Zlste Jaargang
V
VRIJDAG 24 JANUARI 1930
No. 6391
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
H. W. Spendel f
BUITENLAND
BINNENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt by vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelmgcn wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, wrrarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hour en
verhuur, koop en verkoop f 0.5Ó.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Plotseling overleden tijdens een
Raadszitting
Hst lid der Katholieke Raadsfractie,
te Leiden, de heer H. W. Spendel, is
gisterenavond plotseling overleden tij
dens de Raadszitting.
Dit overlijden, dat op zichzelf reeds
diepen indruk maakt, is om de bijzun-
dere omstandigheden, waaronder het
plaats had. nog indrukwekkender.
De heer Spendel, die bij de alge-
meene beschouwingen over de ge
meente-begrooting in eerste instantie
had gesproken over de taak der ge
meentelijke overheid inzake de bestrij
ding der openbare onzedelijkheid,
behandelde ook bij de replieken dit
onderwerp.
Hij wees er op, dat de mensch be
staat uit ziel en lichaam en dat niet
alleen mag worden gezorgd voor de
cultuur van het lichaam, maar ook en
allereerst voor ds cultuur van de ziel.
Wij, zoo zeide hij, wij weten, dat als
het lichaam begraven wordt, niet alles
is afgeloopen, maar dat dan begint het
eeuwige leven
En eenige oogenblikken, nadat hij
dit had gezegd, liet hij het hoofd op
de tafel neerzakken.
Onmiddellijk snelden het Raadslid,
de geneesheer dr. v. Es en anderen toe
en droegen den heer Spendel op zijn
stoel naar een zaal, die grenst aan de
tijdelijke Raadszaal in het Nuts-
gebouw aan de Steenschuur.
De heer Spendel gaf nog eenige tee
kenen van leven. Per auto van het
Raadslid den heer Bosman, werd on
middellijk naar de naastbiizijnde pas-
forie gereden en Pastoor Beukers ge
haald. Pastoor Beukers, die binnen en
kele minuten ter plaatse was, diefde
„onder voorwaarde" het Heilig Oliesel
toe. Inmiddels was de heer Spendel
overleden.... En rondom hem ston
den geschaard de Raadsleden, biddend
of in diep nadenken.
Toevallig waren op de publieke tri
bune twee zoons van den heer Spendel
aanwezig. Een van hen is bij het ster
ven aanwezig geweest; de ander, die
onmiddellijk toen hij zijn vader onwel
zag worden naar huis was gesneld,
kwam even na diens dood aan het
Nutsgebouw terug met zijn moeder en
een zijner zusters. Zij vreesden reeds
het ergste; de droeve en ontstellende
zekerheid kregen zij, toen zij bij het
gebouw aankwamen
Zooals vanzelf spreekt, was de
Raadszitting onmiddellijk geschorst.
Wij verwijzen naar het verslag in het
tweede blad.
Het stoffelijk overschot van den
overledene werd naar diens woning
aan de Mare vervoerd.
De heer Spendel was lijdende aan
een vrnstige hartkwaal. Verleden jaar,
cok bij de behandeling van de begroo
ting, was hij, toen hij zich bij de
derde zitting naar den Raad begaf,
onderweg neergevallen Toen en na
dien tijd is hij lang ongesteld geweest,
doch buiten verwachting was hij weer
hersteld.
De dood heeft dezen man getroffen
onverwacht, maar niet onvoorbereid.
Gisterenmorgen nog was hij, zooals hij
gewoonlijk deed, naar de kerk gegaan
en tot de H. Tafel genaderd. En wij
herinneren ons levendig, hoe hij, toen
ij hem voor het eerst ontmoetend na
zijn ernstige ziekte van verleden jaar,
ons met een kalmte, d:e ons diep trof,
verklaarde: Ik ben nu weer beter, maar
ik was voorbereid om de eeuwigheid in
le gaan
De heer Spendel was een man van
groote wilskracht; vandaar dat hij zich
op velerlei tererin van het maatschap
pelijk leven heeft bewogen.
