21ste Jaargang
DONDERDAG 17 APRIL 1930
No. 6570
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
STADSNIEUWS
S)e £eidóohd (Boi^anl'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 11
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
Dit nummer bestaat uit drie bladen
**i)e Goede Vrijdag.
Op Witten Donderdag herdenkt de Ka
tholieke Kerk in stille dankbaarheid het
Goddelijk gebeuren van het Laatste
Avondmaal 't Is een dag van vreugde,
die echter is getemperd, omdat de Goede
Vrijdag-herinnering zoo nabij is.
Goede Vrijdag, waarop de Katholieke
Kerk treurt en rouwt, bidt en boet om de
zonden, die do oorzaak zijn geweest van
hot Lijden en Sterven van haren Goddclij-
ken Stichter....
Goede Vrijdag héél do christenwereld
herdenkt op dezen dag haar verlossing.
En er ligt een zekere stilte over het ge
notleven; er wordt op den Goeden Vrijdag
niet zóó veel aan den bedwelmenden uit-
gaanslust geofferd, als op de andere da
gen van het jaar. 't Is do Stille Vrijdag.
Wij lezen in de „Tel." volgend telegram
uit Berlijn:
De Berlijnschc politic heeft heden
modegedceld, dat het spelen van voet
balwedstrijden op Goeden Vrijdag in
dc Duitsche hoofdstad verboden zal
zijn. Dit verbod sieunt o"p een oudo
verordening van 15 ijei 1013 betreffen
de de viering van erkende feestdagen.
In Berlijnsche vóetbalkringcn, aldus dc
„Lokal Anzeigcr", is men minder ont
stemd over het verbod als zoodanig
dan wel over do late bekendmaking
daarvan. Het blad betoogt, dat ver
schillende buitenlandsche clubs, die op
Goeden Vrijdag in Berlijn zouden spe
len, reeds onderweg zijn, zoodat do
ontvangondo clubs nu voor de vergoo
ding van grootc onkosten komen te
staan, welke door niemand vergoed
worden.
Een bericht, dat ons maar al te duidelijk
de droeve werkelijkheid voor de oogen
zet: dat het als Zondag vieren van dezen
dag, zooals dat gebeurt door de Protestant-
sche Christenen, zoo velen oen aanleiding
is, om dezen dag zelfs gehéél te besteden
voor het uitgaan dat dc stilte van dezen
Stillen Vrijdag in zich steeds verder uit
breidende kringen als een onding en een
dwaasheid wordt beschouwd.... Ook in
niet-christelijko kringen wordt de Goede
Vrijdag meer en moer. gevierd als Zon
dag; daags van te voren doet men als op
Zaterdag, gaat men al uit als op Zater
dag.... 't Wordt als een bespotting van
den Stillen Vrijdag
Geen Katholiek zal den Goeden Vrijdag
laten voorbijgaan zonder stilte inner
lijke stilte, in een, zij 't dan ook misschien
korte, meditatie-.
VAN HET VATICAAN
EEN CONSISTORIE IN MEI.
Drie nieuwe kardinalen?
Men meldt uit Rome aan dc „Msb.":
Naar wij in welingelichte kringen verne
men zal, behalve in April, ook den 19dcn
Mei a.s. een Consistorie worden gehouden.
In dat consistorie zal de H. Vader drie
nieuwe kardinalen crcëeren, n.l. mgr.
d'Herbigny S.J. voorzitter van het Pause
lijk Oostersch instituut en van dc nieuwe
commissie voor Rusland; mgr. Rossi, tet
dusver assessor der Consistorialo, welker
secretaris hij eerlang worden zal, ter ver
vanging van den onlangs overleden kar
dinaal Perosi; mgr. Serafini, thans secreta
ris van do Congregatie van het Concilie.
BELGIE
DE TAALSTRIJD DER VLAMINGEN.
