21ste Jaargang
No. 6607
DINSDAG 27 MEI 1930
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
..illlllllllllllllPI"'
.„llllllllllllllllP1"
BUITENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenliën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop n verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Optochten op Zondag
Optochten op Zondag. Over dit on
derwerp is in den gemeenteraad van Lei
den nog al 'ns wat gepraat. De S. D. A. P.
protesteert er telkenjare tegen, dat een
optocht met muziek in Leiden in de mor
gen- en middaguren van den Zondag niet
wordt toegestaan.
Van Katholieke zijde is dan op dat pro
test eenige keeren gereageerd. En naar
aanleiding van wat een katholiek raadslid
over „optochten op Zondag" als* zijn mee-
oing te kennen gaf werd geschreven in
een niet-katholiek dagblad, dat men, het
betoog van dat katholieke raadslid hoo-
rende, daaruit moest conclude er en: 't kan
dooien en 't kan vriezen.
Wij meenen te mogen zeggen, dat dit
blad bedoeld katholiek Raadslidhad
begrepen
Inderdaad, van d e Katholieken in het
algemeen kan niet worden gezegd, dat zij
voor of tegen optochten op Zondag zijn;
vele Katholieken individueel zullen hun
oieening, voor of tegen optochten op Zon
dag, niet zoo in het algemeen willen ge
ven, doch laten afhangen van de o m-
ttandigheden.
De omstandigheden zijn hier
van zoovéél beteekenis.
Tusschen een optocht en een optocht
kan een heel groot verschil zijn. Een zelf
de optocht hier óf daar kan ook veel ver
schillen met het oog op het verschil in de
bevolking.
Er is te Gouda een optocht geweigerd
aan de Katholieken.
De R. K. Districtsbond van patronaten
was voornemens op Zondag 29 Juni een
Teugddag met demonstratie te houden.
Rotterdam en Den Haag, Gouda en om
geving zegden deelneming toe.
Het comité van voorbereiding, geen
vuiltje aan de lucht vermoedend, stelde
zijn werkzaamheden geheel in op den
feestdag van St. Petrus en Paulus, toog
met veel enthousiasme aan het werk en
overwoog zelfs de mogelijkheid van een
officieele ontvangst ten stadhuize, een
défilé der jeugd voor het gemeentebe
stuur en het uitvoeren van oefeningen op.
de speciaal afgezette markt.
Doch er kwam een kink in de kabel: het
gemeentebestuur weigerde toestemming
voor organisatie van den jeugddag op een
Zondag. Zou een .andere datum gekozen
worden bijv. Pinksteren dan waren B. en
W. bereid tot in alle onderdeelen de wen-
schen te vervullen.
Het vaststellen op dit tijdstip bleek on
overkomelijke bezwaren met zich te bren
gen: voortzetting der voorbereidingen
werd nutteloos geacht en de uitvoering dei-
plannen verschoven tot het volgend jaar.
Waar in Leiden de S. D. A. P. nog al
leven heeft gemaakt om de weigering van
een optocht met muziek op Zondag daar
is 't wel nuttig, om op te merken, hoe de
Katholieken te Gouda zich nu gedragen.
Voor deze laatsten is het geval veel pijn
lijker, omdat zij de weigering met hadden
kunnen voorzien.
Het katholiek dagblad te Gouda „De
Nieuwe Zuid-Hollander schrijft ongeveer:
Men heeft met feiten rekening te hou
den. Was Gouda in het Zuiden des lands
gelegen en kon haar bevolking, wat be
treft religieuse en politieke constellatie,
op méér homogeniteit bogen, dan zou een
weigering als deze bijna zeker tot de on
mogelijkheden behooren.
Ofschoon in andere Hollandsche steden
met een zeer gemengd inwonerstal op
Zondagen dikwijls demonstraties-meb*mu-
ziek, optochten en dergelijke „zaken", naar
den schijn, den stedelingen geen doorn in
het oog zijn en niet worden belet, een be
langrijke categorie Gouwenaars aan
schouwt het houden ervan met spijt.
B. en W. eerbiedigden ook nu de grie
ven van dit volksdeel.
