21ste Jaargang
ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1930
No. 6676
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen tfordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
Niet negatief, maar positief
,,De negatieve, in den grond hatelijke leuze
„weg met Rome" kan alleen maar verbitteren,
doch sticht niemand en zal het Protestantisme
in geen enkel opzicht versterken of verdiepen".
„Niet, die iets bestrijdt, doch hij, die vóór
iets strijdt, zal geestelijke overwinningen be
halen en zegen voor zichzelf en voor den naaste
verwerven".
Deze zinnen zijn door ons ontleend aan een
driestar in de A.R. „Rotterdammer" en A.R.
„Nieuwe Leidsche Courant" van j.l. Woensdag.
Zij maken ons niet bekend met een pro-
tenstantsche geesteshouding, welke wij nog
met kenden. Wij zijn er toch al lang van
overtuigd, dat in vele antirev. kringen een
christelijk gelooven heerscht, dat niet door
trokken en bedorven is door anti-papisme.
Wij willen hier alleen deze houding nóg 'ns
in het licht stellen. Zij steekt zoo sympathiek
af tegenover het domme en donkere geknoei en
gekronkel in andere kringen, die zich óók
Protestant noemen, maar die het Protestantis
me meer, of we zouden dikwijls haast zeggen:
bijna uitsluitend zoeken in de negatieve leuze:
„weg met Rome"!
Wij, Katholieken, wenschen ook altijd onze
beginselen uit te dragen, zóó, dat wij daarvóór
strijden, en slechts inzooverre anderen be
strijden, als door de omstandigheden ons met
noodzakelijkheid wordt opgedrongen. Wij
wenschen positief ons Geloof te belijden
en het negatieve, de .bestrijding van anderen,
aanvaarden wij slechts omdat en in zooverre
die bestrijding voor de positieve belijdenis
en propageering van onze beginselen nood
zakelijk moet worden geacht.
Wij, Katholieken, hoeden ons er voor, om
personen van andere beginselen, dan de onze,
noodeloos onaangenaam te zijn. Wij ontwijken,
waar noodig, den strijd met anderen niet, doch
willen den vrede!
Daarom begrijpen en verstaan wij de hier
boven geciteerde woorden uit de Antirev. pers.
En wij waardeeren ze.
BUITENLAND
DUITSCHLAND
De bom-aanslagen in
Sleeswijk-Holstein.
Voor het hof van gezworenen te Altona
begint Dinsdag'het proces tegen 23 perso
nen, die in verband met de talrijke bom
aanslagen in Sleeswijk-Holstein in hechte
nis zijn genomen. Niet minder dan veertig
vertegenwoordigers van Duitsche cn bui-
tenlandsche bladen hebben perskaarten
voor dit proces aangevraagd, er zijn boven
dien ongeveer honderd getuigen gedag
vaard. Veel plaats voor publiek zal er
dus in de niet zeer groote zaal niet over
blijven, vooral niet omdat vele officieele
personen de beraadslagingen zullen willen
bijwonen. De politie heeft in verband met
dit proces uitgebreide veiligheidsmaatrege
len getroffen. De landvolkpartij heeft in
samenwerking met de nationaal socialisten
voor Dinsdag groote openbare vergaderin
gen in heel Sleeswijk Holstein georgani
seerd.
baak, die er op de Hunter's Hill door de
dorpelingen is opgericht, ontstoken.
Clynes, de minister van binnenlandschc
zaken, heeft op het kasteel Glamis de ge
lukkige gebeurtenis afgewacht en heeft
binnen het uur de nieuwe vorstelijke spruit
gezien. Hij zond daarna het bericht naai
den Lord Mayor van Londen, die het histo
risch recht heeft de eerste te zijn, die, na
de koninklijke familie, van zulk een go-
beurtenis op de hoogte wordt gebracht en
naar de gouverneurs-generaal van de do
minions en van de kroonkolonies.
RUSLAND
Een rijke Amerikaan wil Stalin helpen.
De Anierikaanscbe milliardair Thomas
Campbell die reeds drie presidenten van
de Vereenigde Staten met zijn landbouw
kundige en economische adviezen ter zijde
stond, is dezer dagen naar Moscou ver
trokken. Bij zijn vertrek uit Parijs gaf hij
aan het bekende dagblad der Russische
vluchtelingen aldaar de volgende verkla
ring: „Het moeilijkste vraagstuk waarvoor
de Sovjet-Unie zich thans geplaatst ziet is
de organisatie van het Transportbedrijf.
