Een Hollandsch Marionetten-
Theater
UIT DE OMGEVING
VRIJDAG 7 FEBRUARI 1930
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
Het Marionetten-tooneel Marionetten-Theaters in
de oudheid en nu Een onderhoud met den direc
teur van het Nederlandsch Marionetten-Theater
„De Olyftack"
VAN DE LEIDSCHE PLUIMVEETENTOONSTELLING: Links: een zijdehoen (jonge haan) van J. A. Boom Azn. tc
•Arnhem; midden: do mooiste der Vlaams cho reuzen* (jonge voedster) van P. Ivanbier te Leiden; rechts: de mooiste Bar
nevelder haan (wit) van W. Groothuis te Schoonhoven
GEMEENTERAAD VAN NIEUWKOOP
Een onde fcooneel-
spelkunst het Ma
rionetten tooneel is
weer in opkomst, zij
het wellicht in een
meer cultureelen vonm
dan in vroeger tijden,
toen het marionetten
theater in de eeiste
plaats een volkskunst
was. De marionetten
waren reeds bekend
aan de Grieken en Ro
meinen en in latere tij
den vonden zij vooral
in Frankrijk grooten
bi;~al. In 1674 bestond
te Parijs reeds een ma
rionetten-opera, terwijl
het marionettenspel in
dezen tijd vooral veel
aanhangers vindt bij
alle Mohammedaanaohe
naties, in Turkije, Tu
nis en Marokko, in
Europa vooral in Italië
Zuid Duitschland en
Tsjecho Slowakije. In
eenigszins anderen
vorm de wajangpop
pen komt dit spel
ook veelvuldig voor in
Nederlandsch Indië.
Ook in Duitschland
(behalve in het Zuiden,
waar ze nog zijn) en in
Nederland had men
vroeger op de kermis
sen marionettenspelen,
waar zij meer het ka
rakter van poppenkasten
droegen, doch zij zijn
nagenoeg verdwenen.
Het laatste werkelijk
marionettentheater op Nederlandsch taaV
gebied was de bekende Poesjenellekelder
te Antwerpen.
Wat beoogt eigenlijk het marionetten
theater?
Het marionettentheater heeft hetzelfde
doel als het menschentooneel, nl. het weer
geven van dramatische conflicten. Het ver
schil ligt echter in het middel. Eenerzijds
de mensch, anderzijds de marionet, die
door de uniforme primitiviteit van haar
bewegingen van nature een zeer zuivere
stijl heeft.
Het marionettentheater is een minatuur
theater, waarin als acteurs optreden pop
pen, marionetten. Marionet is eigenlijk
niets anderos dan de Fransche benaming
het verkleinwoord van Marion van
het Nederlandsche Marie'tje. Deze mario
netten worden uit hout gesneden en heb
ben „gewrichten", zoodat zij beweegbaar
rijn. Met draden worden deze gewrichten
bewogen, zoodat de poppen, door een „be
speler" geleid, alle bewegingen kunnen
maken.
Op het marionetten-tooneel, dat aan vele
technische eischen moet voldoen, worden
de poppen in hun verschillende rollen voor
het publiek gebracht. Naast degenen, die
de poppen bewegen, zijn er lezers om den
tekst voor te dragen en.... wanneer men
te doen heeft met een ernstig en artistiek
theaterdirecteur, dan kan het marionetten
spel zoo suggestief ziin, dat men vergeet,
dat hier „poppen" spelen.
Werden de Marionettentheaters bij de
Chineezen door goochelaars bespeeld en
nam het poppenspel in de Middeleeuwen
een zeer voorname plaats in het volksleven
in, thans wordtmet succes getracht
op hooger krnstpeil te komen. Bekend
rijn vooral de Munchener- Marionetten en
het Marionettentheater van Ivo Puhonny
te Parijs.
Ook in ons land bestaat een Marionet
tentheater „De OHjftack" geheeten en in
verband met de a.s. opvoering van eenige
stukken door dit theater op den propa-
ganda-avond van „Geloof en Wetenschap"
(17 Februari) te Leiden, zijn wij dezer da
gen eens gaan praten met den directeur,
den heer G. J. M. Brugman. Wij zochten
hem op in zijn intiem theater voor vijf
tig personen aan de Van Breestraat 117,
te Amsterdam.
De heer Brugman was gaarne bereid ons
iets van zijn theater te laten zien en te
vertellen van zijn werk en zijn plannen.
