21ste Jaargang
MAANDAG 17 MAART 1930
No. 6435
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
STILLE OMMEGANG
Primo de Rivera overleden
LANGERAAR.
3)e £ekióeli& 601 i^artl'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 oent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent. met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
De zwijgende stoet langs
Amsterdam's straten
De bedetocht der duizenden
In het duister van dezen stillen heiligen
naoht zijn duizenden mannen van stad en
land biddend naar de hoofdstad opgegaan
Geen druilerige regen weerhield hen.
Weer begon de bedetocht overal in allo
steden en dorpen waar in den laten avond
het overvloedige lioht in de korken oen
zwijgende en eerbiodige menigte bescheen,
die voor den aanvang van den jaarlijk-
schen ommegang de nachtelijke bedetocht
eerbiedig opdroegen aan den verborgen
God der H. Eucharistie, nu met de bede:
Verlosser der wereld, red Rusland.
Zoo gingen die zwijgenden biddend op
naar het middelpunt der mirakelstad.
Do regen suisde neer.
Door dien regen en dien nacht rollen do
treinen van ver en van dichtbij, uit Bra
bant en Gelderland en Limburg, uit Zee
land en het hooge Noorden.
Alle rang en stand is daar veroenigd in
den eenen adeistand van het diepe en in-
ïige geloof.
Togen het gedaver der wielen, regel
matig stootend en bonkend over de railc-
lasschen, klinken zacht de devote Avé s
cn de zware klanken van een simpel lied.
Zy zingen niet voor ziohzelf, en toch
geen ander sterveling hoort het dan zij.
Zoo wordt Amsterdam bereikt.
Iedere groep gaat zwijgend naar het
haar toegewezen kekgebouw, zwijgend, den
leider volgend, en heel Amsterdam, be
woners van het centrum zoowel als van
de buitenwijken, zien nu zwarte groepen
zwijgende menschen, in opgezette jaskra
gen, voorbijtrekken in den stroomenden re
gen.
Zij brengen een groet aan het taber
nakel en dan begint dc eigenlijke omme
gang.
Aires gaat zwijgend, ordelijk en regel
matig, a.sof een onzichtbare hand die dui-
zenaen leidt. Het is de onzichtbare hand
van den deemoed, de hand van hei nede
rig geloof.
Hier en daar staan zwijgende menschen
geposteerd, die zorgen, dat al die groepen,
die elkaar onophoudelijk ontmoeten, or
delijk langs elkaar hoenglijden en zich
weer verwijderen daarheen, waar de histo
rische weg hen wenkt.
Jonge mensoheu zyn het cn mannen
van middelbaren leeltijd en moor, welge-
sleiden en schanie.en, landbouwers cn la-
bneksmenschen, menschen in zware ul
sters of in een versleten jas, die diende
voor aLe jaargetijden.
Maar van binnen, in het hart, het cen
trale levenspunt, daar zijn ze allen het
zelfde, alien genjk, daar soduili hot gelooi
cn de liefde, die sterk maakt cn opper-
maohtig.
Do handen in de zakken omvatten de
rozenkrans, waarvan do kralen langzaam
door do vingors glijden, tegelijk met het
zachte beweeg der lippen, üleohts dc
afgemeten klank der zware of schuitelen
de passen is hoorbaar.
Uit nauwe stegen komen zij in do hel-
derverlichte winkelstraat, waar dc glans
van het electrisch licht hen omstraalt en
spiegelingen werpt in het nAttc asphalt.
En plotseling verlaat die stoet dan weer
die wereld van sohi/n en weelde om voort
te sohuifelen in de kromming van een
smalle straat, waar een enkele lantaarn
de oude geveltjes verlicht, die sieeds meer
jaren omklemmen in hun oudo schoonheid.
Van het lioht in het duisterVan
het duister in het licht. Altijd zwijgend,
altijd biddend, nu vervuld van dien eencn
smartkreet, uie van Rusland uit over de
geloovige wereld is gegaan.
„Verlosser der wereld, red Rusland".
Ontelbare groepen ontmoeten elkander.
