21ste Jaargang
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1930
No. 6419
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
5>c Zeidócha 601
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mododeolingen wordt
het dubbole van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangoboden of govraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Een sociale hypotheek.
Die rust op elk mensch, op ieder onzer.
En des te zwaarder is deze hypotheen,
naar de mate wij meer bezitten aan tij
delijke en geestelijke goederen, aan stand
tekof positie, aan ambt of waardigheid.
De opperman behoeft minder voor de ge
meenschap te werken en te offeren, dan
b.v. de architect.
De kantoorklerk heeft minder te arbei
den en te zorgen voor de gemeenschap,
dan b.v. de advocaat.
Tientallen voorbeelden kunnen ter illustra
tie worden gegeven van dit feit, dat, hoe
wel ieder mensch in zijn doen en laten
niet alleen moet rekening houden met zijn
eigen belangen, ook niet alleen met de be
langen van zijn gezin, maar ook zich moet
laten leiden door do belangen van zijn me-
de-menschen, van de gemeenschap, die so
ciale verplichtingen toch niet voor allen
oven zwaar zijn.
Alles wat de mensch bezit is hem door
God geschonken als 't ware in den vorm
van een hypotheek.
En hoe meer hij dus bezit, des te zwaar
der is de op hem drukkende hypotheek,
en des te hooger zijn de renten, welke God
van hem verlangt.
En zijn mede-menschen, de gepieenschap
eischt die rente voor een deel op na
mens God
Wij moeten dc goederen, die wij in pri
vaat eigendom bezitten, gebruiken als wa
ren ze het eigendom van de gemeenschap
aldus de H. Thomas van Aquino.. Hierin
ligt een christelijke levensles, waarvoor
velen graag doof zijn. En toch het is een
waarheid van zedekundigen aard, die even
absoluut is als de waarheden van leerstel
lige strekking.
Op den Zondag gehouden veertienden
Roomschen Studentendag zeide dr. Möller
in zijn rede:
„Het geloof eischt van gestudeerden
meer dan van niet-gestudeerd en."
Meer in arbeid en offer, in belan
geloos werken voor anderen, voor de
gemeenschap
Dr. Möller herinnerde aan de sociale hy
potheek, welke er ligt op de intellcclueele
gaven, op 't voorrecht, gestudeerd te heb
ben, op kennis en ontwikkeling.
Ook anderen dan studenten moeten zich
hiervan bewust zijn.
INTERNAT. CONFERENTIES
DE TARIEFWAPENSTILSTAND-
CONFERENTIE.
Dr. Nederbragt aan het woord.
In de eerste ondorcommissie van de twee
de commissie van de tariefwapenstilstand-
conferentie te Genève heeft dr. Nederbragt
het standpunt der Xederlandsche delegatie
ten opzichte vam de landbouwcrisis uiteen
gezet. Hij verklaarde, dat men Nederland
niet mag beschouwen als een zoogenaamden
landbouwstaat.
Het Nedorlandsche economisch leven be
rust zoowel op den landbouw, als op de in
dustrie, handel en scheepvaart en ook op
de betrekkingen tusschen het rijk in Europa
en de overzeesche gewesten.
Desniettemin is de landbouwkwestie van
groot belang voor Nederland wegens de
groote beteekenis van den landbouwexport
cn omdat de landbouwproductie zeer geva
rieerd is en naar alle landen gaat.
Daarom is er in de wereld bijna geen
maatregel ten aanzien van landbouwproduc
ten, die Nederland niet raakt.
In den landbouw is dan ook één der rede
nen te vinden, waarom Nederland zoo war
me instemming heeft voor het plan van den
wapenstilstand op tarief gebied.
De Nederlandsche delegatie wijst kunst
matige middelen ter bescherming van den
landbouw af, doch vraagt wegneming van
de kunstmatige hindernissen. Voor Neder
land staat als nummer één op het program
ma de stabilisatie en daarna verlaging der
invoerrechten.
Voorts moet een einde gemaakt worden
aan de dwaze detailleeringen in douaneta
rieven, zoodat voor koeien uit de Nederland
sche vlakte een hooger invoerrecht moet be
taald worden dan van koeien ergens op een
berg geboren.
Tenslotte drong spr. aan op rationalisee
ring van den landbouw. Toen tusschen 1800
en 11)00 ook in Nederland een landbouwcri
sis bestond, heeft het Nederlandsche volk
den moed niet verloren, doch heeft de Ne
derlandsche landbouw zich herzien en ge
rationaliseerd.
