21ste Jaargang No. 6607 DINSDAG 27 MEI 1930 VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN ..illlllllllllllllPI"' .„llllllllllllllllP1" BUITENLAND DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertenliën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop n verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit drie bladen V Optochten op Zondag Optochten op Zondag. Over dit on derwerp is in den gemeenteraad van Lei den nog al 'ns wat gepraat. De S. D. A. P. protesteert er telkenjare tegen, dat een optocht met muziek in Leiden in de mor gen- en middaguren van den Zondag niet wordt toegestaan. Van Katholieke zijde is dan op dat pro test eenige keeren gereageerd. En naar aanleiding van wat een katholiek raadslid over „optochten op Zondag" als* zijn mee- oing te kennen gaf werd geschreven in een niet-katholiek dagblad, dat men, het betoog van dat katholieke raadslid hoo- rende, daaruit moest conclude er en: 't kan dooien en 't kan vriezen. Wij meenen te mogen zeggen, dat dit blad bedoeld katholiek Raadslidhad begrepen Inderdaad, van d e Katholieken in het algemeen kan niet worden gezegd, dat zij voor of tegen optochten op Zondag zijn; vele Katholieken individueel zullen hun oieening, voor of tegen optochten op Zon dag, niet zoo in het algemeen willen ge ven, doch laten afhangen van de o m- ttandigheden. De omstandigheden zijn hier van zoovéél beteekenis. Tusschen een optocht en een optocht kan een heel groot verschil zijn. Een zelf de optocht hier óf daar kan ook veel ver schillen met het oog op het verschil in de bevolking. Er is te Gouda een optocht geweigerd aan de Katholieken. De R. K. Districtsbond van patronaten was voornemens op Zondag 29 Juni een Teugddag met demonstratie te houden. Rotterdam en Den Haag, Gouda en om geving zegden deelneming toe. Het comité van voorbereiding, geen vuiltje aan de lucht vermoedend, stelde zijn werkzaamheden geheel in op den feestdag van St. Petrus en Paulus, toog met veel enthousiasme aan het werk en overwoog zelfs de mogelijkheid van een officieele ontvangst ten stadhuize, een défilé der jeugd voor het gemeentebe stuur en het uitvoeren van oefeningen op. de speciaal afgezette markt. Doch er kwam een kink in de kabel: het gemeentebestuur weigerde toestemming voor organisatie van den jeugddag op een Zondag. Zou een .andere datum gekozen worden bijv. Pinksteren dan waren B. en W. bereid tot in alle onderdeelen de wen- schen te vervullen. Het vaststellen op dit tijdstip bleek on overkomelijke bezwaren met zich te bren gen: voortzetting der voorbereidingen werd nutteloos geacht en de uitvoering dei- plannen verschoven tot het volgend jaar. Waar in Leiden de S. D. A. P. nog al leven heeft gemaakt om de weigering van een optocht met muziek op Zondag daar is 't wel nuttig, om op te merken, hoe de Katholieken te Gouda zich nu gedragen. Voor deze laatsten is het geval veel pijn lijker, omdat zij de weigering met hadden kunnen voorzien. Het katholiek dagblad te Gouda „De Nieuwe Zuid-Hollander schrijft ongeveer: Men heeft met feiten rekening te hou den. Was Gouda in het Zuiden des lands gelegen en kon haar bevolking, wat be treft religieuse en politieke constellatie, op méér homogeniteit bogen, dan zou een weigering als deze bijna zeker tot de on mogelijkheden behooren. Ofschoon in andere Hollandsche steden met een zeer gemengd inwonerstal op Zondagen dikwijls demonstraties-meb*mu- ziek, optochten en dergelijke „zaken", naar den schijn, den stedelingen geen doorn in het oog zijn en niet worden belet, een be langrijke