Allen gaan zwijgend langs de groote win
kels, met de uitgestalde waren die hen nu
niets te zeggen hebben, langs de doode
café s, waar de stoelen op de tafels staan,
om morgen in de uitgaande wereld weer
hun dienst to doen.
Deze meditatieve menigte heeft nu daar
voor geen oog en dat alles spreekt niet
tot hen.
Het asphalt glanst en vangt de stappen
op van die zwijgende menigte in dof ge
dreun.
In de verte werpen nog lioht reclames
haar flitsendo schijn omlaag over de
hoofJen der voortstappende menigte.
Het is koud en zoo nu en dan valt een
stortbui; maar het deert hun niet.
Rustig trekken zij voort door Amster
dam's naoht, nagogaapt soms door nach
telijke zwervers, die niet begrijpen, omdat
zij innerlijk zoo arm zijn cn hun armocJe
met kennen.
Door de stille straten, die nu druk zijn
van klinkende voetstappen, trekken de
pelgims opnieuw ter kerke, om daar het
hoogtepunt en de glorie van hun omme
gang te vieren.
Andere bedevaartgangers nemen later
weer hun plaateen in, totdat het morgen
licht daagt en de sohuohtere ochtend zioh
opent voor een ander leven, zoo geheel
verschillend van het 'even. Jat hei duister
van den nu voorbijen nacht omhulde.
Uit Leiden en omgeving gingen ruim
1700 pelgims ter bedetocht.
Dc eerste opgang was naar do Hsrtc-
brugskerk, die in den laten avond gevuld
werd met devote mannen. Dc eerste op
gang was naar het huis van God, met het
gebod om een vromo en zuivere intentie:
„Verlosser der wereld, red Rusland".
Bij de gebeden en dc gezangen, die hier
opgestegen, wekte de z.oerw. Pastoor Hei-
ling.de mannen op tot een echte en innige
bedetocht van geloof en liefde, een bede
tocht, die glorievol en zegenrijk zou zijn
voor tijd en eeuwigheid.
In twee groepen trok do Leidsche .Stille
Omgang op ter heilige stede, om zich
bij aankomst aldaar te begeven naar de
Mozce en Aaronkcrk, waar zij wederom
voor den heiligen bedetocht werden opge
wekt tot dieper geloof in het H. Sacra
ment Altaars cn oen - diepor beloven
van dat geloof.
Naar aanleiding van de woorden uit dc
kerkhymne: Tantum ergo Sacr&mcntum,
veneremur cernui, wekte dc zeereerwaardo
pater Dolle hen allen daartoe op, om
daardoor van God af tc smeeken het be
houd van het H. Geloof in ons vaderland
en daardoor tevens eerherstel te geven
voor de Godonteerende daden in het
rampzalig Rusland.
Do regen had het heilig vuur niet kun
nen dooven, dat brandde in hun binnenste
voor het Wonder der altaren.
Toen do nacht uiteenvloeide in de witte
mist den morgen, was de eerste der
Stille Ommegangen ten einde....
De afdeeling Leiden was opgetrokken
in twee groepen.
De ecne groep (660 deelnemers) was
samengesteld uit de gemeenten Warmond,
Voorhout, Noordwijkcrbout en Sasaenheim.
Leider was de weleerw. pater Fngge, ter
wijl ook twee paters uit Katwijk meetrok
ken.
De tweede groep (1000 personen) be
stond uit de deelnemers uit Leiden en uit
de andere gemeenten, die onder Leiden
ressorteeren. Hiervan was de leider de
weleerw. pafèr Dolle, en bij deze groep
was ook een pater uit Katwijk en dc
kapelaan van Voorschoten.
BUITENLAND
Plotseling en onverwacht einde van den
Spaanschen ex-dictator
Een kellner vindt hem dood in bed
Generaal Miguel Primo de Rivera y Or-
baneja. Markies do Estella, Hertog van
Aidir, dc Hp&anschc ex-dictator, die lich
kort na zijn val naar Parijs heeft begeven
en daar sedert in t «n hotel verbleef, is
Zondagmorgen plotse fog overleden «erlge-
volge van embolic (adervorstopping).