Het gevolg daarvan is, dat de landbouw
thans boter werkt en dat zijn productie zeer
gevarieerd is. Dit is de kracht van den Ne-
derlandschen landbouwstand.
De heer Nederbragt gaf aan alle staten
den raad, moed te houden, de hand aan den
ploeg te slaan en de werkmethoden te ver
beteren. Hij gaf in overweging, de bestu-
deering van het vraagstuk der rationalisatie
op het werkprogram van den volkenbond
der eerstvolgende jaren te plaatsen.
Hoewel Nederland dien weg reeds bewan
delt, kan het ook zelf daarvan nog profitee
red want men kan altijd nog meer vooruit
gaan.
FRANKRIJK.
MINISTERIE CHAUTEMFS
GEVALLEN
EEN REGEERING VAN VIER DAGEN.
Ovaties voor Tardieu.
Gisteravond is bij dc stemming over een
punt, waarin de nieuwe regeering de kwes
tie van vertrouwen had gesteld, het kabi-
net-Chautemps, dat vier dagen geleden was
gevormd, weer gevallen.
Heeds lanp voordat de zitting aanving,
waren de tribunes overvol met belangstel
lenden, terwijl ook voor t kamergebouw
zich, ondauks de groote koude, een ontzag
lijke menigte verdrong.
De kamer was vrijwel compleet. Alle
ruimte was dichtbezetalleen wegens ziek
te in verlof zijnde kamerleden ontbraken.
De zitting ving precies op tijd aan en op
het oogenbÜk, dat Chautemps binnentrao,
werd hij begroet met applaus van de radi
caal-socialisten. De socialisten bewogen
zich echter niet.
Chautemps werd gevolgd door Tardieu
en bij het zien van den oud-minister-pre
sident verhieven de leden van 5 rijen zien
van hun zetels en ontvingen Tardieu met
een minuten-lange ovatie.
De demarcatie-lijn ging vlak langs de ra
dicaal-socialisten af en van dat oogenblik
was genoegzaam gebleken, dat oude regee-
dingsmeerderheid intact was geb'even.
Chautemps liet zich door de ontvangst,
die aan Tardieu bereid werd, intimideeren
en'ving zijn regeerings verklaring aan met
zwakke stem en blijkbaar zonder vertrou
wen in haar lot.
De ontvangst van de regeeringsverkla-
ring was opvallend koel. De radicalen poog
den wel Chautemps moed in te spreken
door hevig te applaudisseeren, doch noch
iemand op de rechterflank, noch de socia
listen gaven van eenige sympathie blijk,
terwijl de rechtsche meerderheid slechts nu
en dan enkele ironische opmerkingen ten
beste gaf.
De regeeringsverklaring bevatte het oude
Tardieu-program, (aldus de „Msb."-correo-
pondent) en enke'e onschuldig schijnende
verklaringen, waarin echter de noodige ad
ders broeiden, zooals de unieke school en
het sectari8me, die echter niet genoemd
werden.
In de atmosfeer van de kamer moesten
zelfs de radicalen het programma wat al ie
mager vinden. De strijd ving onmiddellijk
aan. Reynaud, die in do kamer optrad als
leider van de groep-Maginot, opende het
vuur.
Hij ving aan met een bee'd te geven van
de politieke verhoudingen in deze kamer,
die in 1928 tegen het kartel van de socialis
ten is gekozen. Hij zeide, dat Chautemps
achter zich heeft 120 radicaal-socialisten,
terwijl Tardieu 300 nationaal-republikeinen
heeft.
Franklin Bouillon vroeg aan de kamer
vertrouwen te weigeren aan do radicaal-so
cialisten, die slechts onder de zweep van de
socialisten het bewind kunen voeren, en
geen partijen- en 6trijd-minislerie toe t«*
laten van een partij, die een groot deel der
republikeinen uitsluit.
De socialisten-leiders Léon Blum en Paul
Boncour verzwakten nog de positie van het
kabinet door als zijn verdedigers op te tre
den.
Om 8 uur begon de stemming over de
vertrouwensmotie.
Het controleeren van de stemming duur
de vijf kwartier, waarna de kamervoorzit
ter meedeelde, dat het vertrouwen met 292
tegen 277 stemmen aan 't kabinet onthou
den was.
Er waren 21 onthoudingen.
