2.1ste Jaargang ZATERDAG 31 MEI 1930
No. 6606
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden
bet dubbele van
wordt
berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop n verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
Charitas en maatschappelijke
nooden
Het propagandablad van de afdeeling
Leiden der Sociaal Democratische Arbei
ders-Partij reageert op wat wij reeds eeni-
gen tijd geleden schreven over het socia
lisme en de charita-sbeoefening (naar aan
leiding van een artikel van rar. van Eek
in „het Volk").
Na. twee driestarren uitvoerig, loyaal te
hebben geciteerd, wordt dan o.m. het vol
gende opgemerkt:
De Leidsche Courant
tweeërlei vergissing, zij d w a a 11 als
zij meent dat maatschappelijke mis
standen, waaronder een belangrijk
deel der bevolking lijdt, door welwil
lend optreden van individuën kunnen
worden weggenomen. Zij v e r g e e t,
dat de zedelijke plicht der gegoeden
om van hun overvloed af te slaan ter
leniging van den nood van hun mede
menschen* om maatschappelijke rede
nen zoo gebiedend -noodzakelijk kan
worden, dat zijn vervulling door dwang
moet worden afgeëischt.
Wij dwalen noch vergeten!
Wij zouden inderdaad dwalen, i n-
d i e n wij meenden, „dat maatschappelij
ke misstanden alleen door „welwillend
optreden" van individuen konden worden
weggenomen". Maar dat meenen wij
heusch niet! Wij zijn toch levendig over
tuigde voorstanders van sociale wetgeving,
van sociale overheidsbemoeiingen! Wij
negeeren echter dat „welwillend optreden"
van individuen niet als een belangrijke
de belangrijkste factor; 't zij vol
mondig erkend om maatschappelijke mis
standen uit den weg te ruimen of te voor
komen.
Wij zouden inderdaad zeer en on
vergeeflijk vergeetachtig zijn indien
wij vergaten, „dat de zedelijke plicht der
gegoeden om van hun overvloed af te
staan ter leniging van den nood van hun
medemenschen om maatschappelijke re
denen zoo gebiedend noodzakelijk kan
worden, dat zijn vervulling door dwang
moet worden opgeëischt." Maar dat ver
geten wij heelemaal niet! Wij willen
toch, éven goed als de socialisten, uit de
belastinggelden, dus door dwang, op-
eischen de benoodigde gelden voor bijv.
bestrijding der werkloosheid, opruiming
van krotten, enz. Wij schrappen echter
daarmede niet den plicht van ieder, die
daartoe in staat is, om vrij willig van
zijn bezit af te staan ter leniging van an-
derer nooden.
Even verder in zijn artikel blijkt de so
cialistische schrijver ons toch wel goed
begrepen te hebben, als hij de meening van
de Leidsche Courant aldus aanduidt:
„Voor de leniging van den nood van onze
lijdende medemenschen denken wij niet
alleen en niet allereerst aan be-
la-stingbetalen". Wij spatieeren hier 'n
paar woorden, waar 5t op aan komt!
De maatschappij wordt er toch niet
slechter door, als wij als eisch stellen aan
de bezitters, om vr ij willig mededeel
zaam te zijn! Daarnaast blijft bij ons,
éven goed als bij de socialisten de eisch,
dat de Overheid door belastingheffing de
burgers dwingt om mede te werken ter
leniging van die nooden welke zonder
overheids-ingrijpen niet kunnen of althans
feitelijk niet worden gelenigd.
En nu beschouwen we alleen nog maai
de stoffelijke nooden van het volk en de
geestelijke nooden, slechts inzoover als aan
dezer leniging met stoffelijke middelen
kan worden tegemoet gekomen.
Maar de geestelijke nooden geeste
lijk niet alleen in een meer beperkten zin,
maar zoo uitgebreid mogelijk daarin
kan. vaak alleen helpen het „welwillend
optreden van individuen", de charitas, de
waarachtige, meevoelende liefde.
En zoo dikwijlB is aan een stoffelijke
nood direct of indirect verbonden een be
hoefte van geestelijken aard. En als dan
de mensch gaat tot den mensch, niet af
dalend, maar in zuivere liefde, dan kan er
bij het lenigen van stoffelijken nood nog
zoo veel meer worden gegeven.