Primo do Rivera leed sinds langen lijd
aan suikorzicklo en was van plan zich bin
nenkort naar Frankfort a. d. Main te bege
ven voor oen speciale behandeling
Bovendien had bij juist oen ernvtigo griep
doorstaan, die hem veertien dagen aan
het ziekbed had gekluisterd. Intusschen
was zijn toestand nog Zondagmorgen negen
uur, toen zijn zoon Miguel hem bezocht,
zoo goed, dal de vrienden van den ex-die-
tator voor den namiddag een receptie orga
niseerden, waar Primo vóór zijn vertrek
naar Frankfort afscheid zou nemen van zijn
Parijscho vrienden.
Om negon uur 's morgens begaven do
zoon en do beide dochters van don gene
raal zich naar de H. Mis. Toen zij hun va-
dor verlieten, zat deze rechtop in bod, «le
's morgens ontvangen brieven te lezen. Ff ij
zeido bun, dat liij een /eer goeden nacht
had doorgebracht cn zich in geen tijd zoo
j goed had gevoeld.
I Nadat zijn kinderen vertrokken waren,
-tond de generaal op, doch spoedig word
hij onwel cn moest hij weer naar bed gaan.
De kellner, die hem zijn ontbijt bracht, zag
hem buiten adem op bed liggen en ging
hulp halen. In do gang ontmoette hij de
kinderen van den generaal, die juist uit
de kerk terugkwamen. De zoon moendo
aanvankelijk, dat zijn vader flauw was ge
vallen en haaldo den dokter. Deze km
slechts constateeren, dat Primo ten gevol
ge van embolic gestorven was.
Van dictator tot „landeige
naar".
Primo had na zijn val als dictator zeer
eenvoudig te Parijs geleefd. Hij bleef zel
den laat uit en hield een streng dieet, ook
in verband met zijn suikerziekte. Toen bij
voor de eerste maal in het hotel du Pont
Royal arriveerde, kwam hij te voet en
droeg zelf zijn handkoffer terwijl hij zich
in het hotelregister liet inschrijven als
„landeigenaar". Een enkele maal ging Pri-
mo naar den wbouwburg. Donderdag j.l
I woonde hij nog «le voorstelling van „Cyrano
de Bergerac" bij, terwijl hij Zaterdag nog
buitenshuia dineerde; hij was 's avonds o«n
tien uur in zijn hotel terug, vergezeld van
dr. Bandelac, die met hem op zijn kamer
een glaa melk dronk, voordat de generaal
naar bed ging. Doze geneesheer, die ver
bonden is aan het Spaansche gezantschap,
maakte vaak met den generaal wandelin
gen door de schilderachtige wijken van Pa
rijs. De laatste twee of drie dagen had de
toestand van Primo's hart reden gegeven
tot eenige bezorgdheid, doch hij ineen Ie,
dat hij daarvan reeds weer hersteld was.
Do sterfkamer werd middags bezocht
door den Rpaanschc gezant, den Spaan
schen consul, maarschalk Pétam en Citroën,
die allen waren uitgenoodigd om de recep
tie, welke dien middag zou plaats vinden,
bij te wonen.
Groote sensatie te Madrid.
Het bericht van den dood van Primo de
1 Rivera werd gistermiddag te Madrid be
kend en verwekte groote sensatie. Men wist
wel is waar, dat hij sedert langen tijd ern
stig ziek was, doch aan den anderen kant
had hij zijn groot weerstandsvermogen
herhaaldelijk bewezen. Zijn val nis dicta
tor, zoo werd verklaard, trof hein zeer
zwaar, vooral door de omstandigheden,
waaronder deze plaats had. Hij had zelf
willen heengaan maar met de eer waarop
hij meende recht te hebben. Dat de koning
zich genoodzaakt zag, hem openlijk hern
to sturen, en dat daarop in het geheelo
land een liaat-ranipagne tegen hem was
begonnen, die hij nimmer vermoed bod,
heeft Primo zeer geknauwd. Nog slecht»
oen paar dagen geleden verklaarde zijn
zoon José Antonio aan journalisten te Ma
drid, dat zijn vader in «Ie zet jaren van
zijn dictatuur zijn gezondheid geheel had
verwaarloosd, en na zijn val diep onge
lukkig was.