Op onzo vraag of er voor zjjn kunst in
ons land belangstelling bestaat, zeide de
heer Brugman:
„Tn tegenstelling met andere landen staat
de Marionettenkunst in Nederland nog in
de kinderschoenen. Er bestaat zeker be
langstelling en uw vraag of men het hier
niet als een kinderachtig vermaak be
schouwt, kan ik ontkennend beantwoorden.
Over het algemeen heb ik bij de „grooten"
het meeste succes. Ook is het voor mij een
aanmoediging te ervaren, dat in de zes ja
ren, dat ik mijn kunst breng, de menBchen
steeds weer naar nfijn voorstellingen komen
kijken. Men komt terug en ik heb goede
hoop, dat het Marionetten-*heater hier
even gezocht ial worden als in Duitsch
land, waar zelfs een vakblad „das Puppen-
theater" verschijnt, en Tjscho-Slowakije. In
laatstgenoemd land zijn ongeveer 2600 ma
rionetten-theaters".
De directeur van „De Olijftack" meende,
dat het publiek in grootere mate belang
stelling zal toonen wanneer het de mario
netten heeft zien 6pelen en heeft gezien,
at de marionetten vermogen.
.,U bedoelt, wat de bespeler vermag met
zijn marionet".
„Neen, neen, inderdaad, wat de marionet
doen kan. Ja, wij bespelen de pop, wij
„trekken aan de touwtjes" en één verkeer
de pinkbeweglng bijvoorbeeld kan een ab
soluut verkeerde positie van de marionet
tengevolge hebben. Maar één ding staat
vast: wanneer ik bezig ben, dan heb ik stel
lig het gevoel, dat mijn pop wel degelijk
een eigen ziel, een eigen wil heeft, sterker
nog, dat zij op sommige momenten mij be
speelt inplaats van omgekeerd".
„Maakt U de poppen zelf?"
„Voor het grootste gedeelte wel. Het
snijden van sommige koppen laat ik doen,
maar dit is dan ook alles. Ik doe trouwens
alles zelf, dat acht ik het allerbeste voor
deze kunst".
Waarna de beer Brugman ons meenam
naar zijn theater en zijn atelier. Wij zien
een schouwburg „achter" in miniatuur, met
lichtinstallatie, hersen, tooneelruimte en
ook de voor het marionettentooneel noodige
„brug". Van deze brug worden de poppen
voor het publiek gebracht. De heer Brug
man verklaart ons hoe hij door die brug
op bepaalde wijze aan te brengen, heeft
verkregen, dat het tooneel een wijd pers
pectief kreeg en hoe alle poppen zich vrij
kunnen bewegen en niet vlak tegen het ach
terdoek worden gehouden.
En dan bekijken wij de „acteurs en ac
trices", d e nu in trosjes bij elkaar hangen.
Wanneer wij een der poppen opnemen, valt
ons de zwaarte er van op.
„O.... die is nog niet zoo zwaar", zegt
de heer Brugman lachend, „die weegt maar
1.5 Kilo. Er zijn er bij, die drie kilo wegen".
Wij krijgen tusschen deze poppen-figu
ren eenig begrip van de moeilijkheden, die
het bespelen der marionetten met zich
brengt. Er zijn poppen, die niet minder dan
vijftien draden hebben.
Wij vragen den heer Brugman dan naar
hetgeen hij in -zijn Marionetten-theater
brengt.
„Ja, dat is werkelijk een heel moeilijke
vraag. Wij hebben geen e gen litteratuur
voor deze kunst. Duitschland wel, denkt u
maar aan Faust. Ook andere landen hebben
eigen stukken, wij niet. Wij hebben niet
eens een figuur, waarin de marionetten
kunst gepersonifieerd is, zooals bijvoor
beeld Kasperle in Duitschland. Wij moeten
on9 bepalen tot vertalingen, bewerkingen".
De heer Brugman vertelt dan van het
geen hij reeds gebracht heeft, Faust, Van
het Eigenwijze Zeemeerminneke, Das Alt©
Lied, een Biedermeier-spel met muziek van
W. A. Mozart, De Drie Wenschen, een
sprookje in twee bedrijven door Pocci, en
Lisette en Pierre, een zangspel in één be
drijf van J. Offenbach. En dit jaar komt hij
met Gevatter Tod door Max Gumbel-Sei-
ling, waarvoor Bichard Heuckeroth de mu
ziek maakt en de Tooverviool van Franz
von Pocci.
Te Leiden zal worden gegeven: Igor Pia-
nowsky, de Fratellini en Lisette el Pierre.
