21ste Jaargang
ZATERDAG 12 APRIL 1930
No. 6556
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
KERKNIEUWS
STADSNIEUWS
ZONDAGSBLAD
3)e £eicbdie Gou/ïo/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen U
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
*V De kerken.
In de „Utrechtsche Kerkbode" wij'st een
Gereformeerd predikant dr. H. Kaajan er
op, dat er vele geestelijke en stoffelijke
mogelijkheden ongebruikt voorbijgaan door
het feit, dat de Protestantsche Kerken ge
woonlijk zes dagen in de week gesloten
blijven.
En de Kerknieuws-redacteur van de
„N. R. Crt" schrijft hierbij:
„Inderdaad is dit gesloten houden
gedurende bijna heel de week van het
Protestantsche kerkgebouw allerzon
derlingst. Er kon en moest veel meer
van gebruik gemaakt worden. Vijf-
en-twintig jaar geleden hoorden wij een
theologisch hoogleeraar te Groningen
er zijn bevreemding reeds over uit
spreken. Veel veranderd is het sinds
dien nog niet. Maar toch wel een
beetje en bedriegen wij ons niet, dan
gaat het steeds meer dien kant uit.
Nog eens: waarom ook niet? Behoef
te aan stilte en zelfinkeer zal er
gelukkig! altijd wel blijven-en het
huidige leven en zijn organisatie ma
ken het den mensch werkelijk niet
makkelijk daaraan te voldoen. „In
een hoekje met een boekje"waar
is het gebleven in dezen tijd van
flats, radio en overal doordringend
straatgedruisch 2
Daarom moet in deze samenleving
het „Huis van Gebed" ook werkelijk
een huis des gebeds zijn, dus van zelf
inkeer en omgang met het Heilige en
niet alleen maar een plaats toaar des
Zondags geluisterd wordt naar hel
gebed van een ander.
T^e Evangelisch-Luthersclie gemeen
te te Schiedam heeft dit begrepen en
zal Goeden Vrijdag haar kerkgebouw
den ganschen dag geopend houden.
Het is nog maar een proef en
de Nederlander is wat schuw voor
nieuwigheden. Maar nog eens: Waar
om niet?"
5t Is niet voor de eerste keer, dat wij
de aandacht vestigen op 'n in Protestant
sche kringen levend verlangen naar open
Kerken.
Wij, die bezitten onze dagelijks open
Kerken, wij moeten misschien ons scha
men over onze te geringe waardeering
vc-r dat bezit, hetwelk anderen ons be
nijden.
Wij, die bezitten onze dagelijks open
die zijn een „Huis v?n Gebed", èn
die zijn in onwaardeerbare werkelijk
heid! een Huis ■van God....
Bij ons Katholieken is in de Stille Week,
in de Goede Week, de Kerk ook open op
den Goeden Vrijdag, en niet alléén op
Goeden VrijdagDat weten wij toch
wel te waardeeren?
INTERNAT. CONFERENTIES
HET RESULTAAT VAN LONDEN.
Minister Alexander heeft gisteravond te
Sheffield een rodevoering gehouden over de
vlootconferentie, waarin hij zeide te be
treuren, dat geen volledig accoord ten aan
zien van alle punten tusschen de vijf mo
gendheden tot stand was gekomen. Hij
meende echter, dat er alle reden bestond,
verheugd te zijn over den vooruitgang, dio
in de richting van bewapeningsbeperking
was gemaakt. Spreker wees er op, dat de
Vereenigde Staten, GrootrBrittannië en
Japan een volkomen overeenstemming heb
ben bereikt, gebaseerd op cijfers, die veel
lager zijn dan te Genève in 1927 werden
voorgesteld. De drie mogendheden zullen
een reductie van 521.300 ton doorvoeren,
hetgeen een duidelijk bewijs is, dat de pu
blieke opinie gunstig staat ten opzichte
van ontwapening. Een belangrijk resultaat
was voorts, dat Engeland vijf kruisers,
Amerika drie en Japan een kruiser zullen
schrappen. De drie zeemogendheden zijn
overeengekomen, dat het aantal groote
kruisers zal zijn vastgesteld op 18 voor de
Vereenigde Staten, 15 voor Engeland en 12
voor Japan.
Minister Alexander gaf als zijn meening
te kennen, dat de voornaamste beteekenis
van het bereikte accoord gelegen was in
den steun, dien het geeft aan de vredesbe
weging en het streven naar ontwapening.
