij aankomst te Terneuzen ge
land werd.
UIT HET ROODE RIJK.
De levensmiddelennood in Rusland.
Uit de mededeelingen der Economitsches-
kaja Shisn weten we dat men ook in kringen
der Sovjet-autoriteiten er voorloopig nog niet
op rekent dat de levensmiddelennood in Rus
land spoedig tot het verleden zal behooren.
Ook voor het jaar 19301931 zal de rantsoe
neering van levensmiddelen alsmede van
grondstoffen voor de industrie en die con
sumptie-artikelen vervaardigen, nog van
kracht blijven. Misschien zou het mogelijk zijn
om het rantsoen levensmiddelen voor de groo- I
te industrie-centra en voor de arbeiders die
bij den bouw van nieuwe fabrieken werkzaam
zijn met 10 pet. te verhoogen. Tevens verwacht
men dat ook de grootere fabrieksteden meer i
grondstoffen zullen krijgen. In de maand Juli j
en de eerste weken van Augustus was de op-
brengst van de graaninzameling en der graan- i
leveranties absoluut onbevredigend. In de
Oekraine en de Kaukasus waar de voornaam-
ste graanschuren van Rusland liggen, werd
slechts 14.8 tot 21.2 pet. ingeleverd,
Voor straf gefotografeerd.
Reeds eenigen tijd geleden had de „Praw
da" zwarte lijsten aangelegd van al degenen
die in de fabrieken of in het transportbedrijf
als „parasieten" aan de kaak gesteld dienden
te worden. Nu wil het blad ook de portretten
van dergelijke wezens „aan den schandpaal
slaan". Dezer dagen althans, bevatte de
„Prawda" een fotografie met het volgende on
derschrift: „Koslow Heizer heeft zonder re
den vijf werkdagen verbrast"
De gelaatstrekken van Koslow worden op
deze manier aan de algemeene verachting
prijsgegeven. Koslow die op een wagonfabriek
in Moskow werkzaam was, stond op het werk
geregeld aan allerlei bespottingen blootgesteld
De ontvoerde vrouwelijke zendelingen.
Te Peking zijn tegenstrijdige berichten ont
vangen over het lot van de twee vrouwelijke
Britsche zendelingen, die reeds langer dan ze
ven weken in de provincie Foekien in Zuid-
China door communistische bandieten gevan
gen worden gehouden. Naar de militaire auto
riteiten der genoemde provincie verklaren,
hebben zij een uit 3000 dezer bandieten be
staande strijdmacht verslagen en gedesorgani
seerd. Derhalve hopen zij spoedig de invrij
heidstelling der gevangenen te kunnen be
werkstelligen. Daarentegen vreezen de buiten-
landsche autoriteiten, dat de bevrijding door
het uiteenvallen der benden in kleine groepen
zal worden bemoeilijkt. De Britsche consul te
Foetsjau bevindt zich nog altijd te Kienning
om met de bandieten te onderhandelen, die
van 20.000 dollar eischen.
ZUID-AMERIKA
MILITAIRE OPSTAND IN PERU.
Stad door de rebellen bezet.
De „Associated Press" heeft uit Lima, de
hoofdstad van Peru, berichten ontvangen, waar
uit blijkt, dat de regeering van president Le-
guia door een oproerige beweging, welke in de
havenstad Arequipa is uitgebroken, ernstig
bedreigd wordt.
Het garnizoen van Arequipa kwam onder
leiding van luitenant-kolonel Sanchez Cerro
in opstand, naar aanleiding van het bericht,
dat de regeering had besloten tot ontslag van
een aantal officieren en vermindering der sol
dij. De rebellen, die de leiders van het burger
lijke en militaire bestuur gevangen namen, be
vinden zich in het bezit der stad. Tot dusver is
de beweging zonder bloedvergieten verloopen.
Van den kant der regeering zijn reeds stap
pen gedaan, om den opstand te dempen. Oor
logsbodems en vliegtuigen zijn naar Arequipa
gezonden, welks haven tevens voor vreemde
koopvaardijschepen is gesloten. Het garnizoen
van Lima moet den staatspresident zijn loyali
teit hebben betuigd.