Ongetwijfeld zal ihans onder groote
1.rniC'-ii an d<- bi volkiiiu' ren grvncU-.iin
slag inzetten. Verwacht kan worden, dnt
zijn overlijden een eind zal maken aan d.«
campagne, welke nog steeds tegen hem cn
zijn maatregelen werd gevoerd. Bovendien
/.al de algemecne situatie er door worden
opgehelderd, want hot is zeker, dat eeni-
ge invloedrijke vrienden van Primo den
laatsten tijd sterk hebben geïntrigeerd
voor een horstel der dictatuur onder zijn
leiding. Doze beweging stond onder lei
ding van generaal Anido, den voormaligcn
minister van Binnenlandschc Zaken.
Het stoffelijk overschot van don ex-dic
tator zal gebalsemd worden en naar Ma-
drid worden overgebracht. N. v. d. D.
PRIMO'S LOOPBAAN.
Primo do Rivera werd in 1871 geboren als
zoon van maarschalk Prirno de Kivoru. Deze
spoelde een belangrijke rol in de .Spaanschc
geschiedenis door m 1876 met de innatnc
van Evtella der Carlistenopstand neer
te slaan. Als erkenning van dit feit werd
hem do titel van markies van Estella toe
gekend, onder welken ook zijn zoon veelal
bekend staat.
Up 30-jarigen leeftijd was dc jonge Pri
mo reeds generaal. Doch ook do politiek
bleef hem niet vreemd; van 1017 tot 10*1
had hij zitting in den Senaat, waar hij
ontruiming voorstond van Marokko, dot
Spanje reedt- schatten aan geld en men-
schemevens had gokosL
Primo s laatste mihtairo functie was die
van kapitein-generaal van Barcelona, zoo
veel als militair gouverneur. Midden Sep
tember «as li<-\ dat hij dr wereld
verraste met oen militaire, zij het onbloe
dige, revolutie, die de parlementaire re-
gcering van Madrid naar huis stuurde en
een militair «lirectorium vestigde. Dit had
het uitgesproken doel do misbruiken, dio
het parlementaire stelsel in ttpaujo aan
kleefden uit te roeien en het land, dat ten
gevolge van deze misbruiken in het staats
bestel in menig opzicht kwijnde, met ener-
gieko hand een betere toekomst tegemoot
te voeren. Veel is gefluisterd over de rol,
die koning Alfons in deze opvoering gr
speeld heeft. Hij zou zich zoodanig gecom
promitteerd hebben door onverstandigo ir
menging in den ongelukkigen Marokko-
vcldtocht, dat het hem zeer moeilijk zou
geweest zijn oen krhehtigo houding aan tc
nemen tegenover Primo's eischen, waarvan
oen der voornaamste de strekking had den
laat der Marokko-campagne van het Spaan
Iche volk af te wentelen. Op 14 September
gaf de koning den generaal dan ook „op
dracht" tot vorming van zijn regecring,
welke opdracht Primo in menig opzicht in
den geest van zijn groot Jtaliaansche voor-
beehl Muvsolini in dictorialen geest uit
voerde.
Het brutaal optreden van Abd-cl-Krira
in Marokko dwong den dictator intusschen
aan den anderen oever van de Straat van
Gibraltar in stede van eon afzijdige oen
zeer krachtige houding aan te nemen, on
in samenwerking met de Franschcn den
veldtocht met inzetting van allo middelen
tot een succesvol einde te brengen.
Aanvankelijk liet dit succes op zich
wachten, met het gevolg, dat de generaal
in den zomer van 192.% in eigen jiertoon
het opperbevel op zich nam. Hij bereikte
daarbij zekere resultaten, die hom den ti
tel van hertog van Ajdir verwierven.
Ondank* verschillende goede zijden,
Dit nummer be.tsat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLANO.
