21ste Jaargang DINSDAG 4 MAART 1930 No. 6424 VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND KERKNIEUWS 3)e Qeidóohd (Bou/fcotif DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 oent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 11 TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingozcnden Modedoolingcn wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogsto 30 woorden, waarin botrekkingen worden aangeboden of govraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit drie bladen J. R. v. d. LANS. Graag gelezen door de leesgragen. Het in de pers verkondigde voornemen, om boven het graf van dezen katholieken schrijver een gedenkteeken op'te richten, dat zijn verdiensten in herinnering zal houden, schonk mij persoonlijk eenige vol doening. Zeer ijdel, zult u mogelijk zeggen. Mis schien vindt u 't zelfs wel een beetje mal, wijl ik toch aan plan noch monument part of dee' heb. Ik mag daarom wel verklaren, dat di- reden mijner voldoening schuilt in 't volgende: reeds als „jongere" dit wordt tegenwoordig een eere-titel heb ik Van der Lans in geschrifte geprezen en de stichting van dat grafteeken zegt mij nu, goed gezien en gedaan te hebben. 'k Herinner het mij nog levendig. Het gebeurde op het laatst der vorige eeuw in Het Belfort, welk Vlanmsch tijdschrift laf er werd vereenigd met De Dietsche Warande. Ik kreeg wel geen cent voor mijn arbeid het schrijven voor de Room- sche pers was toen nog niet zoo bijzon der lucratief! maar ik luid er toch schik in, want van ganscher harte maakte ik propaganda voor on?.e Roomscho auteurs, van wie ik er indertijd meerdere in H e t Belfort mijn bescheiden lof heb toege zwaaid. Broeder Carolus, de directeur der R. K. Normaalschool in Den Haag, over welke inrichting ik een poosie geleden schreef, had het altijd druk over Van der Lans. die leerling was geweest der St. Vincentius- scholen en daar was „ontdekt" door den bekerden „herdersdichter", mr. J. F. A. Leesberg, toen voorzitter der St. Vincen- tiusvereeniging. Deze kreeg bij een school bezoek een schrift vol verzen te zien van den elfjarigen leerling onze auteur werd 1 Juli 1855 te 's-Gravenhage geboren en stelde den knaap terstond op de proef. De leerlingen waren jüist bezig, een opstel te schriiven over de sneeuw en Van der Lans moest dit nu in dichtmaat doen. Hij bracht het er 7.M goed af, dat de aandacht op hem gevestigd Weef. Hij werd onderwijzer, maar stond niet lang voor de klas, want al heel spoedig maak'e hii naam als schriiver, o.a. met zijn Nachtelijke Zangers een Haaesch verhaal uit den tijd van de ver volging der Katholieken en zijn T e n- ochtitlan, critisch schetsend het eer ste orterden der Spanjaarden in Mexico. Het schrijven ging hem ter harte en zoo was het geen wonder, dat hij in 18V9 de gelegenheid aangreep om verbonden te worden aan De Katholieke Il lustratie, wier vruchtbare redacteur hij bleef tot 1808. in welk jaar hij overging naar De Gelderlander. Tn den jour nalist ging toen de novellist \oder, maar deze kon bereids op een lange reeks veel gelezen verhalen wijzen, waarvan er meer dere ook in andere talen werden overge zet. Dit overkomt niet iederen Nederland- schen auteur. 't Is mij bekend, dat Van der Lans zijn historisch-romantische werken als zijn voornaamste beschouwde, welke zelf-waardeering ongetwijfeld ook juist is. Hij streefde ernaar, gelijk Alberdingk Thijm „de banden te versterken, die het tegenwoordigo behooren te verbinden aan het vroegere", door na te gaan „vanwaar we komen, om te beter te begrijpen, waar heen we bestemd zijn". Hiervan getuigde hij in de voorrede der afzonderlijke uitga ve van zijn Koning Karei en W i - d u k i n d, waar hij in dichtmaat hulde brengt aan Thijm, die hem ontsloot „de wondere warande des gouden voortijds", „den geurigen tooverhof der weeld'rige le genden", en hem inleidde tot juist besef der „historiën van vorsten, land en luiden, van ridder, edelvrouw en poorter, vroom en