„Zou er onder de Nederlandsche schrij
vers n'cmand zijn, die voor uw Marionetten
theater schrijven wil?", vroegen wij ten
slotte.
„Ik weet het niet....", aarzelde de heer
Brugman te antwoorden.
„Het Marionetten-theater is in ons land
nog weinig bekend. Wellicht blijft de be
langstelling toenemen en komt ook voor
ons land nog eens de tijd, dat het met
trots op zijn' eigen Marionetten-theater
wijzen kan".
Wij namen afscherd van den heer Brug
man in de overtuiging, dat hier getracht
wordt iets goeds te maken, dat de belang
stelling van het publiek waard is.
De raad dezer gemeente kwam Woensdag
half tien in openbare vergadering bijeen. Na
opening met gebed sprak de voorzitter
een korte nieuwjaarswensch tut, waarna
de notulen werden goedgekeurd. Hierna
werd meegedeeld, dat de afscheiding van
de drie gemeenten bij de drinkwatervoor
ziening werkelijkheid was geworden. Do
voorz. neemt aan, dat er thans meer gang
in hot werk zal komen en meldde ook, dat
do heer v. Boeijen, Statenlid, als voorzitter
der commissie is gekozen.
De groote weg door den polder.
Daarna werd e?n schrijven voorgelezen
over het onderzoek bij den Rijksweg, waar
in uiteen werden gezet do gchoud-n bo
ringen in twee tracecs en waaruit bleek, dat
het heel goed mogelijk is, dat de Rijksweg
door den Nieuwkoopsehen pol ier via Mcijc-
Dorp wordt gelegd.
Vervolgens werd mededeeling gedaan
over het ontginningsbedrijf.
Het ophoogen der rietlanden
met stadsvuil.
In het begin, aldus de voorz., rezen er en
kele moeilijkheden, aangezien de directeur
ziek was. doch nu blijkt dat de aanvoer
zeer goed is en dat er nu ook waardevolle
stoffen aanwezig zijn.
Hierna wordt meegedeeld, dat het huis
van den heer Groendijk in Noorden, wat
voor onbewoonbaar-verklaring in aanmer
king kwam, nu voor bergplaats wordt ge
bruikt. De heer Verhaar vraagt, of het niet
mogelijk is het af te laten breken. De voor/..
zegt, dat dit door den Raad niet mogelijk
is; wel als het gevaar op zou leveren voor
de veiligheid, zooals een huis in het Zuid
einde, wat kort aan den rijweg staat.
In bespreking kwam nu verplichtend te
stellen, dat honden een belasting-penning
dragen. B. en W. zien het nut er nog niet
van in. De heer Breedijk betreurt het ad
vies van B. en W. Het voorstel werd bij
meerderheid van stemmen aangenomen.
Hierna volgde een schrijven van den ge
meente-opzichter, dat het bedrag van
150.door den Raad uitgetrokken voor
reparatie aan de draaiplank bij do we l.
Valkenet, te laag was. Gezien de groote re
paratie zijn de kosten 180.—. Dit wordt
goedgekeurd.
De heer Verhaar vraagt bespoediging
van het werk, daar het zoo hoog noodig
is, wat wordt toegezegd.
Een scherp schrijven van den
keuringsveearts.
Een schrijven wordt voorgelezen van den
keuringsveerarts uit Nieuwveen, naar aan
leiding van de vraag in de vorige vergade
ring door den" heer Breedijk gesteld naar
de oorzaak van het langzaam afwikkolen
van de vleeschkeuringen, wat was geschied
bij het keuren van een paard van den heer
Koole. Nadat het scherpe schrijven was
voorgelezen verzoekt de heer Breedijk af
schrift van het schrijven. Spr. wenscht dat
de voorzitter den veearts bot de orde zal
roepen.
Meegedeeld wordt, dat veldwachter Baas
uit Noorden aangesteld is te Groote broek
(N.-H.).
Nieuw electriciteitscontract.
Hierna volgt punt 2, betreffende wijzi
ging van de stroomovereenkomst met Lei
den. Het advies van II. cn W. was rond
gezonden aan de leden, De heer Zwart
vindt het een bezwaar, de gemeente alweer
De voorz. vindt het niet zoo erg, omdat do
gemeente nooit beter terecht kan dan met
Leiden. De heer v. Leeuwen sluit zich bij
den heer Zwart aan. De heer Bergsma, mon
teur, die ook aanwezig is, zet uiteen, dat
het nieuwe contract niet de wil van Lei
den is maar van Nieuwkoop cn dat het noo-
contractuccl voor 30 jaar vast te leggen,
dig is geworden, doordat een transforma
tor moet worden bijgebouwd. De heer
Zwart zegt: wij hebben niet gevraagd om
een transformator maar om goed licht. De
voorz. zegt: daar kunnen wij niet buiten,
willen wc geed licht hebben. De heer Splin
ter verklaart zich vóór het voorstel en hoopt
dat de raad aldus zal besluiten.
