21ste Jaargang
DONDERDAG 30 JANUARI 1930
No. 6396
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
3)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bjj onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Cfeïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededëelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Stad en platteland.
De kracht van ons yolk ligt op het
platteland.
Dit is een waarheid, die twee practische
kanten heeft.
Vooreerst: de stadsmenschen mogen wel
'ns wat meer naar het platteland kijken
als model, terwijl zij maar al te veel
op het platteland neerzien als op. een in
beschaving ver beneden hen liggend tor-
rein!
Vervolgens: degenen, die op het platte
land leiding geven, moeten zich wèl diep
bewust zijn van de waarde der geestelijke
schatten, wier bewaring en bewerking
mede aan hun verantwoordelijke zorgen
zijn toevertrouwd!
De kracht van ons volk ligt op het
platteland.
Uit velerlei feiten blijkt, dat de bevol
king op het platteland in -het algemeen,
percentsgewijze, gezonder is wij bedoe
len hier niet op de eerste plaats gezond
naar het liohaam (ook dat is waar), maar
gezond naar den geest.
Het geestelijk verval, de "zedelijke ver
wording valt voornamelijk te betreuren
in de groote steden. De kleine steden
rijn in dit opzicht veel beter, maar het
•bederf dringt er toch gemakkelijk en vrijer
door, dan in de gemeenten van het
platteland. Zeker, ook deze laatste zijn
niet omheind en daarom hebben de
leiders zulk 'n zwaren plicht van waak
zaamheid; maar de zedelijke verwording
heeft hier toch nog de meeste hinder
nissen te overwinnen, om haar doel te
bereiken.
't Is gebleken, dat ook wat de echt
scheidingen betreft'de groote steden....
vooraan staan!
De jongste, pas verschenen gegevens
gaan over 1928. Er hadden 2708 echtschei
dingen plaast in ons land. En 1599 in de
groote steden.
Dit is circa 60 pCt.
Terwijl er circa 25 pCt. van de bevol
king woont.
Zulke cijfers zeggen toch wel wat!
Ze leggen weer 'ns blaar open de waar
heid, de we hierboven neerschreven: de
kracht van ons volk ligt op het platteland.
Moge het platteland zijn gave gezond
heid blijven behouden!
VAN HET VATICAAN
EERSTE ZITTING DER VATICAAN-
RECHTBANK.
Gisteren hield de rechtbank van de Va
ticaanstad, ingesteld krachtens de Late-
raan verdra gen, haar eerste zitting. Zij
veroordeelde een reeds vier maal gestraf
ten kerkdief, die uit de offerbussen van de
St. Piet er had gestolen, tot drie maanden
gevangenisstraf en do kosten van het
proces.
Voor het begin der rechtzitting hield de
president van de rechtbank een rede,
waarin hij er op wees, dat de rechtbank
In naam van den paus recht za! moeten
spreken. Hij verklaarde, dat de Vaticaan-
sche rechtbank zeer voorzichtig zou moe
ten zijn, aangezien de oogen van do gebeele
wereld op haar gericht zijn. De recht
spraak moet er toe dienen om materiaal en
ervaringen te vergaderen voor de samen
stel ling van een thans nog niet bestaand
Vaticaansch wetboek van strafrecht. Zoo
lans dit nog niet begaat, geldt, behalve
het kanonieke recht, slechts het Italiaan-
scho strafwetboek.
Z. H. de Paus op het bureau van de
„Osscrvatoro".
Z.H. de Paus bracht gisteren een b&-
zosk aan de nieuwe lokaliteiten van de
,.Osservatore Romano", thans overge
bracht binnen de Vaticaar.scho Stad en
onthulde bij deze gelegenheid een herden
kingsplaat.
DE GROOTE BRUG OVER HET JULIANA-KANAAL te Echt is voltooid en
voor het verkeer opengesteld
INTERNAT. CONFERENTIES
DE VLOOTCONFERENTIE.
