21ste Jaargang
DINSDAG 4 MAART 1930
No. 6424
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
KERKNIEUWS
3)e Qeidóohd (Bou/fcotif
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 11
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingozcnden Modedoolingcn wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogsto 30 woorden, waarin
botrekkingen worden aangeboden of govraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
J. R. v. d. LANS.
Graag gelezen door
de leesgragen.
Het in de pers verkondigde voornemen,
om boven het graf van dezen katholieken
schrijver een gedenkteeken op'te richten,
dat zijn verdiensten in herinnering zal
houden, schonk mij persoonlijk eenige vol
doening.
Zeer ijdel, zult u mogelijk zeggen. Mis
schien vindt u 't zelfs wel een beetje mal,
wijl ik toch aan plan noch monument part
of dee' heb. Ik mag daarom wel verklaren,
dat di- reden mijner voldoening schuilt in
't volgende: reeds als „jongere" dit
wordt tegenwoordig een eere-titel heb
ik Van der Lans in geschrifte geprezen en
de stichting van dat grafteeken zegt mij
nu, goed gezien en gedaan te hebben.
'k Herinner het mij nog levendig. Het
gebeurde op het laatst der vorige eeuw in
Het Belfort, welk Vlanmsch tijdschrift
laf er werd vereenigd met De Dietsche
Warande. Ik kreeg wel geen cent voor
mijn arbeid het schrijven voor de Room-
sche pers was toen nog niet zoo bijzon
der lucratief! maar ik luid er toch schik
in, want van ganscher harte maakte ik
propaganda voor on?.e Roomscho auteurs,
van wie ik er indertijd meerdere in H e t
Belfort mijn bescheiden lof heb toege
zwaaid.
Broeder Carolus, de directeur der R. K.
Normaalschool in Den Haag, over welke
inrichting ik een poosie geleden schreef,
had het altijd druk over Van der Lans. die
leerling was geweest der St. Vincentius-
scholen en daar was „ontdekt" door den
bekerden „herdersdichter", mr. J. F. A.
Leesberg, toen voorzitter der St. Vincen-
tiusvereeniging. Deze kreeg bij een school
bezoek een schrift vol verzen te zien van
den elfjarigen leerling onze auteur werd
1 Juli 1855 te 's-Gravenhage geboren en
stelde den knaap terstond op de proef. De
leerlingen waren jüist bezig, een opstel te
schriiven over de sneeuw en Van der Lans
moest dit nu in dichtmaat doen. Hij
bracht het er 7.M goed af, dat de aandacht
op hem gevestigd Weef.
Hij werd onderwijzer, maar stond niet
lang voor de klas, want al heel spoedig
maak'e hii naam als schriiver, o.a. met zijn
Nachtelijke Zangers een
Haaesch verhaal uit den tijd van de ver
volging der Katholieken en zijn T e n-
ochtitlan, critisch schetsend het eer
ste orterden der Spanjaarden in Mexico.
Het schrijven ging hem ter harte en zoo
was het geen wonder, dat hij in 18V9 de
gelegenheid aangreep om verbonden te
worden aan De Katholieke Il
lustratie, wier vruchtbare redacteur
hij bleef tot 1808. in welk jaar hij overging
naar De Gelderlander. Tn den jour
nalist ging toen de novellist \oder, maar
deze kon bereids op een lange reeks veel
gelezen verhalen wijzen, waarvan er meer
dere ook in andere talen werden overge
zet. Dit overkomt niet iederen Nederland-
schen auteur.
't Is mij bekend, dat Van der Lans zijn
historisch-romantische werken
als zijn voornaamste beschouwde, welke
zelf-waardeering ongetwijfeld ook juist is.