goed." Onze auteur vatte zijn historische stu diën breed op en trachtte verband te leg gen tu8schen zijn verschillende werken, al dus zijn lezers een langdurig tijdperk bin- ncnvoerend en hun begrin dienaangaande verhelderend. Koning Karei en Wi- d u k i n d, zoo getuigde hij zelf, „vormt een bijna rechtstreeksch vervolg op Maagdepalmen, waarin het eerste ontluiken der Christelijke beschaving op onzen bodem geschetst wordt. Het vormt, door de Christelijk-ridderlijken geest, in Roeland verpersoonlijkt, den overgang tot het tijdoerk der kruisvaarders, behandeld in den Tocht naar Damiate, gelijk daar weer de kloeke ondernemingsgeest, in den stouten zeetocht betoond, ons voor bereidt op de koene eerste vaart naar het verre Indië, verhaald in den „Gouden D u b 1 o e n." Bij dit klaverblad van vieren sloot zich later weer aan Om de keizerskroon, in 1900 afzonderlijk uitgegeven ter gelegen heid van het 650-jarig bestaan zijner va derstad Den Haag. Het ridderwezen, welks ontwikkeling men in don Tocht naar Damiate heeft kunnen aan schouwen, bewondert men hier in zijn hoogsto en edelste verschijning, in den jeugdigen graaf Willem II van Holland, dien men van zijn ridderslag tot zijn ko- nipgskroning en door zijn treffende lotge vallen tot zijn gruwzamen dood volgt. Ook do beschaving der middeleeuwen („Floris en Blancefloer"), haar kunst (stichting der grafelijke zalen van Die Haghe en van den Dom te Keulen) en haar wetenschap (Al- bertus Magnus) vinden hier ongezocht haar plaats. Alles werkt op die wijze sa men ter verduidelijking der idee van de middeleeuwsche wereldorde, rustend op de twee grondzuilen der geestelijke en we reldlijke macht. Do lezing dezer historisch-romantische boeken geeft waarlijk een mooien kijk op een belangrijk deel onzer geschiedenis; vooral voor onzo studeerende jeugd is de lectuur ten zeerste aan te bevelen, want haar leerboeken zullen erdoor tot dieper leven komen. Do respectable arbeid, vereischt voor de bestudeering van het historische genre, belette Van der Lans niet, ook een lange reeks zuiver romantische werken te schrijven, waarvan ik geen opsomming zal geven. De oudere lezers der Katho lieke Illustratie kennen ze en heb ben stellig hun kinderen, op dezer vraf „Wat zullen we uit de bibliotheek halen?" meermalen geantwoord: „Neem maar weer eens een boek van Y-n der Lans". Zij kunnen dit veitig zeggen, want zijn ook af zonderlijk uitgegeven Verzamelde Novellen vormen gezonde 'c: tuur. Niet alle verhalen staan op even hoog peil, maar we mogen waarlijk van zoo'n vruchtbaar auteur het onderste uit do kan niet ver langen. ,,'t Gedicht uit plicht gelukt niet licht", zegt de dichter en dit mogen we ook wel toepassen op den arbeid van een tijdschrift-redacteur, die maar te zorgen heeft, dat er weer een verhaal is als zijn medeworkors wat bun goed recht is, zr -lat zij veil:g op inspiratio kunnen wachten hem in den steek laten. Met dat al heeft Van der Lans onverdroten ge arbeid om gr tadig aan den nooit verza digden 'eeshonger der boe' verslinders te voldoen, en, hoe langer deze kunnen worden afgehouden vrn wat minder aanbevelens waardig is, hoe beter. Ook uit dit oogpunt beschouwd mogen we onzen auteur groote verdiensten toekennen. Hij bezat de gave van vertellen, waaraan per slot van reke ning de lezers in doorsnêe meer hebben dan aan literair-boogstaande boeken, waaruit zulke gave niet blijkt en welke daardoor slechts genoten worden door de le"?rkurdigc tijnprcevers, die reeds ge boeid worden door de kunstralleen en smul len kunnen aan breede beschrijvingen en zielkundige ontledingen. De gewone lezer wil echter op andere wijze geboeid worden; hij verlangt span ning, welke hem stiekum doet gluren naar de laatste bladzijde: boe 't afloopt. Voor dezulken zullen meerder van Van der Lans boeken van blijvende waarde zijn. Wie zulke boeken schrijft, bewijst den leesgra gen eon goeden dienst. AJO. INTERNAT. CONFERENTIES DE TARIEVEN-CONFERENTIE. Een nieuw