21ste Jaargang
ZATERDAG 4 JANUARI 1930
No. 6374
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
De tweede Haagsche Conferentie
BINNENLAND
S)e£eidielie6oti^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeel ingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
Het cadeaustelseL
In 1928 is, naar aanleiding van een
vraag van den heer Van Wijnbergen aan
den Minister van Arbeid in de Tweede
Kamer, een commissie ingesteld tot onder
zoek naar het z.g. cadeau-stelsel. Deze
commissie, welker voorzitter, de heer Van
Wijnbergen was, heeft onlangs haar ver
slag aan den minister uitgebracht. Zij
heeft een enquête gehouden onder fabri
kanten, tusschen-handelaren en verbrui
kers (wie zijn als vertegenwoordigers van
deze laatste categorie uitverkoren?) en op
grond van dit onderzoek een wettelijke re
geling ontworpen. Meer bevat het verslag
feitelijk niet.
Met het bovenstaande vangt het „Han
delsblad" een artikel aan, waarin het een
beschouwing geeft over het cadeaustelsel
en het daarover uitgebracht rapport.
De samenvatting van dat artikel zouden
wij aldus kunnen geven: Het rapport lijkt
op niets en het cadeaustelsel is nog zoo
kwaad niet.
Nu zouden wij niet elk woord van be
doeld rapport willen onderschrijven. Maar
dat er zeer vele gezonde gedachten en
goede wenken in gegeven worden, kan o.i.
niet worden ontkend.
Het „Handelsblad" schijnt echter het
eenmaal bestaande cadeaustelsel, omdat
het een feit is, ook als onafwend
baar en onvernietigbaar te be
schouwen; zelfs schijnt het blad niet een
verbetering in het stelsel mogelijk te ach
ten.
Het is het oude liberale systeem: Laat
maar gaan, zooals het gaat!
Want het cadeaustelsel op zich be
schouwd heeft de sympathie van het
„Handelsblad" niet.
Wij zijn geenszins bewonderaars
van het cadeaustelsel, in den vorm,
waarin dit meer en meer is ingebur
gerd. Ja, wij gelooven, dat vele fabri
kanten, die het zelf toepassen, in hun
hart wenschen, dat het nooit ware
uitgedacht.
Juist! En daarom moet er met kracht
worden gestreefd, niet naar een radicale
opheffing waarschijnlijk, maar in ieder ge
val naar een wezenlijke wijziging in dat
stelsel. Ter wille van die „vele fabrikan
ten", die het ingevoerd hebben, niet al
leen, maar vooral ter wille van die duizen
den nijvere grootere en meer nog kleinere
middenstanders, die dat stelsel niet
kunnen invoeren op dien schaal, waarop
de groote kapitaal-sterke maatschappijen
dat kunnen.
Het cadeaustelsel moge daarom de
volle aandacht hebben van middenstands-
voormannen en regeering.
VOLKENBOND
DE CONFERENTIE VOOR DEN
TOLVREDE.
25 staten zeggen hun deelneming toe.
Het volkenbondssecretariaat maakt be
kend, dat 32 staten thans de uitnoodiging
tot deelneming aan een conferentie voor
het stuiten van een wapenstilstand op het
gebied der tarieven hebben beantwoord.
Van deze 32 staten hebben er 25 hun
deelneming toegezegd n.1.: Duitschlaud,
Oostenrijk, België, Engeland, Bulgarije,
Cuba, Denemarken, Spanje, Estland, Fin
land, Frankrijk, Griekenland, Hongarije,
Ierland, Italië, Letland, Luxemburg, Noor
wegen, Nederland, Polen, Roemenië,
Zweden, Zwitserland, Tsjecho-Slowakije en
Joego-Slavië.
Zooals men wee ligt bet in de bedoe
ling, de uitvoering der desbetreffende re
solutie der tiende volkenbondsvergadering
door dezen tanevenwapenstilstand en door
onderhandelingen over verlaging der la
rie ven, te vergemakkelijken.
ITALIË
HET HUWELIJK VAN DEN
KROONPRINS.
Amestie in Italië verleend.