Hij streefde ernaar, gelijk Alberdingk
Thijm „de banden te versterken, die het
tegenwoordigo behooren te verbinden aan
het vroegere", door na te gaan „vanwaar
we komen, om te beter te begrijpen, waar
heen we bestemd zijn". Hiervan getuigde
hij in de voorrede der afzonderlijke uitga
ve van zijn Koning Karei en W i -
d u k i n d, waar hij in dichtmaat hulde
brengt aan Thijm, die hem ontsloot „de
wondere warande des gouden voortijds",
„den geurigen tooverhof der weeld'rige le
genden", en hem inleidde tot juist besef
der „historiën van vorsten, land en luiden,
van ridder, edelvrouw en poorter, vroom
en goed."
Onze auteur vatte zijn historische stu
diën breed op en trachtte verband te leg
gen tu8schen zijn verschillende werken, al
dus zijn lezers een langdurig tijdperk bin-
ncnvoerend en hun begrin dienaangaande
verhelderend. Koning Karei en Wi-
d u k i n d, zoo getuigde hij zelf, „vormt
een bijna rechtstreeksch vervolg op
Maagdepalmen, waarin het eerste
ontluiken der Christelijke beschaving op
onzen bodem geschetst wordt. Het vormt,
door de Christelijk-ridderlijken geest, in
Roeland verpersoonlijkt, den overgang tot
het tijdoerk der kruisvaarders, behandeld
in den Tocht naar Damiate, gelijk
daar weer de kloeke ondernemingsgeest,
in den stouten zeetocht betoond, ons voor
bereidt op de koene eerste vaart naar het
verre Indië, verhaald in den „Gouden
D u b 1 o e n."
Bij dit klaverblad van vieren sloot zich
later weer aan Om de keizerskroon,
in 1900 afzonderlijk uitgegeven ter gelegen
heid van het 650-jarig bestaan zijner va
derstad Den Haag. Het ridderwezen,
welks ontwikkeling men in don Tocht
naar Damiate heeft kunnen aan
schouwen, bewondert men hier in zijn
hoogsto en edelste verschijning, in den
jeugdigen graaf Willem II van Holland,
dien men van zijn ridderslag tot zijn ko-
nipgskroning en door zijn treffende lotge
vallen tot zijn gruwzamen dood volgt. Ook
do beschaving der middeleeuwen („Floris
en Blancefloer"), haar kunst (stichting der
grafelijke zalen van Die Haghe en van den
Dom te Keulen) en haar wetenschap (Al-
bertus Magnus) vinden hier ongezocht
haar plaats. Alles werkt op die wijze sa
men ter verduidelijking der idee van de
middeleeuwsche wereldorde, rustend op de
twee grondzuilen der geestelijke en we
reldlijke macht.
Do lezing dezer historisch-romantische
boeken geeft waarlijk een mooien kijk op
een belangrijk deel onzer geschiedenis;
vooral voor onzo studeerende jeugd is de
lectuur ten zeerste aan te bevelen, want
haar leerboeken zullen erdoor tot dieper
leven komen.
Do respectable arbeid, vereischt voor
de bestudeering van het historische genre,
belette Van der Lans niet, ook een lange
reeks zuiver
romantische werken
te schrijven, waarvan ik geen opsomming
zal geven. De oudere lezers der Katho
lieke Illustratie kennen ze en heb
ben stellig hun kinderen, op dezer vraf
„Wat zullen we uit de bibliotheek halen?"
meermalen geantwoord: „Neem maar
weer eens een boek van Y-n der Lans". Zij
kunnen dit veitig zeggen, want zijn ook af
zonderlijk uitgegeven Verzamelde
Novellen vormen gezonde 'c: tuur. Niet
alle verhalen staan op even hoog peil, maar
we mogen waarlijk van zoo'n vruchtbaar
auteur het onderste uit do kan niet ver
langen. ,,'t Gedicht uit plicht gelukt niet
licht", zegt de dichter en dit mogen we
ook wel toepassen op den arbeid van een
tijdschrift-redacteur, die maar te zorgen
heeft, dat er weer een verhaal is als zijn
medeworkors wat bun goed recht is,
zr -lat zij veil:g op inspiratio kunnen
wachten hem in den steek laten. Met
dat al heeft Van der Lans onverdroten ge
arbeid om gr tadig aan den nooit verza
digden 'eeshonger der boe' verslinders te
voldoen, en, hoe langer deze kunnen worden
afgehouden vrn wat minder aanbevelens
waardig is, hoe beter. Ook uit dit oogpunt
beschouwd mogen we onzen auteur groote
verdiensten toekennen. Hij bezat de gave
van vertellen, waaraan per slot van reke
ning de lezers in doorsnêe meer hebben
dan aan literair-boogstaande boeken,
waaruit zulke gave niet blijkt en welke
daardoor slechts genoten worden door de
le"?rkurdigc tijnprcevers, die reeds ge
boeid worden door de kunstralleen en smul
len kunnen aan breede beschrijvingen en
zielkundige ontledingen.