De heer Stam wil, voor het contract ge-
tcc'.rend wordt, eerst goed licht hebben,
de heer Stam noemt de aanbieding zake
lijk. De voorz. brengt daarna het voorstel
in stemming, dat wordt aangenomen met 8
stemmen voor en 3 tegen.
Punt 3, voorstel om met ingang 1930 het
kraehttarief met 1 cent to verlagen en te
brengen bij oen jaerverbruik beneden do
100 K.W. op 19 centen, bij een jaarverbruik
van 100 tot 500 K.W. op 17 oent, boven do
500 K.W. op 15 oent. Dit werd goedge
keurd.
Benoeming hulpkeurmeester.
Punt 4: ontslagaanvrage van C. A. Kei
zer als hulpkeurmeester en bespreking van
een mogelijke nieuwe regeling. De voorz.
brengt dank aan den heer Keizer voor de
vele werkzaamheden, waarna het ontslag
wordt verleend. Een nieuwe regeling wordt
door wethouder don Hertog voorge
lezen en de mogelijkheid voorgesteld
van een hulpveearts. Do heer Zwart komt
dit voorstel een beetje onvoorzien op het
dak. Ortk weth. Augustinus zegt, dat dit
zaakje eerst wel eens goed overwogen dient
te worden om een ambtenaar op een vast
salaris aan te stellen. Spr. is niet bij do
bespreking geroepen, waarvan weth. Her
tog hier een uiteenzetting geelt- Weth.
Hertog zegt, dat dit onderzoek hem is op
gedragen door particulieren en hoopt niet,
dat weth. Augustinus hem daar een verwijt
van maakt.
Do voorz. stelt voor do regeling aan te
houden tot een volgende vergadering. Do
heer Zwart merkt op, dat hier wel wordt
gesproken over een klein salaris, maar daar
moet toch later bij. Do heer Splinter zegt,
dat als de gemeente een goeden ambte
naar heeft, deze ook goed loon moet heb
ben. De heer Breedijk is er ook voor do
regeling aan te houden; dan hebben do
veehouders den tijd om aan B. en W. gege
vens te verstrekken.
De voorz. vraagt, of de raad zich ermee
kan vereenigen, dat vanaf 1 Maart een voor-
loopige keurmeester wordt aangesteld. Do
heer Breedijk zegt: laten wij voor dien tijd
nog eens vergaderen. Na nog eenige be
spreking wordt tenslotte aangenomen tij
delijk e+p keurmeester aan to stollen en do
zaak aan te houden.
Hierna is aan de orde punt 5, wat be
treft de los- en laadplaatsen te Noorden.
De voorz. zet een en ander uiteen. Do Rand
drukte als zijn meening uit, dat dit een
polderaangelegenheid is.
Het speelterrein bij de 0. L.
School.
Punt 6: Speelterrein bij do O. L. school
in het dorp. Een vijf-tal kostenboramingen
zijn binnengekomen. Voorgelezen wordt het
besluit van de vorige vergadoring, om een
speelterrein te maken.
Do heer Verhaar betreurt het, dat hij
voor heeft gestemd, want thans, aldus spr.,
wordt het veel te klein en wordt het ge
vaar niet opgeheven. Spr. stelt voor het
raadsbesluit te vernietigen en een andere
plaats te zoeken, waartoe B. en W. zich n
verbinding zullen stellen met de vcrzoekcis.
De heer Verhagen kan zich niet. met hot
voorstel-Verhaar vereenigen. Do heer Stam
acht de speelplaats groot genoeg. De hoer
Vorhagen zogt, dat de onderwijzers do kin
deren ook wel in de Kerkstraat kunnen
houden. De voorz. antwoordt, dat als do
onderwijzers hoorden, wat do heer Verha-
gon zeidc, zij in geen prettige Btcmmiug
zouden worden gebracht.
Het voorstel-Verhaar om het besluit te
vernietigen wordt in stemming gobraclit
en met 8 tegen 3 stemmen aangenomen.
Bij de rondvraag vraagt, de heer Koole,
hoe het nu staat, met hot lid van dc com
missie van schoolverzuim. Do voorz. geeft
toelichting.
