21ste Jaargang WOENSDAG 26 FEBRUARI 1930 No. 6419 VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND 5>c Zeidócha 601 DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per post f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mododeolingen wordt het dubbole van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangoboden of govraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit twee bladen Een sociale hypotheek. Die rust op elk mensch, op ieder onzer. En des te zwaarder is deze hypotheen, naar de mate wij meer bezitten aan tij delijke en geestelijke goederen, aan stand tekof positie, aan ambt of waardigheid. De opperman behoeft minder voor de ge meenschap te werken en te offeren, dan b.v. de architect. De kantoorklerk heeft minder te arbei den en te zorgen voor de gemeenschap, dan b.v. de advocaat. Tientallen voorbeelden kunnen ter illustra tie worden gegeven van dit feit, dat, hoe wel ieder mensch in zijn doen en laten niet alleen moet rekening houden met zijn eigen belangen, ook niet alleen met de be langen van zijn gezin, maar ook zich moet laten leiden door do belangen van zijn me- de-menschen, van de gemeenschap, die so ciale verplichtingen toch niet voor allen oven zwaar zijn. Alles wat de mensch bezit is hem door God geschonken als 't ware in den vorm van een hypotheek. En hoe meer hij dus bezit, des te zwaar der is de op hem drukkende hypotheek, en des te hooger zijn de renten, welke God van hem verlangt. En zijn mede-menschen, de gepieenschap eischt die rente voor een deel op na mens God Wij moeten dc goederen, die wij in pri vaat eigendom bezitten, gebruiken als wa ren ze het eigendom van de gemeenschap aldus de H. Thomas van Aquino.. Hierin ligt een christelijke levensles, waarvoor velen graag doof zijn. En toch het is een waarheid van zedekundigen aard, die even absoluut is als de waarheden van leerstel lige strekking. Op den Zondag gehouden veertienden Roomschen Studentendag zeide dr. Möller in zijn rede: „Het geloof eischt van gestudeerden meer dan van niet-gestudeerd en." Meer in arbeid en offer, in belan geloos werken voor anderen, voor de gemeenschap Dr. Möller herinnerde aan de sociale hy potheek, welke er ligt op de intellcclueele gaven, op 't voorrecht, gestudeerd te heb ben, op kennis en ontwikkeling. Ook anderen dan studenten moeten zich hiervan bewust zijn. INTERNAT. CONFERENTIES DE TARIEFWAPENSTILSTAND- CONFERENTIE. Dr. Nederbragt aan het woord. In de eerste ondorcommissie van de twee de commissie van de tariefwapenstilstand- conferentie te Genève heeft dr. Nederbragt het standpunt der Xederlandsche delegatie ten opzichte vam de landbouwcrisis uiteen gezet. Hij verklaarde, dat men Nederland niet mag beschouwen als een zoogenaamden landbouwstaat. Het Nedorlandsche economisch leven be rust zoowel op den landbouw, als op de in dustrie, handel en scheepvaart en ook op de betrekkingen tusschen het rijk in Europa en de overzeesche gewesten. Desniettemin is de landbouwkwestie van groot belang voor Nederland wegens de groote beteekenis van den landbouwexport cn omdat de landbouwproductie zeer geva rieerd is en naar alle landen gaat. Daarom is er in de wereld bijna geen maatregel ten aanzien van landbouwproduc ten, die Nederland niet raakt. In den landbouw is dan ook één der rede nen te vinden, waarom Nederland zoo war me instemming heeft voor het plan van den wapenstilstand op tarief gebied. De Nederlandsche delegatie wijst kunst matige middelen ter bescherming van den landbouw af, doch vraagt wegneming van de kunstmatige hindernissen. Voor Neder land staat als nummer één op het program ma de stabilisatie en daarna verlaging der invoerrechten. Voorts moet een einde gemaakt worden aan de