De gewone lezer wil echter op andere
wijze geboeid worden; hij verlangt span
ning, welke hem stiekum doet gluren naar
de laatste bladzijde: boe 't afloopt. Voor
dezulken zullen meerder van Van der Lans
boeken van blijvende waarde zijn. Wie
zulke boeken schrijft, bewijst den leesgra
gen eon goeden dienst.
AJO.
INTERNAT. CONFERENTIES
DE TARIEVEN-CONFERENTIE.
Een nieuw denkbeeld.
Graaf Moltke cn de heer üolqo hebben
gisteren hun pogingen voortgezet, om een
mislukking van de tariefwapenstilstand-
oonferentio te voorkomen.
Het plan is thans het sluiten vau oen
conventie, waarvan art. 1 allo bestaanJe
handelsverdragen voor 2 jaren zal verlen
gen, terwijl in art. 2 deD staten de pliobt
wordt opgelegd, bij plannen tot verhooging
van de niet in de handelsverdragen gecon
solideerde tariefposten met daartoe over ie
gaan, dan nadat minstens een maand tevo
ren do betrokken regeering met dit plin
is in kennis gesteld en nadat gemeenschap
pelijk overleg zal zijn gepleegd over dc mo
gelijkheid, om toch nog van tariefsverhoo-
ging af te zien.
Ofschoon dit donkbeeld in den geest is
van de redevoering van Serruys van Don
derdag, zijn het toch vooral de Franscbcn,
die nog aarzelen, op deze wijze tot een posi
tief resultaat der conferentie mede te wer
ken.
VAN HET VATIC A AN
DE UITVAART VAN KARDINAAL
MERRY DEL VAL.
Gistermorgen had zooals gisteren in
het kort gemeld in de Sint Pieterskerk
do plechtige cappella oardinalizia plaats cn
do plechtige H. Mis van Requiem voor den
kardinaal aartspriester Merry dol Val.
Het stoffelijk overschot was in het zij
schip van de Ii.H. Processus on Martinia
nus opgebaard op hot praalbed, omgeven
door honderd brandende kaarsen, zooals dit
voor overleden kardinalen is voorgeschre
ven.
Bij dc plechtigheid waron twee en twin
tig kardinalen aanwezig benevens de Spaan-
sche gezant bij den H. Stool, Marchcse Mn-
gar, als vertegenwoordiger van den koning
van Spanje; het gchcolc overige corps li-
plomatique bij den II. Stool; do drie broers
van den overledene, waaronder de Spaau-
scbe gezant te Londen en een zuster van
den kardinaal
Vorder het geheolo Vaticaanscho domka
pittel en seminarie, vele patriarchen, aarts
bisschoppen, bisschoppen, prelaten on ver
tegenwoordigers van nannelijko en vrouwe
lijke kloosterorden, vooral van die congre
gaties, waarvan do ovcrlcdeio protector
was, ook do prelaten van Santa Maria dol'
Anima en taJrijko h eken uit allo landen.
De Requiommis word .gecelebrcord door
den vicaris-generaal van den Vaticaanschen
staat en pauselijk sacrisla mgr. Zampmi,
geassisteerd door de prelaten van het Vati
caanscho domkapittel.
De absoute word verricht door den kar-
dinaal-dckon Vannutelli, nadat nllc andoren
kardinalen, eveneens hun overledon mede
broeder de absoute hadden gegeven.