Op het oogenblik is Rusland een mogend
heid die feitelijk maar een groote spoorlijn
van eenige beteekenis heeft een wel het
trajectBerlijnMoscouWlawdiwostock.
Reeds meer dan twee jaar moet ik aan
de Sovjetregeering economische en land
bouwkundige adviezen geven. Om het trans
portwezen te organiseeren moet men voor
het Russische landbouwbedrijf 10.000
vrachtauto's en een heel groot aantal trae
tors ter beschikking stellen.
Thans heb ik tot taak gekregen om de
Sovjet-regeering te helpen het transport-
vraagstuk op te lossen. Rusland bezit op
het oogenblik de grootste boerderijen ter
wereld, o.a. „de Gigant-boerderij", die een
getrouwe weergave is van mijn model-boer
derij in de Vereerfigde Staten. Ik zal in
Moscou Stalin bezoeken en hem niet mijne
adviezen ter zijde staan.
Wanneer mijn plan voor de ontwikkeling
van het Russische landbouwbedrijf nauw
keurig uitgevoerd wordt, dan zal Sovjet-
Rusland binnen afzien baren tijd de grootste
graan-leverancier van de geheele wereld
zijn.
Ik ben van plan om geheel Rusland te
bezoeken en ik zal de reis alleen per vlieg
machine afleggen. In Moscou zal ik de di
recteur van een der grootste Ainerikaan-
sche spoorwegmaatschappijen Dr. Ralph
Badd ontmoeten die op verzoek van de Sov
jet-autoriteiten de toestanden op den Sibe-
rischen spoorweg bestudeert om dan tot
een degelijke reorganisatie over te gaan.
Ik reis nu naar Moscou, vergezeld van
mijn vrouw en mijn beide dochters, die als
gasten der Sovjet-regeering enkele weken
aan het zeestrand, in de Kriin zullen door
brengen".
Thomas Campbell is een der koningen
van de graanbeurs in Chicago. Door zijn
groote speculaties tijdens den oorlog heeft
hij een onmetelijk fortuin verworven.
ENGELAND
De blijde gebeurtenis op het kasteel
Glamis.
Uit alle deelen van het rijk stroomen
de gelukwenschen op het kasteel Glamis
binnen. Te Londen heeft 'het carillon van
de Westminster de blijde gebeurtenis vroo-
lijk begroet en in het Westend wapperden j
de nationale vlaggen.
In Hyde Park stond het publiek gister
middag van de 'banken en stoelen op. en
de mannen ontblootten het hoofd toen de
een-en-veertig saluutschoten, die er ter
eere van het prinses-je werden afgevuurd,
over de stad daverden. Ook van den Lon-
denschen Tower werd een gelijk aantal
schoten gelost.
De vierjarige prinses Elizabeth heeft gis
teren de baby en haar moeder even mogen
zien. Gisteravond is te Glamis de vuur
PORTUGAL
BELANGRIJKE REDE VAN GENERAAL
DOMINGOS DE OLIVEIRA.
De nieuwe grondwet aangekondigd.
Voot een vergadering van civiele gou
verneurs en burgemeesters heeft het hoofd
der regeering, generaal Domingos de Oli-
veira, in tegenwoordigheid van andere le
den der Portugeesche regeering een be
langrijke rede gehouden, waarin hij den
terugkeer tot den grondwettelijken toestand
aankondigde. -
Een ontwerp, uitgewerkt door bekwame
juristen, ligt gereed en zal aan de ver
schillende autoriteiten ter beoordeeling
worden voorgelegd. De grondslagen waarop
de dictatuur gevestigd .wordt, zullen ook
de basis van dc nieuwe grondwet vormen.
Als voorbereiding is onder den naam van
Nationale Unie een vaderlandsclie organi
satie in het leven geroepen.
Generaal de Oliviera las vervolgens een
manifest voor, uitgevaardigd door de re
geering, waaruit duidelijk bleek, dat het
systeem van het wederiuvoeren van een
constitutie geen terugkeer tot de politieke
partijen beteekent.
Het invoeren van.de constitutie is
slechts bedoeld als een verdere ontwikke
ling, een legaliseering van de dictatuur.
Een Russisch regiment moet in de pro
vincie Heiloengtiang zijn binnengedron
gen en ondanks het protest van den gou
verneur belangrijke posten bezet hebben.