categorie Gouwenaars aan schouwt het houden ervan met spijt. B. en W. eerbiedigden ook nu de grie ven van dit volksdeel. Deze houding doet verwachten, dat in dc toekomst het huidige standpunt zal TE APELDOORN is de eer ste R.K. Jeugdherberg in Nederland, genaamd „De Liebaard", plechtig ge opend. Het exterieur van „De Liebaard" blijven gehandhaafd en consequent wor den doorgevoerd. Buiten beschouwing latend of dit het eenig juiste standpunt is, doet het toch goed te mogen constateeren, dat thans één lijn wordt gevolgd. En zal de teleur stelling, welke toevallig bij katholieke or ganisatiemannen werd gewekt, aan an deren onthouden blijven, omdat thans elke vereeniging, ongeacht of zij op sociaal, politiek of welk ander terrein arbeidt, weet, dat Gouda voor acties in het open baar op de Zondagen gesloten blijft." Aldus het katholieke dagblad tè Gouda. Een bezadigd woord! Het blad laat buiten beschouwing, of het te Gouda ingenomen standpunt het eenig juiste is. Dat zou ook moeilijk zijn te bewijzen. Maar wij willen bij deze gelegenheid nog 3ns opmerken, dat verdraag zaamheid, zooals wij Katholieken, die verstaan, niet alleen inhoudt het verdra gen van anderer overtuiging, maar ook het zich onthouden van het noodeloos en nutteloos doen van dingen, die anderen in hun overtuiging hinderlijk zijn. Deken van Hees wijk te Rotterdam zei- de Zondag bij de auto-zegening aldaar: „Een groot tegenstander ben ik van het prikkelen van andersdenkenden en daar om zijn straatmanifestaties in den regel niet in mijn geest". Van der Katholieken verdraagzaamheid valt misschien nog wel iets te lccren voor sommige niet-Katho- lieken EEN BESCHEIDEN JUBILARESSE. De R.-K. Staatspartij heeft alzoo haar zilveren feest gevierd. Maar dit is zeer bescheiden. 't Is toch veel, veel langer geleden, dat onder onze geloofsgenooten een politieke organsatie ontstond. Speciaal in „De Leidsche Courant" mag zulks wel eens gememoreerd, wijl hier in de buurt de eerste steen onzer partij werd gelegd, n.l. te Bennebroek. Zulks geschiedde in 't veelbewogen jaar 1848 bij gelegenheid der Grondwetsherzie ning, welke toen van zoo groote beteeke nis was voor de rustige ontwikkeling van ons vaderland. 't Was op den 18en Juni van genoemd jaar, dat op uitnoodiging van dr. N. Cra mer, den welbekenden „Tijd"-redacteur, eenige vooraanstaande Katholieken in het loment „De Geleerde Man" te Benne broek bijeen kwamen, wijl tijd en omstan digheden rijp werden geacht voor een ge zamenlijke actie in verband met het aan hangige Grondwetsontwerp. Men wilde een petitionnement tot de regeering rich ten, speciaal om te trachten het gehate „recht van placet" uit de wereld te helpen en vollediger waarborg te verkrijgen voor algeheele vrijheid van onderwijs. Ter vergadering verschenen met den initiatief-nemer de heerenmr. C. Hoynck van Papendrecht, C. F. Lurasco en mr. J. W. van Romunde voor AmsterdamJ. H. C. van der Kun voor Rotterdam; mr. A. J. J. Meylink voor Den Haag; mr. Van der Aardwegh en dr. Van Bree voor Leiden; mr. H. A. A. van Berckel voor Rotterdam. Hoe men er toe kw^m, juist „De Geleer de Man" voor die sainkomst te kiezen? 