21ste Jaargang
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1930
No. 6410
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Tentoonstelling van Volkenbond
en Vrede
BUITENLAND
S)e SeiclóeJie
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden ModeJeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
In de Grafelijke zalen van het
Binnenhof te Den Haag
De vredesactie van Paus Benedictus XV
In het hartje van de Nederlandsche
vredesslad, op het Binnenhof te Den
Haag, heeft men een Vredes- en Volken
bondsten loonsieKing gearrangeerd.
Een uitgezochte plek.
Nauwelijks zijn de mannen uit alle we
reldstreken, die daar hebben uitge-ekend,
hoeveel de wereldvrede waard is en hoe
duur hij moet worden gekocht, vertrokken
om in Londen een nieuw vredeswerk aan
te vangen.
Nog hanet de internationale sfeer van
samenwerking tussclien de eeuwenoude
muren.
De publieke belangstelling voor hetgeen
moeizaam wordt opgebouwd in het belanc
van de groote gemeenschap der mensohen
is nog levendig.
Inderdaad, het was nn de juiste tijd om
op die plaats met afbeeldingen aanschou
welijk ten toon te stellen, wat er in den
loop der jaren is tot stand gebracht en te
doen voelen, hoe noodzakelijk het is, de
volkeren te doordringen van de vredesge-
dachte en van den vredeswil.
Gemakkelijk moet de organisatie van
zoo'n tentoonstelling niet geweest zijn. Zij
is ondergebracht in de z.g. Grafelijke Za
len en het is een hee'e klim, trap op trap
af, steeds draaiend langs smalle wentel
trapjes in oude torens, welbekend aan de
journalisten, die hier tijdens de twee Her-
stelconferentios hun bivak hadden opge
slagen. Het is echter gelukt, een doorloo
pend geheel te verkrijgen en als men de
aanwijzingen maar precies volgt, krijgt men
alles te zien en wordt ten slotte weer op
straat geloodst, voordat men er erg in
heeft. Maar behalve de terreinmoeilijkheid
was daar nog de groot e moeilijkheid van
de te behandelen stof. Wat valt er van
den vrede ten toon te stellen? De vrede is
geen product, dat gezien kan worden en
betastmen kan er hoogstens een engel
tje van maken of een verheven dame, die
Mars afianse!t of wel met hem trouwt,
wat voleens de oude zinnebeeldige prenten
hetzelfde schijnt te zijn.
Wat men van den vrede ten toon kan
stellen is groot endeels papier: prenten,
oorkonden, statistieken, geschriften, boe
ken en een paar merkwaardigheden, zoo
als de klok van Locarno, de tafel van Ver
sailles e.d. Als afschrikwekkende tegenstel
ling heeft men echter ook een afdeeling g©
wijd aan den wereldoorlog en hel iB een
merkwaardige ironie, dat juist dit gedeel
te de meeste belangstelling trekt.
De ten toon stel ing is gesplitst in vijf af-
deeÜngen. De eerste is van 'historisohen
aard en omvat de vredesbeweging vanaf de
vroegste tijden. Daaruit blijkt, dat de arbi
trage-gedachie en de arbitrage-verdragen
waarmede wij thans als het nieuwste snufje
der 20e eeuw onze aardbol omspannen,
eigenlijk al van zeer ouden datum zijn. Er
zijn zelfs arbitrage-verdragen uit het oude
Griekenland, dateerende uit de 5e en
eeuw vóór Christus en gegrift in kalk
steen. Dat laatste ongetwijfeld om te ve*-
hinderen dat de verdragen als „vodjes pa
pier" verscheurd zouden worden.
De tweede afdeeling Iaat, nadat men in
de eerste de op zichzelf staande indivi-
dueele voorloopers heeft gezien, de meer
georganiseerde vredesbeweging vanaf lölo
tot op heden aanschouweu en veel gege-
vene zijn hier verzameld over de internatio
nale Vredescongressen, waarvan het Raag-
sche Vredespaleis nog wel het een en an
der zou kunnen vertellen.
Meer en meer kwam men tot het besef,
dat de znenschen elkaar niet moeten be-
sohonwen als een verzameling vijandige
elementen, waarmee men dan ook steeds
overhoop lag, maar dat de menschen elkaar
noodig hebben.
