I RADIO tyfDERLOFl
Hoe leeft de Amerikaan
RADIO'
RADIO"
„De Concurrent"
lAANDAG 5 MEI 1930
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 8
DOOR DEN BURGEMEESTER VAN ARNHEM is de eerste steen
gelegd voor het nieuwe gemeente-ziekenhuis op het terrein
„Alteveer" aldaar
„Ja, kom maar eens kijken naar het
liovo broertje".
Dan trad zub snel naar moeders schoot
en kook naar den kleinen baas, die lag te
kraaien van do pret.
„Een aardig ventje, hé?" zei moeder
dan.
„Ja, moodcr".
„Je moet altijd voorzichtig mot 'm we
zen, want hij is nog maar klein".
„Ja, moeder".
Stil bloef zus staan kijken, blij dat zij
zoo dicht mocht naderen. Dat kwam door
broertje, begreep ze, en daarom vond zo
hem nóg liever.
De vrouw had evenwel dat grootore kind
zoo vlak bij niet noodig en zei al gauw:
„Ga nu maar weer spelen, Kaatje".
Zoet ging 't. meisjo weor naar haar
hookje mot wat poppon en ander speol-
gocd, waar haar dat „Kaatje" blij in do
ooren klinken bleef. Nog niet vaak was
zij zoo lief toegesproken.
Op 'n keer wa's zij mot broertje alleen
in do kamor; hij sliep. Nu zou zij toch
nog eens gaan kijken. Wat 'n kleine oor
tjes. En zulke fijno vingertjes. Zou zij er
aan mogen komen? Heel eventjes en heel
zachtjes? Schroomvallig stak zij haar
handje uit, maar o daar hoorde zij met
•chcrp gefluister zoggen:
„Ga je weg, KaMoet je hom wakker
maken".
Moeder was onverwacht binnen geko
men en sindsdien durfde de arme kleine
het wiegjo niet ongevraagd moer naderen.
Intusschen had zij wat geleerd. Als
mooder boos was, zei zo „Ka" en anders
„Kaatje". Dat zij deze mooieren naam
meest kroeg als er wat voor broertje go-
daan moest worden: hem zachtjes wiegen,
iets voor hem oprapen of halen, dan wel
hem op een of andere manier bozig hou
den, vcrgaldo haar geluk ovor dat beetje
liefheid niet. Maar wol leerde zij den
kleinen baas steeds beter konnon als het
middel, waardoor zij hot huiselijk zonnetjo
ook voorzichzcK wat warmer kon doen
stralen.
Desniettemin kreog zij toch nog af en
toe een nieuwe teleurstelling te verduwen.
Zoo keek zij er, toen broertje wat groo-
ter werd, verbaasd van op, hem plotseling
op vaders knio te zien zitten. Dat was
haar nog nooit gobeurd. Maar nu zou haar
tijd daarvoor toch ook wel komen.
Door do ondervinding geloerd, nadordo
zij onbeschroomd het twoetal, want zij
deed alsof het was om broer aan 't lachen
te maken. Dat mocht! Intusschen vleide
zij zich zoo zacht tegen vader aan, dat
den man het gchunker naar zijn liefde
voelbaar werd. Plots zotte hij haar o
zaligheid met zijn vrijen arm op zijn
vrijen knie en liet boide kinderen behoed
zaam paardje rijden.
Dit feest duurde echter voor Kaatje
maar kort, want moedor viel uit:
„Man, laat die groote meid toch loopenl
Let op Yvonny, andors valt io nog van je
knio. Kom, Ka, ga spelen".
Uit was do pret
Zij slaagde er nog wel eens in, tegen
vader te leunen om broertjo op te vroo-
lijken, maar verder kwam 't niet. Moeders
bezorgdheid voor Yvounetjo deed Kaatjo,
die naar zon snakte, in do schaduw leven.
Eu zoo vorschrompeldo haar zieltje.
