21ste Jaargang
DONDERDAG 20 MAART 1930
No. 6438
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e £cidóelie (Bou/tcml
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week f 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abunné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelitigen wordt
bet dubbele van bet tarief berokcnd
Kleine advertentiën, van ten boogsto 30 woorden, waarin
betreklypgen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verbuur, koop en verkoop 10.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Om de ziel van het arbeidend
meisje
Het maandblad „Dux" (Uitgave van het
R. K. Centraal Bureau voor Onderwijs en
Opvoeding te 's-Gra\enhage, tevens orgaan
der interdiocesane Jeugdcommissie) publi
ceert in het laatste nummer (nummer 9 van
de 3de Jaargang) het rapport van een
enquête betreffende de toestanden onder
de meisjes, die werkzaam zijn in fabrieken
en ateliers.
De enquête, ingesteld bij vertegenwoor-
digsters van de K. J. V.-aldeelingen van
arbeidende meisjes in Noord-Brabant,
werpt een droevig licht op de maatschap
pelijk, godsdienstige en zedelijke vorming
van bedoelde meisjes!
En in „De Maasbode" van gisteravond
schrijft pater Damasus O. M. Cap. een ar
tikel over de R. K. Meisjesbeweging, waar
in ons o. m. deze verklaring trof:
„Ik hoorde van een Dame, die vier
weken onbekend als fabrieksmoisje
had gewerkt op een onzer fabrieken,
dat ze nooit, geen enkel ge
sprek had gehoord over iets, wat niet
met jongens enz. in verband rftondl"
Dit is niet erg verheffendI....
Maar toch met alle respect voor pa
ter Damasus en voor de Dame, die hem
inlichtingen verstrekte men overdrijve
nu toch ook weer niet.
Gelukkig ziju er ook nog veel fabrieks
meisjes die zich godsdienstig voorbeeldig
gedragen! Wij hebben in Leiden, waar op
meerdere fabrieken meisjes werken, meer
malen geestelijken hooren verklaren, dat
onder hun parochianen fabrieksmeisjes
zijn, die den anderen meisjes tot model
van een degelijk braaf leven kunnen strek
ken.
Die goeden hebben echter voorlichten
de en steunende hulp uoodig, althans velen
hunner. En, helaas, zij vormen lang niet
de meerderheid!
Daarom hebben allen, die invloed kun
nen uitoefenen op de katholieke organisa
tie van meisjes op fabrieken on ateliers,
een ernstigen plicht te hervullen.
Er is in Leiden vroeger op dit terrein
meer gearbeid dan in de laatste jaren
't spijt ons, dat wij dit moeten constatee-
ren.
De door den Bisschop vereischte Con
gregaties in iedere Parochies zullen ech
ter, direct en indirect, ook zeer veel kun
nen doen voor de belangen van de ziel van
het arbeidend meisje 1
Maar hiermede is nog niet Alles gedaan,
wat gedaan kan worden.
VAN HET VATICAAN.
DE GODSDIENSTVERVOLGING IN
RUSLAND.
De Paus-Mis in SL Pleter.
Gisterenmorgen kwam de Paus, gedragen
in de sedia gesiatoria, naar den Öt, Pieuir
om aan het Pauselijk altaar een stille H
Mis te celebreereu tot boete en eerherstel
voor de Russische gruwelen. Een groot
koor van seminaristen zong gedurende
dezo H. Mis liturgische hymnen.
Na de H. Mis werden gezamenlijk do
psalmen 58 en 7b gebeden, gevolgd door de
Litanie van alle heiligen, waarin de voor
naamste Russische heiligen werden ïnge-
lascbt, met een bijzondere aanroeping tot
de H. Theresia van het Kindje Jesus, om
wier bescherming van Rusland gebedea
werd.
Aan het slot werd de ,.De Profundis"
gebeden voor de Russische gevallenen,
waarna van de loggia der H. Veronica do
zegen met de drie groote reliquiën werd
gegeven.
Hierna ging de H. Vader onder groot
gejubel uit de basiliek naar het Vaticaan.
Er waren ditmaal geen bijzondere tri
bunes voor bet corps diplomatique en den
Romeinschen adel opgeslagen, maar recht
voor bet pauselijk altaar hadden op afzon
derlijke knielbanken plaats genomen: 20
kardinalen, loden vao bet corps diploma
tique en wereldlijke autoriteiten waaronder
vooral de Russische kolonie in Rome met
de vorsten Wolkonsky en* Bariatinsky als
ook de Russische geestelijkheid.
Up een afzonderlijke plaats voor de
vorsten zaten drie aartshertoginnen van
Oostenrijk.
