21ste J*firgang
MAANDAG 31 MAART 1930
No. 6445
VOOR LEDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
Noordwijk.
G. WASSENAAR Jzn.,
3)e Êcicbclve (Bou/taml'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver-
krygbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
Dit blad verachijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feeatdagen II
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone idvertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Modcdeehngcn wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woordeu, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verbuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Bij een zeventig-jarige.
Dr. Frederik van Eeden is gisteren T0
jaar geworden.
In Van Eeden eert en viert Nederland
een van zijn grootste litteratoren, die de
zer dagen genoemd is geworden de vol
ledigste, de innerlijk-v. rachtigstc onder
de dichters van zijn geslacht.
Dr. Jac. vau Ginneken SJ„ die in de
„Maasbode" van Zondagmorgen den lit
terator huldigt, schrijft herinnerend aan
diens overgang tot de Katholieke Kerk:
„Toen ben je eindelijk langs ,Jesus'
verborgen leer en leeven" tot Hem geko
men, die ook voor jou ten slotte, de weg,
de waarheid en het leven geworden is, al
had je Hem vroeger verguisd en gehoond;
maar de verloren zonen zijn na hun terug
keer niet de minst sympathieke leden van
het vaderhuis.
En nu sta je daar, moe-geleefde, fel-
bestredene, vecl-beminde maar ook laag-
hartig-gehekelde mensch en kunstenaar,
Christen en geredde onder het Kruis. Daar
moest je terecht komen, omdat je,v trot6
al je dwalingen, den moed had: je gewe
ten te volgen
En hierop laat Van Ginniken dan on
middellijk volgen:
„Over de sociale agrarische meeningen
kan ik niet oordeelcn, maar ook daarin
heb je naar je geweten durven doeu,
wat anderen zich wel rustig besparen".
Over de hier gememoreerdo sociale op
vattingen schrijft de heer L. J. M. Febcr
in hetzelfde „Maasbocle'-nummcr. En wij
citeeren hier graag de desbetreffende pas
sage in dat artikel:
„Het ethisch bewustzijn vau van Eeden
bepaalde zich niet tot abstracto bespiege
ling, maar zocht bevrediging, en de proef
op de som der sociale theorie, in de daad.
De maatschappelijke ellende schreidde ten
hemel, toen hij zich tot sociaal hervormer
voelde geroepen: zijn levenswerk op Wal
den, zijn sociaal apostolaat zijn niets an
ders dan do reactie van oen diep-voelend,
naar rechtvaardigheid hongerend idealist
op oen wereld vol onrecht, aan do werking
van zoogenaamd onontkoombaar econo
mische weten prijsgegeven. Do practische
onderneming van den utopist van Eeden
is op een mislukking uitgeloopen voor
al. omdat hij nog niet geleerd had bij het
ontwerpen en organiseeren van oen maat
schappij, het zij in het groot het zij in het
klein, met de menschen te rekenen zooals
zij zijn, met hun zondige natuur. Maar in
zijn verzet tegen dc liberale onordc, tegen
de aanvaarding daarvan als de natuurlijk
ste, de natuurnoodzakelijkste zaak der
wereld, kondigt zich een sociale ethiek
aan, die hij later ze'f in het katholicisme
gefundeerd zou vinden op hecht beginsel,
op als goddelijk erkend, dwingend gebod
van rechtvaardigheid. Walden mislukte;
maar het gevoel voor recht, de waardee
ring van den mensch in het productiepro
ces, waaruit dit hachelijk ondernemen on
tijdig en onvoldragen geboren word, leeft;
dit gevool en deze waardecring zullen de
sociaal-economische orde dor toekomst be
palen. En ontegenzeglijk is van Eeden een
van do herauten geweest, die dezo waar
den, ook voor de sociaal-economische orde
hebben hersteld in het besef van dit ge
slacht. Kunnen wij den socioloog van een
kwarteeuw geleden niet volgen waar hij
den communistischen kant opging, wy voe
len ons aan den lateren bekeerling ver
want in zijn verzet tegen het liberalistisch
individualisme, tegen dc ontwaarding van
den mensch in de moderne productie, te
gen de vermechaniseering der persoonlijk
heid.