Naar oen bowaarschool, waar zij klou-
ter met do kleuters had kunnen zijn, was
voor 't meisje niet omgezien, want do
moeder had nooit last, wel veel geraak van
haar godwcec, hulpvaardigo dochter, wie
al vroeg allerlei bezigheden werden opge
legd. Kopjes waschtc zij o zoo voorzich
tig en netjes, want zij had booze woorden
moeten hooren, toen zij eens een oortje
brak en ook toen er nog een vuil zandje
op een schoteltje zat. Dat zou haar niet
meer gobouren! Aardappelen schillen kon
zij uog niet. zoo'n domme meid! maar
wel goed zien of de molk haast overkookte,
zoodat zij moeder nooit meer te laat waar
schuwde, nadat zij eens ruw opzij was ge
duwd toen er plotseling zoo'n groote blaas
boven de pot uit vloog. Zij was verschrik
kelijk bang, dat dit ooit weer zou kunnen
gebeuren en hield haar oogjes niet van de
dampende melk af, anders zou moeder
weer denken, dat zij had staan slapen. En
dit was toch heusch niet waar geweest.
Eindelijk moest zij naar de groote school
waar zij al lang van te voren angstig om
was zonder dat haar moed werd ingespro
ken. Moeder noch vader gaven er zich re
kenschap van, dat het arme kind zoo iets
noodig kon hebben.
Netjes gekleed en gekapt de zaak,
nietwaar 1 werd zij er door moeder heen
gebracht, die tot den onderwijzer aan do
deur krijschte:
„Mijnheer, hier is Kaatje".
De bango leerlinge was even verrast
door dat lieve naampje, maar weldra
hoorde zij om zich hoen giezclen:
„Kaatje. Hoor je dat? Wie heet er nu
tegenwoordig Kaatje?"
En terstond schrompelde haar zieltje
weer ineen, ook doordien zij nu dubbel
gevoelde het gemis van broertje, thuis
haar plechtanker om een zonnestraalt je op
te vangen.
Wat moest zij tegen die kinderen zeg
gen? En wat tegen die groote menschen,
dio allemaal zoo luid spraken?
Gedwee liet zij zich in een bank zetten,
in onrustige afwachting van wat gebeu
ren zou.
't Viel natuurlijk nogal mee. Onderwij
zend personeel heeft meer met zulke kin
dertjes omgegaan. Haar aanvankelijke
schuchterheid kwam zij echter nooit ge
heel te boven, al bemerkte zij spoedig, dat
stil zitten, goed opletten en vlijtig leeren
hier do plaats van broertjo innam.
Onder de kinderen bleef zij eenzaam,
bang aan te halen en even bang af te stoo-
ten. Alleen met zeker Keetjo, een gelijk
gestemd zieltje, kon zij vrij gauw goed
overweg. Zij wachtten elkaar buiten op en
zij gingen een eindje samen. Maar toen
moedor dit eens zag heel toevallig,
want ons meiske moest haar eigen weg
maar vinden word haar thuis gezegd:
„Ka, als ik je weer met dat kind zie
loopen, sla ik jullie uit mekaar".
Keetjes ouders hadden schuld in de
zaak en waren weggebleven, wat Kaatjo
echter niet meegedeeld werd. Moeders
dreigende stem was voor haar voldoende
geweest om de vriendschap te vreczon en
't was haar een opluchting, toen Keetje
och, 't was toch eigenlijk wel oen lief
meisje naar een andere school grng.
Sindsdien bleef zij eenzaam, want alle
kinderen hadden nl vriendinnetjes; voor
haar was geen plaatsje in eenig kringetje
meer over. „Dio stiekumme Kaatje" kon
den zo allemaal missen.
Zonder horten of stooten ging de school
tijd voorbij en thuis wist zij zich stoeds
meer verdienstelijk te maken, zonder daar
voor echter bijzonder geprezen te worden,
't Hoorde zoo, vond iedereen, dat zulk een
groote meid was zij wel ooit klein ge
weest? in 't huishouden hielp cn er was
altijd voel to doen, want Yvon bleef alles
behalve alleen. Naaien, breien en stoppen
werd haar ontspanning.