Voorts biedt het accoord groote economi
sche voordeden. Geraamd wordt, dat En
geland tot aan 1936 60 a 70 millioen pond
sterling zal besparen.
Om al deze redenen achtte de minister
het dwaas, te beweren, dat de oonferen-
tie op een échec was uitgeloopen.
DUITSCHLAND
Accoord over de bierbelasting.
Naar wordt vernomen is cr gisteren tus
schen de regeeringspartijen een accoord
bereikt over de bierbelasting, die met bijna
50 pet. zal worden verhoogd. Door bijzon
dere bepalingen is rekening gehouden met
de Beiersche bezwaren, zoodat de Beier-
sche volkspartij het compromis alsnog kon
goedkeuren. Daardoor is een veel optimis
tischer stemming ontstaan ten aanzien van
de aanvaarding der regeeringsvoorstellen.
Heden wordt de beslissing genomen.
Uit parlementaire kringen wordt verno
men, dat het kabinet besloten heeft den
Rijksdag heden voor de vraag te stellen
of hij de regeering wil volgen of niet
Worden de ontwerpen verworpen, dan zal
de regeering geen machtigingswet vragen.
Indien dit, zooals te verwachten is, wordt
geweigerd zal de regeering den Rijksdag
ontbinden.
In den Rijksdag verluidt, dat volgens het
resultaat van verscheiden proefstemmin-
gen verwacht kan worden, dat de Duitsch-
nationalen tegen de financieele ontwerpen
zullen stommen.
PORTUGAL
Nieuwe samenzwering in Portugal.
De politie te Lissabon heeft een nieuwe
samenzwering tegen de regeering intdekt.
Er zijn talrijke huiszoekingen verricht bij
vroegere Kamerleden en o.a. is de oud-pre
mier Cardozo gearresteerd.
ZWEDEN
DE DOOD DER KONINGIN.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag
had in de haven van SwinemuiMe een
plechtige rouwdemonstratie plaats.
Het Zweedschc eskader, dat het stoffe
lijk overschot van koningin Victoria naar
Zweden zal vervoeren, lag aan de kado ge
meerd.
Reeds tegen den avond had de kransleg-
ging plaats aan boord van het slagschip
„Drottning Viktoria". Verscheidene kransen
en bloemstukken werden bij den beveTvoer-
der gebracht.
Reeds lang voor middernacht hadden
zich duizenden en duizenden in de omge
ving van het bolwerk verzameld, dat ech
ter op een behoorlijken afstand was afge
zet.
Om 12 uur 20 rolde langzaam de extra-
trein, die uit 4 wagons bestond, het sta
tion binnen.
Het departement van buitenlandsche
zaken was vertegenwoordigd door graaf
Tattenbach.
De generaalsuperintendant hield een kor
te toespraak, waarop de koning bij do
baar neerknielde.
Vervolgens dankte hij.
Hierop zette de stoet zich in beweging.
De baar werd gedragen door Zweedsche
kapiteins. Een treurmarsch werd gespeeld
door de scheepskapel.
Achter de baar volgde eerst dc koning.
Zweedsche matrozen droegen de kransen
en bloemen.
Tegen 2 uur staken de Zweedsche sche
pen in zee.
RUSLAND
Vlceschrantsoen in Rusland wordt verlaagd
De verdere daliug van den veestapel als
gevolg van dc massa-slachting door de
boeren in verband met de geforceerde in
richting van gecollectiviseerde bedrijven is
aanleiding geweest tot een belangrijke 'ver
laging van het vleeschrantsoen op kaarten.
Volgens de nieuwe bepalingen wordt het
vleeschrantsoen met 100 gram per dag voor
arbeiders en employés verlaagd, waarbij
s'echts 21 dagen per maand vleesch wordt
uitgegeven. Alleen Moskou en Leningrad,
het Don-kolengebied en het petroleumge-
bied behouden het bestaande rantsoen.
„Tel."
Duitscher te Moskou ter dood gebracht.
Naar uit Moskou gemeld wordt, is het
^doodvonnis tegen den Duitschen leeraar
Dimitri Schulz Woensdag te Moskou vol
trokken. Hij werd door soldaten van den
Gepoe gefusilleerd.
Schulz was er van beschuldigd, een anti-
sovjetgroep te hebben georganiseerd.
Hij had een verzoek om gratie tot Ka
linin gericht, doch dit was afgewezen.