1 't Is best mogelijk, dat men naar een neutrale plaats zocht, teneinde 'e voorko men dat een of ander genoodigde uit „esprit de clocher" weg zou blijven. Deze of gene mocht misschien voor zijn eigen ge meente gesteld wezen op de eer, de ba kermat van het gezamenlijk optreden dei- Katholieken te wezen, en dien struikelblok ging men uit den weg door de bijeenkomst te doen plaats hebben in een oord, daar- voc? als vanzelf aangewezen. Dit nu was met „De Geleerde Man" in derdaad het geval. Reeds in de 17e eeuw had dit logement, gebouwd ten ja-re 1682, algemeene bekendheid als ontspannings oord. Voor het toenmalige verkeer was net dan ook gunstig gelegen: de postwagen tusschen Haarlem en Leiden passeerde er, terwijl het verkeer te water, langs de Leid sche vaart, vlak bij was. Reizigers moch ten er gaarne langer of korter vertoeven en de autoriteiten uit de omliggende steden en dorpen, zelfs uit Amsterdam, kwamen er bijeen om te confereerenzij behoefden dan ieder maar een klein reisje te naken. Deze pleisterplaats was in 't midden der vorige eeuw zoo vermaard, dat Hilde- brand er melding van maakt in zijn „Ca mera Obscura". In zijn schets „De Huur koetsier" verklaart hii den eigenaardigeu naam door n.l. te schrijven: „Daar hing bo ven de deur als uithangbord, later op glas geschilderd, de man uit, die deftig in *'t zwart gekleed (met tabberd en bef) e:; een boek in de hand een geleerde voorstelde, doch daarbij het hoofd door dc sporten van een leer (ladder) stak". Niemand kon er waarlijk legen hebben," in zulk een uitverkoren oord te vergade ren; meerdere genoodigden waren er wel licht al mede bekend, zoodat de keuze dezer neutrale plek het welslagen der sa menkomst niet weinig bevorderde. 1) Zoozeer waren toen op politiek gebied de velden wit om te oogsten, dat bijna te gelijkertijd in Brabant naar een soortge lijke associatie gestreefd word, welk po gen, hoewel eerst later met welslagen be kroond, mede bijdroeg tot den gemeen- schappelijken strijd voor onze rechten en vrijheden. Onze eigenbewuste katholieke actie is dus al heel wat ouder dan 25 jaar, al zou het na de Noordelijke en Zuidelijke pogin gen om tot organisatie te komen nog heel wat jaren duren, aleer samenwerking over 't gansche land werd bereikt. Behalve vele locale vereenigingen ontstonden ook meer dere provinciale organisaties: de „Katho lieke Bond" in Friesland, in 1882 te danken aan dr. Sckaepman's initiatief; de „Noord en Zuid-Hollandsche Kiezersbond" (1888), later gesplitst in twee provinciale bonden; de „Gelderschc Bond" en de „Provinciale Overijssclschc Bond" (beide in 1SS9), ter wijl reeds sedert 1873 bestond de „Kiesver eeniging „Noord Brabant". Langzamerhand smolten d§ze allen samen tot den „Alge- meenen Bond", welke 15 October 1904 werd gesticht, 3 April 1905 zijn eerste vergade ring te Utrecht hield en sinds kort werd ge reorganiseerd tot de „R.-K. Staatspartij", metterdaad het gansche land omvattend en alom vertrouwen vindend. 't Was alzoo wel bescheiden, cm slechts van een zilveren jubileum te gewagen. We staan als veel langer op de bres, zij 't dan aanvankelijk als tirailleurs, die nog geen geregeld leger vormden. Dat dien tirail leurs hun gerechte hulde niet wordt ont houden, daarvoor zorgt wel de goed beken de en in meerdere geschriften vastgelegde voorgeschiedenis der jubilaresse, welke spoedig haar eigen huis moge betrekken. Dat wordt tijd 1) Vermeld zij bier, dat een paar jaar geleden „De Geleerde Man" ten offer '."iel aan het moderne verkeer. Hij was afge studeerd. AJO. VAN HET VATIC A AN. HET VATICAANSCH RADIOSTATION. Men meldt uit Rome aan de „Msbd.": Ofschoon reeds een groot gedeelte van het Vaticaansche radiostation gereed is, valt er niet op te rekenen, dat het station vóór begin October a.s. zal kunnen worden ingewijd. De berichten, die onlangs in de bladen verschenen, als zou het station reeds in Juni geopend worden, zijn dus onjuist. Naar verluidt, zal senator Marconi voor de officieele