Neen, het socialisme kan en mag niet
loochenen de ontzaglijk-groote beteekenis
van de Christelijke charitas, individueel en
in zooverscheiden vorm doelmatig en
doeltreffend georganiseerd
BELGIE
DE TAALKWESTIE IN HET LEGER
Ruim 20.000 miliciens kiezen Vlaamsch,
18.000 Fransch.
Onlangs is uiteengezet, dat de bepalingen
der Legerwet van 1928 in zake taairegeling
vervroegd zouden worden toegepast op de
dienstplichtigen, die einde van deze maand
worden opgeroepen. Voor de eerste maal heeft
het den dienstplichtigen vrijgestaan de taal te
kiezen, waarin zij hun militaire opleiding wen-
schen te ontvangen.
Belangwekkend zijn dan ook de cijfers be
treffende de keuze der taal: 22.659 dienstplich
tigen hebben een eenheid met 't Nederlandsch
als onderrichttaal gekozen, 18.193 verkozen
eén eenheid met het Fransch als onderrichf-
taal, terwijl 265 een Duitsche opleiding ver
langden.
In de Vlaamsche provincies (Antwerpen,
West- en Oost-Vlaanderen, Limburg en het
arrondissement Leuven) vroegen 1728 dienst
plichtigen een Fransche opleiding, terwijl in
de Waalsche provincies (Henegouwen, Luik,
Luxemburg, Namen en het arrondissement Nij-
velWaver) 350 dienstplichtigen het Neder
landsch verkozen.
In het Brusselsche vroegen 2814 dienstplich
tigen hun inlijving in Fransche eenheden en
2162 in Nederlandsche. „Tel."
FRANKRIJK.
STIEREN- EN ANDERE GEVECHTEN
In tegenwoordigheid van 8000 personen
hebben Donderdag te Melun stierengevechten
plaats gehad.
Een groep van zes honderd leden van den
bond van dierenbescherming, in autobussen van
alle kanten derwaarts gekomen, protesteerde
heftig tegen deze spelen.
Het kwam tot botsingen, waarbij 40 personen
werden gearresteerd. De manifestanten wer
den ten slotte uiteengejaagd.
ENGELAND
HET KANAALTUNNELPLAN
Naar de „Daily Herald" meldt, heeft de
Britsche rijkscommissie voor de nationale ver
dediging in een gisteren gehouden zitting,
waaraan werd deelgenomen door Mac Donald
en Lloyd George, het Kanaaltunnelplan met
het oog op de eischen der landsverdediging
opnieuw verworpen.
SPANJE.
ERNSTIGE ONGEREGELDHEDEN TE
SAN SEBASTIAN.
Aan de „Petite Gironde" wordt uit San
Sebastian gemeli, dat in verband met het ver
bod van hazardspelen de winkels, kantoren en
werkplaatsen hun personeel vrijaf hebben ge
geven en een stoet werd gevormd van werk
gevers en werknemers. Nadat de leiders van
een speelclub zich aan 't hoofd van den stoet
hadden geplaatst, begaf deze zich naar het
Marineplein. Daar de civiele gouverneur dit
had verboden, trachtte de politie de betoogers
tegen te houden en begon zij met sabels en re
volvers te chargeeren. De menigte trok daarop
naar het gebouw van de provinciale staten en
het paleis van den gouverneur, terwijl de poli
tie en de inmiddels toegesnelde gendarmes met
steenen werden bekogeld. De manifestanten
stremden het jfeheele verkeer en vernielden
eenige tramwagens, terwijl de politie herhaal
delijk chargeerde. Tegen acht uur des avonds
was de rust hersteld. Er werden c.a. 15 perso
nen gewond en tien jongelui gearresteerd, van
wie zes later weer werden vrijgelaten.
RUSLAND
SOVJETLEIDERS ONDER ELKAAR.
Rykof zou op Stalin geschoten hebben.
De „Matin" verneemt uit Riga. dat het tij
dens de jongste bijeenkomst van het Politiek
Bureau te Moskou tusschen Stalin en Rykof
tot hevige meeningsverschillen is gekomen.
Laatstgenoemde, die onder den invloed van
sterkedrank verkeerde, ontstak daarbij zoo
danig in woede, dat hij zijn revolver greep en
op Stalin schoot, evenwel zonder dezen te
raken.
Stalin en de leider der Gepeoe, Mensjinsky,
zouden in verband hiermede de arrestatie van
Rykof hebben geëischt. Kalinin kwam echter
tusschenbeide; hij wees erop, dat Rykof we
gens zijn benevelden toestand niet had gewe
ten wat hij deed en hij deed een beroep op
Slalin en Mensjinsky om aan het geval geen
verdere ruchtbaarheid te geven. Rykof moet
zich thans in een sanatorium in den Kaukasus
bevinden.
BRITSCH-INDIE
DE VERZETACTIE TEGEN ENGELAND
Een conferentie voorgesteld.