De ministers verlieten de kamer, terwijl
in de kamer zelf een geweldig applaus van
de rechterhelft losbrak, doi r ecD mamfes
talie van de linkerzijde gevolgd.
Het kabaal duurde vorjeaeidene mi.'.u-
ten. Ook voor het kamergebouw verdrong
zich een groote menigte, die onder den
kreet „Leve Tardieu" manifesteerde cn in
bedwang werd gehouden door een aanzien
lijke politiemacht.
HET MYSTERIE-KOETJEPOF.
De veronderstelling, dat Koetjepof ont
voerd zou zijn aan boord van een schip, dat
aan de kust van Normandië op de ont
voerders zou hebben gewacht, wordt min-
der waarschijnlijk,, sedert bekend is gcwoi-
den, dat het betrokken schip in Houaan
thuis hoort cn een Fransch schip is.
Intus6chen zijn ,er aan de kust talrijko
flesschcn aangespoeld, waarin zich aanwij
zingen bevinden, die echter geen van allo
zeer betrouwbaar lijken. In één daarvan
is ceii Fransch bierfje gevonden, dat luidt:
„Ik generaal Koetjepof, ben gevangen aan
iioord van het stoomschip Spartakus en ik
geloof, dat ik van hier uit kaap dc la Havo
kan zien. Ik richt tot mijn vrienden een
laatst vaarwel, want hot schijnt mij toe, dat
slechts een wonder mij van mijn beulen kan
bevrijden. Als ik sterf, zal het zijn voor hei
nieuwe Rus'and". Dit schrijven is getee-
kend „Antoino Koetjepof" en deze onder-
teekening, zoomede eenige andere spel
lings eigenaardigheden, doen sterk twijfe
len aan do echteid van den brief.
ENGELAND
DE GODSDIENSTVERVOLGING IN
RUSLAND.
Het rapport van Engelands gezant.
Uit Moskou wordt gemeld, dat Gwadkin,
gezantschapsraad bij de Britsche ambassade
tc Moskou, op weg -.•> naar Londen met bot
rapport, van den Britsche» ambassadeur sn
de sovjet-unie Ovey, over don toestand van
de kerk in sovjeLRusland, welk rapport
aan de Britsche regeering zal worden over
handigd.
Dit rapport kan van vèrstrekkenden in
vloed zijn op do betrekkingen tusschen En
geland en Rusland.
In de volgende week zal Gwadkin niet
instructies uit Londen naar Moskou tcrug-
keoren.
GRIEKENLAND
Sovjet-intriges.
Het „Journal" verneemt uit Athene, dat
de Grieksche politie een uitgebreide commu
nistische organisatie ontdekt heeft met den
Rus Kelessef aan het hoofd.
Uit in beslag genomen stukken blijkt,
dat er te Athene oen oproer moest worden
verwekt, waarna de stad bezet zou worden
door speciale afdeelingen communisten on
der bevel van aanvoerders die speciaal
daarvoor uit Rusland waren aangekomen.
De bevelen sloegen verder op heel Grie
kenland.
Moskou verschafte het geld en men heeft
persoonlijke orders van Stalin gevonden.
AMERIKA
REBELLENSUCCESSEN IN
SAN DOMINGO.
De hoofdstad bedreigd.
De in dc noordelijke provincies van San
Domingo uitgebroken opstand heeft zich
verder uitgebreid. De rebellen zijn er in
geslaagd de forten Santiago on Monte
Cristo te bezetten; de troepen aldaar
schaarden zich aan do zijde der opstandelin
gen. Zij rukkeD thans op naar de hoofdstad.
President Vasquez, die zich naar de citadel
had begeven is weer in de presidentieele
woning teruggekeerd. Ook zijn cchtgcnoo'e
die een toevlucht had gezocht in het Ame-
rikaanschc gezantschap heeft zich weder
daarheen begeven. Volgens een gerucht zou
den zij willen trachten per schip naar Haïti
te vluchten.
Gemeld wordt, dat de opstandige bewe
ging in San Domingo te wijten is aan do
ontevredenheid van het volk over het De-
weerde voornemen van president Vasquez,
zich zoo mogelijk opnieuw te doen kiezen
en voorts aan dc economische malaise a!s
gevolg van de critieko koffie-aituatie. Reizi
gers verklaren, dat vier personen werden
gewond bij een schietpartij te San Domingo
terwijl handelsberichten zeggen, dat de op
standelingen een politiestation hebben be
zet in Santiago de los Cabaleros, een be
langrijke stad in het tabaksdistrict. De ro
bellen zouden de gemeentelijke politie en
de aanhangers der regeering in dc grens
stad Dajabon ontwapend hebben.