denkbeeld. Graaf Moltke cn de heer üolqo hebben gisteren hun pogingen voortgezet, om een mislukking van de tariefwapenstilstand- oonferentio te voorkomen. Het plan is thans het sluiten vau oen conventie, waarvan art. 1 allo bestaanJe handelsverdragen voor 2 jaren zal verlen gen, terwijl in art. 2 deD staten de pliobt wordt opgelegd, bij plannen tot verhooging van de niet in de handelsverdragen gecon solideerde tariefposten met daartoe over ie gaan, dan nadat minstens een maand tevo ren do betrokken regeering met dit plin is in kennis gesteld en nadat gemeenschap pelijk overleg zal zijn gepleegd over dc mo gelijkheid, om toch nog van tariefsverhoo- ging af te zien. Ofschoon dit donkbeeld in den geest is van de redevoering van Serruys van Don derdag, zijn het toch vooral de Franscbcn, die nog aarzelen, op deze wijze tot een posi tief resultaat der conferentie mede te wer ken. VAN HET VATIC A AN DE UITVAART VAN KARDINAAL MERRY DEL VAL. Gistermorgen had zooals gisteren in het kort gemeld in de Sint Pieterskerk do plechtige cappella oardinalizia plaats cn do plechtige H. Mis van Requiem voor den kardinaal aartspriester Merry dol Val. Het stoffelijk overschot was in het zij schip van de Ii.H. Processus on Martinia nus opgebaard op hot praalbed, omgeven door honderd brandende kaarsen, zooals dit voor overleden kardinalen is voorgeschre ven. Bij dc plechtigheid waron twee en twin tig kardinalen aanwezig benevens de Spaan- sche gezant bij den H. Stool, Marchcse Mn- gar, als vertegenwoordiger van den koning van Spanje; het gchcolc overige corps li- plomatique bij den II. Stool; do drie broers van den overledene, waaronder de Spaau- scbe gezant te Londen en een zuster van den kardinaal Vorder het geheolo Vaticaanscho domka pittel en seminarie, vele patriarchen, aarts bisschoppen, bisschoppen, prelaten on ver tegenwoordigers van nannelijko en vrouwe lijke kloosterorden, vooral van die congre gaties, waarvan do ovcrlcdeio protector was, ook do prelaten van Santa Maria dol' Anima en taJrijko h eken uit allo landen. De Requiommis word .gecelebrcord door den vicaris-generaal van den Vaticaanschen staat en pauselijk sacrisla mgr. Zampmi, geassisteerd door de prelaten van het Vati caanscho domkapittel. De absoute word verricht door den kar- dinaal-dckon Vannutelli, nadat nllc andoren kardinalen, eveneens hun overledon mede broeder de absoute hadden gegeven. Het zangkoor voerde op aangrijpende wijze de Requiem van Perosi uit. Na afloop van do luchtigheden werd het stoffelijk overschot naar do Vaticaanscho grotten gedragen, waar het op uitdrukkelijk verlangen van den kardinaal moot worden bijgezet. VOLKENBOND Bolsjewieken naar den Haag. Do volkscommissaris van buitonlandscho zaken van Sovjet-Rusland, Litwinow, heeft zich telegrafisch tot den Volkenbond ge wend om mede te deelcn, dat 4o Sovjctro- gecring op de eerste Volkenbondsconfercn- tie voor do codificatie van het Internatio nale Recht, die 13 Maart a.s onder voorzit terschap van oud-minister Heemskerk te Den Haag geopend wordt, zal worden ver tegenwoordigd door een waarnemer. Hiertoe is benoemd do ambassadeur van Sovjet-Rusland te Rome. do heer Dmiiri Kocrski. De heer Koerski zal vergezeld zijn van tweo adjunct-waarnemers, de beeren Georges Lachkevitsj en Wladimir Egoriew. Litwinow verzoekt dc secretaris-generaal, zich met den Nederlandschcn gezai.t te Ber lijn in verbinding te stollen, opdat aan deze heeren oen visum naar Nederland worde verstrekt. RUSLAND DE KERKVERVOLGING. Een protest van den Spaanschcn kardinaal. Zijne Eminentie Kardinaal Seguray Saenz heeft in oen herderlijk schrijven ge protesteerd tegen do godsdienstvervolging in Rusland. „De plicht van menschelijkheid, aldus het schrijven gebiedt dat Spanje zich zal aansluiten bij de stappen welke de andere landen zullen ondernomen, ten einde gezamenlijk te bewerken dat or in Rusland een geest van vrede komt heer- schen". Volgens oen officieel Russisch rapport zijn er