21ste Jaargang
DONDERDAG 21 AUGUSTUS 1930
No. 6674
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
3)e £cicbelre
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooroitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 I
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
V Bezuiniging en loonen
Er zijn menschen, die zoo heel gemakke
lijk de huidige oeconomische crisis kunnen
oplossen. Zóó gemakkelijk, dat men betreu
ren moet, dat zij niet een wereldmacht
hebben, dubbel zoo groot als die van Mus
solini in Italië dan zou 't er gauw heel
wat beter op de wereld uitzien!
Zoo beweren deze wereld-hervormers
met de grootst mogelijke beslistheid, dat
eenvoudig met een flinke loonsverlaging
over héél de linie de oeconomische toestand
gered zou zijn....
Wij hebben over deze brute bewering
al 'ns meer onze meening gezegd. Dege
nen, die meenen, dat ongestraft de loonen
maar aldoor kunnen worden verhoogd,
denken met niet te rechtvaardigen lucht
hartigheid over een belangrijk oeconomisch
vraagstuk. Maar zij, die in loons verla
ging op héél het terrein van den arbeid
hefc noodzakelijke, eenige en afdoen
de middel zien om den oeconomischen
toestand te verbeteren, ook deze maken
zich met hun absolute uitspraak evenzeer
schuldig aan luchthartigheid.
Een vooraanstaand handels- en industrie-
orgaan als het „Berlin. Tageblatt" wees
er dezer dagen op de „Gelderlander" ci
teert dit blad dat de methode van loons
verlaging niet „het" middel* diende te zijn
om verbetering in den crisistoestand te
brengen. Veeleer diende aandacht ge
schonken aan kostenbesparing
bij de andere elementender
productie. V erminderiug van koop
kracht over een breede linie van gebrui
kers kan geen gezond middel zijn om aan
de crisis het hoofd te bieden. Het is een
middel, dat veel leed in een zeer groot
aantal gezinnen brengt. Bovendien, de tij
den zijn van dien aard, dat voor en na tal
van behoeften zijn gegroeid, welke niet
zonder nieuwe ernstige economische schok
ken om van sociale nog niet eens te
spreken, kunnen worden onderdrukt.
't Is, inderdaad, dikwijls zoo waar, dat
op kostenbesparing bij machines minder
wordt gelet dan op kostenbesparing bij de
levende krachten. En als er in een bedrijf
of onderneming bezuinigd moet worden,
dan moet toch eerst de laatste oent zijn
afgeknepen op de uitgaven voor het doode
materiaal, voordat men raakt aan de be
zoldiging van de menschen, die daarin
werken, voordat men de arbeidsloonen om
laag drukt of op een laag niveau houdt.
Dat ieder, die te oordeelen en te
beslissen heeft over loonen, rekening hou-
de met wat wij in deze laatste alinea op
merken en waarvan de juistheid toch wel
door geen enkelen oeconomist
zal worden ontkend!
Door geen enkele oecono
mist, ook zelfs al beschouwt hij den
arbeid als koopwaar, zonder meer. Maar
hoeveel te sterker moet dan onze stelling
worden beaamd door hen, die als Christen,
als Katholiek hoogachten en eerbiedigen
den drager en schenker van den arbeid,
den m e n s c h. Zij zeker zullen in de p r a c-
t ij k daarmede rekening moeten houden.
DUITSCHLAND
DE BEIERSCHE REGEERING
AFGETREDEN.
Noodverordening verworpen.
In den Beierschen Landdag had gisteren
de beslissende stemming plaats over het
sociaal-democratisch voorstel tot opheffing
van de door het ministerie uitgevaardigde
noodverordening betreffende de slachtbe-
lasting. Er stemden 62 afgevaardigden
voor het voorstel en 58 tegen, zoodat het
sociaal-democratisch ontwerp, waardoor de
slachtbelasting niet kan worden geheven,
is aangenomen en de noodverordening der
regeering krachteloos is gemaakt- De mi
nister van Financiën, dr. Schmel-zle, heeft
na afloop van de stemming onmiddellijk
zijn ontslag ingediend bij den premier, dr.
Held. Aan het einde van de zitting van den
Landdag heeft daarop de premier Held
den Landdagpresident schriftelijk in ken
nis gesteld van de demissie van het ge-
heele ministerie.
Nu het kabinet-Held is afgetreden, heeft
de voorzitter van den Landdag zich in
verband met de samenstelling van een
nieuw ministerie, tot de sterkste opposi
tie-partij, de socialistische» landdagfractie
gewend. Binnen tien dagen zal laatstge
noemde mededeelingen doen over het re
sultaat harer besprekingen.
ENGELAND
De werkloosheid in Engeland.
Het aantal werkloozen bedroeg 11 Aug.
in Engeland 2.050.737, (dat is wederom
39.270 meer dan op 28 Juli en 882.669 meer
dan in dezelfde periode van het vorig
jaar).
HONGARIJE.
