21ste Jaargang
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1930
No. 6673
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
S)e £cki6clve0ou^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Armenzorg in onze dagen
„Op de Sociale Week te Rolduc heeft Mr.
Kropman o.a. meegedeeld, dat van de
2-2. 800.000 gulden, welke Amsterdam per
jaar verleent aan hulp voor de behoeftigen
de verschillende kerkelijke gezindten, er
slechts ƒ3.800.00 opbrengen. Verreweg
het grootste gedeelte betaalt de gemeente.
De juiste theorie, dat de overheid hier
slechts aanvullend optreedt, is dus in de
practijk precies het omgekeerde geworden.
De overheid beoefent de liefdadigheid,
en de Kerk treedt nog slechts aanvullend
op.
Het behoeft geen betoog, dat dit een
geheel verkeerde toestand is, welke op de
eerste plaats te wijten is aan het socia
listisch streven, om alles door de overheid
te doen regelen, maar welke toch ook
door de schuld van zeer vele katholieken
is ontstaan.
De liefdadigheid moet weer terugge
bracht worden van het gemeentehuis naar
de Kerk.
Voor ons Katholieken ligt hier een
groot en zwaar werk van Iëeken-aposto-
laat te wachten; een apostolaat, dat wij
eerst hebben uit te oefenen op ons zelf
en dan op anderen."
Het bovenstaande lezen we in de „Gel
derlander".
En met de beschouwing, welke het Nij-
meesche orgaan aan de Amsterdamsche
cijfers vastknoopt, zijn wij het eens: Dè
liefdadigheid moet weer teruggebracht
worden van het gemeentehuis naar de
Kerk. Wij zijn het hiermede eens, doch
men mag zich niet ontveinzen de groote
practische moeilijkheden.
Over deze moeilijkheden willen wij 'n en
kel woord zeggen. Maar eerst nog even de
opmerking, dat die Amsterdamsche cijfers
wel niet gehéél juist zullen zijn; de door
de kerkelijke gezindten voor liefdadige
doeleinden opgebrachte som zal wel feite
lijk een grooter bedrag aanwijzen. Het wil
ons toch voorkomen, dat een gemeentebe
stuur niet zal achterhalen het totale
bedrag der stoffel ij ke hulp <3e on
schatbare persoonlijke hulp is hier,
natuurlijk, buiten beschouwing door de
kerkelijke gezindten aan behoeftigen ver
strekt veel daarvan is op geen enkele
begrooting of rekening te vinden.
Maar, hoe 't ook zij, feit is, dat aan het
gemeentehuis veel meer wordt ver
strekt, dan bij de armbesturen enz. van
alle kerkelijke gezindten tezamen. Dat is
zoo in Amsterdam. Dat is ook zoo in Lei
den.
En dat het zoo eigenlijk niet móest
zijn daarover zal wel onder ons geen
verschil van meening bestaan.
Maar daarin verandering te brengen, is
niet zoo héél gemakkelijk; integendeel. De
maatschappelijke toestanden, de nooden
van zoo velen in de maatschappij zijn
zoo groot, dat de kerkelijke armenzorg
die geen dwingende macht heeft, om be
lasting te heffen! vaa-k ver en ver on
toereikend is, om deze te lenigen.
Het ideaal: kerkelijk (en verder parti
culiere) armenzorg regel, overheidsarmen-
zorg aanvulling, dat ideaal moet in on
zen tijd, helaas, 'n heel eind van zijn ver
wezenlijking blijven; 't kan o.i. niet anders.
Doch dat wil volstrekt niet zeggen,
dat d&arop niet gericht moet zijn en blijven
ons ernstig streven; dat niet in die
richting zou moeten worden gewerkt en
Wij, Katholieken, bezitten onze heerlijke
charitatieve inrichtingen en instellingen,
waar zoo velen geven het beste, wat zij
bezitten hun persoon om behoefti
gen van alle soort te ondersteunen, op te
heffen.
Wij onderhouden die inrichtingen en in
stellingen met ons geld.
Maar zouden er niet onder die inrich
tingen en instellingen zijn, welke nog meer
konden doen, nog nuttiger arbeid konden
verrichten, indien zij zichzelf meer in de
publieke belangstelling plaatsten, en daar
door meer daadwerkelijke sympathie, meer
medewerking zouden verkrijgen. Soms be
schouwen Katholieke instellingen van ar
menzorg zich als min of meer buiten de ge
meenschap, gehéél buiten de publieke con
trole staande. En daardoor doen zij zichzelf
en dus het doel, dat ze beoogen,
schade.
Wij maken deze laatste opmerkingen,
daartoe aanleiding vindend in de feiten,
die wij kennen.
VAN HET VATIC A AN
DE GEZONDHEID VAN DEN PAUS.
