21ste Jaargang
VRIJDAG 17 JANUARI 1930
No. 6385
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
UIT DE OMGEVING
3)e £cicbelve (BouAcmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per rege
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
heb dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Onze Volksbond.
In een Nieuwjaarsrede, gehouden
voor de Amsterdamsche afdeeling van
den R. K. Volksbond, heeft rector
J. Bots gewezen op de veelzijdige apos
tolische taak van den R.K. Volksbond.
Hij onderscheidde die taak in
tweeën.
Op He eerste plaats: de verbetering
der individuen. In het kort schetste de
spreker deze taak aldus:
Het omhoog heffen van de katholieke
arbeiders, die leden van den bond zijn,
het cultiveeren van hun zieleleven,
waardoor duizenden en duizenden voor
het Geloof behouden blijven.
In deze korte formuleering ligt inder
daad uitgedrukt de grootsche taak van
onzen Volksbond in onzen tijd: de leden
geestelijk cultiveeren, d.w.z. hun ziele
leven beschaven, in christelijken zin. Op
dit terrein heeft de Volksbond in het
verleden heel goed werk gedaan en op
dit terrein zal hij voor het heden en de
toekomst zegenrijk kunnen arbeiden
Op de tweede plaats is het de taak
van den Volksbond om de maatschappij
te verbeteren.
Maar ook aldus rector Bots vol
gens een verslag in de „Msbd." moet
van den R.K. Volksbond uitgaan een
sterke actie om geheel de maatschappij
om te vormen tot een groote eenheid,
gebaseerd op een hechte geestelijke
saamhoorigheid. Wanneer de arbeiders
zich met hart en ziel op deze taak .ver
pen, dan lijkt het toch wel waarschijn
lijk, dat de maatschappij nog wel eens
de ware christelijke practijk zal her
winnen. Aldus de geestel. adviseur van
den Amsterdamschen Volksbond.
De soreker stelde in zijn rede ook
deze allergewichtigste vraag: ,,Wat is
de reden, dat wij zooveel arbeiders ver
loren hebben? En hij beantwoordde
deze vraa<* aldus: De schuld daarvan is
de hebzucht, die om winstbejag men-
schenwaarde, zielenadel en zedelijke
schoonheid met voeten trad en de bree-
de arbeidersmassa tot slaven verlaagde.
Genotzucht en heidendom, haat en
twist, zijn er het gevolg van geweest.
Christus is uit de maatschappij wegge
stuurd door Judas, de gepersonifieer
de hebzucht.
De spreker heeft ongetwijfeld niet
bedoeld de volledige oorzaak van
den bedroevenden geloofsafval aan te
geven, doch één der oorzaken. En dan
is, ongetwijfeld, één der voornaam
ste oorzaken: de hebzucht, die veler
leven ook van meerdere Katholie
ken als tot een doorloonende erger
nis voor velen maakt! De hebzucht,
d'e men, helaas, even tfauw bij anderen
afkeurt als aan z;chzelf vergeeft.
Door de katholieke solidariteits-
gedachte in werkeliikheid om te zetten
kan en moet die hebzucht worden be
streden.
En de Volksbond is één der groote
prooaganda-organisaties voor onze ka
tholieke solidariteit!
DE HAAGSCHE CONFERENTIE
NAAR HET EINDE?
Naar algemeen verwacht wordt zal
morgen (Zaterdag) de tweede Haag-
che Conferentie een einde nemen.
Joch hoewel Zaterdagmiddag de slot*
:itting zal plaats hebben, beteekent dit
log niet het eind der werkzaamheden.
Slechts zal het nieuwe plan-Young
^eteekend worden voor zoover het de
zes uitnoodigende mogendheden betreft,
wajit de Oost-Europeesche herstelkwes
tie Is dan zeker nog niet klaar.
De mogelijkheid bestaat, dat de hee-
ren nog een beetje in Den Haag blijven,
maar er wordt ook over gesproken om
binnenkort die onderhandelingen te Pa
rijs voort te zetten.