De ondergang van een prachtig Missie
gebied.
Bij de inname van de stad Tsjangtsja
door de Communisten (die ondertussclicn
door de regeeringtroepen heroverd is) werd
de Italiaanscho Franciscaan Julius Baima
gevangen genomen. Tsjangtsja is de zetel
van het Apostolisch Vicariaat, waarvan de
Bischop Mgr. Mondaini op het oogenblik
in Italië vertoeft. In het gebied waar de
Communisten nu zoo vreeselijk hebben
huisgehouden hadden de Katholieken ge
durende de laatste jaren heerlijke resulta
ten weten te bereiken. Maar nu is de
geesel van een burgeroorlog over dit prach
tige missiegebied neergekomen. Het uit
houdingsvermogen van dc missionarissen
die thans over duizenden kleinere dorpen
en steden verspreid zijti, is werkelijk be
wonderenswaardig. Domkerk werkt met
alle macht aan de verbreiding van het
Evengelie in China. Niemand kan zich
eenige voorstelling maken van het gebrek
en de zorgen waaronder die missionarissen
in China thans reeds jarenlang gebukt
gaan om de kleine Christengemeenten in
stand te houden en om zich niet te laten
ontmoedigen door den .gruwel van den
burgeroorlog, of plunderingen van bandie
ten en communisten. Alleen diegenen die
dag in dag uit de gebeurtenissein volgt
die zich daar afspelen, kan zich eenig be
grip vormen van den verschrikkelijkcn
toestand die daar heerscht. Telkens weer
opnieuw ontvangen wij hier berichten over
brandstichting en plundering van bloeien
de missieposten. Voor het missie-personeel
dat gevangen genomen wordt durft men
een fabelachtige hooge losprijs te vragen.
In Tschentscliouw, waar een Apostolisch
Vicaris zijn zetel heeft, eischen de officië
ren voortdurend dat deMKathedraal ter
hunner bescliiking wordBgesteld om daar
voordrachten cn conferenties te laten hou
den.
Ook de andere gebou wón der missiepos
ten moeten voor militaire doeleinden wor
den ingericht.
De bezittingen der Katholieke Missie in
Pïichi (Ilapeh) zijn in beslag genomen. De
priesters moeten zich voor de communis
ten schuil houden. Men zou met deze droe
ve klachten nog vele bladzijden kunnen
volschrijven. Uit alle deelen van dit on
metelijke land komen dergelijke jobstijdin
gen binnen.
„De Centrale China Post" die te Han-
kau verschijnt vat haar oordeel over den
toestand aldus samen: „Niemand kan
voorzien wanneer deze communistische
wervelstorm zal zijn uitgewoed. De burger
oorlog heeft de positie der Communisten
versterkt terwijl zij bovendien volop gele
genheid kregen om naar hartelust te ste
len. Op het oogenblik beeft heel China
voor hel woord „Communisme".
CHINA.
RUSLAND EN CHINA.
De Indopacific meldde uit Sjanghai, dat
Rusland de opening van de Chineesch-
Russische conferentie tracht te vertragen,
in de hoop, dat de binnenlandsche politie
ke moeilijkheden China tot toegeven zul
len nopen.
LITAUEN.
WOLDEMARAS WORDT SCHERPER
BEWAAKT.
Na den aanslag op Rusteika.
Volgens de „Menieier Dampfboot" is
Woldemaras in verband met den aanslag
op Rusteika in zijn verbanningsoord onder
scherper bewaking gesteld. Dc vrouw van
Woldemaras, een Frangaise, zal uit Li-
tauen worden uitgewezen, daar zij niet wet
tig met' hem getrouwd is.
Uit het voorloopig onderzoek is geble
ken. dat de twee studenten, die den aan
slag gepleegd hebben, tot een geheime or
ganisatie van aanhangers van Woldemaras
behoorden, het Doodsbataljon, dat politie
ke wraakoefeningen beoogt te nemen.
De toestand van Rusteika is ietwat be
ter.
Kowno is gisternacht door militaire pa
trouilles doorkruist en de regeeringsgebou-
weu en de woningen van de leden der re
geering worden streng bewaakt.
Bij den aanslag is van den directeur van
de geheime politie zijn tasch, waarin zich
zeer belangrijke documenten en een be
drag aan geld bevonden, ontvreemd. Het
is nog niet bekend, welke documenten er
in waren.