Telkens duiken geruchten op omtrent
een ongunstigen gezondheidstoestand van
Z. H. den Paus. Zoo meldde gisterochtend
weer het „Volk" dat de Paus op sterven
zou liggen. Naar echter officieel uit Rome
wordt medegedeeld, verkeert de Paus in
den besten gezondheidstoestand.
De H. Vader verleent dagelijks talrijke
audiënties en treft zelfs voorbereidingen
om algemeene audiënties te houden.
HONGARIJE.
ST. EMERICUS-FEESTEN.
Hulde aan Mgr. Diepen.
Te Boedapest worden thans grootsche
feestelijkheden gevierd ter eere van den
H. Emericus, een der vroegere koningen
van Hongarije.
De eigenlijke internationale festivitei
ten begonnen Maandagavond met een
begroetingsreunie in de feesthal, een reus
achtige hal aan den rand van Pest, die
plaats bood aan 30.000 personen.
De zaal was grootend eels gevuld, toen
om half negen de kardinaal legaat met kar
dinaal Séredi, luide toegejuicht, binnen
traden. Op het podium bevond zich reeds
een breede schare vaai bisschoppen uit alle
deelen der wereld, w.o. ook de bisschop
van den Bosch, mgr. Diepen.
Na het welkomstwoord van kardinaal
Séredi in het Latijn en in het Hongaarsoh,
sprak allereerst kardinaal Sincero de me
nigte in het Fransch toe. Hij legde den
nadruk op het doel van het congres: den
wereldvrede te bevorderen, door de be
ginselen van Christus toe te passen, die
gehuldigd worden door de Kerk, die alle
volken en rassen wil omvatten in Gods
liefde en vrede.
Daarna gaf Zijne Eminentie plechtig den
pauselijken zegen.
Nadat vervolgens de burgemeester van
Boedapest de aanwezigen verwelkomd
had, brachten de vertegenwoordigers der
verschillende landen de groeten over van
hun volk. Achtereenvolgens spraken
de vertegenwoordigers van Oostenrijk,
Duitschland, Engeland, Nederland, België,
Amerika en Tsjeoho Slowakije, voor het
meerendeel kerkelijke hoogwaardigheids-
bekleeders; ook de Vaticaansche Staat
was vertegenwoordigd, evenals Duitsch
land door een leek.
Alle sprekers werden hartelijk toege
juicht, vooral kardinaal Bourne en kardi
naal Piffl, het meest van al echter mgr.
Diepen.
Toen deze op het spreekgestoelte toe
trad, rees kardinaal Sincero van zijn ze
tel, om den grijzen kerkvoogd van 's-Her-
togenbosch tegemoet te ijlen en te om
armen, waarop de Hongaren den Neder-
landschen bisschop staande een ovatie
brachten.
Gelijk in de overige redevoeringen, klonk
ook in het woord van mgr. Diepen een
vurig enthousiasme over Katholieke soli
dariteit, volgens het devies van Z. H. Pius
XI „Pax Christi in regno Christi".
Bij half elf was de begroetingsplechtig
heid ten einde.
Gisteren was het een Eucharistische dag.
Een stralende zonneschijn hulde de stad
in een feestelijk licht, toen de kardinaal
legaat Sincero in de open lucht, op de
GeneraLwiese te Boeda een plechtige H.
Mis opdroeg.
Het was een ontroerende plechtigheid,
waarbij tienduizenden menschen aanwezig
waren. Ook mgr. Diepen was onder de
talrijke bisschoppen, die de H. Mis bij
woonden. Niettegenstaande de geweldige
drukte heerschte er een voorbeeldige orde.
Om half twaalf werd in de feestzaal,
welke zoo goed als geheel gevuld was, een
internationaal Eucharistische hulde ge
bracht. Behalve de Pauselijke legaat wa
ren zes kardinalen en zeer vele bisschop
pen tegenwoordig.
EEN FELLE BRAND heeft te Wormerveer de molen ,,'t Vool" totaal
woest. Wat er overbleef
Graaf Albert Apponyi presideerde. Er
waren 14 sprekers, o.w. alle kardinalen en
de bisschoppen mgr. Diepen en mgr. Heij-
len, die de H. Eucharistie van verschillend
standpunt bespraken.
Mgr. Diepen gaf een Latijnsche verhan
deling over de H. Eucharistie als wereld-
verlossend offer. Bij zijn komst op het po
dium werd hij wederom met groote geest
drift toegejuicht.
De vergadering bood een imposant
beeld. De kardinaal .aat gaf den zegen.
In den middag heerschte te Boedapest
een geweldige hitte, zooda-t voor heden
enkele wijzigingen in het program zijn
aangebracht.
UTAUEN.
MOORDAANSLAG IN LITAUEN.