LETTEREN EN KUNST
JAC. VAN LOOY. f
Gisteren is to Haarlem na een vrij lang
durige ongesteldheid op 74-jarigen leeftijd
over'eden de schrijver en schilder Jacobus
van Looy.
Jucobus van Looy word 12 September
1855 te Haarlem geboren. Na het overlijden
van zijn ouders, word hij op 5-jarigen leef
tijd opgenomen in het Burgerweeshuis,
waar hij het onderwijs genoot der gcsliehts-
school. Op 11-jarigcn leeftijd kwam hij als
letterzetters'.oerling bij dc firma A. C. Kru-
seman. Na twoo jaar giug hij van do typo
grafie uvor naar het huis- en rijtuigschil-
dcrsambacht dat tot zijn 22sten jaar door
hein werd uitgeoefend.
Vooral door de bemoeiingen van zijn
leerinooster in hot teckene», den kunst
schilder D. J. H. Joosten en daartoe in
staat gesteld door do Teylerstichting kon
hij leerling worden aan dc Rijksnoadomie
voor Beeldende Kunateu to Amsterdam,
waar hij zich in 1977 vestigde. In 1870 vor-
wierf hij het diploma voor Midde'baar On
derwijs in het tcckenen en in 1884 won hij
den „Prix dc Rome" aan dc Amstcrdam-
scho Academie. Omstreeks 1890 werden
zijn eersto liierairo werken uitgogeven.
Zij voornaamste werken zijn „Proza", „Gok
ken", „Feesten", ..Reizen". „Do Wonderlij
ke avonturen van „Zcbedeus", .Jaapjo",
„Jaap", „Op reis" cn ..Nieuwe Proza".
Aan een beoordeeling in do „Msbd." ont-
lcenen we het volgende:
Als schilder is Jac. van Looy do stroo
mingen van zijn dagen alleen met de keuze
van zijn onderwerpen gevolgd. Verder
stond hij er met zijn binncn-licht en atc-
iicr-kleurcn afzijdig van.
Een vraag is. of zijn zware, ingewikkel
de en wijdloopige proza nog lang gelezen
zal worden. Voor enkele beroemde frag
menten staat dat vast, als voor „Do
Maaier", de „Verjaardag" cn voor do mooi
ste stukken uit den vroegsten bundel proza
„Een Stierengevecht", „De Henge'aar",
..De Nachtcactus" en vooral „Do dood van
mijn Poes", waar niet alleen een scherp
schildersoog maar ook oen goed menschen-
hart achter leeft.
„Do Wonderlijke Avonturen van Zcbe
deus" met hun grillig cn duister spelen
hebben daarna weinig geboeid en zouden
nauwelijks au sérieux genomen zijn, als zc
niet van Jac. van Looy gekomen waren.
Maar toch heeft de kunstenaar in hem
zich op een vorrassendc en onverwachte
manier vernieuwd. Zich verdiepend in zijn
kinderherinneringen, gebogen over het ver
leden met al hot gewoon-mcnschclijk lief
cn leed, heeft dit talent zich weer gezond
en sterk opgericht. Do zestigjarige Van
Looy schreef „Jaapje" en het is enkel
maar te betreuren, dat dc raad van onver
standige vrienden tot een vervolg deed be
sluiten, waarin toch die schoone droom
van een voorbije jeugd niet nog eens op
nieuw be'eefd kon worden.
Een afzonderlijk moment in hef werk
van Jac. van Looy vormen zijn Shake-
speare-vertalinven. Hij heeft cr veel en
Iveel onvriendelijks over moeten hooren,
cn zelf heeft hij er eens op geantwoord,
met fo zeggen, dat hij zijn critici moeilijk
zou kunnen behagen, omdat hij zo niet bo-
hagen wilde. Hij zocht iets anders te ge
ven, dan meri dacht van hem te krijgen.