opening zelf nog eenmaal het radiostation komen inspecteeren. Omtrent den datum der opening heeft mgr. dr. Eras gisteren bij den Sostituto van heb pauselijk staatssecretariaat, mgr. Óttariani, nog geïnformeerd. Deze deelde hem mede, dat er geen sprake van was dat de H. Vader op 29 Juni a.s. het station zou openen. Voorloopig echter mochten geen verdere bijzonderheden worden medegedeeld, voor dat Zijne Heiligheid hiertoe verlof gaf en het station gereed was; in ieder geval niet vóór begin October. RUSLAND PRETTIGE TOESTANDEN. Den laatsten tijd hebben in verschillen de landen ontvoeringen plaats gevonden, die aan het geval Koetjepof doen denken. Het laatste geval van ontvoering gebeur de te Praag. De ontvoerde, een zekere Mi- chaltsjoek, was jaren lang agent van do G.P.O.E. en kreeg de opdracht lid to wor den van dc Oekrajienscho vereenigingen en de G.P.OE. op de hoogte te houden van hetgeen in die vereenigingen omging. Uit gewetenswroeging om deze verradersrol of om andere redenen besloot Michaljtsjoek met dc bolsjewiki te breken. Hij vestigde zich to Praag en publiceerde een i-ij arti kelen over de werkzaamheden van de G.P.OE. in de Oekrajine. Deze publicaties wekten bij de bolsjewiki uit den aard der zaak veel woede. Heb schijnt, dat dc G.P. OE. besloot haar vroegeren agent uit den VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Separatisme in Australië. Het is thans zoo goed als zeker, dat men in den gearresteerden Peter KÜrter den Düsseldorfschen steker te pakken heeft. (Buitenl. Berichten). BINNENLAND. Congres van de A. R. K. A. te Haarlem. (3de blad). Benoemingen in het Bisdom Haarlem. (Kerkn., 1ste blad). WOERDEN. EERW. BROEDER A. STRENG 40 JAAR IN DE MISSIE. 1 Juni zal het veertig jaar geleden zijn, dat de Eerw. Broeder Adrianus Streng uit Woerden, van de Orde van Kardinaal Lavigerie den voet zette op Afrika's bo dem ten einde mede te werken aan het zieleheil der zwarten. Weinig missionaris sen zullen zoo'n staat van dienst hebben: al degenen, die met hem zijn vertrokken, hebben reeds de bclooning voor hun ar beid in den Hemel ontvangen. Slechts een enkele maal is hij naar Hol land teruggekeerd; thans op 70-jarigen leeftijd verlangt hij slechts bij zijn geliefde zwartjes te blijven en eens in Afrika's bo dem te rusten, in de schaduw der kerk, door hem, evenals zooveel andere ge bouwd. Want broeder Adrianus was de bouwmeester der Missie. Thans verblijft hij te Mariepberg in voormalig Duitsch Oost-Afrika. weg te ruimen. Op 10 Mei verliet Mi- chaltsjoek zijn woning te Praag en sinds dien is hij spoorloos verdwenen. Naar do Matin" uit Moskou verneemt, heeft de Sovjet-regeering acht functiona rissen van het Russischo gezantschap te Parijs opgedragen binnen acht dagen naar de Sovjet-Unie terug te keeren, ten einde rapport over bun werkzaamheden uit te brengen. Voor het geval de bewuste ambtenaren aan dit bevel niet mochten voldoen, zullen zij bij verstek ter dood worden veroor deeld. Naar het schijnt, worden zij van mal versaties beschuldigd. Overbevolking in de Sovjet-gevangenissen. Volgens berichten uit Moskou heeft Exe cutieve Oommissie der Sovjet-Unie be sloten, dat alle tot een jaar gevangenis straf veroordeelde personen niet langer in de gevangenis zullen worden opgesloten, doch hun straf zullen ondergaan in den vorm van dwangarbeid in de daarvoor aan gewezen gebieden van Sovjet-Rusland. Deze maatregelen zullen tengevolge heb ben, dat aan dc overbevolking der gevan genissen een einde wordt gemaakt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1