in Rusland nog 51.005 kerken ge opend. Het aantal gesloten kerken, dat deels voor andere doeleinden wordt ge bruikt, deels is afgebroken, bedraagt 8.011. Het gewicht van do geconfiskccrde kerk klokken bodraagt 24.000 ton. Volgens do „Konsomolkaya Pravda" oen „Anti-reli gieus comité" opgericht, onder voorzitter schap van Polidoroff, om een massa-ao'-'C te leiden, met. het doel de nog bestaande kerken te doen sluiten. Doodvonnissen in Rusland. Uit Moskou wordt gemeld, dat een dood vonnis is uitgesproken tegen drio bedien den van een arbeiderscoöperatie, die met nog 21 andere beschuldigd werden, goederen waaratfn in Rusland bijzonder gebrek be staat, in den sluikhandel te hebben ver kocht, in plaats van ze zooals voorgeschre ven was, te gebruiken voor de verzorging van de arbeiders. De overige 21 beklaagden zijn tot lang durige gevangenisstraffen veroordeeld. ARABIE INVAL VAN WAHABIETEN IN TRANS JORDANIË. Omtrent don toestand in Transjordanië doen weer alarmcorendo goruchten do ron de Naar de Arabisoho bladen meldon, hoeft de regeering vliegtuigon on pantserauto's uitgezonden voor het terugdrijven van groo te benden Wahabioten, dio Transjordanië zijn binnengedrongen. Beweerd wordt, dat tien Transjordaansche soldaten gedood zijn. CHINA Toebereidselen voor nieuwen strijd? Do berichten uit Noord-China zijn vrij tegenstrijdig, doch stemmen overeen, dat Tsjang-Kai Sjok belangrijke troepenafdoc- lingen concentreert. Naar het heet, is hij voornemens, een beslissenden slag uit te lokken. Omtrent den toestand te Peking on tc Tientsin verkeert men in hot onzekere. Vol gens somnügo berichten zou de centrale re- gcering belangrijke troopenafdeelingon naar deze steden hebben gezonden, om zo tegen een aanval der noordelijke generaals te be schermen, volgens andere borichtcn sou dc regeering besloten zijn alles in 't werk te stellen om deze steden aan de opstandelin gen te ontrukken. ZUID-AMERIKA „Enthousiast*" verkiezingen. Volgens oen bericht uit Buenos-Aires heb ben do parlementsverkiezingen, dio Zondag in Argentinië plaats hadden, op verschil lende plaatsen tot botsingen tusschen do aanhaiigors van de verschillende richtingen geleid, waarbij 6 personen gedood cn 20 ge wond zijn. VASTEN- EN 0NTH0UDINGSWET EN DISPENSATIEN. I. Vastendagen zijn: 1. Allo dagen van de Veertigdaagsche Vasten, uitgezonderd do Zondagen en Paasch-Zatordag na 12 uur s middags. 2. Do Quatoi tempor-Woensdagen, -Vrij dagen en -Zaterdagen dooi het jaar. 3. Dc Vigiliedagen van Pinksteren, Ma- ria-tcn-Hcmclopneming, Allerheiligen en Kerstmis, behalve wanneer zij op Zondag vallen. Op al deze dagen zijn tot vasten vor- plicht, zij die hun 21o jaar voleind hebben en hun flOo jaar nog mot zijn ingetreden, en niet om wettigo reden ontslagen zijn. Zij mogen op die dagen slechts éénmaal daags een vollen maaltijd, 's avonds oen zoogenaamde collatie cn 's morgens een stukje brood gebruiken. Hei volle maal mogen zij echter ook 's avonds cn de col latie tegen het middaguur nemen. II. Onthoudingsdagen zijn: 1. In do voertigdaagscho Vasten: Asch- woensdag, alle Vrijdagen, Quatortempor- Woensdag en Zaterdag in de eerste volle week cn Paasch-Zaterdag tot 12 uren 's middags. Op de overige Zaterdagen behalve dc twee genoemde ontslaan Wij krachtens bijzondere volmacht, voor dit jaar van do onthoudiugswet. 2. Dc Quatertemperdagen door het jaar. 3. Do bovengenoemde Vigiliedagen, be halve wanneer zij op een Zondag vallen. 