BRITSCH-1NDIE
DE ACTIE VAN GANDHI.
Gandhi heeft medegedeeld, dat op den
laatsten dag van do nationale week, Zon
dag a.s., te Dandi een vergadering zal
worden gehouden van de vrouwen uit Goe-
jerat ter bespreking van de welvoegelijk-
heid en mogelijkheid of de vrouwen van
Goejerat niet alleen zullen deelnemen aan
de overtreding der zoutwetten, doch zich
zullen specialiseeren in net posten bij
drankwinkels en winke's, waar in het bui
tenland vervaardigde kleeren worden ver
kocht en het boycotten van weefsels van
buitenlandsch fabrikaat.
Poendit Mohar Malovijas heeft te La
hore eveneens aangedrongen op boycot van
buitenlandsche weefsels. De importeurs
moeten hun bestellingen bij inlandsche we
vers plaatsen.
Te Dandi worden Zondag 100.000 perso
nen verwacht voor een massa-betooging
tegen de zoutwetten. Na afloop zal onder
trompetgeschal een afschrift der zoutwet
ten in zee worden geworpen.
CHINA
COMMUNISTEN RICHTErJ BLOEDBAD
AAN IN KWANTOENG.
De „North China Daily News" publiceert
een bericht uit Kioekiang volgens het wolk
communisten in Kwantceng verscheiden
plaatsen in brand hebben gestoken en vele
personen men spreekt van oenige hon
derden -J- gedood hebben.
AMERIKA
Na de vlootconferentie.
Uit San Francisco wordt gemeld dat al
daar een nieuw Amerikaanscli oorlogs
schip van stapel is geloopen. Het betreft
hier een kruiser van 10.000 ton, waarvan
de bouwkosten ongeveer 25 milioen dollar
hebben bedragen.
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem zal
de volgende week alleen Woensdag en
Vrijdag audiëntie vorleenen.
MIJ. DER NED. LETTERKUNDE.
De eerste jaren van den Tachtig-jarigen
Oorlog In een onzer Noordelijke Provinciën
In de maandelijksche bijeenkomst van de
Maatschappij der Nederlandscho Letter
kunde alhier heeft prof. dr. I. H. Gos-
ses gisteravond gesproken over: de eer
ste jaren van den Tachtigjarigen Oorlog
in ecu onzer noordelijke provinciën.
Spreker 6telde zich voor oen indruk te
geven van den toestand in de provincie
Friesland in den eersten tijd van den
Tachtigjarigen oorlog. Meestentijds ver
keerde ze in volkomen rust. De inval van
Graaf Lodewijk in Groningenland in 1568
verwekte oen onzekere stemming, maar na
den slag bij Jemgum boog men zich weer
zonder verzet onder de regeering. Krijgs-
gebeurtenissen hadden slechts plaats ge
durende drie en een halve maand in 1572,
maar de stadhouder Caspar de Robles kon
met een kleine troepenmacht het verzet
weer bedwingen: de opstand der steden,
die in Holland onbedwingbaar bleek, was
in Friesland van den beginne af te hope
loos, want hier had men s'echts kleine
stadjes, voor een deel onversterkt en
waarvan dc strategisch belangrijkste door
een blokhuis in bedwang werden gehou
den. Het me'est hadden geleden de kloos
ters, zooals vroeger vóór de hervorming in
tijden van onrust ook steeds.
Wil men hier den Tachtigjarigen oorlog
bepaald zoo ongeveer op tijd laten begin
nen, dan zou men dien, zooals Abel Ep-
pens doet, in 1566 laten aanvangen. Tot
aan dat jaar hadden de talrijke hervorm
den, als ze geen opzien wekten, van ver
volging betrekkelijk weinig last gehad en
hadden ze kunnen hopen, dat zich alles
voor hen op den duur ten goede zou wen
den; na de gebeurtenissen van 1566 ech
ter, die nog blijk gaven van een zekere
naïviteit en van onwetendheid omtrent de
gezindheid van de centrale regeering in
het verre Brussel, wist men, dat men op
het punt van den godsdienst geen verzoe
ningsgezindheid van de regeering kon ver
wachten.
