u
21ste Jaargang
VRIJDAG 7 FEBRUARI 1930
No. 6403
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Ket St. Elisabeth-Ziekenhuis
te Leiden
te
crirJCEÊ
3)e Ccicbelve Gou/ïo/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Medodeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
De nieuwbouw aan de Middelstegracht gereed
Een technisch volmaakte
Ziekeninrichting
De nieuwbouw van het St. Elisabethge-
Btieht is gereed.
Men kan wellicht meenen, dat het lan
gen tijd geduurd heeft, maar er is dan ook
iets tot stand gebracht, dat de duur van
den bouwtijd volkomen recht vaardigt, want
bij de inrichting is letterlijk niets vergelen,
wat de moderne ziekenhuisverpleging ver-
ei6cht en bevordert.
Verleden 'jaar reeds gaven wij een uit
gebreide beschrijving van het gebouw zelf
en de indeeling daarvan, welke wij even
in het geheugen willen terugroepen. Het
nieuwe tot stand gekomen gedeelte be
vindt zich aan de Middelstegracht. Feite
lijk is dit niet juist uitgedrukt want de
voorzijde van het nieuwe gebouw is in den
tuin van het bestaande ziekenhuis, zoodat
de gevel aan de Middelstegracht de ach
tergevel dient te worden genoemd.
Het gebouw, dat vier verdiepingen hoog
is, is in drie gedeelten gescheiden en be
staat, vanaf de tuinzijdé gezien, uit ee#ï
verpleeggedeelte links, do kapel plus rouw
kapel met bijbehoorende vertrekken in het
midden en het gebouw der Zusters, rechts.
Deze drie deelen zijn links en rechts van
de kapel door gangen onderling verbon
den.
Onder het geheele gebouw loopt een
sousterrain, dat wij evenals den verderen
bouw reeds uitvoerig beschreven.
Wij mogen nu dus volstaan met een be
schrijving van de prachtige inrichting van
dit gebouw, dat hiermede zeker aan de
spiis der moderne ziekenverpleging komt
te staan.
Beginnend met het verpleeggedeelte,
kunnen wij vermelden, dat dit gedeelte uit
vier verdiepingen bestaat.
Gelijkvloers zijn in een aparte afdeeling
kinderboxen ondergebracht, aansluitend
op een kinderkamer voor loopende patien
tjes. In deze kinderkamer, die wezenlijk
hot karakter van een kinderkamer draagt
zijn alleraardigste knidermoubelen ge
plaatst, geel en grijs van kleur in zeer
zachte tinten. Zelfs de tegels aan den
wand, die voor een afscheiding der lam-
brizeering zorgen, vertooneu alle aardige
kindertaf ree! tjes. Verder zijn daar speel
goedkastjes, bankjes tegen den wand enz.
De kinderboxen, die onderling door gla
zen wanden zijn gescheiden, zijn te samen
ook weer door een glazen wand geschei
den van een gang, vanwaar de zusters alle
boxen dus kunnen overzien. Vandaaruit
komt men dan door 'n deur in de gang, die
leidt naar de middelste afdeeling, de
kapel.
Op de eerste verdieping van dit gedoal-
te bevindt zich een in twee gedeelten ge
scheiden ziekenzaal met doorloop, die keu
rig is ingericht.
Zoo zijn bijvoorbeeld boven alle bedden
leeslampen aangebracht en is het oproep
systeem met bellen vervangen door licht,
wat zeer practisch is uitgevoerd. Bij elk
bed is een lichtknop aangebracht. Drukt
een der patiënten op dit knopje, dan gaat
buiten de zaal boven de deur een lampje
branden, terwijl tevens in het verblijf der
dienstdoende zuster de zoemer overgaat.
De zuster kan dan op de gang reeds zien
op welke zaal zij geroepen wordt. Nu zou
het natuurlijk kunnen gebeuren, dat er op
een andere zaal gebeld wordt, juist als de
zuster afwezig is, doordat zij ergens an
ders is opgeroepen.