De delegatie-ïeider3 hebben gisteren
do opstelling der agenda besproken. Dit
onderwerp lijkt op het eerste gezicht on
schuldig genoeg, maar in werkelijkheid is
het van fundamenteel gewicht. Beslist im
mers moest worden, welk vraagstuk den
voorrang zou hebben, dat der globale ton
nage, voorgesteld door Frankrijk, of dat
van de percentages en de maximum-sterk
te, gelijk voorgesteld door Italië'.
Besloten werd ten gunste van de Fran-
sche zienswijze, m. a. w. de conferentie zal
haar besprekingen op de eerste plaats
baseeren op de geographische, economi
sche en militaire behoeften der deelne
mende landen.
Het FranschItaliaansche geschil be
treffende pariteit is voor het oogenblik de
ernstige moeilijkheid, welke de conferentie
biedt, en gevaarlijke conflicten zijn in dit
verband mogelijk.
DUITSCHLAND
DE COMMUNISTISCHE AGITATIE.
Het valfc niet te ontkennen, dat de com
munisten, waarschijnlijk op last van Mos
kou, den laatsten tijd zeer roerig zijn. Zij
het op kleine schaal, worden voortdurend
allerlei relletjes door hen uitgelokt, voor-
nameliik te Berlijn en Hamburg. Voor den
door de politie verboden „hongermarsch"
uit verschillende plaatsen naar Hamburg
wordt in de communistische bladen kalm
toch propaganda gemaakt; uit Sleeswijk
zijn reeds troepjes opgebroken voor den
concijtrischen opmarsch, zoodat de politie,
die allerwege is opgecommandeerd, heeft
moeten ingrijpen.
De relletjes te Hamburg worden iederen
nacht herhaald.
Het is niet te verwonderen, dat op
grond van deze toenemende agitatie al-
ierlei geruchten in verloop komen over
door de communisten ontworpen revolu
tionaire plannen, die snoedig tot uitvoe
ring zouden komen. Zelfs heet het reeds,
dat hefc a.s. Zaterdag, den dag van den
verboden „hongermarsch", tot een uitbar
sting zou komen, zoodat dan de geheele
politie te Berlijn en andere groote steden
zich gereed zou moeten houden voor mo-
geliike gebeurtenissen.
Men mag aannemen en de Pruisische
minister van Binnenlandsche Zaken heeft
het nog onlangs in de begrootingscommis-
sie van den Landdag duidelijk te kennen
gegeven dat de autoriteiten waakzaam
en weerbaar zijn en gereed om mogelijke
communistische excessen onmiddellijk te
gen te gaan.
FRANKRIJK.
De verdwijning van generaal Koetepoff.
Over de verdwijning van den vroegeren
tsaristischen generaal, waarvan dezer da
gen melding is gemaakt, deelt een groot
Fransch blad mede, dat de generaal, toen
hij zich. Zondag te voet naar de Russische
kapel begaf in een auto ontvoerd is.
Alles wijst er op, zegt het blad, dat <V
generaal het slachtoffer is geworden van
de wraak der Russische staatspolitie.
SPANJE.
DE CRISIS IN MADRID.
Het afscheid van Primo.
Als laatste openbare daad, heeft Primo
de Rivera door middel van een verklaring
in de ochtendbladen, afscheid als dictator
genomen. Hij geeft toe, dat zijn Zondag
gedane spontane uitnoodiging aan de mi
litaire bevelhebbers., om hun vertrouwen
in hem uit te spreken, een onberaden stap
is geweest, die het land moest alarmeeren
en de discipline van leger en vloot had
kunnen ondermijnen. Deze onvoorzichtig
heid is slechts hieraan te wijten, dat Pri
mo dezen stap als een laatste redmiddel
zag, om onmiddellijk gevaar voor het land
te vermijden. Bovendien hebben zijn over
spannen zenuwen hem parten gespeeld.