De kleine landen zullen echter, naar
wij vernemen, het nieuwe plan, vcor
zoover Duitschland betreft, ook telke
nen. Zij rijn daartoe wel gedwongen,
omdat zij anders geen geld krijgen van
de Bank.
De ministers hebben het gisteren rus
tig gehad, tenminste van de groote lan
den, want, behalve kleine besprekingen,
hebben er geen vergaderingen plaats
gehad.
Intusschen werken de juristen dag en
nacht om Zaterdag met alles klaar te
zijn, als in de ochtendzitting ook de
kleine landen zullen worden toegelaten
en den tekst dan voor zich moeten heb
ben van het protocol.
De Intern. Herstelbank.
De juristen-commissie betreffende de
Bank en de organisatiecommissie heb
ben gisteren met de 5 Zwitsersche gede
legeerden besprekingen gehouden over
de vestiging der Bank in Bazel.
In deze besprekingen is de vraag ge
rezen, of de aan Zwitserland op te leg
gen verplichtingen als land, waar de
Bank gevestigd is, moeten worden neer
gelegd in een staatsverdrag, dan wel in
een bijzondere Zwitsersche wet.
Men is het hierover nog niet eens ge
worden. Heden worden hierover de be
raadslagingen voortgezet.
VOLKENBOND
DE SLOTZITTING VAN DEN
VOLKENBONDSRAAD.
Na Zaleski heeft in den raad van den
Volkenbond nog Quinones de Leon ge
sproken, de eenige der tegenwoordige
leden, die aan de eerste raadszitting te
Parijs heeft deelgenomen. Hij herdacht
de leidende staatslieden, welke overle
den zijn.
Nadat nog enkele zaken geregeld
waren, werd de 58ste raadszitting ge
sloten.
DUITSCHLAND
DE POLITIEKE ONRUST IN
PRUISEN.
De officieele Pruisische persdienst
deelt mede: De Pruisische minister van
binnenlandsche zaken heeft, per circu
laire aan alle politie-autoriteiten, het
houden van optochten of vergaderingen
in de open lucht tot nader order in ge-
neel Pruisen verboden.
In de toelichtmg wordt, naar het W
B. meldt, gezegd, dat de grondwettelijk
gewaarborgde vrijheid van vergaderen
de laatste weken door de radicale or
ganisaties voor ernstige verstoringen
der openbare veiligheid is misbruikt.
Daar deze dus door bijeenkomsten in
de ooen lucht in gevaar wordt gebracht,
wordt genoemd verbod uitgevaardigd.
OOSTENRIJK.
WEENENS FINANCIEELE
TOESTAND.
De Weensche correspondent van de
„N. R. Crt." schrijft:
De socialistisch bestuurder gemeente
Weenen heeft in de jaren van 1923 tot
'23 bouwgrond ter waaide van bijna 45
millioen shilling aangekocht en in den
zelfden tijd haar bezit aan huizen voor
een waarde van ongeveer 560 millioen
schilling vermeerderd. Voorts heeft 2ij
voor 70 millioen haar waterkrachtcen
trales uitgebrend, haar effectenbezit
vermeerderd met 15 millioen en onge
veer 260 millioen besteed aan kapitaals
uitgaven voor de gemeentebedrijven.
Tenslotte heeft zij nog een bankreserve
\an ongeveer 150 millioen, zoodot zij
in zes jaar tijds meer dan een milliard
rijker is geworden (ruim 350 millioen
gulden). Uit de statistieken, waaraan
deze cijfers ontleend zijn, blijkt echter
tevens, dat deze verrijking van de ge
meente het part'culiere bedrijfsleven
vernield heeft. In 1923 telde men te
Weenen 56.000 gerechtelijke executies,
in 1929 reeds 240.000. Tusschen 1923
en '28 zijn er in Oostenrijk vèr over de
3000 faillissementen en bijna 14 000
surcéances van.betaling geweest, waar
van het meerendeel te Weenen. Voorts
zijn er de laatste maanden bijna 8000
bezwaarschriften tegen de Weensche
belastingaanslagen en meer dan 13 000
verzoeken om uitstel van achterstallige
belastingen ingediend.