dwaze detailleeringen in douaneta rieven, zoodat voor koeien uit de Nederland sche vlakte een hooger invoerrecht moet be taald worden dan van koeien ergens op een berg geboren. Tenslotte drong spr. aan op rationalisee ring van den landbouw. Toen tusschen 1800 en 11)00 ook in Nederland een landbouwcri sis bestond, heeft het Nederlandsche volk den moed niet verloren, doch heeft de Ne derlandsche landbouw zich herzien en ge rationaliseerd. Het gevolg daarvan is, dat de landbouw thans boter werkt en dat zijn productie zeer gevarieerd is. Dit is de kracht van den Ne- derlandschen landbouwstand. De heer Nederbragt gaf aan alle staten den raad, moed te houden, de hand aan den ploeg te slaan en de werkmethoden te ver beteren. Hij gaf in overweging, de bestu- deering van het vraagstuk der rationalisatie op het werkprogram van den volkenbond der eerstvolgende jaren te plaatsen. Hoewel Nederland dien weg reeds bewan delt, kan het ook zelf daarvan nog profitee red want men kan altijd nog meer vooruit gaan. FRANKRIJK. MINISTERIE CHAUTEMFS GEVALLEN EEN REGEERING VAN VIER DAGEN. Ovaties voor Tardieu. Gisteravond is bij dc stemming over een punt, waarin de nieuwe regeering de kwes tie van vertrouwen had gesteld, het kabi- net-Chautemps, dat vier dagen geleden was gevormd, weer gevallen. Heeds lanp voordat de zitting aanving, waren de tribunes overvol met belangstel lenden, terwijl ook voor t kamergebouw zich, ondauks de groote koude, een ontzag lijke menigte verdrong. De kamer was vrijwel compleet. Alle ruimte was dichtbezetalleen wegens ziek te in verlof zijnde kamerleden ontbraken. De zitting ving precies op tijd aan en op het oogenbÜk, dat Chautemps binnentrao, werd hij begroet met applaus van de radi caal-socialisten. De socialisten bewogen zich echter niet. Chautemps werd gevolgd door Tardieu en bij het zien van den oud-minister-pre sident verhieven de leden van 5 rijen zien van hun zetels en ontvingen Tardieu met een minuten-lange ovatie. De demarcatie-lijn ging vlak langs de ra dicaal-socialisten af en van dat oogenblik was genoegzaam gebleken, dat oude regee- dingsmeerderheid intact was geb'even. Chautemps liet zich door de ontvangst, die aan Tardieu bereid werd, intimideeren en'ving zijn regeerings verklaring aan met zwakke stem en blijkbaar zonder vertrou wen in haar lot. De ontvangst van de regeeringsverkla- ring was opvallend koel. De radicalen poog den wel Chautemps moed in te spreken door hevig te applaudisseeren, doch noch iemand op de rechterflank, noch de socia listen gaven van eenige sympathie blijk, terwijl de rechtsche meerderheid slechts nu en dan enkele ironische opmerkingen ten beste gaf. De regeeringsverklaring bevatte het oude Tardieu-program, (aldus de „Msb."-correo- pondent) en enke'e onschuldig schijnende verklaringen, waarin echter de noodige ad ders broeiden, zooals de unieke school en het sectari8me, die echter niet genoemd werden. In de atmosfeer van de kamer moesten zelfs de radicalen het programma wat al ie mager vinden. De strijd ving onmiddellijk aan. Reynaud, die in do kamer optrad als leider van de groep-Maginot, opende het vuur. Hij ving aan met een bee'd te geven van de politieke verhoudingen in deze kamer, die in 1928 tegen het kartel van de socialis ten is gekozen. Hij zeide, dat Chautemps achter zich heeft 120 radicaal-socialisten, terwijl Tardieu 300 nationaal-republikeinen heeft. Franklin Bouillon vroeg aan de kamer vertrouwen te weigeren aan do radicaal-so cialisten, die slechts onder de zweep van de socialisten het bewind kunen voeren, en geen partijen- en 6trijd-minislerie toe t«* laten van een partij, die een groot deel der republikeinen uitsluit. De socialisten-leiders Léon Blum en Paul Boncour verzwakten nog de positie van het kabinet door als zijn verdedigers op te tre den. Om 8 uur begon de stemming over de vertrouwensmotie. Het controleeren van de stemming duur de vijf kwartier, waarna de kamervoorzit ter meedeelde, dat het vertrouwen met 292 tegen 277 stemmen aan 't kabinet onthou den was. Er waren 21 onthoudingen. De ministers verlieten de kamer, terwijl in de kamer zelf een geweldig applaus van de rechterhelft losbrak, doi r ecD mamfes talie van de linkerzijde gevolgd. Het kabaal duurde vorjeaeidene mi.'