Een ontzettende menigte, op wie de
boele-plcchtigheid een diepen indruk mank
te, vulde de basiliek tot in de uiterste hoe-
ken. e
In alle kerken van Rome hadden even
eens gebedsoefeningen en boeteplechtighe-
den plaats.
Protestvergadering te Praag.
Gisteravond werd te Praag door do ar
beidersorganisatie der Tsjechisch Katho
lieke Volkspartij een prolostvergadoriag
gehuuden tegen de geloolsvervolgingeu in
Rusland.
Dezo vergadering had een vrij stormach
tig verloop.
Als spreker trad op aartsbisschop Dr.
Kardoc, die evenwel voortdurend werd ge
ïnterrumpeerd.
Van de gaanderijen werden stinkbom
men geworpen.
Eenige voetzoekers brachten grooten
schrik onder de aanwezigen, van wie a*s-
kele van meening waren, dal er geschoten
was.
Het aantal inwoners.
Blijkens een gepubliceerde lyst bedraagt
het aantal burgers der Vaticaanscho Stad
505, waarbij nog ruim 300 personen moeten
worden gevoegd, aan wie, hoewel zij in de
stad wonen, niet het burgerschap van den
nieuwen staat is verleend.
INTERNAT. CONFERENTIES
DE TARIEVEN CONFERENTIE.
Een belangrijk besluit
Do discussies gisternuebt in de eersie
oouniii8sie van de tarielswapenstilstand-
couioreiitio over de UJtzuiiueriiigslijsttn
hebbcu aa miadernacht nog een geheel uii-
verwachte weuaing geuouieu.
Het bleek by de bespreking van de door
de verschillende delegaties geweuschto uit
zonderingen, uat de lysteu der uitzonderin
gen zoo omvangrijk zouden worden, dat ver
schillende delegaties, die geen uitzonderin
gen zeil verlangden, te keunen gaven on
der deze omstandigheden met er voor to
kunnen instaan, dat haar parlementen de
conventie zouden bekrachtigen.
Het gevolg van deze discussies was, dat
voorgesteld werd, arL 6, dat de uitzonde
ringen toeliet, geheel te schrappen, «n
plaats daarvan zou men oen redactiewijzi
ging in de artikelen 2 en 3 kunnen aan
brengen, welke minder ver ging dan art. 6.
Het voorstel is aangenomen.
Over het algemeen is de stemming veel
optimistischer geworden en men noemt
aan, dat de conferentie a.s. Dinsdag zal
kunnen uiteengaan met een resultaat, dat
heel wat beter zijn zal dan nog do laatste
dagen to verwachten schoen.
ENGELAND
LORD BALFOUR t
Zooals in een deel van-onze«vorigo op
laag gemeld, is de staatsman Lord Ba'four
de voormalige Britsche ecrsio minister en
leider der conservatieve partij, gistermor
gen op 82-jarigen leeftijd overleden.
Arthur James Bal
four werd den "en Juli
1848 in Schotland gebo-
Hij deed in 1874 voor
de eerste maal zijn in
trede in het lagerhuis.
In dien tijd heersch-
te in Ierland een on
gelooflijke politieke en
sociale verwarring. Het
bestuur eischte niet al
leen een buitengewo
nen moed, maar obven
dien een zekeren tact
en een dosis energie,
welwillendheid en
strengheid, die weini
gen in den oogenschijn-
lijk pblegmatiekcn Bal
four vermoed hadden,
die echter weldra door
beide partijen werd er
kend.
Zijn benoeming tot
der van de conservatie
ven in het lagerhuis
(1891—'92 en opnieuw
van 1895—1902), ver
bonden met het nomi
nale ambt van den first
lord of the Treasury,
baande hem den weg
tot de waardigheid van
minister-president, die
hem in 1902, na het aftreden van Salis
bury, ten deel viel.
Balfour verleende zijn steun aan de
Zionistische ideeën; hij is door do beken
de verklaring, welke zijn naam voert, als
de stichter van het Joodschc tehuis in
Palistina tc beschouwen. Toen hij in 1925
een reis daarheen maakte kwam het in
Damascus tot oproerige betoogingen der
Arabische bevolking, zoodat hij zich on
der bescherming der politic moest stellen.
SPANJE.
DE UITVAART VAN DEN
EX-DICTATOR.
De geheele Regeering volgt den lijkstoet.
Het stoffelijk overschot van Primo do
Rivera werd gisterochtend bij zijn aan
komst te Madrid binnengehaald door den
huldigen minister van Openbare Werken
en door al de oud-ministers van de dicta
tuur. Verder waren ook talrijke officieren
aanwezig Een groote menigte had zich bij
het station verzameld.