TJ.ROLERS IN ONS LAND. Te 's-Gravenhage zijn gearriveerd een aantal Tirool-
scTne studenten, welke hier te lande in woord en muziek en dans propaganda voor
hun land willen maken. Zij zijn de gasten van de Nederl. Reisvereeniging
Complot van Russische officieren?
Volgens een bericht is te Leningrad
een complot van officieren van het
\roegere Russische dragonders-regi
ment ontdekt, dat ten doel had, het
staatsgezag te ondermijnen door valsch
geld in omloop L- -..engen.
Beweerd wordt, dat de officieren ge
tracht hebben, groote hoeveelheden
valsch geld in omloop te brengen, dat
door medeplichtigen in Duitschland zou
zijn vervaardigd.
CHINA
Rusland laat de gevangenen vrij.
Het telegraafagentschap der sovjet
unie meldt: Zooals uit Chabarowsk be
richt wordt, zijn de 8000 man Chinee-
sche troepen, die door het roode leger
gevangen genomen werden en waaren
der zich ook een Chineesche genera?. 1
bevindt, naar Chineesch grondgebied
getransporteerd.
Het meerendeel van hen is reeds op
Chineeschen bodem aangekomen.
HET WERELDTAAL-
VRAAGSTUK
LEVENDE TAAL?
„Natuurlijk", zei mijn bezoeker, „ik be
grijp heel goed, dat Esperanto geen leven
de taal kan zijn. Zij is gemaakt, 't is dus
een kunstmatige taal. Maar wat hindert
dat? We kunnen ze toch gebruiken bij het
internationale verkeer. En of we ons dan
van 'n doode of van 'n levende taal bedie
nen, dat legt geen gewicht in de schaal.
Hoofdzaak is, dat de taal te gebruiken is".
„Maar m'n waarde", zei ik, „Esperanto
is evengoed 'n levende taal als Fransch
of Duit&ch of Engelsch. Noemt ge deze 'e-
vende talen, dan is Esperanto 't ook. Zijn
ze dat niet, accoord, dan is Esperanto ook
geen levende taal".
Met 'n paar verwonderde oogen keek nij
mij aan.
„Welja", was het antwoord, „dat zal
uwe meening toch ook wel zijn, en dat zal
toch wel niemand ontkennen".
„Goed, maar zeg me dan eens, waarom
het Nederlandsch eene levende taal is".
„Wel, dat is nogal eenvoudig, dunkt me.
Ligt daar niet de ziel in van geheel ons
volk? Leeft zij niet met ons mee door de
vele woorden en uitdrukkingen, over ge
nomen van ons voorgeslacht, en gaan wij
nog niet dagelijks door met haar verder
te ontwikkelen, haar woordenschat uit te
breiden, en al onze gevoelens daarin te
leggen? Leeft onze taal dan niet?"
„Goed zoo, goed zoo, ge kent het lesje
uitstekend van buiten. Ik heb dat meer ga-
noord. Maar laten we nu eens kalm de
zaak beschouwen. Men zegt gewoonlijk,
dat 'n taal leeft, omdat ze zich ontwikkelt.
Hoe gaat dat? Ontwikkelt 'n taal net zoo
als 'n plant zich ontwikkelt uit een zaad
korrel, of als een dier, dat zelf ademt n
voedsel tot z'ch neemt, en daardoor groeit?
Maakt de taal zelf haar woordenschat,
vormt zij zelf nieuwe uitdrukkingen?"
„Neen, natuurlijk niet, de mensch ge
bruikt de taal, en haar gebruikende, geeft
hij haar nieuwe woorden, nieuwe zinswen
dingen. Anderen nemen die over, volgen
dat na, en zoo wordt voortdurend iets
nieuws in de taal opgenomen. Zoo leeft de
taal".