De Vlaamsche bladen bespreken druk do
arrestatie van den Antwerpschcn soldaat
Joris dc Leeuw, die, in Namen ingelijfd,
steeds opnieuw weer weigert om comman
dos die hem in het Fransch gegeven wor
den op te volgen. Hij zal voor den Krijgs
raad worden gebracht, maar wegens
dienstweigering zaJ men hem niet kunnen
vervolgen Want hij heeft herhaaldelijk
verklaard alle bevelen te zullen opvolgen
mits zij hem in het Vlaamsch gegeven wor
den. Tegenover zijn kolonel legde hij de
volgende verklaring af:
„Ik wil protest aanteekenen tegen dc
wet welko een Vlaming het Fransch bevel
oplegt. Deze wet is in strijd met de grond
wet welke do vrijheid van talen waar
borgt, Ik wil niet den stempel dor min
derwaardigheid van den Vlaming op mij
voelen drukken".
Vlamingen hebben Zondagavond op do
muren in Namen groote biljetten geplakt,
waarop (in het Fransch) het volgende te
lezen staat:
„Menschen van Namen, in do gevangenis
van het krijgshospitaal te Antwerpen, werd
een W^alsch soldaat opgesloten om gewei
gerd te hebben een Vlaamsch bevel te ge
hoorzamen. Vat go de vernedering, den
smaad, uwe Waalsche«zonen opgelegd? Be
volen worden in een vreemde taal cn bij
verzet opgesluton in do gevangenis? Hoe
lang nog duldt go deze dwingelandij over
uwe zonen, wanneer zij in 's lands dienst
zijn?"
„Het is eigenlijk andersom. Een Vlaamsch
soldaat, geboren en wonend to Antwerpen,
werd te Namen gekazerneerd, en heeft ge
weigerd te gehoorzamen aan een bevel hem
in het Fransch gegeven. Hij zit op dit
oogenbhk gevangen in het cachot van het
krijgshospitaal".
Heden zal in Antwerpen oen protestver
gadering worden gehouden, waarop o.m.
het woord zaJ worden gevoerd door dr.
Borms en Hcrm. Vos.
Het Scnaatslid mr. Van Dieren heeft
zich bereid verklaard om Do Leeuw zoo
noodig voor den krijgsraad te verdedigen.
DUITSCHLAND
DUITSCHLANDS TARIEVENPOLITIEK.
Zestien bezorgde regeeringen.
Naar aanleiding van oen bericht van de
„Borsen Courier" deelt do „Vorwarts" me
de, dat 16 rogecringen door hun vertegen
woordigers bij do Duitsche rogeering vra-
gci hebben laten stellen, waarin hun be
zorgdheid over de uitwerking der verhoog
de invoerrechten tot uitdrukking komt.
De minister van Financiën, Molden
hauer, heeft oen memorandum aan den
rijksraad gestuurd over dc voorgenomen
hulp aan dc Oostelijke provinoios, die door
dc grenswijziging in nood zijn geraakt. De
weerstand van het Oosten, zogt de mi
nister daarin, moet door buitengewone
maatregelen zoo veel worden versterkt,
dat do bron van gevaren voor den ccono-
mischen toestand en de nationale politiek
wordt verstopt.
Het Oosten zal cenige jaren voor de an
dere declcn van het rijk moeten worden
voorgetrokken. Moldenhauer somt dan oen
aantal maatregelen op, dio mooten wor
den uitgevoerd on die in totaal voorloopig
oen bedrag van 350 millioen moeten kosten.
Wij vernemen daar nog bij, dal minister
Moldenhauer zich voorstelt deze 350 mil
lioen voor een deel te halen uit do daar
voor voort te zetten industriebclasting, die
door de aanneming van het Youngplan zou
vervallen.
ENGELAND
VOORLOOPIG HANDELSVERDRAG
MET RUSLAND.
Diplomatieke onschendbaarheid.
Het Engelsch-Russisch handelsverdrag is
gisteren door Henderson cn Sokolnikoff
onderteekend.
Het onderleckend verdrag is een voof-
loopig en werd gesloten in afwachting van
ceu definitieve handels- en scheepvaart-
overeenkomst.