Hij is geboren te Delft 22 Dec. 1866.
Na het verlaten van de lagere school
aldaar, is hij zich gaan toeleggen op de
studie der muziek. Verscheidene jaren
is hij aan het College te Katwijk werk
zaam geweest als muziek-leeraar.
Bij de oprichting van de Hanzebank
is hij te Leiden correspondent, later
directeur en daarna propagandist van
de Bank geworden.
De functie van collecteur der Staats
loterij, die hij toen reeds waarnam,
heeft hij tot zijn dood vervuld.
De muziek heeft de bijzondere voor
liefde van den overledene behouden.
Veel heeft hij o,a. gedaan voor de hui
dige R. K. Oratoriumver., het vroegere
.,Arti", en in de laatste jaren ook voor
de Vereen. „Leidsche Kunstkring voor
Allen".
Talloos zijn de muziek-verslagen,
die de heer Spendel voor onze courant
heeft geschreven. Zijn arbeidzame geest
beperkte zich echter niet tot deze me
dewerking aan ons blad; het dilettan-
tentooneel had zijn warme sympathie
en met liefde gaf hij daarvan zakelijke
en gewaardeerde recensies in onze
courant. Ook zeer vele andere artikelen
en bijdragen heeft de heer Spendel in
den loop der jaren aan ons blad ge
schonken.
Sedert 4 Sept. 1923 was de heer
Spendel lid van den Gemeenteraad. En
met grooten ijver heeft hij deze taak
vervuld. Hij had zitting in vele com
missies, en in de belangrijkste, zoo
als Fabricage en lichtfabrieken.
Memoreerend zijn werkzaamheden
op politiek terrein, herinneren wij er
.aan, dat de overledene is geweest Se
cretaris van de (niet meer bestaande)
Bond van R.K. Kiesver. in Zuid-Hol
land, Voorzitter van de plaatselijke
R. K. Kiesver., Voorzitter van de vroe
gere Propag.club „De Jonge Garde".
In het sociale leven is de heer Spen
del geweest een volbloed ijveraar voor
de principieele middenstandsorganisa
tie; hij heeft in de plaatselijke afdee-
ling van De Hanze het voorzitterschap
bekleed en is altijd geweest een der
trouwste en ijverigste leden, zonder
ophouden zijn organisatie propagee
rend. Verder hebben wij allen den heer
Spendel gekend als den Voorzatter van
de plaatseliike afdeeling van den R.K.
Bond voor Groote Gezinnen, en in nog
verschillende andere functies in het
soc;ale leven.
Ook in het charitatieve leven heeft
de overleden een zeer actief deel
nomen; hij was vele jaren lid van de
St Vincentiusvereen. En was dat van
ganscher harte en met groote toewij
ding. Deze arbeid behoorde wel tot
wat hem het liefste was.
Maar boven en voor alles was de over
ledene: echtgenoot en huisvader. Met
trots kon hij steeds spreken over zijn
groot gezin, dat inderdaad was zijn
vreugde en zijn kroon!
Zoo is dan aan dit arbeidzame, zorg
zame leven plotseling een einde geko
men.
Moge ons allen niet tevergeefs zijn
gegeven deze waarschuwing, dat de
dood komt als een dief in den nacht;
dat wij er op moeten voorbereid zijn,
le sterven.
INTERNAT. CONFERENTIES
DE VL00TC0NFERENTIE.
Wordt Spanje groote zeemogendheid?
Er is weinig nieuws van de conference te
Londen. Men is nog steoui» bezig met po
gingen aan te weiiuen om eenige orde te
scneppeu in den chaos van wenschen en
standpunten.
iiarusay MacDonald heeft gisteren de
lei Je. s der delegaties uitgenood.gd tot eeu
bijeenkomst in Downingsueet cm: zooais
hij het formuleerde, een col.ectie en selec
tie en groepeering te beginnen van de
kwest.es, zooals zij in den loop der con
ferentie ter tafel zullen worden gebracht.