„Juist! Dus 't is eigenlijk de taal zelf
niet, die leeft, maar de levende mensch,
die de taal gebruikt, geeft er aan, wat men
het leven der taal noemt. In dien zin dns
moeten we de uitdrukking „levende taal"
verstaan. Maar in dien zin is dan ook het
Esperanto eene lovende taal, niettegen
staande het feit, dat de taal gemaakt is.
En eigenlijk is ook dit kunstmatige niets
bijzonders. Alle talen toch zijn, goed be
schouwd, door de menschen gemaakt. Even
goed dus als iedere levende taal, kan zich
ook het Esperanto ontwikkelen, en ontwik
kelt het z'ch ook werkelijk. Hoeveel woor
den heeft Esperanto niet, die de maker,
Zamenhoff, zelf nooit gebruikt heeft. Door
den regel, door Zamenhoff zelf gegeven,
dat internationale woorden bijna, onver
anderd in het Esperanto kunnen worden
opgenomen, alleen de schrijfwijze moet
soms aan het Esperanto-alfabet worden
aangepast hebben de uitvindingen der
laatste jaren, die door het gemak van het
huidige verkeer d rect gemeengoed worden
van de geheele mensch'neid denk maar
aan vliegmachine en radio een ma9sa
termen in alle talen gebracht, die ongeveer
voor de geheele menschheid bijna eenslui
dend zijn, en evengoed in het Esperanto
als in andere levende talen worden opge
nomen. De massa literatuur, d:e er reeds
in Esperanto bestaat, to.ont ons, dat met
een betrekkelijk beperkt aantal woord
stammen en de weinige voor- en achter
voegsels, die onze wereldtaal heeft, er een
rijkdom van woorden kan gevormd worden,
grooter dan eenige taal bezit. En zou een
schrijver niet het juisto woord kunnen
vormen voor de uitdrukking van zijn ge
dachten, dan doet hij, wat men in iedere
taal in dat geval doet: hij maakt het
woord. Vindt dat woord meer gebruikers,
omdat het door z'n vorm, z'n klank, z'n
gemakkelijke uitspraak enz. goed te hai-
teeren en te onthouden is, dan wordt dat
woord „ingeburgerd". Gebeurt dat niet,
dan sterft het van zelf af, en zal een an
der schrijver komen, die misschien iets be
ters vindt. Geheel het zelfde proces van
ontwikkeling speelt z:ch bij iedere levende
taal af. En daarom, al is Esperanto wat
men neemt „eene kunstmatigen taal", zij
is er niet te minder om eene „levende
taal".
Esperantist.
DE SLUIPMOORD TE LEIDSCHENDAM.
Een vaag signalement. COproeping van
getuigen.
Ter bevordering van het onderzoek in
den moord op den hulpkcstcr uit Voorburg
Vrijdagvend j.l. op den West Vlietweg to
Stompwijk gepleegd, heeft de burgemees
ter der gemeente Leidschendam, de heer
W. Keyzer vertegenwoordigers van ver
schillende bladen ontvangen.
Men weet, dat men bij dezen moord over
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Morgen heeft de slotzitting der tweede
Haagsche Conferentie plaats. De werk
zaamheden echter nog niet afgeloopen.
Pruisen verbiedt alle optochten en open
lucht-vergaderingen.
Aardbevingen en overstroomingen in
Amerika (Buïtenl. Berichten, 2do blad).
BINNENLAND.
Er worden bankbiljetten van 50 gld. in
omloop gebracht. (2de blad).
Een auto-dievenbende gesnapt. (Gem.
Berichten, 2de blad).
OMGEVING.