Eén gebeurtenis uit den schooltijd moet
ik toch verhalen.
De meester had een groote som op 't
bord geschreven: twee getallen van voel
cijfers vermenigvuldigen cn dan doelen
weer door een lang getal. Hij wilde eeus
zien, wie do knapste kinderen van de klas
waren. Na een half uur zou hij dat wel
weten.
„Komt ie uit, meester?" vroegen een
paar brutaaltjes.
„Neen, dat zouden jullie wel willen; dan
wist je meteen of 't goed was. Er blijft
wat over, want ik heb 'm gisteravond zelf
ook gemaakt. Ik ben nieuwsgierig, wie
't juiste getal overhoudt. Begint nu maar".
Met ijver rekende de heele klas: dat was
nog eens een prettig werkje.^
Ook Kaatje had er schik in, al was zij
niet zoo vlug klaar als vele anderen. Zij
cijferde ingespannen en was juist gereed
toen meester, die de klok in 't oog hield,
opeens zei:
,,'t Is tijd 1 Ophouden".
En toen begon het vragen naar de over
schotten. Allerlei getallen werden opge
noemd, meest groote van drie en vier cij
fers. Ons vriendinnetje had maar een ge
tal van twee cijfers over en dat maakte
haar al angstig. Telkens schudde de mees
ter geheimzinnig van neen en dan veegde
het kind, dat niet de juiste uitkomst had,
gauw de som uit. Zou zij dit ook maar niet
doen? Andere kinderen riepen soms vóór
hun beurt hun rest, maar dat durfde zij
heelemaal niet: zij zouden lachen om haar
kleine getal. Dan maar liever uitvlakken...
En dat deed ze, toen meester eindelijk zei:
„Stop maar met dat opnoemen. Het valt
me tegen hoor, dat niet minstens een paar
kinderen de goede rest hebben. Ik zal
maar zeggen, hoeveel of 't is: 3G".
Een schok voer door Kaatjes loden:
dat had zij precies overgehouden. En in
haar ontzetting vond zij den moed om te
roepen:
„Dat had ik, meester!"
„Laat eens zien?'.
,,'k Heb 't al uitgevlakt, meester'"
dan kunt ge dat wel makkelijk
zeggen".
En teen lachte de heele klas toch
Dat droeve moment heeft de arme
Kaatje nooit kunnen vergeten. Zij werd er
nog schroomvalliger door.
De zaak van vader ging niet zóó best
of eenige inkomsten der kinderen waren
welkom, zoodat onze vriendin na de school
doorloopen te hebben, niet thuis kon blij
ven: zij moest gauw wat verdienen.
Moeder oordeelde: „bij 't modistevak
zou dat 't vlugst gaan" en daarmede was
de keuze beslist.
Och, heerel Kaatjo bij 't hoeden opma
ken. Zij wikte en woog veel te lang vóór
zij iets vasthechtte en dan dat 't nog te
stijf, zoodat de hoofdjuffrouw moeite had
met 't lostornen. Met ,,'n ik-en-'n-jij-steek",
moest ze 't doen, zei haar leermeesteres,
maar dat ging niet: haar jeugd had haar
veel te angstvallig gemaakt.
„Dan maar achter de toonbank", vond
moeder; „daar hoefde je niets voor te
I kennen".
I JawelKaatje was alweer veel te bang
voor ongenoegen met de klanten om een
goede verkoopster te zijn of te worden.
„Iets aansmeeren" leerde zij nooit; wel
haaldo zij gedwee zooveel goederen voor
lastige lieden overhoop, dat zij haast tijd
te kort kwam om 't weer op te ruimen.