In verband met het a.s. huwelijk van
den Italiaanschen Kroonprins heeft de
Koning 400.000 personen amnestie ver
leend welke heden in werking treedt.
Ex-Kroonprins Rupprecht komt ook.
Ex-kroonprins Rupprecht van Beieren,
die door de verloofde van den Italiaan
schen kroonprins tot bijwoning van de hu
welijksplechtigheid was uitgenoodigd, had
deze uitnoodiging aanvankelijk afgewezen,
daar hij sinds het begin van den oorlog de
betrekkingen met zijn zwager, den koning
van België, had afgebroken. Naar de
„Deutsche Allgemeine Zeitung" uit Mün-
chen verneemt, is hij echter, op bepaalde
voorwaarden en toezeggingen van de zijde
van het Quirinaal, inmiddels op zijn be
sluit teruggekomen. De ex-kroonprins en
zijn gemalin zullen de huwelijksplechtig
heid thans bijwonen.
SPANJE.
Treedt Primo toch in Juli af?
De „Nacion" zegt in haar commentaar
op Primo dc Rivera's verklaringen: „Wij
meenen te begrijpen, dat de leider der re
geering binnen zes maanden wenscht heen
te gaan, nadat het overwogen program
zal zijn afgewerkt. Hij zou echter aan het
bewind blijven, als een of ander probleem
van binnonlandschen of buitenlandschen
aard zou blijven bestaan".
Anderzijds wordt gemeld, dat. bet pers
bureau der regeering het blad „Infornja-
ciones" zou toestaan een enquête te openen
waardoor de openbare meening do namen
zou kunnen aangeven van oude en nieuwe
staatslieden, aan wie de leiding der regee
ring zou kunnen worden toevertrouwd, als
de dictatuur is afgeloopen.
RUSLAND
DE ANTI-GODSDIENSTCAMPAGNE
IN RUSLAND.
Zooals men weet, kan men 't politiek
program van de unie der sovjetrepublie
ken in twee punten samenvatten: le al het
mogelijke moet worden gedaan, om een
gunstige handelsbalans te verkrijgen door
den uitvoer van allerlei handelsartikelen
te verhoogen terwijl er hongersnood en
ellende heerscht in eigen land, verkoopt
men tarwe aan het buitenland en 2e de
meest drastische bestrijding van den gods
dienst, want als de Russen godsdienstig
blijven, zal het communisme nooit zegevie
ren. Eerst wanneer de godsdienst uit de
harten der menschen verdwenen is, acht
men de overwinning van hot bolsjewisme
een feit. Tot dat doel heeft men, zooals
reeds in talrijke berichten gemeld, kerken
gesloten en onteigend, en sinds eenigen
tijd is ook oen actie tegende kerk
klokken aangekondigd. Men schijnt ook
hiervan een export-handel te willen maken.
Althans, naar thans gemeld wordt, is dezer
dagen het eerste transport kerkklokken
van Moskou per trein naa-r Hamburg ge
zonden, om vandaar uit verder per boot
naar Frankrijk te worden vervoerd.
Naar verder uit Moskou gemeld wordt,
hebben de anti-godsdienstige communisti
sche organisaties er bij de sovjetregeering
op aangedrongen, dat tegen 1 Januari 1931
alle kerken, synagogen en moskeeën in de
sovjet-unie gesloten worden.
De communistische organisaties verkla
ren, dat na uitvoering van het vijfja-rig
economisch herstelplan in de sovjet-unie
geen godsdienstige instellingen meer mo
gen bestaan.
Het voorstel der commuir'stische organi
saties tob sluiting van alle kerken, syna
gogen «*n moskee. v3; binnenkort door de
sovjetregeering overwogen worden.
Jaspar opent met een rede
Ontvangavond bij minister Beelaerts
Vergadering vooraf.
Gisteren is de tweede Haagsche confe
rentie begonnen.
Reeds vóór twee uur was het geheete
Binnenhof verboden terrein geworden voor
het Haagsche publiek. Bij alle poorten
stonden weder de politic-agenten te paara.