Deze houding doet verwachten, dat in
dc toekomst het huidige standpunt zal
TE APELDOORN is de eer
ste R.K. Jeugdherberg in
Nederland, genaamd „De
Liebaard", plechtig ge
opend. Het exterieur van
„De Liebaard"
blijven gehandhaafd en consequent wor
den doorgevoerd.
Buiten beschouwing latend of dit het
eenig juiste standpunt is, doet het toch
goed te mogen constateeren, dat thans
één lijn wordt gevolgd. En zal de teleur
stelling, welke toevallig bij katholieke or
ganisatiemannen werd gewekt, aan an
deren onthouden blijven, omdat thans elke
vereeniging, ongeacht of zij op sociaal,
politiek of welk ander terrein arbeidt,
weet, dat Gouda voor acties in het open
baar op de Zondagen gesloten blijft."
Aldus het katholieke dagblad tè Gouda.
Een bezadigd woord!
Het blad laat buiten beschouwing, of
het te Gouda ingenomen standpunt het
eenig juiste is. Dat zou ook moeilijk zijn
te bewijzen.
Maar wij willen bij deze gelegenheid
nog 3ns opmerken, dat verdraag
zaamheid, zooals wij Katholieken, die
verstaan, niet alleen inhoudt het verdra
gen van anderer overtuiging, maar ook
het zich onthouden van het noodeloos en
nutteloos doen van dingen, die anderen
in hun overtuiging hinderlijk zijn.
Deken van Hees wijk te Rotterdam zei-
de Zondag bij de auto-zegening aldaar:
„Een groot tegenstander ben ik van het
prikkelen van andersdenkenden en daar
om zijn straatmanifestaties in den regel
niet in mijn geest". Van der Katholieken
verdraagzaamheid valt misschien nog wel
iets te lccren voor sommige niet-Katho-
lieken
EEN BESCHEIDEN
JUBILARESSE.
De R.-K. Staatspartij heeft alzoo haar
zilveren feest gevierd.
Maar dit is zeer bescheiden.
't Is toch veel, veel langer geleden, dat
onder onze geloofsgenooten een politieke
organsatie ontstond.
Speciaal in „De Leidsche Courant" mag
zulks wel eens gememoreerd, wijl hier in
de buurt de eerste steen onzer partij werd
gelegd, n.l. te Bennebroek.
Zulks geschiedde in 't veelbewogen jaar
1848 bij gelegenheid der Grondwetsherzie
ning, welke toen van zoo groote beteeke
nis was voor de rustige ontwikkeling van
ons vaderland.
't Was op den 18en Juni van genoemd
jaar, dat op uitnoodiging van dr. N. Cra
mer, den welbekenden „Tijd"-redacteur,
eenige vooraanstaande Katholieken in het
loment „De Geleerde Man" te Benne
broek bijeen kwamen, wijl tijd en omstan
digheden rijp werden geacht voor een ge
zamenlijke actie in verband met het aan
hangige Grondwetsontwerp. Men wilde
een petitionnement tot de regeering rich
ten, speciaal om te trachten het gehate
„recht van placet" uit de wereld te helpen
en vollediger waarborg te verkrijgen voor
algeheele vrijheid van onderwijs.
Ter vergadering verschenen met den
initiatief-nemer de heerenmr. C. Hoynck
van Papendrecht, C. F. Lurasco en mr. J.
W. van Romunde voor AmsterdamJ. H.
C. van der Kun voor Rotterdam; mr. A. J.
J. Meylink voor Den Haag; mr. Van der
Aardwegh en dr. Van Bree voor Leiden;
mr. H. A. A. van Berckel voor Rotterdam.
Hoe men er toe kw^m, juist „De Geleer
de Man" voor die sainkomst te kiezen? 1
't Is best mogelijk, dat men naar een
neutrale plaats zocht, teneinde 'e voorko
men dat een of ander genoodigde uit
„esprit de clocher" weg zou blijven. Deze
of gene mocht misschien voor zijn eigen ge
meente gesteld wezen op de eer, de ba
kermat van het gezamenlijk optreden dei-
Katholieken te wezen, en dien struikelblok
ging men uit den weg door de bijeenkomst
te doen plaats hebben in een oord, daar-
voc? als vanzelf aangewezen.