Dat opruimen deed zij nu juist graag:
die linten en bloemen, strikjes en kwikjes,
kleedjes en kantjes lieten zich keurig door
haar behandelen en haar „vak" zag er al
tijd stofschoon en ordelijk uit. Zij wijdde
daar haast al haar tijd aan, want ook on
der 't personeel stond zij alleen; zij kón
j zich eenvoudig niet bij iemand aansluiten
en de anderen vonden haar te ingetogen
om zich veel om haar te bekommeren,
j Gelukkig Kaatje mocht ook eindelijk
I wel eens een gelukje hebben! was de j
winkelchef een man met mcnschenkennis, j
j die begreep, dat zoo'n meisje juist in 't
magazijn op haar plaats zou wezen. En
zoo kwam Kaatje in haar element: geen 1
booze woorden meer als in den winkel, i
I want dat werk was geknipt voor haar, j
J geen booze woorden ook thuis, want haar
j loon steeg.
i Zij werd de oudste in de zaak, klom op
tot „juffrouw Ka", die alles wist, al toonde
zij 't nooit, en die allen noodig hadden.
Men vond haar stijf, doch waardeerde haar
al leidde dit toch niet tot opnemen in een
vriendinnenkring. Zij was en bleef een-
zaam, stil geluk vindend in haar thans
vreedzaam bestaan.
O, als er nu maar geen jongmensch komt,
die haar van liefde spreekt zonder het te
meeren, want onbewust hunkert zij naar
nooit genoten tecderheid. Zij zou geloof
slaan aan de gehuichelde betuigingen en
't ontwaken uit den droom ware vreeselijk.
't Best zal wezen, indien zij ooit een
even schroomvallige jongeman ontmoet,
die 't goed met haar voor heeft. A's dan
die twee zielen langzaam tot nieuw leven
komen, o welk een vreugde kan dan nog
voor juffrouw Ka zijn weggelegd.
Een mooie taak voor beider Engelbe
waarders, om hen samen te brengen.
En gij, lezer, als gij ooit zoo'n verschrom
peld zieltje ontmoet: wees er hartelijk
voor, want ongeweten dankbaarhoid zal u
tegenstralen.
MET DE STATENDAM is te Rotterdam aangekomen de Australi
sche oceaan-vlieger Kingsford Smith. Hij werd verwelkomd door
den heer Smits der Fokker-fabrieken
in betrekking tot 't arbeidsloon. Welnu,
voor z'n uurloon kan de Amerikaan over
't algemeen méér koopen dan de Hollander
Arbeiders en ambtenaren verdienen daar
doorgaans méér. Maar daarvoor wordt dan
ook meer arbeidsprestatie gevergd. Ambte
naren, zooals boekhouders, bankbeambten,
en dergelijke verdienen tusschen de 25 cn
de 60 dollar per week. Er zijn zelfs betrek
kingen die 150 dollar geven, 'n Ambachts
man rekent op een gemiddeld weekloon
van 27 dollar maar daar staat tegenover,
dat sommige beroepen in deze erg uit do
koers gaan. Do arbeiders in de boomwol
industrie in 't Zuiden der Vereenigde Sta
ten gaan met 17 dollar naar moeder de
vrouw, maar de werklui in 't krantenbe-
drijf te New York krijgen van 40 tot 45 dol
lar. De dienstboden staan er ook lang niet
kwaad voor: die sleepen van hun mevrou
wen per maand van 10 tot 30 dollars weg
en genieten bovendien nog vrije wasch,
kost en inwoning. Er zijn er zelfs die nog
meer verdienen, maar die zijn dan ook bij
zonder bekwaam en netjes en laten zich
niet als duvelstoejager gebruiken: ze ver
zorgen de kinderen, koken de pot en wel
a raison van 10 a 15 dollar per week! Ze
kennen daar 'n arbeidsweek van 44 tot 48
uren.