DE SINT EMERICUS-FEESTEN.
De processie naar het Stephanus-
gedenkteeken.
Gisteren is de groote processie tot vie
ring van het Hongaarsche nationale St.
Stephanus-feest te Boedapest uitgetrokken.
De kardinalen en bisschoppen gingen te
voet of in een auto in den stoet, welke
zich naar het gedenkteeken van den groo-
ten koning van Hongarije bewoog, mede.
Het was verrukkelijk weer en de deel
neming aan de processie was zoo groot,
dat de kop van'den stoet eerst om één uur
bij het gedenkteeken aankwam en niet
om half elf, zooals het program vermeldde.
Na- de processie bood de minister van
eeredienst, graaf Kuno Klebelsberg, in den
Cercle catholique den Pauselijken legaat
kardinaal Sinoero een dejeuner aan, waar
aan zes kardinalen en vele bisschoppen,
onder wie mgr. Diepen, aanzaten.
De minister hield in het Italiaasch een
begroetingsrede, welke door kardinaal
Sincero met een „hoog" op den Paus en de
Hongaarsche regeering beantwoord werd.
Om half twee werd in de koepelzaal
va-n het parlement een gedenktafel onthuld,
waarop in marmer enkele zinnen uit de
vermaningen van den H. Stephanus aan
zijn zoon, den H. Emericus, gebeiteld
staan.
Graaf Apponyi hield bij deze onthulling
de feestrede.
MGR. LORENZO SCHIOPPA, apostolisch internuntius te Den
Haag, herdenkt morgen den dag, waarop hem vóór tien
jaar de Bisschopswijding is toegediend. Mgr. Schioppa is
vanaf 25 Mei 1925 in ons land de pauselijke internuntius
en geniet in alle kringen een hoog aanzien
FRANKRIJK
Hoe Tardieu werkt.
De tegenwoordige minister-president An-
dré Tardieu is niet de man die tot mor
gen zal uitstellen wat hij nog heden doen
kan. Dat heeft hij heel zijn leven reeds ge
daan. Jarenlang, zoo schreef Raymond Re-
culy, zat ik naast het redaotiebureau van
Tardieu, slechts gescheiden door een dun
ne wand. Nu en dan kon men zijn sonore
stem hooren, wannee r hij zich met z'n col
lega's onderhield, totdat hij plotseling be
gon té lachen. Tardieu is een echte optimist
met een heel opgeruimd karakter: hij be
schouwt zijn werk niet als een last, inte
gendeel, het verheft zijn geest en vervult
hem telkens weer opnieuw met frisscke
levenskracht.
Met een lachend gezicht onderneemt en
volbrengt hij het moeilijkste werk, al duurt
het ook nog zoo lang. Hij steekt een siga
ret aan en met zijn dik rond potlood
schrijft hij razend vlug het eene na het
andere blad vol, zonder daarin eenige wij
ziging, doorhaling of verbetering aan te
brengen.
Zoo zijn de schitterende artikels ont
staan, waaraan hij een groote vermaard
heid te danken heeft.
Wanneer hij dicteert dan treedt zijn
groote begaafdheid nog duidelijker aan
het licht: hij verricht zijn werk in een
tempo als van een galoppeerend paard.
Zelfs zijn collega's die geen moeite met
hun werk hebben, staan toch verbaasd
over de geweldige vlugheid, waarmede deze
altijd frissche geest zijn dagtaak verricht.
Een spoorweg door de Sahara.
De Fransche regeering heeft opdracht
gegeven om het plan voor den aanleg van
een spoorweg door de Sahara zoo spoe
dig mogelijk uit te werken. Het comité,
dat hiermede belast is, heeft te kennen
gegeven, dat het eerst aangelegd moet
worden de westelijke lijn, die vanaf de ha
venstad Nemours, ten westen van Oran
(Algiers) langs de grens va-n Marokko
loopt, waarbij reeds gebruik gemaakt kan
worden van een bestaande lijn die tot Bu
Arfa is doorgetrokken. Van daaruit zal de
spoorweg waarschijnlijk van het Noorden
naar het Zuiden loopen tot Burem aan den
Niger, waar de lijn zal splitsen: de eene
spoorweg gaat in Zuid-Westelijke richting
tot Segu aan den Niger, de andere lijn in
Zuid-Oostelijke richting naar Niamey, van
waaruit later dan een Trans-Afrikaansche
spoorweg zal worden aangelegd. De nieu
we spoorweg zal 3450 K.M. lang zijn waar
van 1912 K.M. midden door de Sahara zul
len loopen. Daar er echter over een afstand
van 750 K.M. absoluut geen water te vin
den is, maken de deskundigen, die de Sa
hara kennen, nog al groote hezwaren tegen
dit plan. Men betwijfelt ook de mogelijk
heid om op enkel spoor dag en nacht te
kunnen rijden en in 24 uur tijd 1400 K.M.