Thans kan hij zijn eigen optreden niet
meer begrijpen. Hij heeft echter de con
sequenties ervan aanvaard en is afgetre
den. De mededeeling sluit met een oproep
aan de bevolking, om vreedzaam en actief
samen te werken in het belang van
Spanje.
Demonstraties.
Zoodra. Primo's aftreden bekend werd,
hadden in verschillende steden demonstra
ties plaats. Volgens een door het B. T. A.
doorgeseind telegram uit Madrid aan het
Parijsche „Journal", zijn uit verscheidene
provincies berichten ontvangen dat zich
een krachtige beweging tegen het Direc
torium afteekent, welke door de leiders
der arbeidersbeweging wordt geleid.
Uit Salamanca komen berichten, volgens
welke ook daar demonstraties tegen den
kroon zouden hebben plaats gevonden. De
studenten trokken door de stad onder het
roepen van „Weg met de kerk, weg met
den koning". Het „Journal" publiceert in
zijn laatste editie een telegram uit Ma
drid, gedateerd half drie 's nachts, waarin
wordt gezegd, dat de hevige betoogingen
in Madrid sedert gisteravond toenemen,
De studenten trekken door de straten der
stad, oproerige kreten slakend. Een groofe
menigte, welke voor het paleis is samen
geschoold, roept: „Weg met de dictatuur,
leve de republiek!"
Om één uur kwam het tot botsingen tus-
schen de politie en de studenten, toen deze
de bureaux der Patriottische Unie en die
der Federatie van Katholieke Studenten
waren binnengedrongen.
Te Barcelona hadden dezelfde betoogin
gen plaats en riepen de studenten: „Leve
de republiek!" Er werden schoten gelost.
Tal van arbeiders hadden zich bij de stu
denten aangesloten. Zes werden gewond,
van wie één ernstig.
Om twee uur 's nachts werden de uitge
putte politieagenten door de leden der
burgerlijke garde, met karabijnen gewa
pend, vervangen.
BRITSCH-INDIE
Ongeregeldheden in Bengalen.
Na de viering van den onafhankelijk
heidsdag is het te Dacca (Bengalen) tot
ongeregeldheden gekomen, waarbij twee
Mphammedanen met messteken werden
gedood. Ook in Zuid-Maisandi zijn relle
tjes voorgekomen. De politie patrouilleert
voortdurend in het onrustige gebied.
JUBILE VAN DE INVALIDITEITSWET
EN RADEN VAN ARBEID.
Herdenkingsbijeenkomst te 's-Gravenhage.
Ter herdenking van de inwerking tre
ding thans 10 jaren geleden van de invalidi
teitswet en van de instelling van de Raden
van Arbeid zoomede van het tien-jarig be-
staan van de Vereeniging van Raden van
Arbeid (de Vereeniging, samengesteld uit
de 32 voorz'tters, 32 bestuursleden, werk
gevers en 32 bestuursleden-werknemers van
de R. van A.) is gisteren, op den stichtings
dag der vereeniging, in de zalen van den
Dierentuin te 's-Gravenhage een bijeen
komst gehouden onder voorzitterschap van
dr. E. B. F. F. baron Wittert van Hoog
land welke werd bijgewoond door Z.Exc.
den minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid, mr. T. J. Verschuur en door ver
schillende autoriteiben op het gebied dor
soclaie verzekering.
Dr. Baron Wittert van Hoogland hield
een herdenkingsrede over het onderwerp:
Onderschatting van den Staat met betrek
king tot zijn sociale taak.
Na de bijeenkomst was er een gemeen
schappelijke maaltijd.
DE UITVOERING DER ZIEKTEWET.
Een bijeenkomst van bedrijfs-
vereenigingen enz. Samen
werking.
Dinsdag heeft aan het Departement van
Arbeid, Handel en Nijverheid een bijeen
komst plaats gehad, waartoe waren uitge-
noodigd de verschillende bedrijfsvereeni-
gingen voor de ziekteverzekering, alsmede
de Federatie van Bedrijfsvereenigingen,
de Verzekeringsraad, dc Vereeniging van
Raden van Arbeid en het College van Toe
zicht, bedoeld in art, 119 der ziektewet.