Het voorloopig accoord bevat bepalingen
met betrekking (ot de meestbegunstigde
natie, terwijl Rusland het recht krijgt
een Hande'sde'cgatic te vestigen, waarvan
dc leider en zijn twee hoofdambtenaren het
voorrecht van diplomatieke onschendbaar
heid zul'en genieten.
Verder zijn in het accoord opgenomen
bepalingen over wederzijdscho behande
ling van schepen, scheepsladingen en pas
sagiers.
Wat beteekent deze overeenkomst? Dat
onder de bepalingen van het accoord er
geen enke'e is, waardoor kan worden voor
komen, dat dezo Sovjet-handc?sdc'egatie do
Bolsjewistische propaganda, waaraan drie
jaar ge'eden een einde gemaakt werd door
een inval in de Arcosgebouwen, weder zal
worden opgevat.
Door aan het hoofd van dezo delegatie
diplomatieke rechten te geven zullen de
kantoren in Bush House practisch gesnro-
ken Sovjet zrondeebied zijn. Want „diplo
matieke privilegies" omvattan vele rech
ten.
Dc kantoren zullen onaantastbaar zijn
voor de po'itiv. Her zal ann dc ambtena
ren vergund zijn alles in Engeland in te
vceren, zonder dat de douane raag onder
zoeken. De Russische ambtenaren kunnen
overa' komen; hun bagave is gezegeld en
behoeft nergens onderzocht te worden. In
het kort, de door do Sovjet gezondenen
zullen dezelfde rechten hebben in handels
zaken als do gezanten in politieke zaken.
Nog nooit ïb een dergelijk verdrag geslo
ten. Do overeenkomst, die in 1921 in wer
king trad en beëindigd werd aoor den in
val in de Arcos in 1927, omvatte geen di
plomatieke privilegies. Dit was wel het ge
val met hei verdrag van 192-1, doch dit is
nooit geratificeerd, al werd het getec-
kend.
Met geen enkel ander land sloot Enge
land ooit een dei gelijk verdrag, zelfs niet
met de Vereenigde fstaten of met Frank
rijk.
BRITSCH-INDIE
DE ACTIE VAN GANDHI.
Nieuwe ongeregeldheden te Calcutta.
Europeanen, die gisteravond in het zui
delijk deel van Colculita naar hun wonin
gen terugkeerden, werden met steenen ont
vangen. Negen personen moes'en in het
hospitaal worden opgenomen. De toestand
van twee der gewon fen is ernstig. Dc poli
tic arresteerde vijf personen en negen op
de daken, waar een massa baksteenen
werd ontdekt. Later deed een menigte een
vruchteloozen aanval op een ziekenhuis.
Meer dan vijftig personen werden bij de
ongoregeldhodon, die gisteren nlaats had
don, gewond, waaronder vijftien politic
agenten en elf brandweerlieden.
Ook to Karachio hadden onlusten plants.
Er is één doodo en zeven zwaar gewonden.
De spoorwegstaking opgeheven.
De bond van spoorwegarbeiders caf last
tot het storzct'en van de staking bij de
Great Tndian Peninsular Railway, die I
Fcbr. j.l. bcvon.
CHINA
DE NOORDELIJKEN RUKKEN OP.
Het agentschap Imlopacifiquc meldt uit
Peking, dat de noordelüke legers in do pro
vincie Sjantoeng oorukken en dat spoedig
do inneming van dc hoofdstad Tsinan ver
wacht kan worden. Tussohen het Kwo-
ipintsmin en maarschalk Jen Sji sjen wordt
te Peking ondorhandeld over de definitio-
vo vorming van een nieuwe rogeering to
Pekintr. Drio commissies, een politieke, di
nlomaticko cn financiee'e, zijn reeds met
haar werkzaamheden begonnen. In ver
band met het oorukken van Feng Joc
S'iang toeen Hankau worden in dc uro
vincio militaire voorbereidingen getroffen.