Dit nu was met „De Geleerde Man" in
derdaad het geval. Reeds in de 17e eeuw
had dit logement, gebouwd ten ja-re 1682,
algemeene bekendheid als ontspannings
oord. Voor het toenmalige verkeer was net
dan ook gunstig gelegen: de postwagen
tusschen Haarlem en Leiden passeerde er,
terwijl het verkeer te water, langs de Leid
sche vaart, vlak bij was. Reizigers moch
ten er gaarne langer of korter vertoeven
en de autoriteiten uit de omliggende steden
en dorpen, zelfs uit Amsterdam, kwamen
er bijeen om te confereerenzij behoefden
dan ieder maar een klein reisje te naken.
Deze pleisterplaats was in 't midden
der vorige eeuw zoo vermaard, dat Hilde-
brand er melding van maakt in zijn „Ca
mera Obscura". In zijn schets „De Huur
koetsier" verklaart hii den eigenaardigeu
naam door n.l. te schrijven: „Daar hing bo
ven de deur als uithangbord, later op glas
geschilderd, de man uit, die deftig in *'t
zwart gekleed (met tabberd en bef) e:; een
boek in de hand een geleerde voorstelde,
doch daarbij het hoofd door dc sporten van
een leer (ladder) stak".
Niemand kon er waarlijk legen hebben,"
in zulk een uitverkoren oord te vergade
ren; meerdere genoodigden waren er wel
licht al mede bekend, zoodat de keuze
dezer neutrale plek het welslagen der sa
menkomst niet weinig bevorderde. 1)
Zoozeer waren toen op politiek gebied
de velden wit om te oogsten, dat bijna te
gelijkertijd in Brabant naar een soortge
lijke associatie gestreefd word, welk po
gen, hoewel eerst later met welslagen be
kroond, mede bijdroeg tot den gemeen-
schappelijken strijd voor onze rechten en
vrijheden.
Onze eigenbewuste katholieke actie is
dus al heel wat ouder dan 25 jaar, al zou
het na de Noordelijke en Zuidelijke pogin
gen om tot organisatie te komen nog heel
wat jaren duren, aleer samenwerking over
't gansche land werd bereikt. Behalve vele
locale vereenigingen ontstonden ook meer
dere provinciale organisaties: de „Katho
lieke Bond" in Friesland, in 1882 te danken
aan dr. Sckaepman's initiatief; de „Noord
en Zuid-Hollandsche Kiezersbond" (1888),
later gesplitst in twee provinciale bonden;
de „Gelderschc Bond" en de „Provinciale
Overijssclschc Bond" (beide in 1SS9), ter
wijl reeds sedert 1873 bestond de „Kiesver
eeniging „Noord Brabant". Langzamerhand
smolten d§ze allen samen tot den „Alge-
meenen Bond", welke 15 October 1904 werd
gesticht, 3 April 1905 zijn eerste vergade
ring te Utrecht hield en sinds kort werd ge
reorganiseerd tot de „R.-K. Staatspartij",
metterdaad het gansche land omvattend en
alom vertrouwen vindend.
't Was alzoo wel bescheiden, cm slechts
van een zilveren jubileum te gewagen. We
staan als veel langer op de bres, zij 't dan
aanvankelijk als tirailleurs, die nog geen
geregeld leger vormden. Dat dien tirail
leurs hun gerechte hulde niet wordt ont
houden, daarvoor zorgt wel de goed beken
de en in meerdere geschriften vastgelegde
voorgeschiedenis der jubilaresse, welke
spoedig haar eigen huis moge betrekken.
Dat wordt tijd
1) Vermeld zij bier, dat een paar jaar
geleden „De Geleerde Man" ten offer '."iel
aan het moderne verkeer. Hij was afge
studeerd.
AJO.
VAN HET VATIC A AN.
HET VATICAANSCH
RADIOSTATION.
Men meldt uit Rome aan de „Msbd.":
Ofschoon reeds een groot gedeelte van
het Vaticaansche radiostation gereed is,
valt er niet op te rekenen, dat het station
vóór begin October a.s. zal kunnen worden
ingewijd.
De berichten, die onlangs in de bladen
verschenen, als zou het station reeds in
Juni geopend worden, zijn dus onjuist.
Naar verluidt, zal senator Marconi voor
de officieele opening zelf nog eenmaal het
radiostation komen inspecteeren.