Hij ging er van uit dat het getal dezer
kwesties zeer groot is en dit voorbeiei-
dend werk veel tijd en veel bijeenkomsten
zou eischen. Gistermiddag heeft men l'/j
uur beraadslaagd en daarna de volgende
bespreking op Maandag bepaald.
Dit alles is nog slechts voorbereiding.
Intusschen lanceert de maritieme corres
pondent der Telegraph een mededeeling
over een groot Spaansch plan tot ontwik
keling der Spaansche vloot. Spanje is daar
al reeds een geruimen tijd mede bezig,
maar nu zou het op het programma van
aanbouw geplaatst hebben twee slagsche
pen van de gemiddelde tonnenmaat met
kanonnen van 15 inch. Zulk een kanon
werpt granaten van 1920 Engelsche pon
den, terwijl de 12 inch kanonnen slechts
granaten van 850 ponden werpen. Verder
is het groote kanon oneindig veel beter
zoowel wat draagkracht betreft als nauw-
keurighe'd. Twee van zulke schepen staan
op het programma en andere zullen nog
volgen. Het is duidelijk, dat, zoo dit bericht
juist is, de gedacht^ van maritieme ont
wapening, berustend op het beginsel, dat
de verschillende vloten beperkt zullen wor
den tot zekere maxima in tonnen en ka
nonnen, vernietigd wordt. De groote mo
gendheden zullen dan voor zichzelf geen
grens van 12 inch voor hun kanonnen meer
kunnen aanvaarden.
De Spaansche regeering is niet tot deel
neming aan de conferentie uitgenoodigd,
hoewel zij de laatste jaren, ongehinderd
door vroegere vloo taf spraken, kru'sers, tor-
perdobootjagers cn duikbooten van de for-
midabe'ste soort te water heeft doen gaan.
Zij heeft daarbij vooral hulp van Britsche
deskundigen gehad. Twee kruisers van
10.0C0 ton zijn in aanbouw en vele andere
schepen zijn reeds klaar.
Het lanceeren van dit bericht op dit
oogenbük zal waarschijnlijk wel voorna
melijk ten doel hebben de mogendheden
te waarschuwen, dat zij vergeten hebben
de maritieme waardiehe'd van Spanje te
erkennen en dat Spanje in staat is roet in
hun eten te gooien. Ts het bericht juist,
dan zullen zij nu wel bedwongen zijn met
Spanje rekening te houden.
en nog 1002 bedre'gingen met tuchtstraffen
en dan wordt op het secretariaat van fi
nanciën misschien wel gedetacheerd een...
flamand de coeur(Vlaming met hart en
ziel)".
BELGIE
BELGISCHE TAALWET EEN
D00DE LETTER.
Een correspondent van het Vad. meldt:
Hoewel, in gevolge een in den Moniteur
Beige, ongeveer acht jaar geleden, versche
nen koninklijk besluit d.d. 17 Januari 1922,
uitdrukkelijk bepaalt, dat in ieder secreta
riaat-generaal der verschillende regeerings-
departementen, de secretaris-generaal of
een ambtenaar met den rang van directeur,
in staat moet zijn alle zaken, het departe
ment betreffend, mondel'ng en schriftelijk
in het Nederlandscb en het Fransch te be
handelen, en trots de 1002 ministerieele
circulaires, waarin aangedrongen wordt op
een stipte naleving der taalwet, is deze, in
verscheidene der voornaamste regeerings-
d'ensten, een doode letter, in den meest
absoluten zin van het woord gebleven.