4. Alle Vrijdagen des jaar. Op al deze dagen zijn to* onthouding verplicht zij, die hun 7e jaar voleind heb ben en niet om wettigo reden ontslagen zijn. Zij mogen op die dagen geen vlcesch noch jus uit vleeseli gobruiken; maar eieren, melk, boter, kaas en spijzen mot dierlijk vet bereid, zijn op alle dagen des jaars, zelfs op Goeden Vrijdag, aan allen geoorloofd. III. Indien op vastendagen vlcesch is toegestaan, mogen zij, die tot vasten ge houden zijn, slechts éénmaa' daags en wel alleen bij hun hoofdmaa) vleeseli en jus uit vlcesch gebruiken; zij, die van de vor- plichting tot vasten ontslagen zijn, mogen meermalen daags vlecsch en jus uit vleesch gebruiken; allen mogen vleesch cn jus uit vleesch, en visch nemen bij denzelfden maaltijd. IV. Indien buiten de veertigdaagsche Vasten, een «reboden feestdag od oen vat- VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De uitvaart van kardinaal Merry del Val. Protest van Spaanschcn kardinaal togen do kerkvervolging in Rusland. Wahabieten-inval in Transjordanië. BINNENLAND. Dc afschuwelijke moord te Bennekom. (Gem. Belichten, 3de blad). Doodelijk ongeluk onder Hillegom. (Ute blad). PROTESTMEETING TE AMSTERDAM. Hedenavond te acht uur wordt in hot j Concertgebouw te Amsterdam oen protest- i meening gehouden tegen do Godedienstver- j volging in SovjeURusland. Het openingswoord cn do slotrede zal j worden uitgesproken door dr. A. G. H, van I Iloogenhuyze, ondor wiena leiding do ver gadering staat. Vorder trodon op als sprokore: D»- H. Bakker, Nod. Horv. Predikant. Dr. G. O. van Noort, Deken van Amstc dam. I Opperrabbijn A. S. Onderwijzer, dor Nod, Isr. Hoofdsynagoge. Dm. A. Klinkenberg, Horst. Evang. Lutli. Predikant. Da. F. Dykonia, Doopsgezind Predikant. Da. J. P. van Heest, Ev. Luth Prodikant. Ds. J. G. Geelkerken, Geref. Predikant (lierst. Verband). Het gesprokene wordt over den zendei Hilversum per radio uitgezonden. ten- of onthoudingsdag valt, houdi daar door vanzelf dien dag het vasten- oq ont houdingsgebod op; cn indien een Vigilie dag op een Zondag valt, behoeft hij niot op Zaterdag vervroegd te worden. V. Krachtens bijzondere volmacht slaan Wij dit jaar hot gebruik van vleesch en jus uit vleesch toe op allo dogen, behalve alloon op Goeden Vrijdag, uan do volgen de perionen, ook als zij buiten Ons Bisdom verblijven: 1. Aan de Militairen, Marechaussees of Gendarmen. Douaniers of Tolbeambten, in zooverre dezo allen in actieven dienst zijn, alsmede aan het Politie-personeel, nis hot denzelfden zworen arbeid hoeft to ver richten als do Gendarmen en uun hunne genoodigden. 2. Aan de gevangenen. 3. Aau het personeel der stoom- of olectrische booten, treinen en trams, na melijk do itoken, BoohietoêeB, oooStu tours, soinworkers, postbenmbten en rem mors in vasten dienst. 4. Aan do arbeiders dio doorgaan® of bovenmate /.waren of zoor ongezonden arbeid verrichten, zooals bijvoorbeeld de arbeiders der kolenmijnen (zoowel onder als boyengrondsche), de stokers <«n ar bei dors bij ring-, gnh-, aardewerk-, porselein en glnsovcns; de glasblazers cn glasslij- pors, do zoogennamdo faienciors; do ar beiders die in de papiorfnbriokon ondor oen zeer hoogon warmtegraad arbeiders dor suiker- en zinkwit fabrieken de stoer bakkers en do grn org en kruier- van natten turf. Dezo dispensatie geld' eveneens voor de huiocrer.innen, waarvan de vader of een ander inwonend lid bo- bongenoemden arbeid verricht en ook vi inwonende dienstboden. 5. Aan do san wonende familieleden cn inwonendo dienstboden, van do onder 1, 3 cn 4 genoemden, a'sinede van do hui- gezinnen, waarvan de vader of ocnig nn der hoofd nict-Katholiek i- Met inwonen de dienstboden worden gelijk gesteld alle dagbodienden, als zij den kost des huizes gebruiken waar zij in dienst zijn. 6. Aan allen, die op reis in oen hotel of restaurant hun maaltijd gobruiken, mot dien verstande dut ouzo onderhoorigen ook buiten Ons Bisdom van deze disfx-n satio gebruik maken. 7. Aan de zee va ronden, voor zooverre zij als Onzo onderboorigen kunnen be schouwd worden, doch slechts wanneer zij zich bedienen van den scheepskost en dan alleen gedurende do zoo:ois. VI. Degenen, dio op do Zaterdagen in de veertigdaagsche Vasten krachtens Onz-- dispensatie vleesch of jus uit vlcesch g«- bruiken, zullen op elk dier Zaterdagen vcnmaal het Onze Vader en het Wee* Gegroet met de twaalf Artikolcn des Ge looft bidden, of roet Paechen minstens V> cents offeren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1