Het zangkoor voerde op aangrijpende
wijze de Requiem van Perosi uit.
Na afloop van do luchtigheden werd het
stoffelijk overschot naar do Vaticaanscho
grotten gedragen, waar het op uitdrukkelijk
verlangen van den kardinaal moot worden
bijgezet.
VOLKENBOND
Bolsjewieken naar den Haag.
Do volkscommissaris van buitonlandscho
zaken van Sovjet-Rusland, Litwinow, heeft
zich telegrafisch tot den Volkenbond ge
wend om mede te deelcn, dat 4o Sovjctro-
gecring op de eerste Volkenbondsconfercn-
tie voor do codificatie van het Internatio
nale Recht, die 13 Maart a.s onder voorzit
terschap van oud-minister Heemskerk te
Den Haag geopend wordt, zal worden ver
tegenwoordigd door een waarnemer.
Hiertoe is benoemd do ambassadeur van
Sovjet-Rusland te Rome. do heer Dmiiri
Kocrski. De heer Koerski zal vergezeld zijn
van tweo adjunct-waarnemers, de beeren
Georges Lachkevitsj en Wladimir Egoriew.
Litwinow verzoekt dc secretaris-generaal,
zich met den Nederlandschcn gezai.t te Ber
lijn in verbinding te stollen, opdat aan deze
heeren oen visum naar Nederland worde
verstrekt.
RUSLAND
DE KERKVERVOLGING.
Een protest van den Spaanschcn kardinaal.
Zijne Eminentie Kardinaal Seguray
Saenz heeft in oen herderlijk schrijven ge
protesteerd tegen do godsdienstvervolging
in Rusland. „De plicht van menschelijkheid,
aldus het schrijven gebiedt dat Spanje
zich zal aansluiten bij de stappen welke
de andere landen zullen ondernomen, ten
einde gezamenlijk te bewerken dat or in
Rusland een geest van vrede komt heer-
schen".
Volgens oen officieel Russisch rapport
zijn er in Rusland nog 51.005 kerken ge
opend. Het aantal gesloten kerken, dat
deels voor andere doeleinden wordt ge
bruikt, deels is afgebroken, bedraagt 8.011.
Het gewicht van do geconfiskccrde kerk
klokken bodraagt 24.000 ton. Volgens do
„Konsomolkaya Pravda" oen „Anti-reli
gieus comité" opgericht, onder voorzitter
schap van Polidoroff, om een massa-ao'-'C
te leiden, met. het doel de nog bestaande
kerken te doen sluiten.
Doodvonnissen in Rusland.
Uit Moskou wordt gemeld, dat een dood
vonnis is uitgesproken tegen drio bedien
den van een arbeiderscoöperatie, die met
nog 21 andere beschuldigd werden, goederen
waaratfn in Rusland bijzonder gebrek be
staat, in den sluikhandel te hebben ver
kocht, in plaats van ze zooals voorgeschre
ven was, te gebruiken voor de verzorging
van de arbeiders.
De overige 21 beklaagden zijn tot lang
durige gevangenisstraffen veroordeeld.
ARABIE
INVAL VAN WAHABIETEN IN
TRANS JORDANIË.
Omtrent don toestand in Transjordanië
doen weer alarmcorendo goruchten do ron
de Naar de Arabisoho bladen meldon, hoeft
de regeering vliegtuigon on pantserauto's
uitgezonden voor het terugdrijven van groo
te benden Wahabioten, dio Transjordanië
zijn binnengedrongen. Beweerd wordt, dat
tien Transjordaansche soldaten gedood zijn.
CHINA
Toebereidselen voor nieuwen strijd?
Do berichten uit Noord-China zijn vrij
tegenstrijdig, doch stemmen overeen, dat
Tsjang-Kai Sjok belangrijke troepenafdoc-
lingen concentreert. Naar het heet, is hij
voornemens, een beslissenden slag uit te
lokken.