Moulana-Anisahmed, secretaris van de cen
trale federatie van Mohammedanen, heeft het
belangwekkende voorstel gedaan van een pre
liminaire conferentie tusschen den onderko
ning, den nizam van Hyderabad, den onbetwis-
ten leider van 70 millioen Indische Mohamme
danen, en Gandhi, den vertegenwoordiger der
Hindoes. Moulana meent, dat een dergelijke
conferentie aanzienlijk zou bijdragen tot het
overwinnen van de hinderpalen.
CHINA
CHINAS BURGEROORLOG.
Nieuwe overwinningsberichten der
Noordelijken.
Volgens officieele mededeeling der noorde-
j lijken hebben zij 50.000 regeeringssoldaten ge-
I vangengenomen en naar Tsjengtau overge
bracht, meldt de Times uit Sjanghai. De Nan-
kingtroepen zouden zich langs den Peking
Hankau-spoorweg terug trekken, terwijl de
noordelijken de Gele rivier zijn overgetrokken
en thans optrekken naar Tsinanfoe, de hoofd
stad van Sjantoeng.
Vergeleken met deze berichten zijn de com
munique's van Nanking zeer prozaïsch. Gezegd
wordt, dat de regeeringstroepen zich op drie
mijl afstand van Langfeng bevinden, dat reeds
een week geleden werd ingenomen en dat de
troepen snel optrekken naar Sentsjau, dat nu
door twee afdeelingen wordt bedreigd.
Te Peking doet het bericht de ronde, dat
Tsjang Kai-Sjek, de aanvoerder der Nanking-
troepen, tijdens de jongste gevechten langs den
Lcenghai-spoorweg aan een arm is gewond.
BRIEF UIT CHINA.
De oudste offerplaats der wereld.
door P. M. Hermanns S.V.D. China.
Reeds meer dan 4000 jaar branden op
den Ta-Schar de offervuren. Duizenden en
nogmaals duizenden pelgrims trekken jaar
lijks naar deze heiligdommen. De Ta-schar
is de beroemdste van de vijf heilige bergen
in China. In grillige vormen en scherpge-
tand stijgt de geweldige rotsmassa bij
Tsinanfu uit de Schantung-vlakte omhoog.
Een eigenaardig gevoel besloop mij, toen
ik op een zonnigen Herfstmorgen de heili
ge bergpaden en steenen trappen besteeg.
Wat een geheimzinnige kracht trok
da-n toch reeds duizenden jaren dien ont
zaglijken menschenstroom naar den top
van den berg? Zelfs van de verste lan
den; uit Mongolië en Mantscboerije komen
vrome pelgrims naar deze heilige plaat
sen. Hun godsdienstige gevoelens en be
grippen sporen hen aan tot dezen moei
lijken pelgrimstocht.
De vereering van heilige bergen en hoog
ten speelt in het godsdienstig leven van
vele volkeren ©en groot© rol. Zelfs de Jo
den konden vaak niet weerstaan aan de
magische betoovering der natuur, en dan
verlieten zij den waren God en gaven zich
over aan den eeredienst van valscho go
den, zooals het Oude Testament verzekert.
Ook thans nog herinnert ons den Broeken
in den Harz met zijn legenden en toover-
sprookjes aan den eeredienst der rotsen
van onze heideusche voorouders. Hetzelfde
geldt voor den Michelsberg bij Siegburg,
waar vroeger Wodan vereerd werd, de Lo-
rely en nog veel andere bergen in Rijnland
en elders.
Ook de Ta-Schar is met mythen en sa
gen omweven. Deze ta-llooze legenden en
heiligdommen geven een duidelijk over
zicht van de Godsdienstige ontwikkeling
van China-.
Hoog boven op den top van den berg,
die vaak door wolken omgeven is en tot
den hemel schijnt te reiken, brachten de
keizers hun offers aan hun opperste god
Schahg-di.
In de eenzaamheid en zwijgende stilte
der bergen, zóó hoog, dat men zich nabij
den hemel waa-nt vonden zij een geschikte
plaats om offers van hulde en erkentelijk
heid te brengen aan hun hoogsten god.
De machtige bergmassa vormt het offer
altaareen eenvoudige steenen plaat,
de offertafel. De rousachtige boomstammen
va-n het oerwoud, dat eens den berg be
dekte, rezen als machtige pilaren in dezen
dom der natuur omhoog. Het ruischen der
bladeren en het geklater der wateren
mengde zich met dc koraalzangen, die bij
het offeren werden uitgevoerd. De keizer
alleen mocht den oppersten god 't offer
brengen. Hij was immers de Tiandse, de
zoon des hemels en dus de plaatsbekleeder
van het heele volk.