Aangezien ziude'iike troelen geconcen
treerd worden in de nabiiheid van Woels-
jau en in andere plaatsen lanes de grens
van Kwanesi blijft de toestand in het zui
den voor de bandieten gunstig. De troe
pen hebben van Nanking opdracht gekre
gen den strijd to^en de Kwanvsi-generaals
weer te hervatten, daar dc rceeering
vreest, dat de ijzervreters uit Kwangsi door
Hoenan zullen ontrekken, om de gene
raals, die tegen Nanking in verzet zijn te
steunen. Tol dusver is er evenwel geen en-
ke'o krachtiec strijd gevoerd; tenzij door
politieke manoeuvres een tijdelijke wapen
stilstand wordt gesloten, zal de strijd hier
nog wel voor onbepaalde» tijd en zonder
behaald succes worden gevoerd.
Z. D. H. MGR. J. H. G. JANSEN.
Naar „De Tijd" verneemt,, zal op 1 Mei,
feestdag van de H.H. Apostelen Philippus
cn Jacobus, do nieuwe Aartsbisschop in
de Kathedrale Kerk van Utrecht plechtig
worden gewijd.
PLAATSELIJKE SCHOOLCOMMISSIE.
Aan het jaarverslag over 1929 van dc Plaat
selijke Schoolcommissie is het volgende ont-
Het Bestuur der Commissie bestond uit dc
heeren: A. L. Boot, Voorzitter; W. Koops Azn.
Plv. Voorzitter; Mr. H. F. A. Donders, Secre
taris; D. C. Schuit. Plv. Secretaris.
Naar aanleiding van haar vertrek uit Lei
den vroeg cn verkreeg mevr. W. M. M. Proos
Moolhuysen tegen het einde van dit verslag
jaar ontslag als lid der Commissie.
In tcgensteliing met de voorafgaande jaren
onderging de samenstelling van het college
verder geen veranderingen meer. De wensch in
het vorig jaarverslag uitgesproken: dat in het
tempo der al te veelvuldige mutaties cenige
vertraging zoude mogen intreden, is dus wel
spoedig in vervulling gegaan.
Het aantal vergaderingen in 1929 bedroeg 5,
waarvan dc laatste wegens ontbreken van
het quorum niet voor „vol" mag worden
aangezien. Bleven we op stuk van onvoltallige
vergaderingen dus niet bij het vorige jaar ten
achter, in totaal liepen wc toch één bijeen
komst achteruit (vorig jaar 6). Behoeft zoo
danige kwantitatieve teruggang op zichzelf
nog geen reden te zijn om ons onder te dom
pelen in allerlei sombere bespiegelingen, nu
dc commissoriale tijd bovendien bijna uitslui
tend gevuld werd met puur huishoudelijke
aangelegenheden en slechts éénmaal met een
onderwijsdebat op eenigszins grootcr schaal,
bestaat er toch wel aanleiding om het gematig
de optimisme, waarmede we dc vorige keer
onze balans afsloten, aanzienlijk tc temperen.
Wij weten niet of op dc gemeentelijke beurs
van het lager onderwijs een ernstige inzin
king heeft plaats gevonden, maar naar onze
meening was al heel weinig vraag. Raken, nu
er een raadscommissie van onderwijs is, onze
stukken wellicht wat uit de markt? Wij meen
den. overigens in alle bescheidenheid, dat de
soliditeit daarvan nog niets had ingeboet; dat
de veelzijdigheid der algemecnc vergaderin
gen van dcelgenooten nog steeds een zekere
waarborg vormde tegen tendentieuze beslis
singen; cn dat ook dc bereidvaardigheid van
onze maatschappij om op zekere technische
wenschen van het bcursbesluur in tc gaan dc
beoogde vertrouwelijke uitwisseling van onze
papieren in niet geringe mate zou hebben be
vorderd. Of raakt dc gehcele „hoek" van het
lager onderwijs wat op den achtergrond, en
doen andere „hoeken" van onderwijs tegen
woordig meer opgeld? Wederom, wij welen
het niet. Maar wel weten wij, dat dc omvang
van ons werk gedurende het afgeloopen jaar
althans voor zooverre hel onze advisecrcnde
laak betrof een lusteloos voorkomen had
Om echter niet in herhalingen te treden zij
het ons vergund te verwijzen naar ons jaar
verslag over 1927, welk jaar voor onze com
missie eveneens een baisse periode betccken-
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mododcehngen wordt
het dubbclo van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van Urn hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop 0.50
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Vlaamsche taalstrijd in België'.