En wat moeten de Amerikanen daarvan
uitgeven? Verreweg 't duurste is er 't wo
nen. Onder de 600 dollar kom je niet klaar
met 'n middelmatige woning van drie ka
mers. De huurprijzen voor kleine woningeu
zijn zelfs gewoonlijk hooger: van 1000 tot
1500 dollar, 't Is daarom te begrijpen, dat
jonge getrouwde lui, vrijgezels, ouderlooze
jonge dames er verreweg de voorkeur aan
geven om te wonen in 'n z.g. „boarding-
house", zoo iets als onze pensions, maar
dan heel wat comfortabeler en prettiger.
Ze betalen daar voor een kamer met volle
dig pension 10 tot 25 dollar per week, dat
hangt natuurlijk af van 't comfort en van
den stand. In kleine hotels dok je 'n dol
lar per dag en daarvoor wordt je op je
wenken bediend.'t Is duidelijk, dat men
daar dus heel wat voordeeliger kan wo
nen in zoo'n pension. Daar komt nog bij,
dat zoo'n inrichting vaak van alle gemak
ken voorzien is: men vindt er 'n kleine bi
bliotheek, 'n kleine leeszaal, waar verschil
lende kranten aanwezig zijn, 'n muziek
zaal't Is dan ook geen wonder, dat
zelfs families van vijf, zes personen met
pleizier afstand doen van 'n eigen woning,
want, behalve de huur, heb je met 'n wo
ning nog meer te zorgen aan je hoofd: de
meubileering kost geld, enfin er zijn 'n
massa dingen, waarover je je in 'n pension
niet druk behoeft te maken. Ook kan men
op gemeubileerde kamers gaan wonen.
Eten doe je dan maar in een van de vele,
uiterst-goedkoope restaurants, die er te vin
den zijn in dc buurt van de werkgelegenhe
den. Van zulke eotzaakjes zijn er legio:
op alle hoeken van de straten kun je ze
vinden, waar je voor 'n betrekkelijke klei
nigheid je buik flink kunt vullen, winkels,
waar je voor 'n belachelijk beetje allerlei
lekkers kunt krijgen: snoepjes, ijs, ijswa-
ter en andere ververschingen. Juist in der
gelijke kleinigheden weet men 't leven van
den Amerikaan zoo aangenaam te maken.
Zoo heeft ie gratis radio, de benzine is veel
goedkooper dan bij ons, de autostalling
kost 'n prikje en hij rijdt met zijn wagen
over heerlijk geplaveide wegen. Z'n kleeren
heeft ie al voor 'n dollar of veertig. Amuse
ment is er volop en niet duur. Honderden
bioscopen, opera's en revue's lokken dage
lijks de menschen in elke stad. En bij al
lerlei „uitverkoopen" wel zoo iets als bij
ons, maar dan veel grootsoher, kan hij voor
'n koopje van alles op de kop tikken.
En de gekste dingen kan ie krijgen op
afbetaling. Doodgewone menschen wonen
in luxueuse huizen, rijden in 'n prachtige
auto, leven overigens heel bescheiden en
blijven jarenlang maar „afbetalen", 'n Klein
kunstje is het voor iemand, dio 'n vaste be
trekking heeft, om zich 'n huisje te koopen.
Dat gaat heel gemakkelijk: je gaat naar 'n
soort bank en dan mag je je buisje in vijf,
acht, tien jaar afbetalen. Zelfs met 'n
groot huisgezin is het voor de Amerikaan
mogelijk ook met een klein inkomen te spa
ren en af te betalen. Want de dagelijksche
levensmiddelen zijn er uiterst goedkoop:
conserven, fruit, sla, visch, gevogelte
De oester is er een volksvoedsel. De Ame-
rikaansche arbeider heeft inderdaad Zon
dags z'n „poule au pot" z'n kippetje in de
pot (wat Hendrik de vierde van Frankrijk
immers z'n onderdanen beloofde als de
hoogst-bereikbare zaligheid) en die arbei
der vindt het heelemaal niets bijzonders.