Do lijkstoet werd in de wachtkamer ge
plaatst welke als rouwkapel was ingericht;
do vroegere adjudanten van den gestorven
generaal vormden de eerewacht.
De kist, staande tu6»chen de twee rijen
kandelaars met flikkerende waskaarsen,
was we'dra overdekt met kransen, waar
onder een van koning A'fonso bijzonder
opviel. Van half acht tot half negen wer
den H.H. Missen voor de zielerust van den
overledene opgedragen. Daarna werd hel
publiek in de ge'eenheid gesteld om Pri-
mo's lijkkist voorbij te trekken.
Vanaf 9.30 werden opnieuw H H Missen
voor den afgestorvene ge'ezen; om half elf
werd de lantsic H. voor den oud-dic
tator opgedragen in tegenwoordigheid van
koning Alfonso zelf en van het voltallig
college van ministers. Vervolgens vormde
zich om 11 uur de begrafenisstoet. Do in
fante Ferdinand liep als vertegenwoordi
ger van den koning als ee-ste achter het
affuit, waarop Primo's lijkkist, omhuld met
de nationale vlag was geplaatst; ook al'©
leden der regeering schreden achter Pri
mo's lijk. Nadat de stoet zich had opge
steld. ging het in langzaam temno naar
het San Tsidro-ke'khof. Langs do hee'.e
route, we'ko de lükstoet volgde, stonden
manschappen van het gArnizoen van Ma
drid onges'e'd. die het cerc-s-luut brach
ten. Waar Primo's liik npssee"de. ontbloot
te de menigte zwijgend het hoofd.
RUSLAND
Dat belooft wat.
Uit Moskou wordt gemeld, dat daar
Dinsdag ter herinnering aan do Parijsche
commune een groote vergadering is ge
houden, waarin leden der Komintern uan-
kondigden, dat de communistische partijen
in Duitschland, Frankrijk, Engeland e.a.
laaiden van West-Europa op l Mei a.s, een
groot offensief tegen de burgerlijke par
tijen zullen inzetten. Het zal de grootste
actie worden, welke het proletariaat *ot
dusver heeft gevoerd.
LORD BALFOUR, de gisteren overleden EngeUchc
staatsman
DE NIEUWE FOKKER-PRODUCTEN Op Schiphol waren Woensdag de
nieuwste Fokker-producten te bezichtigen. Hierboven de l okker F VII van
den Engelschen financier Major Holl, die de machine uitsluitend voor
zakenreizen gebruikt
AZIE
NEPAL ONTWAAKT.
Een modern leger zou tegen Tibet
oprukken.
Do vertegenwoordiger van den Taschi-
Lnma te Nanking moet, volgens oen be
richt van het offieieeio fibcisanscho
nieuwsbureau, te ografisch bericht heb
ben ontvangen, dat »'.000 man modern uit
geruste troepen uit Nepal op het punt
staan het Zuid-Westen van Tibet binnen
te dringen. De Dalai-Lama heeft den Chi-
nccschen staatsraad verzocht 3 divisies to
zenden, teneinde de Tibetaansche krijgs
macht te ondersteunen. Men verwacht,
dat de Taichi-Lama, die zich op het mo
ment in Moekden bevindt, onverwij'd naar
de grens zal begeven, om het oog op den
toestand to houden.
CHINA
DE CHAOS IN CHINA
Een nieuwe regeering te Peking?
De correspondent van de „Petit Pari-
sien" te .Shanghai meldt, dat generaal Jen
Si Sjan de bureaux der centrale regoc-
ring ie Peking en die der Koeomintnng
door zijn officieren heeft laten bezetten.
In Chineeschc kringen wordt doze maat»
regel als de inleiding voor do vestiging
van een nieuwe rcgcering te Peking be
schouwd.
Volgens een bericht van een Japansch
to'egrnnfagcntschnp zou generaal Jen zelf»
reeds bij den gezant van Engc'und en den
Japanschen zaakgelastigde hebben aange
vraagd, welke houding zij tegen de regee
ring, welke hij denkt te vormen, zullen
aannemen.
Mochten dezo plannen verwezenlijkt
wordeu, dan zullen in China dus weer do
zelfde toestanden ontstaan als ten tijde
van Tsjang Tso Lin.
TWEEDE KAMER.
Een interpellatie over de werk
loosheid. De arbeidstoestan
den in Rusland.
De communist L. de Visser heeft, zooal»
gemold, oen interpe'latio gehouden over
de werkloosheid, welke veel tijd in be
slag heeft genomen, voornamelijk doordat
voor en tegenstander van „bescherming"
elkaar aan 't bestrijden zijn gegaan.