Door vasten en reiniging bereidde de
keizer zich voor op deze plechtigheid.
In den stillen, zwijgenden nacht betrad
hij de heilige plaatsen. Daar was een hout
stapel opgericht. Het offerdier, een grauw
veulen, later een stier, stond er naast. De
zoon des hemels maakte een diepe buiging
voor de Majesteit van den heer des he
mels. Het mes werd in den halsslagader
van het dier gestokenStuiptrekkend
viel het op den grond en kleurde de hei
lige plaatsen met zijn bloedKort daar
op laaiden de vlammen hoog oprook
wolken omhulden den bergDe reuk
van het offer steeg ten hemel en tegelijk
daarmee het gebed van den keizer.
„Mocht ik gezondigd hebben, wil dan
de 10.000 landstreken (China) deze, mijne
schuld niet aanrekenen; wanneer echter de
volkeren der 10.000 landstreken gezondigd
hebben, laat dan hunne schuld de mijne
zijn".
Zoo bad eens keizer Fang (17831753 v.
Chr.) tot den Heer daarboven. De aangrij
pende macht der natuur op de offerplaats,
de eenvoudige ceremonie maakte een over
weldigenden indruk. Een waardige ver
eering van het hoogste opperwezenIn de
oudste tijden werd geen keizer als zoon
des hemels erkend, zoolang hij geen offer
gebracht had op den Ta-Schar. Vooral de
stichters van nieuwe dynastiën beijverden
zich om dit zoo spoedig mogelijk te doen,
om op deze manier door den hemel erkend
te worden. Het offer zelf bewaarde wel
door alle eeuwen heen zijn oorspronkelij-
ken eenvoud. Maar in later tijd trachtte
ieder keizer zijn voorganger tc overtref
fen door de pracht en heerlijkheid der
processies, die "bij die gelegenheid plaats
hadden.
Het was niet mogelijk deze heerlijke
processie in glans en pracht to overtref
fen. In 1008 werd de Ta-Schar voor de
laatste maal door den keizer bestegen. Dc
zonen des hemels stelden er zich voortaan
mee tevreden om in de residentie Peking
hun offer te brengen.
De tempel van Peking is als het ware
een nabootsing van Ta-Schar. Op een ron
den, aarden heuvel bouwden de Chineezen
ter eere van hun hoogsten god een offer
plaats, die met haar reusachtige afmetin
gen, architectonische pracht en schoonheid
op heel de wereld haars gelijke niet vond.
In do beschrijving van den laatsten kei
zerlijken pelgrimstocht zijn verschillende
religieuze elementen vermeld, die de ver
eering van het hoogste wezen verdoezel
den en ten slottegeheel op den achter
grond schoven.
De eeredienst der geesten omslingert
als verwarde slingerplanten den eenvoudi-
gen cultus van den heer des hemels, tot er
eindelijk Scha-ngdi's komen, die het vuur
op den Ta-Schan dooven. Nu wordt de
berg bevolkt met geesten, gnomen en el
fen. De machtigste is de berggeest Ta.
„De heilige bergen zijn verheven en
grootsch; hun top reikt tot aan den he
mel. Er daalde een geest van hen en
schonk de vorsten van Fu en van Schen
het leven".
Zoo staat er in het Sche-djin, het oude
liederenboek. Wanneer de stormen om den
Ta-Sclian loeiden, dikke wolken hem om
gavenbliksem en donder als de ver
schrikkelijke stem van den machtigen
geest weergalmde, tlan meende het ang
stige menschenkind dat nu de geest zich
Voor de Chineeschc vrouw is het berg
beklimmen bij gelegenheid van zoo'u pel
grimstocht bijzonder moeilijk. Steunend
op een stok strompelt zij met haar mis
vormde voeten trap voor trap naar boven.
Het duurt verschillende dagen eer zij
den top bereikt heeft. Rijke menschen la
ten er zich in draagstoelen heen dragen.
De dragers, kloeke, gespierde mannen,
vormen een afzonderlijke kaste. Alle ver
metele bergbeklimmers, die zich door geen
gevaar laten afschrikken, worden op der-
tigjarigen leeftijd in dezen stand opgeno
men. Wanneer zij vijftig jaar zijn mogen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De taalkwestie in het Belgische leger.
Zal Engeland het Kanaaltunnelplan op
nieuw verwerpen?
De Graf Zeppelin te Lakehurst aange
komen. (Telegrammen).
BINNENLAND.