Omtrent den datum der opening heeft
mgr. dr. Eras gisteren bij den Sostituto
van heb pauselijk staatssecretariaat, mgr.
Óttariani, nog geïnformeerd.
Deze deelde hem mede, dat er geen
sprake van was dat de H. Vader op 29
Juni a.s. het station zou openen.
Voorloopig echter mochten geen verdere
bijzonderheden worden medegedeeld, voor
dat Zijne Heiligheid hiertoe verlof gaf en
het station gereed was; in ieder geval niet
vóór begin October.
RUSLAND
PRETTIGE TOESTANDEN.
Den laatsten tijd hebben in verschillen
de landen ontvoeringen plaats gevonden,
die aan het geval Koetjepof doen denken.
Het laatste geval van ontvoering gebeur
de te Praag. De ontvoerde, een zekere Mi-
chaltsjoek, was jaren lang agent van do
G.P.O.E. en kreeg de opdracht lid to wor
den van dc Oekrajienscho vereenigingen en
de G.P.OE. op de hoogte te houden van
hetgeen in die vereenigingen omging. Uit
gewetenswroeging om deze verradersrol of
om andere redenen besloot Michaljtsjoek
met dc bolsjewiki te breken. Hij vestigde
zich to Praag en publiceerde een i-ij arti
kelen over de werkzaamheden van de
G.P.OE. in de Oekrajine. Deze publicaties
wekten bij de bolsjewiki uit den aard der
zaak veel woede. Heb schijnt, dat dc G.P.
OE. besloot haar vroegeren agent uit den
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Separatisme in Australië.
Het is thans zoo goed als zeker, dat men
in den gearresteerden Peter KÜrter den
Düsseldorfschen steker te pakken heeft.
(Buitenl. Berichten).
BINNENLAND.
Congres van de A. R. K. A. te Haarlem.
(3de blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(Kerkn., 1ste blad).
WOERDEN.
EERW. BROEDER A. STRENG
40 JAAR IN DE MISSIE.
1 Juni zal het veertig jaar geleden zijn,
dat de Eerw. Broeder Adrianus Streng
uit Woerden, van de Orde van Kardinaal
Lavigerie den voet zette op Afrika's bo
dem ten einde mede te werken aan het
zieleheil der zwarten. Weinig missionaris
sen zullen zoo'n staat van dienst hebben:
al degenen, die met hem zijn vertrokken,
hebben reeds de bclooning voor hun ar
beid in den Hemel ontvangen.
Slechts een enkele maal is hij naar Hol
land teruggekeerd; thans op 70-jarigen
leeftijd verlangt hij slechts bij zijn geliefde
zwartjes te blijven en eens in Afrika's bo
dem te rusten, in de schaduw der kerk,
door hem, evenals zooveel andere ge
bouwd. Want broeder Adrianus was de
bouwmeester der Missie.
Thans verblijft hij te Mariepberg in
voormalig Duitsch Oost-Afrika.
weg te ruimen. Op 10 Mei verliet Mi-
chaltsjoek zijn woning te Praag en sinds
dien is hij spoorloos verdwenen.
Naar do Matin" uit Moskou verneemt,
heeft de Sovjet-regeering acht functiona
rissen van het Russischo gezantschap te
Parijs opgedragen binnen acht dagen naar
de Sovjet-Unie terug te keeren, ten einde
rapport over bun werkzaamheden uit te
brengen.
Voor het geval de bewuste ambtenaren
aan dit bevel niet mochten voldoen, zullen
zij bij verstek ter dood worden veroor
deeld. Naar het schijnt, worden zij van mal
versaties beschuldigd.
Overbevolking in de Sovjet-gevangenissen.
Volgens berichten uit Moskou heeft Exe
cutieve Oommissie der Sovjet-Unie be
sloten, dat alle tot een jaar gevangenis
straf veroordeelde personen niet langer in
de gevangenis zullen worden opgesloten,
doch hun straf zullen ondergaan in den
vorm van dwangarbeid in de daarvoor aan
gewezen gebieden van Sovjet-Rusland.
Deze maatregelen zullen tengevolge heb
ben, dat aan dc overbevolking der gevan
genissen een einde wordt gemaakt.