Do interpcllant is er niet goed afgeko
men. De sociaal-democraat Kuipers hoeft
het volle licht geworpen op de arbeidstoe
standen in Sovjet-Rusland het ideaal
van den heer L. de Visser!
Op grond van het indexcijfer kwam do
sociaal-dcm. spreker tot de conclusie, dat
de looncn in Rusland ongeveer do helft
zijn van vóór den oorlog en dat de uitkee-
ring bij werkloosheid nooit hocger i« dan
50 pet# van het loon, terwijl het gemiddel
de nog veel lager is.
De interpcllant verklaarde ten slotte,
dat al'e „burgerlijke'' partijen, inclusief
de R. D. A. 1'., één front vormen tegen
over do arbeiders en kwam met twee mo
tie*: voor vol loon bij werkloosheid en
werkverschaffing en voor invoering van
den 7-urendag en de 40-urenweek. Welke
dwaasheden alleen bij den mede-commu
nist ondersteuning vonden en du» aan
stonds van de baan waren.
Ziedaar hoe resultaat.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Paus-mis In de St. Pleter.
De uitvaart van Primo de Rivera.
Eon nieuwe regeering in China.
Een groote bicscoopbrand in Mandsjoe-
rije. (Buiten!. Berichten 2o blad).
BINNENLAND.
De Minister van Dclensie, Dr. Deckers,
zet in do Eerste Kamor zijn standpunt uit
een. (1ste bind).
Ernstig ongeluk bij Oosterhout. Twoe
dooden. (Gem. Berichten, -'<lo blad).
Treinontsporing bij Oldcnznal. Geen
persoonlijke ongelukken. (Gem. Berichten,
2do blad).
PROTESTEN TEGEN SOVJET-
RUSLAND.
In steeds meerdere steden worden pro
test-vergaderingen gehouden legen do ge
loofsvervolging in Sovjet-Ru aland.
Zoo gisteravond te 's-Hortogcnbosch,
Arnhem en Haarlem.
In do Grooto Kerk te Haarlem waren
ongeveer 40(H) mcntchen bijocn.
Bij de distributie der kaarten waren ei
twaalfhonderd toegewezen aan de Katho
lieken. Ondank* dezo groote menachetuno-
nigto hadden velen gccu toegangskaart
kunnen krijgen.
Te acht uur ving do bijeenkomst aan
met hot zingen van „Wilt heden nu tre
ilen", van Valerius, waarna dn. J. M. van
Leeuwen een kort inleidend woord sprak.
Allereerst sprak dan ds. O. J. van Paas-
scn van de Ned Herv. Gemeente.
Dan was liet woord aan den hoogeerw.
kanunnik plebaan L. A. A. M. Westor-
woudt, deken van Haarlem.
Namens do Isrnëlictische Gemeente
sprak dan Rabbijn S. Ph. de Vries Mzn.
Dan sprak <1*. Van Leeuwen een kort
slotwoord, waarna een motie word aange
nomen.
Prov. Staten van Zuid-Holland.
Zittingop27 Mei».».
De gewone zitting der Provinciale Sta
ten van Zuid-Holland zal worden geopend
op 27 Mei a.s. des voormiddag» elf uur, in
de vergaderzaal van de Eerste Kamer.
Het ligt in do bedoeling, de zitting te
doen voortzetten op 17 Juni a. v. en zoo
noodig de dnarop volgende dagen.
De toestand In de diamant-industrie.
Waarschijnlijk geen inkrim
ping van werktijd te
wachten.
Naar het „Hbld." verneemt, zullen dc
pogingen, welke in juwelicrskringcn wer
den aangewend om te Amsterdam we Ier
om tot inkrimping van «!e werkweek te
geraken, hoogst waarschijnlijk niet tot een
resultaat leiden. Do kwestie is n.l. deze,
dat de alg. Juweliers vereniging uog altijd
wacht op ©en antwoord van Antwerpen
op de vaag, of men daar dan ook op-
nii'iiw het aantal werkdagen op drie zou
willen terugbrengen, riet uitblijven van
dit antwoord wordt verklaarbaar, als men
weet, dat te Antwerpen idechts 14 pet.
werkloosheid is, zoodat men er daar wei
nig voor voelt speciale maatregelen t<-
gaan treffen. Te Amsterdam werkt than»
pl.m. flo pet., zoodat ook hier de dringende
noodzakelijkheid van beperking van hot
aantal werkdagen niet algemc n onder
schreven wordt. De tooetand blijft dus
voorloopig onveranderd.