Om dit te kunnen weten brengt de zus
ter op ce zaal waar zij geroepen wordt een
verbinding tot stand, waardoor de zoemer
zoolang zij op die zaal of kamer is, niet
in haar wacbtverblijf maar op die zaal
overgaat, zoodat de zuster dan toch kan
hooren of ook nog op een andere zaal of
krr-er haar hulp noodig is.
Vooral voor de verlichting, evenals de
sterkstroom uitgevoerd door de N.V. I. E.
M. C. O., is bijzondere zorg besteed en
een mooi zacht en diffuus licht, dat voor
geen enkele zieke hinderlijk kan zijn, is
zoodoende verkregen.
Natuurlijk zi.in bij iedere zaal. een bad
kamer, e«n dienkeuken met dienlift en
warmkastjes van de bekende firma Küp
persbusch, W.C., spoelkeuken enz. aange
bracht.
De r-nrechtofels in deze '-fv'-Qn 1
ingelegd met prisma, 'n soort linoleum, dat
het stuxstuoten van glazen en schalen zoo
veel mogelijk voorkomt en beter bestand
is tegen inwerking vaD bijtende stoffen.
Verder zijn er bij alle zalen, vuil goed- en
rnilkokers. dié uitkomen in het souster-
zain, garderobes, telefoon met nummer
schijf, waarvan er in het gebouw 29 aanwe
zig zijn.
De brandslangen bij iedere zaal, zijn in
daar aanwezige werkkasten aange'/ acht.
Verder is er een aangenaam en prettig in
gericht dagverblijf voor loopende patiën
ten, met een doorgift vanaf de keuken, zoo
dat de patiënten ook daar direct vanuit de
keuken kunnen worden bediend.
De trappenhal in deze afdeeling loopt
om de glazen liftkooi heen en is met de
glas in lood ramen en de mooie hardstee-
nen treden zeer aantrekkelijk.
Bij iedere afdeeling staat de naam, die
zij draagt, op do deur der ingang vermeld.
Zoo is er de St. Josephafdeeling, de Sint
Franciscusafdeeling en de St. Elisabeth-
afdeeling.
Bij iedere afdeeling staan op den hoek
van de trap de nummers der zalen en ka
mers van die verdieping en van die daar
boven vermeld, waarbij een pijl de richting
aangeeft, waarheen men moet gaan om
daar te komen.
Ook de isoleerkamers voor ernstige pa
tiënten zijn keurig ingericht.
Op de derde étage is bovendien de lig-
hal, die aan de zonzijde gelegen is en aan
dien kant geheel door ramen is afgesloten.
Hier is bovendien een dubbel ramen-sys-
teein aangebracht.
De leidingen, die door de verschillener
afdeelingen en kamers loopen en die uit
den aard der zaak zeer talrijk zijn, zijn in
gedeeld volgens het normalisatieplan,
waardoor met gekleurde ringen, pl.m. 14
verschillende kleuren, de aard der leiding
wordt aangegeven.
De tafels der ziekenzalen en -kamers
zijn speciaal vervaardigd en ingelegd met
glazen platen. Al deze zalen en vertrekken
zien er warm en gezellig uit. Alles is ge
schilderd in bescheiden en toch warme tin
ten-, de deuren zijn afgewerkt met coraman-
delhout-, de vloeren zijn geruischloos, ter
wijl op vele plaatsen door mooie gebrand
schilderde ramen voldoende licht naar bin
nen valt.
Op de vierde verdieping bevindt zich de
douche en de zolders.