CHINA.
DE CHINEESCHE CHAOS.
Complot tegen Nanking.
De politie te Nanking heeft 'n grootscheeps
opgezette samenzwering tegen de regeering
van Nanking ontdekt. Het doel van de samen
zweerders was, de bureaux der regeering en
het hoofdbureau van politie in de lucht te la
ten vliegen. De politie kwam het complot ten
gevolge van geruchten op het spoor en liet
daarop een aantal huizen doorzoeken, met het
resultaat, dat een 20-tal personen, hoofdzake
lijk studenten, militairen en ambtenaren van den
telegraafdienst, gearresteerd werden. Later
werden nog meer personen aangehouden, die
verdacht worden de samenzwering op touw te
hebben gezet. Onder hen bevindt zich ook een
meisje, dat den spionnagedienst in de regee-
ringsbureaux leidde. De nasporingen hebben
verder geleid tot de ontdekking van een mu-
nitieopslagplaats en van een aantal plannen,
waarbij de stad Nanking in vier districten
wordt verdeeld, die men systematisch in de I
lucht wilde laten vliegen. J
STEUN AAN DE INLANDSCHE
TARWEBOUW.
Wittebrood met zeker percen
tage inlandsche tarwebloem.
Voorstel aan de Regee
ring.
Kaar het „Volk" verneemt heeft de
landbouwcrisis-commissie, de zgn. Commis-
sie-Lovink, aan de Regeering voorgesteld
bij de wet voor te schrijven, dat in het
wittebrood een zekere percentage bloem
van inlandsche tarwe moet worden gebak
ken.
Dit meent bedoelde Commissie te berei
ken door te bepalen, dat slechts tarwe
bloem mag worden afgeleverd, waarin een
bepaald percentage bloem van inlandsche
tarwe is gemengd.
Een zelfde maatregel geldt reeds eeni
gen tijd in Duitschland, en wordt voorbe
reid in tal van andere landen.
Gehoopt wordt, dat daardoor de vraag
naar inlandsche tarwe zal toenemen, wat
een gunstige uitwerking op den prijs zou
hebben.
DE WERKLOOSHEID.
Een ongunstig beeld.
In een mededeeling over de werkloozen-
steun, uitgekeerd door Maatschappelijk
Hulpbetoon te Rotterdam, lezen we:
In de maand Juli werd door Maatschap
pelijk Hulpbetoon uitgekeerd aan werkloo-
zensteun en onderstand een bedrag van
298.230.92 tegen 200.285.09 in Juli 1929.
In totaal werd over de eerste zeven
rpaanden uitgekeerd 2.481.506.97 (v. j.
2.340.998.28).
De laatste maanden geven een zeer on
gunstig verloop te zien van de werkloos
heid. De uitkeering van de maand Juli I
bijvoorbeeld was nog hooger dan die over
Januari. In Mei, Juni en Juli werd per
maand gemiddeld een ton meer uitgekeerd
dan in dezelfde maanden van het vorig
jaar.
Het beeld van de werkloosheid in Lei
den is zeker niet gunstiger.
Er staan, naar wij vernemen, 517 werk-
loozen ingeschreven tegen 209 in eenzelfde
tijdperk van het vorig jaar.
Herziening van het Bezoldigingsbesluit
voor het Overheidspersoneel.
Het hoofdbestuur van de Centrale van
Nederlandsch Overheidspersoneel heeft
besloten, in October een openbaar congres
te houden, waar o.m. inleidingen zullen
worden gehouden over de herziening van
het Rijksbezoldigingsbesluit en afschaf
fing van de pensioenpremieheffing voor het
Rijkspersoneel. i
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Ernstige incidenten in België bij gele
genheid van een demonstratie aan den Yser.
Regeeringscrisis in Polen.
Militaire opstand in Peru.
De Duitsche Oceaanvlieger von Gronau
is in Nieuw Schotland (Canada) geland
(Luchtvaart, 2de blad).