Den floogen Raad van Arbeid is om
advies toegezonden een voorontwerp van
een aigemeenen maatregel van bestuur
tot wijziging van het Werktijdenbesluit
voor fabrieken of werkplaatsen, waarhij
voor jongens en meisjes "an 15 en voor
meisjes van 16 en 17 jaar het werken in
twee ploegen wordt verboden (3de blad).
De verdeeling van den Radio-zendtijri.
(4de blad).
zij er niet meer aan deelnemen.
Menigeen, die langs de duizelingwek
kende treden, langs gapende afgronden
schommelt, sluit onwillekeurig de oogen.
Maar do dragers hebben stalen zenuwen,
zij aarzelen nooit. Men kan zich gerust on
voorwaardelijk aan hen toevertrouwen. Ik
deed gaarno afstand van het genot om die
heerlijke klimpartij geheel te genieten;
tenslotte kwam ik ook gelukkig langs alle
trappen en bruggen bij den tempel van
Tian-na-na. Als een machtige burcht troont
hij op den bergtop. Het eigenlijke heilig
dom bevindt zich in dc derde hal. „Daar
slaapt zij!" En daarom is het paleis uiterst
zorgvuldig gesloten; men wil en mag haar
niet storen in haar slaap.
Wij waren zoo gelukkig door een groot©
spleet onder goede belichting de slapende
.•Todin te zien. Zij lijkt liet meest op een
Chineesch meisje van ongeveer 18 jaar, dat
prachtig gekleed is. Haar beeld, dat een
slapende houding heeft, bevindt zich voor
hel altaar van den tempel. Daar woont
zij, daar leeft zij, daar troont zij. Dc pel
grims zijn hier zoo innig van overtuigd,
dat zij alleen daar hun eigenlijke giften
voor de godin brengen.
En dit zijn dikwijls grooto sommen geld
en prachtige kostbaarheden, zooals gespen,
haarspelden, oorringen, kostbare hals- en
armbanden. Kortom, de vereerders doen
afstand van hun mooiste dingen om ze
aan de godin te offeren. Wat zouden de
vrouwen van rijke families, die om een
zoon en erfgenaam smeeken ook niet gaar
ne offeren om verhoord te worden!
Zoo menig bekommerde moeder heeft
een ziek, ellendig, misvormd kind: zij
hoopt hier hulp en verhooring tc vinden.
Om haar het lijden van haar kind nog
dringender voor oogen te stellen laat
zoo'n moeder een zilveren arm, hoofd,
enz. met de betreffende ziekte vervaardi
gen en werpt deze kunstledematen in het
heiligdom.
Ook laat men wel heel kleine kinder
beeldjes van zilver of zijde maken, die men
eveneens in het heiligdom legt. Iedere
pelgrim offert aan de godin volgens zijn
stand en vermogen.
Ik wilde minstens door een spleet de
vereerde Tian-na-na aanschouwen. Hoe
groot was echter mijn verbazing toen ik
de derde hal heelemaal open vond. Onge
hinderd trad ik binnen en zocht dc sla
pende godin. Maar nergens was zij te zien.
Had ik me dan vergist? Maar dc gids gaf
toch den derden tempel als „laatste slaap
vertrek" aan. Zoo goed en zoo kwaad het
ging wij kenden maar een beperkt aan
tal woorden trachtten wij onzen gids
deze grootc teleurstelling duidelijk tc
maken. Had hij ons begrepen? Hij liep
naar den priester met wicn hij scheen te
onderhandelen. Doch hoe groot was onze
verbazing toen deze ons een stapeltje
Chineeschc kranten bracht. Lachend schud
den wij liet hoofd en opnieuw probeerden
wij ons verstaanbaar te maken. Hij lachte
en wees naar den tempel, die bergopwaarts
achter het grootc heiligdom ligt. Wij gin
gen er heen en werden naar het slaapver
trek der godin gevoerd. Weer een nieuwe
verrassing! Het bed was leegMaar er
zat wel een prachtig gekleed meisje in een
heorlijk gebeeldhouwden stoelDc liecle
zaak bleef buitengewoon raadselachtig
voor mij. Had men ons bedrogenwilde
men de nieuwsgierige Europeanen de sla
pende godin niet laten zien?Later
hoorde ik de oplossing van het raadsel:
er bestaat een sprookje dat dc godin vaak
haar slaapvertrek verlaat en rondwandelt.
Wij verrastten haar juist op hot oogenblik
dat zij opgestaan was en zich gereed
maakte voor dc reis....
Een afzonderlijke vermelding verdient
nog de „top des levens". In vroegere tijden
stortten hier zich vclo menschen van den
steilen top in den diepen afgrond. In
zware ziekte der ouders hadden zij de