Uit Berlijn wordt, gemeld, dat de twee
personeu, die enkele dagen geleden te Kow
no een aanslag op Rusteika hebben ge
pleegd en gevat konden worden, na de
verbanning van Woldemaras hun diensten
aan de politie hebben aangeboden en haar
hebben beloofd de autoriteiten op de hoog
te te houden van het doen en laten der.
aanhangers van den gewezen dictator. Ove
rigens zou de aanslag op Rusteika sinds
geruimen tijd zijn voorbereid. Mevrouw
Woldemaras zou bij het treffen der voor
bereiding een rol hebben gespeeld. Ze is
een ijverig kaartlegster en zou uit de
kaarten hebben gelezen, dat haar man we
der aan.het bewind zou komen, dat ech
ter de weg naar de macht over twaalf lij
ken zou gaau.
FINLAND
DE LAPPOBEWEGING IN FINLAND.
Thans ook tegen de soc.-democraten.
De communisten-vervolging in Finland
wordt door de Lappo's en hun aanhang nog
steeds voortgezet.
Er gaat goen dag voorbij'iof er komen
berichten binnen, dat communistische afge
vaardigden in gemeenteraden of andere
openbare lichamen uit hun functie zijn ge
zet.
Thans beginnen de Lappos ook tegen
de sociaal-democraten op te treden. In Jen
gemeenteraad van Ikalis eischen zij, dat
de sociaal-democratische gemeenteraads
leden als zoodanig zouden aftreden.
Op de vraag van den voorzitter op welke
wet hun eisch berustte, antwoorude hun
woordvoerder, dat wet wet was, maar dat
aan het veralngen der Lappo's onvoorwaar
delijk moet worden voldaan.
Twee sociaal-democratische gemeente-
raausieden verklaarden toen, dat zij zou
den aftreden, terwijl de overige sociaal
democratische afgevaardigden zich slechts
voorloopig wilden terugtrekken.
ONGEREGELDHEDEN TE KARATSJI.
Verscheiden betoogers gewond.
Er hebben zich te Karatsji wanordelijk
heden voorgedaan voor een drankwinkel,
waarbij de betoogers met stceneu en vuil
wierpen. Do politie greep in cn wist, door
gebruik te manen van de lathi s de me
nigte uiteen te drijven. Verscheidene per
sonen werden hierbij gewond.
De politie te Poona heeft huiszoekingen
verricht in de bureaux van verscheiden
onwettige organisaties en in dc woningen
van leden daarvan. Een aantal personen
werd gearresteerd, o.w. ook de voorzitter
van don gemeenteraad.
Door het intreden van den moesson is
een einde gekomen aan de actie van clan
destien zout mak in. De nationalisten heb
ben thans een anderen vorm van burger
lijke ongehoorzaamheid 'gevonden. Zij
overtreden n.l. de boschwet door hout Ie
hakken in de openbare bosschen, zon Ier
afdracht van de daarvoor verschuldigde be
dragen aan de Britsche belasting-autori
teiten.
Men schab liet aantal Indische nationa
listen, dat sedert het begin der burger
lijke oiigehoorzaamheidscainpagne is gear
resteerd en zich thans in hechtenis of in
gevangenschap bevindt op 30.000.
Uit Bombay wordt gemeld, dat de actie
der burgerlijke ongehoorzaamheid ecu
steeds grooteren omvang aanneemt. Vooral
op het economische leven heeft de actie
een furiesten invloed. Bijna het geheele za
kenleven ligt stil en de iiïkomsten der ver
schillende provincies zijn belangrijk minder
geworden. De laats-te balans van de Great
Indian Peninsular Railway toont een ver
mindering van de inkomsten met 3 mil-
lioen roepijen, en dc maalschapij heeft zich
dan ook genoodzaakt gezien, zes personen
treinen uit dc dienstregeling te laten val
len. Terzelfdertijd blijkt, dat de staatsin
komsten met 16 millioen roepijen zijn ge
daald.
STADSNIEUWS
DE OUDSTE INWONER
VAN LEIDEN
DE HEER J. PRINSENBERG
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een nieuwe grondwet in Portugal aan
gekondigd.
De Lappo-beweging richt zich thans ook
tegen de socialisten in Finland.
Bij een vliegongeluk in Tsjecho-Slowakije
zijn twaalf personen om het leven geko
men. (Luchtvaart, 3de blad).
BINNENLAND.