Op den chef der geheime politie.
Uit Kowno wordt gemeld, dat gister
middag een aanslag is gepleegd op kolonel
Roesteika, den chef der geheime politie
van Litauen.
Roesteika werd in een hotel door twee
mannen overvallen en door een revolver
schot in het hoofd gewond, terwijl een der
daders hem nog een dolksteek toebracht.
Daar geen officieel bericht over het gebeur
de is uitgegeven, is nog niet bekend, hoe
zijn toestand is, doch men neemt aan, dat
hij levensgevaarlijk gewond is.
De daders namen de vlucht, doch wer
den gegrepen. Later werd nog een per
soon gearresteerd, die van medeplichtig
heid wordt verdacht. De twee eerste ge
arresteerden zijn een student en een man
van ongeveer 40 jaar. Men neemt aan,
dat het aanhangers van Woldemaras zijn.
PERZIE
EEN PERZISCHE NOTA AAN TURKIJE
Tegen militaire samenwerking.
In verband met de situatie aan de
Turksch-Perzische grens, welke een ge
volg is van den opstand der Koerden,
heeft de Perzische zaakgelastigde aan den
Turkschen minister van Buicenlandsche
Zaken een belangrijke nota overhandigd,
waarin wordt verklaard, dat de Perzische
regeering onder geen enkele omstandigheid
kan toestemmen in militaire samenwerking
met Turkije tegen de Koerden op Per
zisch grondgebied.
PROTEST VAN PERZIE TE MOSKOU.
Wegens grensoverschrijdingen.
De Perzische regeering heeft door be
middeling van haar gezant te Moskou bij
de Russische regeering ernstig laten pro
testeeren tegen grensscheidingen door het
roóde leger.
Perzië eischt, behalve een verklaring
en verontschuldiging voor het betreden
van Perzisch gebied door roode troepen,
een schadevergoeding voor verwoest Per
zisch eigendom.
Sinds het voorjaar hebben in Azerbeids-
jan herhaalde malen opstanden tegen het
Sovjetregiem plaats gehad. De Russen ver
moeden, dat de wapens, die hierbij ge
bruikt werden, van Perzië uit naar Rus
land gesmokkeld werden. Op 15 Juli heeft
toen een afdeeling van het. roode leger de
Perzische grens overschreden.
De Russen zouden een gebied van meer
dan 50 K.M. lengte ten Noorden van Ta-
bris hebben geplunderd en gebrandschat.
De Russen moeten alle Witgardisten, Ar
meniërs en andere personen, die sympa
thiseerden met den opstand in Azerbeids-
jan, hebben neergeschoten. Nadat de
streek verwoest was, trokken de Russen
terug.
De Perzische regeering verklaart, dat
deze strafexpeditie zonder haar medewe
ten en zonder haar toestemming is onder
nomen en dat zij deze beschouwt als een
„willekeurige schending van de territo
riale rechten van een bevrienden staat".
8RITSCH-INDIE
INDIE'S STRIJD TEGEN ENGELAND
Een brief van Gandhi aan den
onderkoning.
Nadat de onderhandelingen over den
burgerlijken vrede, tusschen de leiders
der nationalisten en der gematigde In
diërs in de gevangenis van Poona waren
afgeloopen, heeft Gandhi j.l. Vrijdag een
brief aan den onderkoning van Indië,
Lord Irwin, gezonden.
De diplomatieke correspondent van de
„Daily Telegraph" meent nu te kunnen
mededeelen, dat dit schrijven den volgen
den inhoud heeft:
Gandhi verklaart den onderkoning, dat
hij zeer goed inziet dat de onderkoning
en de Britsche Labour-regeering, met het
oog op de sterke conservatieve en liberale
oppositie, tegenover Indië niet kunnen
garandeeren, dat het resultaat van de
„ronde-tafel conferentie" in een daad van
werkelijke onafhankelijkheid van Indië,
d.i. in den status dominion, zal bestaan.
Hij verlangt echter, dat de onderko
ning en de Britsche regeering zich ver
plichten, deze politiek ter conferentie of
ficieel tot de hunne te maken.
Wanneer onderkoning en regeering een
zoodanige verplichting op zich nemen en
hunne belofte door het verleenen van een
algemeene amnestie aan politieke gevan
genen bekrachtigen, dan zullen, aldus
Gandhi, de leiders der nationalistische
beweging bereid gevonden worden, de
thans gevoerde actie te staken.
CHINA.
DE HONGERSNOOD IN CHINA.
Reeds meer dan een millioen
slachtoffers.