.u- ten. Ook voor het kamergebouw verdrong zich een groote menigte, die onder den kreet „Leve Tardieu" manifesteerde cn in bedwang werd gehouden door een aanzien lijke politiemacht. HET MYSTERIE-KOETJEPOF. De veronderstelling, dat Koetjepof ont voerd zou zijn aan boord van een schip, dat aan de kust van Normandië op de ont voerders zou hebben gewacht, wordt min- der waarschijnlijk,, sedert bekend is gcwoi- den, dat het betrokken schip in Houaan thuis hoort cn een Fransch schip is. Intus6chen zijn ,er aan de kust talrijko flesschcn aangespoeld, waarin zich aanwij zingen bevinden, die echter geen van allo zeer betrouwbaar lijken. In één daarvan is ceii Fransch bierfje gevonden, dat luidt: „Ik generaal Koetjepof, ben gevangen aan iioord van het stoomschip Spartakus en ik geloof, dat ik van hier uit kaap dc la Havo kan zien. Ik richt tot mijn vrienden een laatst vaarwel, want hot schijnt mij toe, dat slechts een wonder mij van mijn beulen kan bevrijden. Als ik sterf, zal het zijn voor hei nieuwe Rus'and". Dit schrijven is getee- kend „Antoino Koetjepof" en deze onder- teekening, zoomede eenige andere spel lings eigenaardigheden, doen sterk twijfe len aan do echteid van den brief. ENGELAND DE GODSDIENSTVERVOLGING IN RUSLAND. Het rapport van Engelands gezant. Uit Moskou wordt gemeld, dat Gwadkin, gezantschapsraad bij de Britsche ambassade tc Moskou, op weg -.•> naar Londen met bot rapport, van den Britsche» ambassadeur sn de sovjet-unie Ovey, over don toestand van de kerk in sovjeLRusland, welk rapport aan de Britsche regeering zal worden over handigd. Dit rapport kan van vèrstrekkenden in vloed zijn op do betrekkingen tusschen En geland en Rusland. In de volgende week zal Gwadkin niet instructies uit Londen naar Moskou tcrug- keoren. GRIEKENLAND Sovjet-intriges. Het „Journal" verneemt uit Athene, dat de Grieksche politie een uitgebreide commu nistische organisatie ontdekt heeft met den Rus Kelessef aan het hoofd. Uit in beslag genomen stukken blijkt, dat er te Athene oen oproer moest worden verwekt, waarna de stad bezet zou worden door speciale afdeelingen communisten on der bevel van aanvoerders die speciaal daarvoor uit Rusland waren aangekomen. De bevelen sloegen verder op heel Grie kenland. Moskou verschafte het geld en men heeft persoonlijke orders van Stalin gevonden. AMERIKA REBELLENSUCCESSEN IN SAN DOMINGO. De hoofdstad bedreigd. De in dc noordelijke provincies van San Domingo uitgebroken opstand heeft zich verder uitgebreid. De rebellen zijn er in geslaagd de forten Santiago on Monte Cristo te bezetten; de troepen aldaar schaarden zich aan do zijde der opstandelin gen. Zij rukkeD thans op naar de hoofdstad. President Vasquez, die zich naar de citadel had begeven is weer in de presidentieele woning teruggekeerd. Ook zijn cchtgcnoo'e die een toevlucht had gezocht in het Ame- rikaanschc gezantschap heeft zich weder daarheen begeven. Volgens een gerucht zou den zij willen trachten per schip naar Haïti te vluchten. Gemeld wordt, dat de opstandige bewe ging in San Domingo te wijten is aan do ontevredenheid van het volk over het De- weerde voornemen van president Vasquez, zich zoo mogelijk opnieuw te doen