af te leggen. Men zou dus een gemiddelde
snelheid van 58 K.M. per uur moeten ont
wikkelen, terwijl de Amerikaansche en Ca-
nadeesche spoorwegen gemiddeld slechts
30 K.M. per uur afleggen. Daar komt nog
bij dat de wagons in de zomermaanden
overdag verfrischt zouden moeten worden,
terwijl des nachts voor verwarming ge
zorgd zou moeten worden. De kosten voor
den aanleg zouden ruim 2500 millioen be
dragen gedurende 8 jaar, waarbij dus nog
een rente van 500 millioen moet gerekend
worden. Bovendien zou er nog ongeveer
1500 millioen noodig zijn voor aanschaffing
en onderhoud van materiaal. De deskundi
gen zijn van meening, dat onder dergelijke
omstandigheden deze lijn niet rendabel zou
zijn. Bij het eerste ontwerp waren ook
strategische motieven van belang geweest,
terwijl men nu meer de economische voor-
deelen op den voorgrond schuift.
ROEMENIE
KONING CAROL EN PRINSES HELENA
Koningin Maria plotseling naar Boekarest
teruggekeerd.
De „Tagepost" meldt uit Veldes:
Geheel onverwacht is gisteravond 9 uur
de Roemeensche koningin-moeder uit Vel
des, waar zij voornemens was een maand te
vertoeven, naar Boekarest vertrokken.
Naar in Roemensche hofkringen ver-
Dit nummer bestaat uit twee bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Beiersche regeering afgetreden.
Nog geen overeenstemming tusschen
koning Carol en zijn vroegere echtgenoote.
Het scheepvaartverkeer door de Velser-
brug hersteld. (Gem. Berichten, 2de blad).
BINNENLAND.
Arrestaties in verband met den inbraak
in den goudsmidswinkel aan het Rokin te
Amsterdam. (Gem. Berichten, 2de blad).
Nieuwe gevallen van Kinderverlamming.
(Gemengde Berichten, 2de blad).
Te Amsterdam op de Stadhouderskade
zijn vanmorgen twee auto's in brand ge
raakt. (Laatste Berichten, le blad).
OMGEVING.
Vele inbraken te Rijnsburg en te Voor
schoten. (2de en 1ste blad).
luidt, wordt deze plotselinge terugkeer in
verband gebracht met het verscherpte
conflict tusschen koning Carol en de regee
ring ©enerzijds en prinses Helena ander
zijds.
Carol zou de regeering hebben medege
deeld, dat hij zich zoo spoedig mogelijk wil
laten kronen, zonder rekening te houden
met het feit, of een verzoening met prin
ses Helena al of niet tot stand zal komen.
Terwijl de prinses de scheiding wenscht
te handhaven, zou Manioe daartegen zijn
opgekomen en andermaal gedreigd hebben,
dit de heele regeering zou aftreden, als
de koning bij zijn besluit znu blijven, en de
kroning zonder koningin Helena zou ge
schieden.
Thans zouden het hof en de regeering
de koningin-moeder hebben verzocht ter
stond naar Boekarest te komen om een
verzoening tot stand te brengen. Indien
deze poging mislukt, zou de kroning van
den koning voor onbepaalden tijd worden
uitgesteld.
RUSLAND
DE GODSDIENSTVERVOLGINGEN
DUREN NOG STEEDS VOORT.
Naar de K. W. P. uit Riga verneemt, is
met heel veel moeite een kleine groep
menschen, behoorende tot de doopsgezinde
gemeente eindelijk er in geslaagd om van
do sovjet-autoriteiten toestemming te ver
krijgen om Rusland te mogen verlaten.
Volgens mededeelingen van deze vluch
telingen duurt de godsdienstvervolging in
sovjet-Rusland nog steeds onveiminderd
heftig voort. De protestbewegingen, die
over de geheele beschaafde wereld waren
ingezet teger. de godsdienstvervolging in
Rusland, hebben alleen tot gevolg gehad
da. do strijdmethode gewijzigd is. De sov
jets lachen met dezen „kruistocht" van
protesten: zij hebben alleen hun tactiek
veranderd, zoodat Europa er weinig meer
van te hooren krijgt.
De kerken en godshuizen die reeds wa
ren ingericht voor clubgebouwen, verga-
dei zalen en depots voor de graanlevering
DE VELSERBRUG over het
Noordzeekanaal bij Velse*
is door het Grieksche s.s
„Amazob" aangevaren er
ontzet. Een foto van de
brug na de aanvaring
Links- het gedeelte dat niet
gesloten kan worden. In
middels is de brug in zoo
verre hersteld, dat het
scheepvaartverkeer weer
plaats kan hebben
IIIHIII
DE OVERDRACHT van den
.Molen van Ruysdael" te
Wijk bij Duurstede aan de
vereeniging „De Holland-
sche Molen" heeft plaatc
gehad. De heeren Henri Po
,'ak en Mr. van Tienhove
^tten de wieken van dr
molen in beweging