Ook nog een ander oproep-systeem is er
aangebracht voor drie der voornaamste
zusters, als b.v. de moeder-overste, de
hoofdverpleegster, wier diensten dan in het
eene, dan in het andere gedeelte van het
gebouw worden gevraagd. Daartoe zijn bij
alle ballonlampen, die in het geheele ge
bouw zijn aangebracht, drie bovènlichtjes
bevestigd, waarvan een van groen, een van
rood en een van oranjeglas
Deze lampjes kunnen vanuit de portier-
loge worden ontstoken en ontgloeien dan
door het geheele gebouw, terwijl er tevens
een zoemer overgaat. Aan de kleur van
het lampje kan. men dan zien, wie vanu:t
de portiers'oge wordt opgeroepen, waarna
dan tetefonisch inlichting kan worden ge
vraagd.
Het meest de aandacht trekt echter de
middenbouw waar de kapel en de daaron
der gelegen rouwkapel met wachtkamers,
sectie-onderzoek- en kleedkamers voor de
doktoren de bijzondere aandacht vragen.
De kapel is al van heel mooie en bij
zondere constructie. Ze'.fs is deze ru m en
groot. Op het priesterkoor is een prachtig
marmeren, liturgisch tafela'taar aange
bracht, links en rechts even naar voren ge
flankeerd door een Maria- en Joseph-
altaar in denzelfden stijl. De beelden van
de H. Maria en St. Joseph, die op deze
a'taren prijken, zijn gebeeldhouwd door den
Haagschen beeldhouwer van den Winkel.
Deze beelden zijn bijzonder mooi uitge
voerd en zijn hierom vooral zoo mooi, om
dat zij een kunstzinnige verbinding ver-
toonen van oude en moderne stijl. De lijnen
zijn e-enigszins modern, terwijl de kleuren
van blauw bij het Mariabeeld en donker
rood bij het beeld van St. Joseoh die mo
derne lijnen ©enigszins verzachten.
Achter het hoofdaltaar hangt tegen den
muur een zeer groot kruisbeeld, waarop een
u't de hand in palisanderhout gesneden
Ghristi-eormis is aangebracht. Links en
rechts bevinden zich zes dubbele glas-in-
lócd ramén, links uitbee'dend episoden uit
het leven van St. Elisabeth en rechts uit
*het leven van St. Franc:scus.
Om de kapel heen loopt een gang, die
aan weerszijden vooraan weer toegang
tot de kapel geeft, zoodat er meerdere in
gangen zijn, wat storing in de H.H. Diensten
zooveel mogelijk voorkomt. Bovendien zijn
in de ziiwanden boogvormige openingen ge
houden, zoodat zieke zusters vanaf haar
-zijde van het nieuwe gebouw, vanaf do binnenplaats gezien. In het midden
de kapel, links de afdeeling verpleging, rechts het zusterhuis.
ziekenzaal, die naast de kapel is gelegen,
de H.H. Diensten kunnen volgen.
Maar vooral geldt onze bewondering do
rouwkapel, die daaronder is aangebracht
Deze is hoog van bouw. Hier worden do
lijken opgebaard en aan de muren bran
den zacht de lampen, die in den vorm van
kaarsen, telkens drio, zijn uitgevoerd. Door
zware paarse gordijnen zijn de deuren en
ramen aan het oog onttrokken. Verder is
er voor een speciale lucbtverversching zorg
gedragen, terwijl de gangen om do rouw-
kapel zooveel mogelijk direct in verbinding
staan met de buitenlucht, zonder dat er
toch van buiten af -rar binnen kan wor
den gezien.
Verder zijn hier dc wachtkamer voor fa
milieleden, de sectie- en onderzoekkamers
voor de dokters, met speciale sterke ver
lichting en afvoer.
Rechts is dan tenslotto het Zusterhuis,
dat eveneens zeor prachtig is ingericht,
Op de eerste verdieping bevinden zich de
zeer mooi ingerichte eetkamer en zitka
mer der leekenverpleegsters, met ingebouwd
buffet en ander comfort in zeer mooie tin
ten en stijlvol gemeubeld.
De zit-slaapkamers der verpleegsters zijn
op de eerste en tweede verdieping aange
bracht.