Hedenmiddag had de plechtige opening
plaats van het nieuwe Raadhuis te Sas*
senheim Wij geven in dit nummer een
uitvoerig verslag van deze plechtigheid.
zeer weinig positieve gegevens beschikt,
torwijl bovendien het slachtoffer geken-
schetst wordt als een man, die geen vijan
den had. Toch heeft do bur "emptor,
als hij ons mededeelde, met behulp van de
Haagsche politie talrijke getuigen kun..
hooren. Uit de verklaringen van deze ge
tuigen is men er toe gekomen een vaag
signalement op te stellen, dat als volgt
luidt en dat per radio zal worden uitge
zonden: De burgemeeste- van Leidschen
dam gemeente Stompwijk en Veur ver
zoekt in verband met den gepleegdon
moord op Cornelis Johannes van der
Drift op Vrijdag 10 Januari 1930 des na-
midags omstreeks 8.50 uur de opsporing,
aanhouding en voorgeleide van twee on
bekende mannen, die na het plegen van
den moord op den Westvliotwog te Stomp
wijk op hunne rijwielen verdwenen over de
Wijkorbrug in de richting naar Voorburg.
Zij verschilden ongoveer 15 Ü20 centimeter
in lengte. Signalement: 1. lengte plucmmus
1.80 meter, slappe, donkere hoed met
gleur, donkere overjas, smal bleek gezicht,
slank postuur, leeftijd 25 h 30 jaar2.
langte plusminus 1.65 meter, slappe hoed
of pet, korte donkere overjas, bol gezicht,
kort gezet postuur, leeftijd plusminus 30
jaar. eBide mannen maakten den indruk
werklieden te zijn. De burgemeester voor
noemd verzoekt degenen, die inlichtingen
kunnen verstrekken, hom deze :en spoe
digste te melden (telefoonummer Leid
schendam 31) of hun adres kenbaar te ma
ken.
Uit dit signalement blijkt, dat men iede
re geziohtsbcschrijving achtedwege heeft
gelaten. De getuigen hebben zich n.l. over
de gezichten der vermoedelijke daders wei
nig of niet kunnen uitlaten. Immers het
was dien avond op den West Vlietweg nog
al donker, terwijl er een vrij stevige wind
stond, zoodat ieder, die per fiets ging, iets
voorovergebogen reed, hetgeen dus ook
met de daders het geval moot geweest zijn/
Intusschen heeft de politie op den avond
na den moord met eenige, getuigen een
onderzoek ter plaatse ingesteld. Over do
resultaten daarvan kon de burgemeester
zich nog niet uitlaten. Dit was ook het ge
val met het resultaat van do sectie, welke
dr. Hulst uit Leiden op het lijk heeft ver
richt.
Natuurlijk worden allerlei mogelijkheden
overwogen en onderzocht. Het is b.v niet
onmogelijk, dat beide mannen ieder met
een eigen revolver geschoten heben op hun
slachtoffer. Het is ook niet onmogelijk, dat
de daders den verkeerde hebben ge/trof
fen. In dit laatste geval zal do politic
moeten gaan zoeken naar een niet-ver-
moorde.
Echter laat do politie zich ook hierover
nog niet uit. Zij wees ons er echter wel op,
dat zij zeer veel waarde hecht aan allo in
lichtingen, die haar reeds verstrekt zijn of
alsnog, naar aanleiding van het boven
staande signalement, worden verstrekt,
ma.w. de politic doet een ernstig beroep
op een ieder, die mogelijk een inlichting,
ook al schijnt deze nog zoo onbelangrijk,
kan geven, deze aan haar te doen toeko-
OEGSTGEEST.
Hanze. Gisterenavond hield de R.-K.
Middenstandsvereeniging een alg. verga
dering in St. Willibrord.
De opkomst was vrij talrijk, ook de geest,
adv. pastoor de Vetten was aanwezig.
Dc voorz., de heer W. F. do Booy, open
de de vergadering en deelde mede, dat de
ze vergadering meer speciaal is belegd op
verzoek der ieden, in verband met de a.s.
invoering van de Ziektewet. Spreker stelde
den spreker, den heer Försthovel, van het
Hanzobureau, aan de vergadering voor.
Na voorlezing der notulen, die onver-