Do heer Verhagen vraagt, of er nog iets
gedaan wordt voor de uitgetrokken werko-
loozen en deelt mee, dat or 4 zijn. Spr.
brengt dank aan den burgemeester, die er
7 in eigen bedrijf aan 't werk heeft gesteld.
Do heer Splinter zegt, dat er aan hot eind
van de gemcento een huisjo staat, waar
geen W.C. bij is. Do voorz. zegt onderzoek
toe.
De heer Verhaar vraagt, of het niet be
ter is, dat, voor de gecombineerde verga
dering gehouden wordt aangaande het clec-
trisch bedrijf, de Raad oven bijeenkomt.
Dit zal worden overwogen. Hierna wordt
de vorgadering met gebed gesloten.
LISSE.
Heropening Laboratorium voor
Bloemboltenondcrzoek.
Donderdag a.s. des namiddags om half
3 zal het herbouwde Laboratorium voor
Bloembollenonderzock te Lissc, dat op 17
Febr. 1928 door brand is vernietigd, namens
Curatoren dor Landbouwhoogoschool wor
den heropend door den heer Prosident-cu-
rator Jhr. 8. van Citters.
Do opening zal plaats hebl>cn in do con
certzaal van hot Hotel „Do Witte Zwaan"
voor genoodigden.
Een derde veilinghal aar 't H.B.G.-gebouw.
Uitslag van do aanbesteding van het
maken van ecu dorde Veilinggebouw voor
de Coöp. Voilingvcreen H. B. G., bestaande
uit grond-, hei-, beton-, en metselwerken,
enz., met bijbehoorendo werkzaamheden
(uitgezonderd hot timmerwerk cn hot leve
ren en stellen der „Nemaho" kapconstruc
tie) op een terrein, gelegen tusschen don
Gracht.wcg en do Lischblooraslraat to
Lisse, onder leiding van hot. architecten
bureau Kees Barnhoora on Theo v. d. Eer
den aldaar. P. H. Müller te Lcimuiden
34.660, Voordouw te Zwammcrdam ƒ31.600,
Warnaar k Hoogstraten te Leiden 31.301»,
C. J. van Dorth te Leiden 31.393, M.. II.
van der Poll te Bodegravon 30.600, N.
Cobelens Zonen te Haarlem ƒ29.800, Dc
Later Meyers te Leiden ƒ27.595, D. Ver-
gunst te Lisso 22.744. BSgtOOtlBg /SK63i
Zooals bekend is werd de kapconstructie
gegund aan de „Nemaho" te Doefcinchem
voor 17.000.
Gemeenteraad. De Raad dezer ge
meente vergadert Vrijdag, 19 Fcbr., de»
namiddags om half drie. Do agenda luidt:
1. Verhuur van een gedeelte van het eiland
je langs do Ringvaart aan den lieer G.
Keimpema te Haarlemmermeer. 2. Verhuur
van het perceel Bondstraat no. 5 aan deu
heer H. A. E. van Wamel. 3. Toekenning
van eene voorloopigo subsidio aan de Han
delsavondschool, cursus 1928—1929, uit-
gaando van „dc Hanze", afdceling Lisje.
•1. Toekenning van een blijk van waardee
ring aan den scheidenden directeur van do
Muziekvcrecniging „Trou moet blijeken",
den heer G. Verheij. 5. Voorschotten aan
bijzondere schoolbesturen ingevolge artikel
101 der L. O.-wet 1920 over het jaar lf>30.
6. Vaststelling van de rekening van het
Burgerlijk Armbestuur der gemeente over
het jaar 1929. 7. Vaststelling van de begroo
ting van het Burgerlijk Armbestuur dor
gemeente voor het jaar 1930. 8. Vaststelling
van het vermenigvuldigingsgetal voor liet
belastingjaar 19301931, bedoeld in artikel
7 der Verordening op do heffing der plaat
selijke inkomstenbelasting. 9. Verordenin
gen op de heffing en invordering van school
geld op de Openbare Bewaarschool. 10. Ver
breeding van den Achterweg cn Vuur-
steeg. 11. Levering van gas aan de gemeen
te Haarlemmermeer. 12. Aansluiting bij de
Algemcene Bedrijfsvereeniging voor Zie-
kcrigeldverzekering, gevestigd te Amster
dam, ter uitvoering van de Ziektewet. 13.
Ingekomen stukken en mededcelingen.
HET NIEUWE LEGERVLIEGTUIG, dat Woensdag op Schiphol ter be
zichtiging aanwezig was