De zich in internationale richting ont
wikkelde handel heeft daartoe niet wei
nig bijgedragen. Vandaar dat in de derde
afdeeling allerlei schepen, zeekaarten, ta
riefmuren, spoorwegen, vliegtuigen, kort
om alles, waardoor de menschen met el
kaar in contact komen, zijn voorgesteld,
hetzij in natura, hetzij in verkleind model
of op schematische wijze. Deze verduidelij
king is inderdaad wel noodig, anders be
grijpt niemand, hoe men de telefoon bijv.
als een vredesinetrument kan beschouwen,
juist het apparaat, dat iemand dagelijks
een dosis ergernis bereidt, genoeg om een
miniituur oorlog te doen uitbarsten.
Misschien is de telefonie afdeeling ook
wel bedoeld als overgang, want de vierde
afdeeling, we'ke er aan grenst, is die van
den ooriog. Een zeer interessante afdee
ling, waarvan sommige inzendingen inder-
daadd suggestief zijn. Zoo is er een klok,
welke om de vijf minuten een beel-signaai
geeft en waarbij het opschrift staat:
„Weet u, dat tijdens den oorlog iedere vijf
minuten 33 soldalen sneuve'den en dai
vier jaar lang dag en nacht". In totaai
gingen circa dertien mi'linen meest jonge
levens verloren, tezamen vormende de ge
heeie bevolking van een land zoo groot als
Noorwegen, Zweden en Denemarken.
En als slot van dit alles de apotheose van
den Volkenbond, welke de vijfde afdee
ling vormt.
Een geheel aparte afdeeling vormt het
vredeswerk van den Paus, speciaal van
Paus Benedictus XV. Daarvoor heeft de
afd. Den Haag van den R.-K. Vredesbond
in Nederland gezorgd. Behalve eenige za
ken, welke het ministerie van buitenland
sche zaken, de bibliotheek van het Vredes
paleis en het bisschoppelijk museum te
Haarlem welwillend afstonden, is deze ge
heel uitgebreide collectie bijeengekomen
uit particulier bezit.
Uitgebreid is de collectie zeker, doch op
vol'edigheid mag zij geenszins aanspraak
maken, wat te begrijpen is als men de bo
vengenoemde uiteraard slechts beperkte
bronnen nagaat.
De R.-K. Vredesbond weel dat heel goed
en waarschuwt er in een aparte catalogus
voor, dat men niet moet denken, hier een
overzicht te krijgen van de Katholieke Vre
deswerkzaamheid in haar vole uitgestrekt
heid. Hoe veel heeft de Kerk, hebben <3e
Pausen en Bisschoppen, de kerkelijke schrij
vers, de kloosterorden enz. niet gedaan en
gewerkt om oorlogen te voorkomen, vre
de te bemiddelen en oorlogsleed te ver
zachten? Het zou ondoenlijk zijn, hiervan
een volledig beeld te wilen geven. Men
heeft zich er strikt toe beperkt het vre
deswerk in het licht te stellen van het Op
perhoofd der R.-K. Kerk, dat den were?d-
oorlog heeft meegemaakt; n.l. Paus Bene-
dictus XV. Deze Paus mocht niet ontbre
ken op een Vredestentoonstelling, want op
het gebied der viedeswerkzaamheid neemt
hij een geheel bijzondere plaats in.
Meermalen heeft Z.H. getracht bemid
delend op te treden, o.a. in 1917, in welke
pogingen ook de tegenwoordige staats se
cretaris kardinaal Eugenio Pacelli een
voorname rol heeft gespeeld. Het Aposto
lisch schrijven van Benedictus XV aan u©
oorlogvoerende volkeren en hunne bestuur
ders is op deze afdeeling aanwezig in ver
schillende ta'en, evenals de vredesnota van
den Paus d.d. 1 Augustus 1927 aan de oor
logvoerende mogendheden met de ant-
woord-nota's der diverse regeeringen.
Al deze bemiddelingspogingen zijn mis
lukt, doch 's Pausen actie tot verzachting
van het oorlogsleed is daarentegen met
schitterende resultaten bekroond. Er *s
heel wat bijeengebracht om ons een klein
inzicht te geven van den uitgebreiden in
lichtingendienst en van de gevoerde corres
pondentie aan het bureau voor informalle
naar krijgsgevangenen te Rome, dat in de
bange oorlogsdagen zooveel leed heeft hel
pen verzachten. Dat de dankbaarheid van
de volkeren jegens den Paus groot was, is
bekend en een der treffendste uitingen
daarvan is wel het Paucstandbeeld te Con-
stantinopel, waarvan een foto ter tentoon
stelling aanwezig is.
Dit standbeeld werd op initiatief van
den Sultan van Turkije opgericht. In Dec.