Doch een periode van bloedige straffen
volgde niet: de vonnissen van den Raad
van Beroerten troffen bijna uitsluitend per
sonen, die reeds uitgeweken en niet meer
to vatten waren; de kosten van justitie
liepen niet sterk op en daalden zelfs sterk
na 1572; het aantal terechtstellingen in
Friesland b'-eef betrekkelijk gering; de
achtergebleven ketters maakten zich on
zichtbaar en werden gedekt door degenen,
die onverschillig voor het Katholicisme
geworden en afkeerig van vervolging wa
ren.
Zorg echter verschaften der regeering
de Geuzen, die meer en meer de zee af
sloten en wier strooptochten in het land
voornamelijk op de kerkschatten gemunt
waren. Zoo goed als nooit gelukte het den
substituut van den procureur-generaal van
het Hof cenigen van dezen in handen tc
krijgen. Ongerustheid, door deze moeilijk
grijpbare vijanden gaande gehouden, vrees,
dat de opstand, zooals in 1572 van uit
Holland naar h'er zou overslaan, noopten
Stadhouder en Hof evenwel soldaten in
dienst te houden en voortdurend had de
stadhouder te worstelen met do Staten
om geld voor doze los te krijgen. Een ge
voel van malaise was stellig aanwezig,
maar voor oproer of zelfs ernstige versto
ring dor orde behoefde men uiet to vree
zen. Het leven ging zijn gewonen gang,
zooals uit het dagboek van een Frieschen
boer uit die dagen blijkt, en zoowel hot
borstbeeld van Caspar de Rob'es op den
zeedijk bij Harlingen als de naar hem
genoemde waterweg van Friesland naar
Groningen bewijzen, dat do stadhouder
nog wel gelegenheid en lust had tot iets
meer dan tot handhaving van het gezag.
Gevallen is hij ten slotte, doordat zijn
eigen soldaten wegens onvoldoende beta
ling in 1576 begonnen te muiten en hem
gevangen namen.
Vraagt men, waardoor een herstel van
de koninklijke regeering onmogelijk was,
ook na 1580, toen er weer een Koninklijk
Stadhouder in Groningen zetelde, dan kan
gewezen worden op den weerzin, dien men
koesterde tegen de kunstmatig tot 15/6 in
stand gehouden Katholieke Kerk. op een
zekeren nationalen afkeer, dien men ge
voelde tegenover een heerschappij van
niet met de bevolking vergroeiende vreem
delingen, maar vooral mag daarbij niet
vergeten worden wat spr. nader uiteen
zette Jat reeds dadelijk, nadat de
Friezen zich in 1524 bij tractaat onder do
Habsburgscho heeren hadden geplaatst,
misverstanden en geschillen waren ^ont
staan over de rechten, die van weerszijden
waren toegestaan. Men had de overtui
ging, dat dc regeering, die men bij con
tract had aanvaard steeds, on in de laat
ste jaren in toenemende mate contract
breuk had gepleegd.
R. K. GYMNASTIEKVEREENIGING
„URLO".
De eerste jaarvergadering.
In het gebouw van de Zitavereeniging
Pieterskerkkoorsteeg alhier lcwan^ gister
avond in eerste jaarvergadering bijeen bo
vengenoemde vereeniging. Kap. Gudde fun-
geerdo als voorzitter, opendo op de gc-
bruikelijko wijze en riep oen hartelijk wol
kom toe. Spr. wees er op dat het licm
aangenaam was deze eerste vergadering
te mogen leiden, hij zou het weldra aan
een ander toevertrouwen om dc voorzit
tershamer te hanteeren want dc bestuurs
verkiezing op dc agenda voorkomende zou
hem van deze bezigheid ontheffen. Het
stemde hem tot blijdschap dat het clubje
voor een jaar nog een z.g. N.V. thans is
uitgegroeid tot oen stevige vereeniging,
wc'ke er zijn mag en hij hoopte dat dit
in de toekomst zoo moge blijven.
Hierna gaf hij de secretaresse het woord
welke een keurig verzorgd verslag uit
bracht van de wording der vereeniging
waarin zij een cn ander uit het eerste tijd
perk de revue liet passeeren. Een harte
lijk applaus beloonde baar voor het ver
slag.
De geest, adviseur wenschte echter nog
iets toe te voegen aan bet resumé n.l. de
uitgaansdagjes, waarbij dan natuurlijk ook
naar voren komt de heer Sperling, die
steeds met woord en daad de vereeniging
heeft bijgestaan en geholpen waar dit
maar mogelijk en in zijn vermogen lag.