Engeland heeft met de Sovjets een zeer
vèr gaand voorloopig handelsverdrag ge
sloten.
De Zeppelin weer op de terugreis.
(Luchtvaart).
BINNENLAND.
Benoeming van dr. A. Smijorf tot hoog
leeraar te Utrecht (2de bind).
Protesten togen het plempen met Haar-
lemsch stadsvuil van een gedeelte Braassc-
mermeer (2de bind).
dc en hetwelk we toen ook niet onduidelijk
als zoodanig hebben gekenschetst. Het is an
ders weinig bemoedigend en opwekkend reeds
zoo kort daarna te moeten ervaren wederom
op dezelfde koers te zijn aangeland. Er blijft
tenslotte slechts één lichtpunt: dat de slapte
in ons bedrijf moeilijk nog ernstiger afmetin
gen kan aannemen.
Een voorstal van een der leden om, in na
volging van verschillende andere gemeenten,
dc vergaderingen van onze Commissio als re
gel in het openbaar te doen houden, kon geen
meerderheid verwerven, zoodat de deuren ge
sloten zullen blijven.
Maakten wij in ons vorige jaarverslag reeds
melding van een rcorganicatie op stuk van l.et
schoolbezoek, in dier voege dat naast het ge
bruikelijke individueele schoolbezoek der le
den niet-onderwijzers besloten werd zoo vaak
de Commissie speciale voorlichting door een
onderzoek ter plaatse nuttig of noodig acht
daartoe telkens een commissie ad hoe tc be
noemen, thans kunnen wij omtrent de resulta
ten van deze aanvulling nudorv gegevens ver
schaffen
Het verslag weidt verder uitvoerig uit over
het rapport inzake den toestand van hel
schoolgebouw der opleidingsschool voor U.L.
O. aan den Maresingcl, speciaal wat betreft de
werking van het z.g. tweeklnsscnstclscl.
Met betrekking tot dc inrichting van het
lager onderwijs te dezer stede, voltrok zich
wederom een belangrijke wijziging. Door de
invoering van het verplichte 7e leerjaar, nam
het aantal leerlingen van dc Centrale school
voor hel 7c en 8e leerjaar belangrijk toe. Van
166 op 1 Augustus 1928 steeg Het aantal leer
lingen dier school op 1 September 1928 tot 262
en op 1 Muurl 1939 tol 137. Toen bil ooodll
bleek met ingang van 1 Maart 1929 het totaal
aantal klassen tot 10 op te voeren, kon het
gebouw van dc Centrale school aan dc Oude
Vest, aan al deze klassen geen huisvesting
meer verlccncn en werd een klasse onderge
bracht in een lokaal van de Gemeentelijke
Kweekschool voor Onderwijzers en Onderwij
zeressen. grenzende aan de spreekkamer ven
het hoofd der Centrale School, cn een andere
klasse in een door combineering van twee
klassen vrijgekomen lokaal van dc O. L.
school aan de Vrouwcnkerkstccg Waar het
aantal klassen der Centrale school op 1 Sap
tembcr 1929 wederom met één moest worden
derd, moest opnieuw naar ruimte voor
school worden omgc/icn. Ten einde daarin
NEDERLALJ TE MI
LAAN. Door den Italiaan
chen minister van Arbeid,
Bottai, is tc Milaan dc
'.roote Jaarbeurs geopend.
Het interieur van het Ne-
'•erlandschc paviljoen.