De oud-gepensionneerden bij de spoor
wegen worden gelijk gesteld met die bij
het Rijk (3de blad).
De pers over het plan van het Stad
huis (1de blad).
Inbraak in de pastorie te Leimuiden.
(4de blad).
Foto Slegtenhorst
De heer J. Prinsenberg is Leiden's oudste
inwoner, die Maandag a.s. den leeftijd van 98
jaren hoopt te bereiken.
Op deze mededeelingen hebben wij natuur
lijk aangebeld aan het woonhuis Langebrug 77,
waar deze oudgediende sinds 6 jaren inwoont
bij zijn dochter en schoonzoon, den heer
J. Smit.
Wij zijn toen eens wat met hem gaan praten
en hebben hem laten vertellen herinneringen
uit vroegere jaren. En hij bleek waarlijk ook
in letterlijken zin een oudgediende te zijn,
daar hij eerst in Gouda, waar hij op 25 Augus
tus 1832 geboren werd, en later in Leiden het
ambt vervulde van sergeant-hoornblazer.
Nog onder Willem III, voegde hij er
trotsch aan toe.
Van zijn stiel was de heer Prinsenberg eigen
lijk kleermaker en toen hij 53 jaren oud dc
hoorn aan de wilgen moest hangen, vatte hij
zijn oude beroep weer op. Hij kreeg werk bij
een firma in Amsterdam, maar Leiden bleef
hem toch trekken en op 62-jarigen leeftijd
kwam hij terug naar deze stad, waar hij niet
temin voor zijn firm'a uit Amsterdam bleef
v. erken.
En zijn arbeid bleef hij trouw tot zijn 80ste
jaar.
Toen eerst achtte hij de tijd voor welver
diende rust gekomen.
Thuis bij zijn kinderen geniet hij nu van een
onbezorgden levensavond in gezondheid en
vrede.
Nog twee jaartjes voorloopig, zeiden wij
hem, die kunnen er nog gemakkelijk bij.
Als je het 98 jaar hebt uitgehouden, zijn
twee jaar de moeite niet meer waard.
Dat vond hij ook.
Zoodat we dus besloten hebben over twee
jaren den honderdsten geboortedag van Lei
den's oudsten inwoner op luisterrijke wijze te
vieren-
Pietje Bell komt naar Leiden!
Het bestuur van de 3 Oetober-Vereeni-
ging ontvangt reeds thans vele brieven van
hen, die van plan zijn tijdens de aanstaando
3 Octoberfeesten naar Leiden te komen en
een der eersten, die zich met deze heuge
lijke tijding tot liet bestuur wendde was..».
Piel je Bell.
Wie en wat Pietje Bell is zullen allo
jongens en meisjes te Leiden en van do
omgeving u zeker kunnen vertellen alsook
welke leuke kwajongensstreken hij alzoo
heeft uitgehaald.
Velep hebben van Pietje Bell gehoord,
maar gezien hebben ze hem waarschijnlijk
nooit. Hij vond de 3 Octoberfeesten nu een
prachtige gelegenheid eens kennis niet de
Leidsche jeugd te komen maken en om van
z'n dolle streken niet alleen zelf een be
schrijving tc komen geven, maar ook te
zamen niet zijn kameraadjes eens te laten
zien welke grappen hij wel uit kau halen.
Daar Pietje Bell echter bang was, dat er
op den 3on October zelf zooveel duizenden
vreemdelingen in de stad zijn, dat zijn aan
wezigheid hier onopgemerkt zou blijven,
heeft hij het bestuur, gevraagd of hij ook
een paar dagen eerder mag komen. Hem
is toen direct geantwoord, dat zijn bezoek
op Woensdag 1 October a.s. zeer aange
naam zal zijn. De. groote zaal van de Stads
gehoorzaal is reeds voor hem afgehuurd
on om zooveel mogelijk jongens en meisjes
in de gelegenheid to stellen hem te zien
cn tc hooron, zal hij dien dag met zijn ka
meraden twee voorstellingen geven narae-
iijk 's middags en 's avonds.
Het Uitvoerend Comité der R.-K. Sport-
week verzoekt de leden der sportvereeni-
gingen a.s. Zondag tusschen 1 en 2 uur de
j verkochte loten te komen afrekenen i. d.
I Burcht. Nadien zal er Zondag geen gele-
I genheid moer zijn in den Burcht voor afre-
kenen.