Deze vergadering was belegd door den
Minister en werd door hem gepresideerd.
Hij opende de vergadering met eene be
schouwing, waarin de noodzakelijkheid
van een goede controle voor de ziektever
zekering werd aangetoond. Zonder goede
controle geen goede ziekteverzekering.
Waar het aantal verzekerden een vaste
grootheid is, zullen ook het aantal con
trole-bezoeken en onderzoekingen een vaste
grootheid vormen. Daartegenover zullen
de portefeuilles van de Overheidsorganen
en van de bedrijfsvereenigingen een wisse
lend karakter hebben. Zelfs tusschen de
bedrijfsvereenigingen onderling zal de ver
houding van het aantal verzekerden voort
durend wisselen.
Dit leidt van zelf tot de gedachte, dat
voor de controle geschapen diende te wor
den een eenheidsd:enst, waarvan de ver
schillende uitvoerders der ziekteverzeke
ring naar gelang van hun behoeften zouden
kunnen gebruik maken.
Nu kan men zich zulk een eenheidsdienst
in tweeërlei vorm denken. Hij zou kunnen
worden opgezet door de overheidsorganen,
met dien verstande, dat de bedrijfsvereeni
gingen zekerheid erlangen, dat zij daarvan
tegen den kostenden prijs gebruik zouden
kunnen maken.
Dezen vorm acht de minister niet den
meest gewenschten. Veel beter is het, dat
de eenheidsdienst wprdt geschapen door
de samenwerking van de verschillende uit
voerders en komt te staan onder een be
stuur, waarin de beide soorten van uit
voerders gelijkwaardig betrokken zijn,
eventueel onder een objectieven, onafhan-
keliiken voorzitter.
Na op het groote belang van de zaak
nogmaals nadruk gelegd te hebben en een
beroep te hebben gedaan op den geest van
samenwerking terwille van een doelmatige
uitvoering van de ziekteverzekering, be
sloot de Minister zijn inle:dingsrede.
Aan de besprekingen, die hierop volg
den. namen verschillende personen deel.
Uit deze besprekingen kwam algemeen
naar voren de wensch om tot samenwerking
te geraken. Een deel der vergadering kon
zich accoord verklaren met de opvatting
des Ministers, dat tweeërlei mogelijkheid
aanwezig was en daaruit een keus moest
worden gemaakt. Echter werd van de zijde
der Federatie van Bedrijfsvereenigingen de
stelling ingenomen, dat het meer wensche-
lijk was om neerst do practijk aan het
woord te laten, om te zien in welke banen
de controle zich zou bewegen.
In zijn sluitingsrede constateerde de
Min'ster, dat er geen verschil van meening
bestaat over de wenschelijkheid van sa
menwerking in den vorm van één enkelen
controle-dienst, dat do samenwerking ech
ter op vrijwilligheid berust en aan de be
trokkenen moet worden overgelaten, dat
niet alle betrokkenen thans reeds den be-
slissenden stap wenschen te zetten, dat
de samenwerking voor oogen^moet worden
gehouden en men in d:e richting moet
voortwerken, dat de Overheidsorganen in
middels zullen moeten zorgen op 1 Maart
voor de controle gereed te staan, wat hun
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De eerste zitting der Vaticaansche
Rechtbank.
Primo de Rivera neemt afscheid van het
Spaansche volk. Demonstraties voor een
republiek.
BINNENLAND.
Een bespreking over een controle-dienst
ter uitvoering van de Ziektewet onder pre
sidium van minister Verschuur (le blad).
Eeri nieuw zeehospitum te Wijk aan Zee
(lste blad).
OMGEVING.
Een tweede verdachte aangehouden in
verband met den moord onder Leidschen-
dam. (2de blad).
eigen verzekerden betreft.