De zalen, waar de verschillende werk
zaamheden worden verricht zien er even
eens zeer practisch uit.
In de mangelkamer staat de electrische
mangel geheel op dik rubber, zoodat tril
lingen zijn uitgesloten. De verbinding met
de electrische strijkapparaten is aan de zol
der bevestigd, wat het strijken zeer ver
gemakkelijkt, daar de draad van de strijk
bout zich nu 6teeds achterwaarts bevindt
en niet de bewegingen belemmert.
Verder zijn daar de naaikamers enz., mot
doorgiften naar de naastgelegen kamers en
liften naar waschhuis en sousterrein.
Ook zijn hier de zalen en kamers dor
zusters, het z.g. Slot, studie- en leskamers,
bibliotheek enz.
Aan een zeer voornaam gedeelte, dat hier
gelijkvloers is ondergebracht, mogen wij
wel even bijzondere aandacht wijden, n.l.
aan de keuken.
Deze is ingericht op een wijze, zooals
men in weinig dergelijke inrichtingen zal
aantreffen.
En het is goed gezien, dat hieraan de
grootste zorg is besteed en geen kosten
zijn gespaard om tot een zoo volmaakt mo
gelijke inrichting te komen.
De keuken is geheel ingericht door de
firma Imenexco, die de fabrikanten van
Küppersbusch leverde.
De keuken zelf is ruim en frïsch ge
bouwd met een gedeeltelijk glazen dak en
ventilatie-inrichting.
De uitvoering is geschied in witte te
gels met. blauw afgezet. Midden in de keu
ken staat een geweldig en modern 10-vlams
kookfornuis, dat op bijzondere wijze wordt
verwarmd. De gaspitten zijn nl. voor iede.n
vlam aan den kant van het fornuis aan
gebracht zoodat de vlammen, onder de go-
hele ijzeren plaat in speciaal afgescheiden
ruimten doorspelen en de geheele plaat
verwarmen.
Vanuit het midden verheft zich een pe-
emaillcerde zuil voor afvoer van verbrande
gassen.
In de muur is een ingebouwdo drie-dee-
lige Küppersbusch bak- en braadoven aan
gebracht met uitgebalanceerde deuren, dio
uit zichzelf weer dichtslaan om zooveel
mogelijk warmteverlies te voorkomen. Ook
is er en combineerend, roestvrij, nikkelen
koffie- en thee-apparaat. In het midden
daarvan is een heetwater reservoir, van
waaruit het water naar wensch in een der
beide ketels voor koffie of thee door mid
del van een draaibare kraan kan worden
overgebracht.
De verwarming der ketels geschiedt
door stoom tusschen de wanden.
Naast elkaar bevinden zich vier groote
kookketels, waarvan een met een draai-
inrichting voor het bereiden van ge
stampte pot en een met een aaneensluitend
vierdeelig vergiet voor het koken van aard
appelen en groenten. Deze ketels, die ver
vaardigd zijn van het nieuwe in dc Duit-
sche Krupp-fabrieken uitgevonden roest
vrije si aal „Nirosta", zijn roomkleurig ge
ëmailleerd en resp. van 200 en 250 Liter
inhoud.
Aan den anderen kant bevinden zich
een zestal mooie nikkelen kiepkctels, voor
het bereiden van kleinere porties en voor
het koken van melk, soep enz. Voorts is
er eens doorgift, tevens inrichting voor
het warmhouden van spijzen, wat geschiedt
door middel van stoom. Naast de keukon
bevinden zich nog eenige kleinere afdee
lingen, zooals een speciale afdeeling met
een vischbakoven, waarbij de vischlucht
direct naar buiten wordt afgevoerd. Onder
in deze oven bevindt zich bovendien een
warmkast. Een bijkeuken voor het reinigen
van vaatwerk is eveneens met driedceligo
spoelbakken, van mecana-metaal, practisch
ingericht.