Van Eeden, ofschoon blijkbaar niet tot
een baanbrekende en beslissende functie
in de sociale orde geroepen, deed wat zijn
hand te doen vond; hij stelde daden, die
hem een fortuin hebben gekost. Hij werd
niet vrijgesteld; hij stelde- zichzelf vrij.
Tegenover dit feit past de oven goedkoopc
als theoretische critiek zooal geen zwijgen
dan toch een achroomvallige bescheiden
heid".
Neen, de mislukking van Van Eeden's
„communistische" proeve in Walden be
hoeft niet alle critiek het zwijgen op te
leggen. Muar daarbij wordt toch van ons
geëischt «een schroonvallige be
scheidenheid", zooals Febcr 't hèèl
juist uitdrukt.
Gecritiseerd mag worden dio mislukte
proeve, waarbij de ondernemer in een on
gecontroleerd idealisme maar al te zeer
do werkelijkheid had verlaten, en waarbij
veel geld, veól arbeid en toewijding is ver
loren gegaan, vermorst en nutteloos geble
ven.
Maar dat alles constateeren wij criti-
seorend, met schroomvalligheid. En mot
bescheidenheid.Allen, die, zonder oigen
risico, praten en schrijven over sociale
verbeteringen, én rustig huu tijd produc
tief maken en hun geld veilig stellen
zij allen moeten met een zeker respect
opzien naar een man, die zijn fortuin, zijn
persoon wegschonk en opofferde ja,
voor wat feitelijk een utopie wa6, maar
waarvan hij eerlijk meende, dat het als oen
bereikbaar ideaal mocht worden be
schouwd en waartoe hij werd gedreven
uit eerlijk gemeenschapsgevoel, uit so
ciaal plichtsbesef Feber zegt het m
het citaat hierboven heel mooi.
Van Eeden heeft heel zijn leven lang
een ideaal willen dienen al heeft hij
lang gedwaald èn in dat ideaal zelf èn in
de middelen om het te bereikeu. Maar aIs
dienaar en offeraar voor een ideaal is hij
een mensch, tot wien wij, met waarachtig
respect moeten opzien!
DUITSCHLAND
DE CRISIS OPGELOST.
Or. Brünings nieuwe kabinet
Het den kabinetsformateur dr. Bru
iting gelukt een kabinel samen te stellen,
dat er als volgt uit ziet:
Dr. Brüning (Centrum), Rijkskanselier.
Dr. Curtius (Duitsche volkspartij), Bui-
tciilandschc Zaken.
Dr. Wirth (Centrum), Bincnlandsche
Zaken.
Dr. Dietrich (democraat). Economische
Zaken.
Dr. Bredt (Economische partij), Justitie.
Dr. Moldenhauer (DuiUeho volkspartij),
Financiën.
Dr. Stcgerwald (Centrum), Arbeid.
Schielc (dissident Duitsch-nationaal),
V ocdsel voorziening.
Von Guerard (Centrum), Verkeer.
Gröner, Rijksweer.
Schatzel (Beierschc volkspartij), Poste
rijen.
Treviranus (volksconservatief), minister
voor de bezette gebieden.
Dc nieuwe Rijkskanse'ier, d r. H c i n-
rich B r n i n g, is in do Duitsche poli-
DE BLOEMBOLLENFIRMA ZANDBER
GEN heeft het initiatief genomen, den
Amerikanen een ras-echten Holland-
schen molen te toonen. Hierboven het
product gereed voor verscheping naar
de Ver. Staten
tick een geheel nieuwe man, schrijft do
„Tel." Zelfs als spreker in den Rijk lag,
waartoo hij sedert 1921 behoort, trad iiij
nooit op den voorgrond. Brüning n- pn> 41
jaar oud, studeerde vt»or leeraar, behaaldo
ziju doctoraat in do staathuishoudkunde,
nam daarna deel aan den wereldoorlog en
werd aan hot Westelijk front gewond.