Inmiddels wensohte de Minister, dat er
voor werd gewaakt, dat alle maatregelen,
zoowel door de Raden van Arbeid als door
de bedrijfsvereenigingen te nemen, zouden
worden genomen aldus, dat zoomin moge
lijk beletselen aan de definitieve samen
werking in den weg zouden worden ge
legd.
Daarna werd de vergadering onder dank
door den Minister gesloten.
UIT DE KLEED ING INDUSTRIE.
De onderhandelingen over een
nieuwe Collectieve Arbeids
overeenkomst in het Heeren-
kleedingbedrijf.
Namens do werknemersbonden in de
Kledingindustrie wordt oijs geschreven:
Zoowel door de werkgeversbonden als
door de werknemersbonden zijn de Collec
tieve Arbeidsovereenkomsten, dio 15 Febr.
a.s. eindigen, opgezegd. 12 Dec. 1929 heb
ben de werknemersbonden eenige voorstel
len bij de werkgeversbonden ingediend o.a.
betreffende een uurloonverhooging, eene
herziening van de productie-premie, die
de huisarbeiders in den zomer ontvangen
om eenige dagen vacantie te kunnen ne
men, een voor de kleermakers premievrije
ziekte-verzekering, het verplaatsen van
eenige gemeenten naar een hoogere loon-
klasse, het treffen van eene loonregeling
voor de z.g. engros-oonfectie.
Op 17 Jan. j.l. werd te Amsterdam eene
conferentie tusschen de partijen gehouden,
waarin namens de werknemersbonden de
voorstellen uitvoerig werden toegelicht. De
werkgevers verklaarden over het complex
voorstellen der werknemers niet te kunnen
onderhandelen, over bepaalde onderdeelen
dor voorstellen was te spreken. Alvorens
eene tweede conferentie te houden, ver
langden de hoofdbesturen der werkgevers
bonden, dat de werknemers hunne voorstei
len zouden terugnemen. In de briefwisse
ling, die tusschen de partijen na de con
ferentie gevoerd is, verklaarden de hoofd
besturen der werknemersbonden daarop
niet te kunnen ingaan. Zij verzochten den
werkgevers mede te doelen, tot welke tege
moetkomingen of tegenvoorstellen de werk
gevers bereid waren, dan konden de hoofd
besturen daarover oen advies uitbrengen
aan hunne afdeelingen. Ten slotte hebben
de hoofdbesturen der werkgeversbonden
den vertegenwoordigers der werknemers
een tweede conferentie toegestaan op he
den ter bespreking van de nieuwe Ooll.
Arbeidsovereenkomst.
ZEEHOSPITIUM „ST. ODULPHUS".
Te Wijk aan Zee.
Naar „De Tijd" verneemt, zal de Vereeni
ging Roomsch Katholieke Herstellingsoor
den voor longlijders en zwakke kinderen
eerstdaags overgaan tot het doen bouwen
van een zeehospitium voor kinderen, lij
dend aan chirurgische tuberculose te Wijk
aan Zee.
De bouw zal onder leiding en volgens
de plannen van den architect A. Bruning
te Haarlem worden t uitgevoerd door den
aannemer P. Rings te Santpoort voor de
som van ongeveer 400.000.
Voor zooverre wij uit het bestek en de
teekeningen kunnen oordeelen, zal het zee-
hospitium te Wijk aan Zee, evenals het
alom bekende „Dekkerswald" te Groesbeek
een grootsche stichting worden, geheel naar
de eischen des tijds, maar zonder bijzon
dere weelde ingericht. Het zal den naam
dragen van zeehospitium „St. Odulphus"
naar den patroonheilige van do kerk te
Wijk aan Zee.
Moge de vereeniging van Roomsch Ka-
tholiike Herstellingsoorden ook bij den
bouw van deze stichting van katholiek
Nederland denzelfden steun ontvangen als
zij weleer bij de stichting van „Dekkers
wald" in zulk een ruime mate heeft mogen
ondervinden