Primo de River*, de vroegere dictator
van Spanje, is Zondagmorgen plotseling
overleden in zijn hotel te Parijs.
De anti-paasch-campagne in Rusland
weer begonnen.
BINNENLAND.
De groote deelname aan den Stillen
Omgang, (lsto blad).
De verdeeling van den Zendtijd. Het
uitgebracht advies (2de blad).
Onderhandelingen tusschen R. K. Staats
partij en R. K. Volkspartij (2de blad).
Dreigend conflict in het meubel- en be-
hangersbedrijf (2de blad).
Op de moost eervolle wijze hebben wij
onzen Agent, den beer
J. C. WASSENBURG
op diens verzoek, zijn ontslag als zoo
danig verleend, en vanaf heden als
Agent benoemd, de heer
A. A. BOXE
tot wien men zich kan wenden voor het
aangeven van Abonnementen en Adver
tentiën.
DE ADMINISTRATIE.
welke «Je dictatuur lm«l, was inon in Spanje
11 h niet algemeen hik. imih. nu Piun «'s
bewind. Augustus 19*i brak ontevreden-
beid dor artilleric-nffjoiorcii zich baan, on
Primo kon don vtoriu slechts bezweren
door de bijeen roeping van «vn Nation.-Ie
vergadering to beloven, die den overgang
zou vormen naar oen normaler regime, maar
die als onwettig door de oude p«»litici werd
geboycot. In October 1927 kwam de Ver-
«adoring vooi n i t bijeen, maar /ij
heeft nooit vee! gepresteerd.
Een persoonlijke noot was in dien lijd
nog Primo» verloving mol Mimi Castollaiio»,
een band, na weinige maanden verbroken.
Voorjaar 1928 verluiddo voor liet eer t,
dat Prirno ambi>moedo zou zijn geworden.
Reeds in September 1928 werd een nieu
we samenzwering ontdekt. Begin Februari
kwain het in vericheidene Sjtaanschr ste
den opnieuw tot opwtan«l tegen Primo's
dictatuur. DiUnaal stond de boweging on-
Kanchez Guerra, en ging uit van «Ir oude
der leiding van den oud-minister-president
conservatieve partij. Sanchez Guerra werd
met andere vooraanstaande politici gevmi
fta mobm m 1a dt militairs gi taj nfi
te Valencia geïnterneerd.
Merkwaardig genoeg, en teekenend voor
Primo'» tanend gezag, werd de opstande
ling vervolgens door het krijgsgerecht vrij
gesproken. Toen Primo echter met ontslag
dreigde, gaf de ksining hem bij koninklijk
besluit nieuwe dictatorial volmachten, zoo
dat de dictator in staat -vas den toestand
meester te blijven. Het Spaanschc nrtille
ri «corps, dat in do artillerieschool te Se
govia een blijvendrn haard van pogingen
tot opstand vormde, werd bij koninklijk
besluit van 18 Februari 1929 ontbonden.
Sedert dien kwamen er iedere week te
genstrijdige berichten over aftreden en
niet-sftrodon, welke er wel op wezen, hoe
zeer Primo's positie begon te wankelen.
Tenslotte werd zijn aftreden onvennijde
lijk. In de maand Januari j.l. is do eens z.»o
krijgslustige maarschalk afgetreden <-n
heeft zijn minister van oorlog, generaal B<*
renguer, zijn taak overgenomen.
POLEN
Het kabinet neemt ontslag.
De Poolschc staatspresident heeft don
minister-president dr. Bartel in een audiën
tie van een half uur ontvangen
De staatspresident, wien miniiter-prosi-
«lent prof. Bartel namens het gehcelc ka-
binct het verzoek om ontslag indiende,
gaf zijn verwondering te kennen, dal de
regeeringscrisis door den Sejm veroorzaakt
werd, op een oogenblik, dat het werk der
staatsbegrooting nog niet beëindigd was.
In den loop van dc namiddaguren be
raadslaagde «le staatspresident met maar
schalk Pilsoedski, om den toestand te be
spreken.