1921 had de plechtige onthulling plaats.
Een ontzaglijke menschennienigte woonde
deze plechtigheid zij, waaronder de Katho
lieke Bisschoppen, de Orthodoxe Pa
triarchen der Georgiërs, Armeniërs en Ja-
cobieten, de Russische Metropoliet en af
gevaardigden uit alle kringen van Constan-
tinopel. Aanzienlijke bijdragen voor ert
kostbaar monument leverden o.a. de schis
matieke Patriarchen, de Opperrabbijnen,
groote bankinstellingen etc.
Het standbeeld, met een hoogte van ze
ven meter, rust op een granieten voetstuk,
waarop het pauselijk wapen met volgend
opschrift is aangebracht:
„Aan den groot en Paus gedurende een
tragische wereldperiode
Benedictus XV
Weldoener der Volken
zonder onderscheid van ras of godsdienst,
uit dankbare erkentelijkheid
het Oosten".
liet manneren beeld stelt den Paus voor
in poniificaal gewaad; in de linkerhand
draagt hij het opengeslagen Evange'ie, ter
wijl hij de rechterhand zegenend houdt oj>
geheven.
Zóó heeft het Turksche volk ten aan
schouwe van heel de wereld den man wH
len huldigen, die als de Barmhartige Sa
maritaan van den Europeeschen oorlog,
zich leiterlijk heeft uitgeput om „Alios
voor allen te zijn."
Deze Turken en Muzelmannen toonden
zich beter dan dc Russen, voor wie de
Paus een dringend beroep op den Volken
bond heeft gedaan, toen hot ongelukkige
land ten prooi was aan een ernstige hon
gersnood ten gevolge van den verloren qor-
log en wier „autoriteiten" thans hun best
doen om de Kerk in bun land op de bil
terste wijze te vervolgen, zoodat de Paus
dozer da een een scherp protest heeft doen
liooren. Dank zij dit beroeo op den Volleen
bond werd een hulp-crmité onder leidin-
van dr. Nansen ingesteld en onafhankelijk
daarvan heeft de Paus zelf ook nog een
eigen hulp-actie georganiseerd, aldus het
woord van Christus in practijk brengend:
„Doet wel aan hen, die u onderdrukken ci>
vervolgen."
Hoe zal in de toekomst de verhouding
zijn tusschen deze twee grootmachten ven
den vrede: het Vaticaan en de Volken
bond
Zooa's men weet is de kwestie van de
toetreding van den Paus tot den Volken
bond meermalen ter sprake gebracht, maar
tot nu toe heeft het Vaticaan nimmer den
wcnsch geuit in den Bond te worden op
genomen.
VAN HET VATICAAN
MGR. CESARE ORSENIGO.
Pauselijk nuntius te Berlijn.
De „Osservatore Romano" pub1:ceert
de benoeming van mgr Cesaro Orse-
n;go, thans nuntius te Boedapest, tot
Pauselijk nuntius te Berlijn.
Mgr. Cesare Orsenigo werd op 13
December 1873 te Olginate (MÜaan)
geboren en ontving in 1898 de H. Pries
terwijding.
Na eenigen tijd als kapelaan werk
zaam te zijn geweest werd hij tot dom
heer benoemd. In 1922 volgde, tegelijk
met zijn verheffing tot titulair-aarts-
bisschop van Ptolemaea (Lybië) zijn
benoeming tot pauselijk internuntius te
bisschop van Ptolemaea (Lybië), zijn
benoeming tot apostolisch nuntius te
Boedapest.
INTERNAT. CONFERENTIES
DE VLOOTCONFERENTIE.
Een nieuw voorstel van Frankrijk.
Donderdagavond werd door de Fran-
sche delegatie ter vlootconferentie een
vrij lang memorandum uitgegeven,
waarin het Fransche standpunt op
nieuw uiteengezet wordt.
Onder andere wordt er in het memo
randum op gewezen, dat Frankrijk
gedwongen zou kunnen worden zijner
zijds nieuwe slagschepen op stapel te
moeten zetten en om die reden slechts
zou kunnen instemmen met een op
schorting van den bouw van slagsche
pen tot 1936, wanneer Frankrijk
IO't 009 ton zou worden toegestaan.
Verder wordt er opnieuw op gewezen,
dat de vlootbeperkmg ten nauwste sa
menhangt met de beperking van leger
en vliegwezen.