Er worden goede zaken gemaakt en dat
bomt door do voortreffelijke organisatie:
ze begrijpen daar, dat "t van de groote om
zet komen moet en dat de waar goed en
goedkoop dient te wezen. Groote winsten
zijn uit den booze: 't geheim van Fords
succes ligt in zijn methode: hij verdient op
'n „auto" van 250 dollar maar 10 dollar.
Maar dan ook 'n reusacht-igen omzet! Zoo
heeft 'n firma in New-York honderden
aardige winkeltjes geopend, waar je voor
'n paar oenten 'n glas limonade kunt krij
gen. Andere dranken worden er niet ver
kocht. Er wordt fabelachtig veel omge
zet en natuurlijk is de verdienste na
venant. 'n Feit is, dat de Amerikaan zeer
gesteld is op al deze kleinigheden, die zoo
veel kunnen bijdragen tot veraangenaming
des levens.
(Nadruk verboden).
Auto, tevensmiddelen, woning,
afbetalingszaken en meer
van die kleinigheden.
Stel: we lezen ergens, dat iets in de Var-
oenigde Staten 10 dollar kost. Oogenbiik-
kelijk gaan we aan 't rekenen: dat staat
gelijk met ongeveer 25 gulden bij ons. En
daarnaar gaan we conclusies trekken om
trent de levensvoorwaarden van den Ame
rikaan. Glad verkeerd! Om over de levens-
standaard van 'n ander land te kunnen oor-
deelen moet men geducht op de hoogte we-
zen van allerlei détails en eigenaardighe
den in betrekking met de loonen en is 't
niet voldoende even uit de vreemde munt te
„transponeeren" in de eigene. En dan is
men er nog niet, want ook die loonen moe
ten weer beschouwd worden in verband
met allerlei dingen zooals: plaatselijke om
standigheden, winstkansen, de kosten aan
'u huishouden verbonden... En dan kan men
mot de cijfers in de hand aan 't vergelijken
gaan: zoo kan je in Amerika een goed on
derhouden 2e hands autotje koopen voor
100 dollar, dat is dus ongeveer 250.
1 Bokijkcn we de zaak van 'u anderen kant
B11II111111111111111111111II111111111111111111II11111111111111111II11111111| 1111
5?
De grootste sorteering Toestellen, Luidsprekers, 5
Plaatstroom-apparaten - Gelijkrichters - Accu's,
E Anode-Batterijen, enz. is bi^ E
HAARLEMMERSTRAAT 170A - LEIDEN 1
E Het beste adres voor Handelaren en Amateurs S
E Wij voeren oa. alle Philips /rtikelen, Transforma, Fer- E
rix, Pilot, Brandes, Telefunken, Lisser Förg, Sarcos, enz. E
E Alleen-vertegenwoordiger voor Leiden en Omstreken §j
E van de wonder mooie Harophone Toestellen E
Ook in Krachtversterkers en Electro-dynamisohe Luid- E
sprekers kunnen wij U steeds het beste aanbieden E
Wij hebben in Radio-kasten steeds een groote E
sorteering; ook Philips-Kasten en -Tafeltjes E
ïiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiimi=
R.K. SPORT
Zij die lid wenschen
te worden van de
iv..v. Sportver.
(Voetbal,
AthJ
gelieven zich
geven bij
H. Rijndijk 4
Contributie
tezamen: 1
Junioren (tol 17 j.) f 0.15 p. w.
Senioren (boven 17 j.)
f 0."" p. w.
Voor de afd. Voetbal worden
alléén leden aangenomen
welke vrij zijn, d.w.z. welke
géén verplichtingen hebben
voor het a.s. seizoen bij an
dere vercenigmgen. 339
geen woeker
prijs voor Jiet om
lijste/! iHn 1 platen,
(oVs e/rl
Van (nis Ve kende adres:
HAARLEMMERS.AAT 62
Telefoon 2918
Adverteerendoetverkoopen