Ook is er een Hobard-mixer, met welke
ÊTt C r
De gevel van het gebouw aan dc Mid'IcWtegracht.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Belgische regeering is niet geneigd,
de betrekkingen met Rusiand te hervatten.
Eon merkwaardig „kerkelijk concilie"
te Kief.
In Mexico is de toestand rustig na den
aanslag op den president
BINNENLAND.
Brutale roofoverval te Woudenberg.
(Gem. Bcr., 3e blad).
Twee metselaars door kolendamp ge
stikt. (Gem. Bcr.„ 3e blad);
Een Nederlandsche schipper in België
door zijn knecht vermoord. (Gem. Bcr.. 3e
blad).
PROF. DR. J. M. JANSE.
die Zondag a.s. 70 jaar wordt
machine allerlei soort werkzaamheden,
noodig voor het bereiden van spijzen, kun
nen worden verricht. Mot dezo machine
kan men spijzen mengen, snijden, enz.
Behalve deze machine, dio van oen E11-
gclsche fabriek is, is do geheele inrichting
aangebracht door do firma Imenoxco, in
het bekende, emaille uitgevoerd, Küppers
busch fabrikaat en wij spreken onze
wondering uit voor zoo een schitterend en
hoogst modern uitgevoerde keukoninstal-
latie.
Tenslotte bevindt zich beneden onder 't
geheelo gebouw het sousterrain. De kol
ders, zult u misschien denken, maar wio
ook hier de inrichting ziet, slaat dc han
den in elkaar, niet alleen om hetgeen voor
deze tallooze afdeelingen benoodigd "waj,
maar vooral om de wijze, waarop het is
aangebracht on uitgevoerd.
Hier bevinden zich do groentckoukens
met de modernste machines, do inmaak-
keukens met groote kookketels evenals
van het Küppersbusch fabrikaat, de bak-
kerij met heetwateroven, bergruimten, pro
visiekelders, koelkelders, hydrophoren "voor
heetwaterverzorging, waschafdcelingen enz
te veel om op to noemen.
Vooral de afdeelingen dor machino-in-
stallaties wekken verbazing en een nauw
keurige beschrijving van al de ketels, bui
zen, pompen, regulateurs onz., dio zich hier
bevinden, is voor een leek onmogelijk.
Te vermelden is wel, dat de machinist,
hier in zijn onderaardsch bedrijf op zijn
regulateur de temperatuur kan lezen van
^alle kamers en zalen in het geheele ge
bouw, die hem door overal aangebrachte
thermostaten wordt verraden. Hierbij zijn
vermeld, dat de verwarmingsinstallatie on
de warm- en koudwater-voorzioning werden
aangebracht door de firma Rcinhart te
Den Haag.
Het schilderen van het gebouw werd
verzorgd door de firma H. W. F. v. d.
Steen te Leiden.
Voor nood- en nachtverlicbting is hier
bovendien nog een accubattcrij van 60 cel
len, staande in een vertrok met een as-
phaltvloor, waar de beschildering mot
zuurvaste verf is geschied. Naast dit ver
trek is een ander met gelijkrichtcr, dienend
om de accu's te laden.
Hiermede hebben wij liet nieuwe ge
bouw zoo uitvoerig mogelijk beschreven,
omdat wij overtuigd zijn, dat volcn hierin
belang stellen ook in het schitterend uit
gevoerde plan der architecten, die hier
mede een ziekeninrichting van den eer
sten rang tot uitvoering hebben gebracht.
Zooals wij reeds gemeld hebben zal do
inwijding der kapel geschieden op Zater
dag 17 Februari door Z. D. H. Mgr. J. D.
J. Aengcnent, bisschop van Haarlem. Daar
na zal er gedurende enkele dagen gelegen
heid bestaan het gebouw to bozichtigen,
dat op allen, die het zullen zien een on-
vergetel ijken indruk zal mal ei-.