Zoo is door de redactie van het Maand
blad van het Verbond van Vlaamsch per
soneel der openbare besturen een onder
zoek ingesteld naar den toestand op taal
gebied in de verschillende departementen
en o.m. voor het secretariaat-generaal van
het departement van financiën geconsta
teerd, dat zoowel de secretaris-generaal
als de drie algemeenc inspecteurs, de twee
d:recteoren, de twee onder-directeuren, de
drie bureauchefs en de zeven redacteuren
al'en, zonder één enke'e uitzondering, Ne-
derlandsch-onkundiee Walen zijn en geen
enkel Vlaamsch ambtenaar er tot heden in
is geslaagd in dit secretariatt-genera.il
vasten voet te krijgen. Het Maandblad
drijft dan 'ook den snot met den Vlaam-
schen Lamme-Gredzak, die de-geli'ke toe
standen b'ijft dulden, cn schrijft: „Dus nog
een beetje geduld! Nog 1002 maal 1002 cir
culaires over de toepassing van de taalwet
DUITSCHLAND
DE ONTRUIMING VAN HET RIJNLAND
Op 30 Juni voltooid?
Naar in regeeringskringen verluidt, kan
verwacht worden, dat het plan-Young einde
Februari in werking zal treden.
De Rijksraad zal het plan reeds binnen
acht dagen en de Rijksdag binnen veertien
dagen behandelen.
In het Fransche parlement zal volgens
een mededeeling van minister-president
Tardieu, uiterlijk einde Februari een be
slissing genomen worden. Ook de parlemen
ten in Engeland, België en Italië zullen
voor e'nde Februari het plan-Young heb
ben aanvaard.
De Bank voor Internationale Betalingen
zal tegen 20 Maart zijn opgericht, zoodat
hierna nog slechts de overhandiging van de
Duitsche schuldcertificaten overblijft om
de voorwaarden voor de ontruiming van
het Rijnland te vervullen. Van April af
zullen dus drie volle maanden voor de
techn'sche ontruiming van de derde zone
van het Rijnland overblijven. Men hoopt
in regeeringskringen, dat het Rijnland in
derdaad op 30 Juni, den vastgestelden da
tum, ontruimd za 1 zijn.
SPANJE.
Primo en de studenten.
Havas meldt uit Madrid, dat in de uni
versiteit en in de in een ander gebouw ge
vestigde medische faculteit incidenten ont
stonden, doordat studenten aan diegenen
hunner studiegenooten, die lid zijn van den
Katholieken Studentenbond, het bezoeken
der colleges trachtten te beletten. De po-
lit'e greep in, en er ontstond een handge
meen, waarbij verscheidene manifesteeren-
de studenten, evenals eeraige politie-agen-
ten, lichte verwondingen opliepen.
De studenten aan dc Spaansche univer
siteiten te Murcia en Salamanca staken
sinds Dinsdag.
Het bestuur van het algemeen studen
tencorps to Madrid heeft Primo de Rivera
een verzoekschrift overhandigd, waarin de
invrijheidstelling van den bij de studenten
onlusten in Februari 1929 gearresteerden
student wordt gevraagd, evenals het weder
aanstellen van vijf hoogleeraren. Primo de
Rivera verklaarde, dat de 5 hoogleeraren
indertijd op eigen verzcek ontslagen wa
ren. Ook do invrijheidstelling van den stu
dent meest hij weigeren. Verder wees hij
op de schade, veroorzaakt door do studen
tenonlusten in 1929.
AUSTRALIË
SPANNING IN DE AUSTRALISCHE
MIJNSTREEK.
In het Australische stakmgsgebied is do
toestand op gevaarlijke wijze verscherpt.
De vorming van een verdedigingsleger der
stakende arbeiders maakt vorder ngen. Da
gelijks ontdekt de politie verborgen wa
pen- en munitievoorraden.
In het district Weston-Abermain hebben
geheimzinnige ontploffingen plaats gevon
den, waarvan de oorzaak door de polit e
niet kon worden ontdekt. Alle hotels en
zaken, die aan politie-ambtenaren levens
middelen verkoopen, worden geboycott.