BINNENLAND.
Maatregel tot bescherming van tarwe-
bouw. (lste blad).
Een motorongeluk op den Naarder-
straatweg, waarbij drie gewonden (Gem.
Berichten, 3de blad).
OMGEVING.
Doodelijk ongeluk onder Waddinxveen
(lste blad).
DE ARMENZORG IN ONZE DAGEN.
Wij schreven Dinsdag j.l. in een driestar
„Armenzorg in onze dagen" o.m.:
„Maar zouden er niet onder die inrich
tingen en instellingen zijn, welke nog meer
konden doen, nog nuttiger arbeid konden
verrichten, indien zij zichzelf meer in de
publieke belangstelling plaatsten, en daar
door meer daadwerkelijke sympathie, meer
medewerking zouden verkrijgen. Soms be
schouwen Katholieke instellingen van ar
menzorg zich als min of meer buiten de ge
meenschap, gehéél buiten de publieke con
trole staande. En daardoor doen zij zichzelf
en dus het doel, dat ze beoogen, schade".
T.n de „Tijd" van Zaterdagavond schrijft
rector J. Th. v. Galen (de centraal-praeses
der St. Josephsgezellenver.) een artikel,
waarin hij betoogt, dat de belangstelling
der jongeren moet worden gewekt voor de
charitatieve vereenigingen. En dan consta
teert hij „dat de liefdadigheidsvereenigin-
gen niet immer begrijpen, dat gewijzigde
sociale verhoudingen andere vormen van
liefdadigheid behoeven".
En hij vervolgt:
„Moet men het een zegen achten, dat
„rijk en gemeente" voor een groot deel de
particuliere liefdadigheid die nu een
maal ondanks alles niet voldoende hielp
krachtig verving, (denk mar eens aan het
werkloosheidsvraagstuk), het is toch zeer
te betreuren, dat de katholieke charitatie
ve vereenigingen zich óf niet eerder met
„rijk en gemeente" hebben kunnen ver
staan over de wijze van hulp-verleenen óf
zoo dit onmogelijk bleek het terrein
harer werkzaamheden niet hebben verlegd.
Het is zeer te betreuren, zeg ik, want
daardoor is wel iets in „het maatschappe
lijk hulpbetoon" verdwenen, dat ten goede
komt aan gever en ontvanger n.l. het per
soonlijke, warm-menschelijke contact, dat
den goudglans der liefde werpt over de
gave.
En wij hebben 't contact verloren door
dat rijk en gemeente zoo concurreerend
in de hoeveelheid der gaven optraden, dat
de particuliere liefdadigheid van geringe
beteekenis werd; maar óók omdat de cha
ritatieve vereenigingen het object harer
werkdadigheid niet elders zochten. Hangt
men niet te veel aan de oude werkwijzen,
vastgelegd in „vergeelde statuten" en heeft
men niet gebrek aan initiatief te consta-
teeren, waar het gaat om andere werk
methodes en nieuwere objecten van ar
beid V'
De schrijver in de „Tijd" wijst hier op
hetzelfde euvel, waarop wij de aandacht
meenden te moeten vestigen.
ZIJN WIJ VOOR HET VL00TPLAN?
De katholieke „Volkskrant" vangt een
driestar aldus aan:
Moeten wij voor het vlootplan van
minister Deckers zijn!
Ja, als het om de woorden van ons
program 1929 te bezigen „noodzake
lijk is voor de handhaving der neutrali
teit en de verdediging der onafhanke
lijkheid".
Dit is een heel nuchtere, heel juiste aan
duiding van het standpunt, dat wij, Katho
lieken, ten opzichte van eenig voorstel, le
ger en vloot betreffende, aannemen.
Ook als dat voorstel komt van een Ka
tholieken Minister.
Verder betoogt het blad de noodzake
lijkheid van méér voorlichting door de R.
K. Staatspartij inzake het vlootplan van
minister Deckers. Van weLke noodzakelijk
heid ook wij overtuigd zijn.