Grover Clark, de zaakgelastigde van
Amerika in China, die persoonlijk een
bezoek gebracht heeft aan de gebieden,
die door den hongersnood geteisterd wor
den, heeft thans zijn rapport gepubli
ceerd, waaraan wij het volgende ontlee-
nen:
Een derde gedeelte van de bevolking
der Provincie Sjensi is tengevolge van
den honger gestorven: dat wil dus zeg
gen, dat reeds een millioen menschen
van honger zijn omgekomen. De overige
twee millioen staat eenzelfde lot te
wachten.
Het Amerikaansohe hulpcomité heeft
sinds 1 Februari 1930 voor een waarde
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De St. Emericusfeesten te Boedapest
De hongersnood in China heeft meer
dan een millioen slachtoffers gemaakt.
De bekende millionair Van Lear Black
is van zijn jacht in zee gevallen en ver-
dronke a (Luchtvaart, 2de blad).
BINNENLAND.
De vaart in het Noordzeekanaal ge
stremd wegens aanvaring van de Velzer-
brug. (Gem. Berichten, 2de blad en Laat
ste Berichten).
De beruchte inbrekers te Muiderberg
voor de rechtbank. (Rechtzaken, 2de blad).
van 6.500.000 dollar naar China gezon
den. In de provincie Sjensie werd in 22
districten hulp verleend. Militaire trei
nen brengen het koren aan. De oogst
komt P^s op het laatst van Augustus en
in het begin van September binnen en
de opbrengst is slechts 10 pet. van een
normalen oogst. De leider van de Euro-
peesche hulpcentrale, die door do kerk
genootschappen is ingericht, prof. dr.
Keiler, heeft in Londen overleg gepleegd
met de afgevaardigden van heb Ameri
kaansohe Hulp-comité voor China en met
de vertegenwoordigers van den Cliinee-
schen Nationalen Christelijken Raad uit
Shanghai, die als bemiddelaars optreden.
Volgens hun mededeelingen doet de
Chineesche regeering tegenwoordig al 'het
mogelijke om den nood te helpen lenigen
en de rooverbenden leveren thans geen
gevaar meer op voor een normale hulp
verleening. Op de conferentie te Londen
werd dan ook besproken, dat de Euro-
pee-sche en Amerikaansche bulpoomité's
samen zouden werken om zooveel en zoo
snel mogelijk doelmatige hulp te verlee-
Tsjang Hsoe Liang niet dood.
Een Zondag te Peking uit Peitaiho
ontvangen bericht van bevoegde zijde
meldt, dat de doodgewaande gouverneur
van Mantsjoerije, Tsjang Hsoe Liang, het
uitstekend maakt en dagelijks tennis
speelt.
Ten aanzien van de z.g.n, muiterij te
Peitaiho wordt gemeld, dat aan een aan
tal officieren, in het district gestation-
neerd, een groote som gelds was aan
geboden als zij overliepen naar de Zui
delijke troepen en tegen Tientsin op
rukten.
Generaal Tsjang Hsoe Liang riep de
betrokkenen in een conterentie bijeen en
arresteerde ze allen. Hij is nog steeds
vastbesloten om neutraal te blijven in
den strijd tusschen Noord en Zuid.
PATER Dr. JAC. v. d. VELDT 0. F. M.
Colleges in Amerika.
Naar wij vernemen, bevindt pater' dr.
mag, Jac. v. d. Veldt O.F.M., lector in
het Franciscanerklooster te Weert (L.),
zich momenteel in de Ver. Staten van
Noord Amerika. Onder ongewoon groote
belangstelling geeft hij er de zgn. Sum-
mersChool-Colleges in de Psychologie. De
pater gaf verleden jaar reeds colleges in
verschillende Amerikaansche universitei
ten.
„Moederweelde".
Door de N.V. Filmafdeeling van het
Centraal Bureau der K. S. A. zijn de al-
leenvertooningsrechten voor Nederland ver
kregen van het nieuwe Fransche filmwerk
„Maternité", dat zij voornemen zijn in Ne
derland uit te brengen onder den titel
„Moederweelde".
De film is gemaakt naar het scenario
en onder regie van de Fransche cineasten
Benoit Levy en Marie Epstein. Hoofdver-
tolksters in deze film zijn de bekende ac
trices Andrée Brabant en Rachel Devi-
rijs.
De film stelt scherp tegenover elkander
het droevig lot van de uit gemakzucht
kinderlooze moeder en het geluk van haar,
die de zorgen en vreugden van een
kroostrijk gezin smaken mag.
De eerste vertooningen in Nederland zul
len geschieden te Amsterdam door den
Ned. R.-K. Bond van Groote Gezinnen, in
Rotterdam zullen de vertooningen gege
ven worden in een der Tuschinsky-Thea-
ters.
Ongetwijfeld zal deze bijzondere film,
die niet als kunstfilm wordt aangeboden,
een buitengewoon succes oom*»»