Daarentegen is dr. Joseph Wirt h,
de nieuwe minister van Binnenlandschc
Zaken, oen mau, die in do Duitsche poli
tiek reeds een groote rol heeft gespeeld.
Ook hij ia vau huis uit leeraar. In 1921
wus hij Rijkskanselier en loiddo hij de no-
litiek van verzoening tc zanicn mot Ra-
thenau in. In het afgetreden kabinel .Mul
ler was hij minister voor dc Bezette Ge
bieden.
Dr. Curtiub behoudt d<- portefeuille
van Buitenlandscho Zaken, die hij lort
den dood van zijn voorganger «n wi-nd
dr. Stresenianu in handen heeft. Van huis
uit advocaat, is hij dat als politicus meer
of minder gebleven. In do buitenlandsche
politiek volgt hij dc door 8t*f's,,niann aan
gegeven lijn.
Ook dc minister vau Financiën, d r.
Moldenhauer. behoudt dc porte
feuille, die hij reeds ni het kabinel-Mü'lcr
bzat. Alvorens tot ministère van Fin.vo iëri
te worden benoemd, was hij prof'-ssor in
de verzekerin-tswetcnscbappcn aan do uni
versiteit tc Keulen.
De minister van Economische Zaken,
Hermann Dietrich, was in het
thans afgetreden kabinet minister van
Landbouw. Tijdens den oorlog was hij cor-
ste-burgomecsicr vau do stad Constanz;
in 191S werd hij tot lid van den Rijksdag
gekoson
Martin 8 c h i e 1 e, dio op uitdrukke
lijk verlangen van rijkapresident von **«n-
donburg in do nieuwe regeering wordt op
genomen. spee'.ilo in de Duitsch-nationale
partij als hoofd van den Lanlbund steeds
een groote rol. Reeds tweemaal was ny
minister.
Dc nieuwe minister van Justitie, pro*
lessor B r i- d t, doceerde tot nu toe staats-
en kerkelijk recht aan de universiteit te
Marburg. In den Rijksdag vertegenwoor
digt hij in het bijzonder de belangen van
den middenstand.
Dc minister van Verkeerswezen, von
Guor a r d, is oen oud Centrums-politicus
doch behoort i as lort 1920 tot den Rijks-
da Hij heeft jn het kabineLBrüning de
zelfde portefeuille als in het kabinet-
M filler.
Dr. Adam Stogerwald was stee !s
de leider der vakverecnigingen, die met
de C-rtrumpartij in relatie staan. In 1921
wa- hij Pruisisch premier. Ook hij be
houdt portefeuille, die hij in het vorige
kabietn bezat.
Hetzelfde geldt van den minister van
Oorlog, genernnl Gröner, die niet tol
den Rijksdag behoort. Hij was do opvolger
van generaal von Ludendorff a's chef van
den gercrnh*n staf. toen deze zich in
aan zijn taak onttrok. Op militair gebied
heeft ltii een goeden naam. In het bijzon*
der bezit hij het vertrouwen van von Hiu-
derburg.
Schatzel, die de portefeuil'e van
Posterüen reeds in het vorige kabinet
berst, behoort tot <le Boiersche volks,
ps-uj.
Trevirauus vertegenwoordigt de
groen, die ui' do Duitsrh-nMions'e party
is vetrclvu. Hij behoort sinds 1924 tol den
Riiksdag en was vroeger kapitoin-tor-zee.