Het is eigenlijk onjuist van Shakespacrc-
vertalingen tc spreken, het zijn veeleer
transcripties, waarin het scheppend aan
deel van den kunstenaar veel grootcr is
dan bij eigenlijke vertalingen het geval
pleegt te zijn. Jac. van Looy b'cef ook hier
de schilder, die bij het vertalen het drama
in kleuren en vormen voor zich zag. In zijn
werk kwam dc nadruk te liggen op de plas
tische, minder op de psychologische ele
menten. Hij is aldus veel moeilijker speel
baar geworden, dan b.v. Burgcrdijk cn hot
moet een voldoening voor Van Looy ge
weest zijn, dat Eduard Verkade toch aan
zijn arbeid de voorkeur gaf.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het kabinet-Chautemps reeds gevallen
Dr. Nederbragt spreekt op de tariefwa*
penstilstandsconferentie over Nederlands
landbouw.
De opstand op San Domingo.
BINNENLAND.
Het 0. M. persisteert bij zijn eisch van
twintig jaar gevangenisstraf tegen den ver
dachte van de moord op den Oostzeedijk
te Rotterdam t K. rlu .-.ikm, "'I1' blad).
Dc schrijver en schilder Jac. v. Looy f
(L. en K., lsto blad).
Een geval van kolendampvergiftiging te
Winterswijk. Een doode (Gein. Berich
ten, 2de blad).
GUIDO GEZELLE.
Een lid vuu hut. officieoio Guido Gozellf
comité hooft nan do redactie van Het Laat-
hto Nieuws medegedeeld, dal koning Albert
de huldebctooging ter nagedachtenis van
den Vlaamschen dichter, bjj do onthulling
van hot monument, tc Brugge op -1 Mei a.s
zal voorzitten.
Binnen enkele dagen zal ten begin wor
den gemaakt mot de voorbereidende wei
ken in dgu tuin, naast do Lieve Vrouw-
kerk, waar het monument wordt geplaatst.
Dit monument, Gczcllc voorstellend in
slaande houding, oen boek in dc hand, zal
drie meter hoog zijn cn wordt op ©cn voof
stuk van 2 ni. 50 ge plan Ut, Hot i», als be
kend, het werk van don beeldhouwer Jules
Lagae.
De uitspraak van de jury over do prij
vraag van dc N.V. Do Noordtwar te Gent be
treffende een work over Guido Gczcllc
InJdfc:
Wat werd er govraagd I Dn prijsuiUcbrijf-
Btcr had hot zeor duidelijk omschreven:
geen bio- noch bibliographiseho studio werd
verwacht. Verlangd werd: in bondigen cn
levendigen stijl, een synthetisch beeld van
den gehech n Gczcllc, zijn geheel doorvoel
de persoonlijkheid geschetst in zijn volledig
wezen als dc grootste Vlaamsche dichter,
in werkelijkheid oen der hoogtepunten onzer
eigen Nederlandsche cultuur. Het moot zijn:
een greep, die saamgovat hield de diepe
kern van Guido Gezellc's wezen. Geen phi
lologischo uitrafeling, geen vulganseerendo
toelichting; spontaan, krachtvol cn pittig,
grondig doorkeken, trillend van levenswaar
hoid; zoo moot dit Gczello-book zijn.
Van al de aan dc jury onderworpen
schriften is cr één enkel, dal al deze eigen
schappen verecnigt. Dc andere konden bc
langwekkend zijn cn verdienstelijk, vol goc
do inzichten, wanneer zo niet afwijkend wa
ren van do gegeven opdracht.
Do juryloden zijn hot, zonder eenige voor
afspraak. Volkomen eens gebleken om tien
prijs toe te kennen aan hot werk van Ber
nard Verhoeven. Het is hèt Gezclle
boek, een voortreffelijk geschenk aan ons
volk bij het eeuwfeest van den grootcn dich
ter.
De jury boBtond uit C. Vorschaove, E. De
Bom, J. Muls, H. Robbers.
J. P. J. Wiert».
Tweede prijs congrcsliod
Eucharistisch congres
te Carthago.
Voor do prijsvraag van een congreslicd
Fiunschen tekst voor het a.s. Eucharistisch
Congres te C'arthago, waaraan componisten
van alle landen der wereld konden deel
nemen, waren 353 composities ingekomen.
Do jury bestond uit zeven deskundigen,
ondc. voorzitterschap van den aartsbis
schop van Carthago.
Na eerste keuring werden 30 liederen
uitgekozen; bij de tweede negen, bij de
derde vijf, ten slotte bij dc laatste keuring
twee, waarbij als tweede was do composi
tie van den heer J. P. J. Wicrts te 's-Gra-
venhagc.
Dc jury besloot met algcineene stemmen
den componist Wierts een bijzonderen ge-
lukwensch te doen toekomen.