Omtrent den toestand te Peking on tc
Tientsin verkeert men in hot onzekere. Vol
gens somnügo berichten zou de centrale re-
gcering belangrijke troopenafdeelingon naar
deze steden hebben gezonden, om zo tegen
een aanval der noordelijke generaals te be
schermen, volgens andere borichtcn sou dc
regeering besloten zijn alles in 't werk te
stellen om deze steden aan de opstandelin
gen te ontrukken.
ZUID-AMERIKA
„Enthousiast*" verkiezingen.
Volgens oen bericht uit Buenos-Aires heb
ben do parlementsverkiezingen, dio Zondag
in Argentinië plaats hadden, op verschil
lende plaatsen tot botsingen tusschen do
aanhaiigors van de verschillende richtingen
geleid, waarbij 6 personen gedood cn 20 ge
wond zijn.
VASTEN- EN 0NTH0UDINGSWET
EN DISPENSATIEN.
I. Vastendagen zijn:
1. Allo dagen van de Veertigdaagsche
Vasten, uitgezonderd do Zondagen en
Paasch-Zatordag na 12 uur s middags.
2. Do Quatoi tempor-Woensdagen, -Vrij
dagen en -Zaterdagen dooi het jaar.
3. Dc Vigiliedagen van Pinksteren, Ma-
ria-tcn-Hcmclopneming, Allerheiligen en
Kerstmis, behalve wanneer zij op Zondag
vallen.
Op al deze dagen zijn tot vasten vor-
plicht, zij die hun 21o jaar voleind hebben
en hun flOo jaar nog mot zijn ingetreden,
en niet om wettigo reden ontslagen zijn.
Zij mogen op die dagen slechts éénmaal
daags een vollen maaltijd, 's avonds oen
zoogenaamde collatie cn 's morgens een
stukje brood gebruiken. Hei volle maal
mogen zij echter ook 's avonds cn de col
latie tegen het middaguur nemen.
II. Onthoudingsdagen zijn:
1. In do voertigdaagscho Vasten: Asch-
woensdag, alle Vrijdagen, Quatortempor-
Woensdag en Zaterdag in de eerste volle
week cn Paasch-Zaterdag tot 12 uren
's middags. Op de overige Zaterdagen
behalve dc twee genoemde ontslaan Wij
krachtens bijzondere volmacht, voor dit
jaar van do onthoudiugswet.
2. Dc Quatertemperdagen door het jaar.
3. Do bovengenoemde Vigiliedagen, be
halve wanneer zij op een Zondag vallen.
4. Alle Vrijdagen des jaar.
Op al deze dagen zijn to* onthouding
verplicht zij, die hun 7e jaar voleind heb
ben en niet om wettigo reden ontslagen
zijn. Zij mogen op die dagen geen vlcesch
noch jus uit vleeseli gobruiken; maar
eieren, melk, boter, kaas en spijzen mot
dierlijk vet bereid, zijn op alle dagen des
jaars, zelfs op Goeden Vrijdag, aan allen
geoorloofd.
III. Indien op vastendagen vlcesch is
toegestaan, mogen zij, die tot vasten ge
houden zijn, slechts éénmaa' daags en wel
alleen bij hun hoofdmaa) vleeseli en jus
uit vlcesch gebruiken; zij, die van de vor-
plichting tot vasten ontslagen zijn, mogen
meermalen daags vlecsch en jus uit vleesch
gebruiken; allen mogen vleesch cn jus uit
vleesch, en visch nemen bij denzelfden
maaltijd.
IV. Indien buiten de veertigdaagsche
Vasten, een «reboden feestdag od oen vat-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De uitvaart van kardinaal Merry del Val.
Protest van Spaanschcn kardinaal togen
do kerkvervolging in Rusland.
Wahabieten-inval in Transjordanië.
BINNENLAND.
Dc afschuwelijke moord te Bennekom.
(Gem. Belichten, 3de blad).
Doodelijk ongeluk onder Hillegom. (Ute
blad).
PROTESTMEETING TE AMSTERDAM.
Hedenavond te acht uur wordt in hot
j Concertgebouw te Amsterdam oen protest-
i meening gehouden tegen do Godedienstver-
j volging in SovjeURusland.