Weekabonné's, die geabonneerd zijn op
het Zondagsblad, worden er aan herin
nerd, dat dit vanaf heden ad 50 cent
betaald moet worden.
DE ADMINISTRATIE.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het resultaat der Londensche confe
rentie.
Een militaire trein in Frankrijk ont
spoord. Verscheidene personen gedood.
(Buitenl. Berichten, 2e blad).
In Nieuw Mexico (V. S.) is een autobus
door een trein gegrepen; twintig personen
zijn gedood en elf gewond. (Buitenl. Be
richten, 2o blad).
BINNENLAND.
Rector J. C. C. Groot schrijft over de
Leidsche R. K. Sportbeweging. (Sport le
blad).
De Missie-voetbaldag te Amsterdam.
(Sport, 4do blad).
Bij de biljartwedstrijden om het kam
pioenschap van Nederland te Den Haag
verbeterde Dommering gisteravond het
Ned. Gemiddelde-record. Moons verbe
terde te Lyon het wereldrecord gemiddelde
eenstootscadre. (Sport 4do blad).
Telling van Grondgebruik en Veestapel
(3de blad).
De communistische actie in de mijn
streek (3do blad).
Ecnige woorden van dank voor zijn werk
zijn op deze vergadering wel op zijn plaats.
Daarna bracht kap. Guddc een finan
cieel overzicht uit waaruit blijkt dat do
vereeniging ondanks velo moeilijkheden
nog een batig saldo heeft te boeken. Bij
het punt bestuursverkiezing decldo do
waarn. voorzitter mede dat hij gemeend
heeft eenige personen te moeten verzoeken
als zoodanig te functioneeren. De verga
dering ging er mee accoord en onderstreep
te het gesprokene, zoodat bij acclamatie
de vier voorgestelden werden gekozen n.l.
voorz. C. Mol; secretaresse mej. J. God-
dijn; penningmeester M. L. iïcrucr; le
commisaris P. Hendriks, terwijl uit de aan
wezige dames als 2e commissarisae werd
aangewezen mej. Cor do Vrind. De heer
Mol aanvaardde, onder dank voor zijn be
noeming, uit handen vau kap. Guddo dc
voorzittershamer welke hij hoopte te han
teeren op oen wijze, welke tot groote te
vredenheid van de vereeniging „Urlo" zou
zijn. Hij verzocht, in verband daurmedo.
om de medewerking van kap. Gudde doch
vooral van do loden, want, als allen mee
hielpen zou het doel, dat hij zich stelde,
bereikt kunnen worden: Urlo oen oorp'aats
te doen innemen in dc rij van R. K Gym-
nastiekvereenigingen.
De voorz. deelde hierna mede, dat dc
veroeniging zich heeft aangesloten bij het
Bureau voor Medische Sportkeuring tc
Leiden, waardoor voor de leden de gele
genheid is geooend om zich tegen vormin-
dord tarief te laten keuren, hetwelk hij den
loden aanbeveelt.
Do voorz. deelde dan medo dat regle
ment en statuten zijn overgenomen van
den D. H. G. B. waarop reeds de Bisschop
pelijke goedkeuring is verkregen. Hij gaat
daarna ovor tot voorlezing van do statu
ten, terwiil ook het liuishoude'ijk reglement
in zijn geheel werd voorgelezen. Aan dc
vergadering werd de vraag gesteld of men
van een en ander nog verundcring wensch-
te. Niemand der aanwezigen gaf zulk» tc
kennen, zoodat thans statuten en regle
ment als zoodanig voor Urlo bindend zijó.
In verband met dc aansluiting bij den
D. H. G. B. werd van dc bestuurstafel
do contributie mot 1 cent per weck te ver-
hoogen, dit met het oog op de Bondscon-
tributio. Allen gingen hiermede aceoord.
De voorz. maakte dan bekend dat het
bestuur plannen heeft dezen zomer oen
uitstapje tc maken enmet gering/
kosten. Dit viel ui goede aarde en had
a'ler instemming wat begrijpelijk is.
Bij de rondvraag kwam o.m. ter sprake
de athletiekbeoefening. Het bestuur zegde
toe hieraan zijn volle aandacht te schen
ken om ook de liefhebbers van athlotiek
ter wille te zijn. Na nog eenige aartgename
gedachtenwisselingen van internen aard:
dankte daarna de voorz. allen voor de gc-
noegelijke besprekingen en sloot met den
chr. groet dezen goed geslaagden eerste
jaarvorindcring.