BELASTINGVERLAGING.
De Eerste Kamer beeft het
desbetreffende wetsontwerp
aangenomen.
Dc Eerste Kamer heeft gistermiddag
met 26 tegen 8 stemmen aangenomen het
wetsontwerp tot afschaffing vnn de Ver-
dedicingsbelasting II en van de opcenten
op den suikeraccijns; heffing van opcenten
op de inkomstcnbe'asting ten behoeve van
het Lecningfonds-1914 en wijziging van het
tarief dier belasting en van het tarief van
invoerrechten.
Van de Katholieken stemden alleen te
ven de heeren Blomjous en Van Sasse van
Ysse't, terwijl alle chiistelijk-historischen
tegen het wetsontwerp waren, behalve de
voorzitter, van de anri-rev. stemde alleen
de heer Briët tegen het ontwerp.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Wil Spanje ook groote zeemogendheid
worden?
30 Juni einde van de Rijnlandbezetting,
In Perzië heeft een roodvonk-epLiemie
in twee weken tijds 3000 slachtoffers ge-
erscht. (Buitoni. Berichten, 3e blad).
De Byrd-expeditie in nood. (Telegram
men).
BINNENLAND.
De Eerste Kamer heeft met 26—8 stem
men aangenomen het wetsontwerp tot af
schaffing van de Verdedigingsbelasting II
en van da opcenten op den suikeraccijns.
(lste blad).
Bij nota van wijziging zijn belangrijke
veranderingen gebracht in het wetsont
werp tot regeling van den kleinhandel in
alcoholische dranken. O.m. wordt het ver
koopverbod voor zwak-alcoholische dran
ken in winkels er uitgelicht (lste blad).
Overleden is de zeereerw. heer P. J.
Schravemade, oud-pastoor van Voorhout,
(lste blad).
LEIDEN.
In de vergadering van den Leidschen
gemeenteraad is het raadslid Spendel plot
seling overleden.
DE EERE-PROMOTIE VAN
.ICES JULIANA.
PROF. DR. J. HUIZINGA,
die bij de eoro-promtie van H. K. H. Prin
ses Juliana op Vrijdag 31 Januari als pro
motor zal fungceren.
De plechtigheid zal door de A. V. R. O.
(op 1875 M.) draadloos worden uitgezon
den.
PLAATSENGELD EN GROOTE
GEZINNEN.
Weer een nieuwe regeling.
Onlangs hebben wij melding gemaakt
van het feit, dat in enkele parochies bij
do bepal ng van den prijs voor vaste
plaatsen in de kerk rekening werd gehou
den met de grootte van het gcrin.
In het orgaan van den R. K. bond voor
Groote Gezinnen „Het Gezin" wordt thans
de aandacht gevestigd op het feit, dat een
dergelijke regeling ook is tot stand geko
men in de St. Wilebrordu6kerk te Rotter
dam.
Een vader d'e drie of vier kinderen te
verzoTgen heeft en een plaats huurt, kan
desverlangd op die plaats 30 (zegge dertig)
procent korting verkrijgen; bij vijf kindo-
ren stijgt deze korting tot veertig procent-
op den oorspronkelijken huurprijs.
Huurt do vader van zulk een gezin twee
plaatsen, dan betaalt hij voor de tweede
plaats nog eens twintig proeent minder
dan hij voor de eerste plaats heeft te be
talen; veor een derde plaats wordt dertig
en voor een vierde en volgende plaatsen
veertig procent m'nder betaald.
Een vader die vijf kinderen te verzorgen
heeft en vier vaste plaatsen huurt, die fei-
te'rjk eik 20 per jaar zouden moeten
opbrengen, betaalt desverlangd niet 20
per jaar, maar: voor de eerste plaats 12;
voor de tweede plaats 9.60; voor de der-
do plaats 8.40; voor de vierde plaats
7.20; aldus in totaal 37.20, ofwel nog
minder dan de helft van 80.