Het openingswoord cn do slotrede zal
j worden uitgesproken door dr. A. G. H, van
I Iloogenhuyze, ondor wiena leiding do ver
gadering staat.
Vorder trodon op als sprokore:
D»- H. Bakker, Nod. Horv. Predikant.
Dr. G. O. van Noort, Deken van Amstc
dam.
I Opperrabbijn A. S. Onderwijzer, dor Nod,
Isr. Hoofdsynagoge.
Dm. A. Klinkenberg, Horst. Evang. Lutli.
Predikant.
Da. F. Dykonia, Doopsgezind Predikant.
Da. J. P. van Heest, Ev. Luth Prodikant.
Ds. J. G. Geelkerken, Geref. Predikant
(lierst. Verband).
Het gesprokene wordt over den zendei
Hilversum per radio uitgezonden.
ten- of onthoudingsdag valt, houdi daar
door vanzelf dien dag het vasten- oq ont
houdingsgebod op; cn indien een Vigilie
dag op een Zondag valt, behoeft hij niot
op Zaterdag vervroegd te worden.
V. Krachtens bijzondere volmacht slaan
Wij dit jaar hot gebruik van vleesch en
jus uit vleesch toe op allo dogen, behalve
alloon op Goeden Vrijdag, uan do volgen
de perionen, ook als zij buiten Ons Bisdom
verblijven:
1. Aan de Militairen, Marechaussees of
Gendarmen. Douaniers of Tolbeambten, in
zooverre dezo allen in actieven dienst zijn,
alsmede aan het Politie-personeel, nis hot
denzelfden zworen arbeid hoeft to ver
richten als do Gendarmen en uun hunne
genoodigden.
2. Aan de gevangenen.
3. Aau het personeel der stoom- of
olectrische booten, treinen en trams, na
melijk do itoken, BoohietoêeB, oooStu
tours, soinworkers, postbenmbten en rem
mors in vasten dienst.
4. Aan do arbeiders dio doorgaan® of
bovenmate /.waren of zoor ongezonden
arbeid verrichten, zooals bijvoorbeeld de
arbeiders der kolenmijnen (zoowel onder
als boyengrondsche), de stokers <«n ar bei
dors bij ring-, gnh-, aardewerk-, porselein
en glnsovcns; de glasblazers cn glasslij-
pors, do zoogennamdo faienciors; do ar
beiders die in de papiorfnbriokon ondor
oen zeer hoogon warmtegraad
arbeiders dor suiker- en zinkwit fabrieken
de stoer bakkers en do grn org en kruier-
van natten turf. Dezo dispensatie geld'
eveneens voor de huiocrer.innen, waarvan
de vader of een ander inwonend lid bo-
bongenoemden arbeid verricht en ook vi
inwonende dienstboden.
5. Aan do san wonende familieleden
cn inwonendo dienstboden, van do onder
1, 3 cn 4 genoemden, a'sinede van do hui-
gezinnen, waarvan de vader of ocnig nn
der hoofd nict-Katholiek i- Met inwonen
de dienstboden worden gelijk gesteld alle
dagbodienden, als zij den kost des huizes
gebruiken waar zij in dienst zijn.
6. Aan allen, die op reis in oen hotel of
restaurant hun maaltijd gobruiken, mot
dien verstande dut ouzo onderhoorigen
ook buiten Ons Bisdom van deze disfx-n
satio gebruik maken.
7. Aan de zee va ronden, voor zooverre
zij als Onzo onderboorigen kunnen be
schouwd worden, doch slechts wanneer zij
zich bedienen van den scheepskost en dan
alleen gedurende do zoo:ois.
VI. Degenen, dio op do Zaterdagen in
de veertigdaagsche Vasten krachtens Onz--
dispensatie vleesch of jus uit vlcesch g«-
bruiken, zullen op elk dier Zaterdagen
vcnmaal het Onze Vader en het Wee*
Gegroet met de twaalf Artikolcn des Ge
looft bidden, of roet Paechen minstens V>
cents offeren.