Wanneer tusschen Amerika en
Groot-Brittann'ë een oorlog niet denk
baar kan worden geacht, is volgens
Frankrijk een oorlog tusschen hem en
de b?^0 Angelsaksisch" mogendheden
als 3-5 Derhalve is de Fransche tiat:e,
eerst d^n bereid deze verhoud:ng te
verzwakken, indien het politieke ga
ranties krijgt.
Door deze ei~chen van Frankriik
komt opnieuw de kwestie van politieke
<ïarant;es op het tapijt, zij het door een
M'ddellandsche Zeepact of op andere
wijze.
BELG1E
NIEUWE INCIDENTEN TE LEUVEN
Hevige bots:ngen tusschen
studenten en politie.
De Brusselsche correspondent van
de ,,Msbd." meldt:
Te Leuven hadden gisteren weer ern
stige studenten-relletjes plaats. De ge
moederen zijn daar nog steeds niet to'
bedaren gekomen na het bekende inci-
WOLKENKRABBERS IN
NEW YORK Door den
uiterst snellen bouw der
wolkenkrabbers in New
York verandert het aanzien
der stad op verbijsterende
wijze. Hooge paleizen ver
rijzen op plaatsen, waar
voor kort nog slechts hui
zen van matige afmetingen
stonden. Een sprekend be
wijs daarvan is de East
42ste Street, waar men een
kijkje heeft op het nieuwe,
60 verdiepingen hooge ge
bouw der Chrysler Co.
Daarnaast verzinken dc
eenvoudige huizen in het
niet
AAN
ONZE POSTABONNé'S
Postabonné*s, die de Leid-
sche Courant den avond van
den verschijndag (ook Za
terdag) niet ontvangen, ge
lieven hiervan aan de di
rectie mededeeling te doen
DE DIRECTIE
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND
Mgr. Cesare Orsenigo tot nuntius te
Berlijn benoemd.
Niouwe studenteno.-rlusten te Leuven.
Zullen de mogendheden interveniceron
te Moskou in verband met de kerkvervol
gingen?
BINNENLAND.
Hot eorsto slachtoffor van dc Pape-
gaaionziekte. (Gom. Bcr., 4de blad).
Tc Randsburg zijn twee kinderen door
rook gestikt. (Gem. Bor., <lde blad).
dent rond den Waalsohen professor
sche studenten niets willen weten, om*
Loets, van wiens benoeming de Vlaam-
dat. zeggen zij, hij niet genoeg Neder-
landsch kent. om in deze taal te docee-
ren en omdat zij menen, dat hij de
voorkeur kreeg op dr Elias, omdat
dezo als Vlagrrrchgezinde b^'md staat
G:steren stonden groepen Vlanmsche
studenten den toestand te bespreken op
de volksolaats. Er werd daar verteld,
dat zes bij het incident Loets betrok
ken Vlamingen van de Hoogeschool
werden weggezonden.
Op dat oogenblik kwam een afdee
ling artillerie-soldaten van dc oefening
voorbij gereden. De studenten schijnen
niet uit den weg te zijn gegaan, hetgeen
aanle'din^ gaf tot een woordentwist
niet de officieren. Het gevolg was dat
een student naar het politiebureau
werd gebracht.
Luid protesteerend begaf de groep
zich naar de Groote Markt, waar het
tot een handgemeen kwam met dc po
litie en verschillende arrestaties plaats
hadden.
Tegen den avond namen de inciden
ten in hevigheid toe. Er werd gevoch
ten op verschillende plaatsen tegelijk.
De politie en ook gendarmen char
geerden herhaaldelijk.
Naar wij in de avonduren uit Leu
ven vernamen, werden eenige politie
agenten gewond en nog tal van studen
ten gearresteerd.
De burgemeester heeft aanstonds
een proclamatie uitgevaardigd waarbij
samenscholingen van meer dan vijf
personen verboden worden. Sterke af-
deelingen gendarmen te voet, te paard
of per fiets patrou-llecren in de stad.
Zooals bij dergelijke gevallen her
haaldelijk voorkomt, waren ineens
NX'alen en Vlamingen het roerend eens
om voor enkele uren hun veeten te ver
geten en gezamenlijk front te maken
t?gen wat zij noemen de pandoers":
de politie en gendarmen.
Nader vernemen wij nog, dat bij sa
menscholing op de volksplaats door dc
Vlam:ngen een Led werd gezongen be
trekking hebbend op het incident I. oefs
Gisteravond gingen twaalf honderd
Waalsche en Vlaamsche studenten nog
steeds voort hun „aartsvijanden, dc
pandoers" te plagen en toe te takelen.