Na den oor'og legde hij zich op den land
bouw too. Men had hem in liet kabinct-
Brüning gaarne een portcfeuil'o van betee-
kenis wil'on geven, maar wegens het groo
te aantal candidatcn was Brüning daartoe
niet in staat.
FRANKRIJK.
Mme. Hanau voorloopig in vrijheid.
Nu in ruudkumcr to zijn geweest, beeft
do icchtbank besloten dc \»orloopige in
vrijheidstelling van Mme. Hanau te beve
len tegen ccn borgtocht van bOOiXM) francs.
Zij heeft 1 1/2 jaar in voorarrest gezeten.
In haar motiveering zegt dc rechtbank, lat
aangezien verdachte 'naar hongerstaking
1 c«-ft opgegeven, dc recht bank tot haar vrij
lating heeft bcs'oten; zij heeft dc uitdo
vende huu ling opgegeven, welke vroeger
tot verwerping van het verzoek heeft ge
leid.
De zonk van de „Gazette du Franc" is
verdaagd tot 15 Mei a.x. op welken datum
verdach waarschijnlijk in staat zal zijn dc
zitting bij to wonen.
TE MADRID heeft een
groote herdenkingsdienst
plaats gehad voor Primo de
Rivera, welke door den
Koning werd bijgewoond
Dc Koninklijke stoet keert
na afloop van den dienst
naar het palei» terug
0p diens verzoek hebben wij beden don Heer
J. DE HAAS
op de meest eervolle wijze ontslau ver
leend als Agent van „De Leidsche Courant'
en tot zijn opvolger aangesteld den Heer
ZWANENSTEEG 7
tot wien men zich kan wonden voor het
opgeven van Abonnementen en Advertentiën
DE ADMINISTRATIE.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het nieuwe Duitsche kabinet.
Tragtsche berichten omtrent de gods
dienstvervolging in Rusland.
Een Italiaansch dorp onder sneeuw be
dolven. (Buitcnl. Berichten. .V hliul).
BINNENLAND.
Vergadering van dc Alg. Ver. voor
Bloembollencultuur (2de blad).
Verscheiden ernstige verkeersongeluk
ken (Gein. Berichten 2de blad).
Een zware brand te Amsterdam (Gem
Berichten, 2do blad).
DE HEER P. MAZUREL, die vandaag
50 jaar werkzaam is bij de firma A.
Jongmans en Zoon, Kleermakers, Ra
penburg tc Leiden
RUSLAND
DE GODSDIENSTVERVOLGING.
Dc kwellingen, door geestelijken
ondergaan.
Dc berichten over <le kerkvervolging in
Ruxlaiul molden n«»g allerlei tragische bij
zonderheden, aldus lezen «ij in «ie „Msb.''
Toen te Leningrad dr katholieke kathe
draal door do bolsjewistische soldaten ge
sloten en verzegeld werd, was niemand
van de dienstdoende geestelijken aan*.--
zig. Maar alvorens dc kerk tc sluiten, be
gonnen de soldaten eerst do onroerende
goederen in beslag te nemen. D>- deur van
het tabernakel werd loet geweld openge
broken en dc heiligschenner* grepen ook
de ciborie met de Heilige Hosties. Een
vrouw, die hierbij tegenwoordig wn-, pro
testeeerde tegen dezo heiligschennis, «aar
op de bevelvoerende officier dc oibori»
leeg schudde in «jen witten doek, dien
.an «Ie vrouw overreikte.
Dc soldaten zetten hun hciligtcheuncud
werk voorticonen cn schilden,en werden
meegenomen, dl* altaren onthei igd en ten
slotte werd do kerkdeuren dichtgemaakt
en verzegeld.
Toen d«' soldaten in Rumen kwamen, om
dc katholieke kerk te sluiten, war het
kerkgebouw geheel gevuld met geloovigcn,
die smeekend om ccn gunst vroegen: dat
zij alvorens het kerkgebouw to moeten ver
laten voor de laatste maal de Litanie van