kiezen en voorts aan dc economische malaise a!s gevolg van de critieko koffie-aituatie. Reizi gers verklaren, dat vier personen werden gewond bij een schietpartij te San Domingo terwijl handelsberichten zeggen, dat de op standelingen een politiestation hebben be zet in Santiago de los Cabaleros, een be langrijke stad in het tabaksdistrict. De ro bellen zouden de gemeentelijke politie en de aanhangers der regeering in dc grens stad Dajabon ontwapend hebben. LETTEREN EN KUNST JAC. VAN LOOY. f Gisteren is to Haarlem na een vrij lang durige ongesteldheid op 74-jarigen leeftijd over'eden de schrijver en schilder Jacobus van Looy. Jucobus van Looy word 12 September 1855 te Haarlem geboren. Na het overlijden van zijn ouders, word hij op 5-jarigen leef tijd opgenomen in het Burgerweeshuis, waar hij het onderwijs genoot der gcsliehts- school. Op 11-jarigcn leeftijd kwam hij als letterzetters'.oerling bij dc firma A. C. Kru- seman. Na twoo jaar giug hij van do typo grafie uvor naar het huis- en rijtuigschil- dcrsambacht dat tot zijn 22sten jaar door hein werd uitgeoefend. Vooral door de bemoeiingen van zijn leerinooster in hot teckene», den kunst schilder D. J. H. Joosten en daartoe in staat gesteld door do Teylerstichting kon hij leerling worden aan dc Rijksnoadomie voor Beeldende Kunateu to Amsterdam, waar hij zich in 1977 vestigde. In 1870 vor- wierf hij het diploma voor Midde'baar On derwijs in het tcckenen en in 1884 won hij den „Prix dc Rome" aan dc Amstcrdam- scho Academie. Omstreeks 1890 werden zijn eersto liierairo werken uitgogeven. Zij voornaamste werken zijn „Proza", „Gok ken", „Feesten", ..Reizen". „Do Wonderlij ke avonturen van „Zcbedeus", .Jaapjo", „Jaap", „Op reis" cn ..Nieuwe Proza". Aan een beoordeeling in do „Msbd." ont- lcenen we het volgende: Als schilder is Jac. van Looy do stroo mingen van zijn dagen alleen met de keuze van zijn onderwerpen gevolgd. Verder stond hij er met zijn binncn-licht en atc- iicr-kleurcn afzijdig van. Een vraag is. of zijn zware, ingewikkel de en wijdloopige proza nog lang gelezen zal worden. Voor enkele beroemde frag menten staat dat vast, als voor „Do Maaier", de „Verjaardag" cn voor do mooi ste stukken uit den vroegsten bundel proza „Een Stierengevecht", „De Henge'aar", ..De Nachtcactus" en vooral „Do dood van mijn Poes", waar niet alleen een scherp schildersoog maar ook oen goed menschen- hart achter leeft. „Do Wonderlijke Avonturen van Zcbe deus" met hun grillig cn duister spelen hebben daarna weinig geboeid en zouden nauwelijks au sérieux genomen zijn, als zc niet van Jac. van Looy gekomen waren. Maar toch heeft de kunstenaar in hem zich op een vorrassendc en onverwachte manier vernieuwd. Zich verdiepend in zijn kinderherinneringen, gebogen over het ver leden met al hot gewoon-mcnschclijk lief cn leed, heeft dit talent zich weer gezond en sterk opgericht. Do zestigjarige Van Looy schreef „Jaapje" en het is enkel maar te betreuren, dat dc raad van onver standige vrienden tot een vervolg deed be sluiten, waarin toch die schoone droom van een voorbije jeugd niet nog eens op nieuw be'eefd kon worden. Een afzonderlijk moment in hef werk van Jac. van Looy vormen zijn Shake- speare-vertalinven. Hij heeft cr veel en Iveel onvriendelijks over moeten hooren, cn zelf heeft hij er eens op geantwoord, met fo zeggen, dat hij zijn critici moeilijk zou kunnen behagen, omdat hij zo niet bo- hagen wilde. Hij zocht iets anders te ge ven, dan meri dacht van hem te krijgen. Het is eigenlijk onjuist van Shakespacrc- vertalingen tc spreken, het zijn veeleer transcripties, waarin het scheppend aan deel van den kunstenaar veel grootcr is dan bij eigenlijke vertalingen het geval pleegt te zijn. Jac. van Looy b'cef ook hier de schilder, die bij het vertalen het drama in kleuren en vormen voor zich zag. In zijn werk kwam dc nadruk te liggen op de plas tische, minder op de psychologische ele menten. Hij is aldus veel moeilijker speel baar geworden, dan b.v. Burgcrdijk cn hot moet een voldoening voor Van Looy ge weest zijn, dat Eduard Verkade toch aan zijn arbeid de voorkeur gaf. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het kabinet-Chautemps reeds gevallen Dr. Nederbragt spreekt op de tariefwa* penstilstandsconferentie over Nederlands landbouw. De opstand op San Domingo. BINNENLAND. Het 0. M. persisteert bij zijn eisch van twintig jaar gevangenisstraf tegen den ver dachte van de moord op den Oostzeedijk te Rotterdam t K. rlu .-.ikm, "'I1' blad). Dc schrijver en schilder Jac. v. Looy f (L. en K., lsto blad). Een geval van kolendampvergiftiging te Winterswijk. Een doode (Gein. Berich ten, 2de blad). GUIDO GEZELLE. Een lid vuu hut. officieoio Guido Gozellf comité hooft nan do redactie van Het Laat- hto Nieuws medegedeeld, dal koning Albert de huldebctooging ter nagedachtenis van den Vlaamschen dichter, bjj do onthulling van hot monument, tc Brugge op -1 Mei a.s zal voorzitten. Binnen enkele dagen zal ten begin wor den gemaakt mot de voorbereidende wei ken in dgu tuin, naast do Lieve Vrouw- kerk, waar het monument wordt geplaatst. Dit monument, Gczcllc voorstellend in slaande houding, oen boek in dc hand, zal drie meter hoog zijn cn wordt op ©cn voof stuk van 2 ni. 50 ge plan Ut, Hot i», als be kend, het werk van don beeldhouwer Jules Lagae. De uitspraak van de jury over do prij vraag van dc N.V. Do Noordtwar te Gent be treffende een work over Guido Gczcllc InJdfc: Wat werd er govraagd I Dn prijsuiUcbrijf- Btcr had hot zeor duidelijk omschreven: geen bio- noch bibliographiseho studio werd verwacht. Verlangd werd: in bondigen cn levendigen stijl, een synthetisch beeld van den gehech n Gczcllc, zijn geheel doorvoel de persoonlijkheid geschetst in zijn volledig wezen als dc grootste Vlaamsche dichter, in werkelijkheid oen der hoogtepunten onzer eigen Nederlandsche cultuur. Het moot zijn: een greep, die saamgovat hield de diepe kern van Guido Gezellc's wezen. Geen phi lologischo uitrafeling, geen vulganseerendo toelichting; spontaan, krachtvol cn pittig, grondig doorkeken, trillend van levenswaar hoid; zoo moot dit Gczello-book zijn. Van al de aan dc jury onderworpen schriften is cr één enkel, dal al deze eigen schappen verecnigt. Dc andere konden bc langwekkend zijn cn verdienstelijk, vol goc do inzichten, wanneer zo niet afwijkend wa ren van do gegeven opdracht. Do juryloden zijn hot, zonder eenige voor afspraak. Volkomen eens gebleken om tien prijs toe te kennen aan hot werk van Ber nard Verhoeven. Het is hèt Gezclle boek, een voortreffelijk geschenk aan ons volk bij het eeuwfeest van den grootcn dich ter. De jury boBtond uit C. Vorschaove, E. De Bom, J. Muls, H. Robbers. J. P. J. Wiert». Tweede prijs congrcsliod Eucharistisch congres te Carthago. Voor do prijsvraag van een congreslicd Fiunschen tekst voor het a.s. Eucharistisch Congres te C'arthago, waaraan componisten van alle landen der wereld konden deel nemen, waren 353 composities ingekomen. Do jury bestond uit zeven deskundigen, ondc. voorzitterschap van den aartsbis schop van Carthago. Na eerste keuring werden 30 liederen uitgekozen; bij de tweede negen, bij de derde vijf, ten slotte bij dc laatste keuring twee, waarbij als tweede was do composi tie van den heer J. P. J. Wicrts te 's-Gra- venhagc. Dc jury besloot met algcineene stemmen den componist Wierts een bijzonderen ge- lukwensch te doen toekomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1930 | | pagina 1