Om twee uur was er reeds een vergade
ring van de zes groote mogenheden:
Frankrijk. Engeland, Duitschland, Italië,
Japan en België ter bespreking van het
geen er op de openbare plenaire zitting te
vijf uur zou geschieden en wat daarna *a
de geheime vergadering, die er dadelijk op
zou volgen, om goed drie uur was men
daarmede klaar.
De plenaire openingszitting.
Tegen vijf uur vulde de zaal van de
Tweede Kamer zich geheel en vond de be
groeting plaats der verschillende delega
ties. Rond de in een vierkant opgestelde
tafels zagen we vele nieuwe gezichten.
In het midden zat. minister Jaspar ais
voorzitter der conferentie, met aan zijn
linkerhand Tardieu en de andere leden van
de Fransche delegatie en aan zijn rechter
hand zijn Belgische collega's, daarna volg
de direct minister Curtius en de drie an
dere Duitsche ministers.
Even vijf uur werd de vergadering ge
opend en kregen de fotografen gelegenheid
tot het doen van opnamen. Do zaal was
Jicht beaet.
De vergadering werd geopend door mi
nister Jaspar en niet, zooals de eerste
maal, door minister Beelaerts van Blok
land.
Spraken in de eerste vergadering op 0
Augustus vier personen, thans was het
alleen minister Jaspar. Levendig herinne
ren we ons nog de rede, die toen Strese
man uitsprak en in het gebouw van de
Eerste Earner onder doodsche stilte wem
aangehoord. Thans is hij niet meer en op
zijn plaats zit minister Curtius, die de ge-
heele zitting strak voor zich uit zat te sfca-
Minister Jaspar herdacht minister Stre-
semann in gevoelvolle woorden, maar het
verwonderde ons eenigszins, dat al de aan
wezigen zich bij die herdenking niet van
hun plaatsen verhieven.
Na de woorden, aan de nagedachtenis
van minister Stresemann gewijd, werdon
woorden van welkom gesproken in het bij
zonder tot de ministers Tardieu en Cur
tius en de anderen, die voor het eerst aan
deze ccnferentietafel zaten.
Dc eerste conferentie, aldus Jaspa»,
heeft moeilijke uren doorgemaakt, maai
ondanks die moeilijkheden in den loop
onzer discussies hebben wij gevoeld, dar.
de verschillende naties onderlinge toena
dering verlangen, en dat de wil tot vretu
overheerschend was. Wij zijn vastbeslo
ten ook thans alle krachten in te span
nen, om te komen tot het gemeenschappe
lijk doel, den vrede, waarnaar de volken
zoo vurig streven.
Dit is ongetwijfeld een moeilijke taafe
Daarbij roert de Haagsche Conferentie
niet alle problemen aan, welke op den
vrede betrekking hebben, maar ook die an
dere problemen zal men trachten op t«
losson.
De vrede is een langzaam werk, ma.--
heb is een levend werk, dat zich geleide
lijk ontwikkelt. Wij hopen nier een groot
en nuttig werk te verrichten» Bij dit wei-u
kunnen wij op aller medewerking reke
nen»
Gij hebt mij, zeide de heer Jaspar, *n
Augustus tot president willen benoemen
en mij belast met de voorbereiding van
deze tweede zitting. Sinds eind. Augustus
is de daartoe noodige arbeid voortgezet
met ijver en deskundigheid. Verschillende
commissies zijn daarvoor bijeengeweest.
Dank zij dien voorbereidenden arbeid van
deskundigen vangen wij deze tweede zit
ting der conferentie aan in een staat van
voldoende voorbereiding.
Straks zullen wij van hier moeten ver
trekken om elders andere zijden van hcu
vredesvraaagstuk te bezien. Onze tijd is
ons dus krap toegewezen. Het is noodig,
dat we in een snel tempo werken. Wij
moeten werken zonder tijd te verliezen.
Spreker verzekerde, dat hij zelf den
grootsten ijver zou betoonen, om het wel
slagen der conferentie te verzekeren.
Na dank gebracht te hebben aan H. M.
de Koningin en aan de ministers Ruys de
Beerenbrouck en Beelaerts van Blokland,
was de openbare zitting ten einde en ving
na tien minuten de geheime zitting aan.
De geheime zitting.
In deze zitting zijn twee commissies
gevormd, en wel één voor de West-Kuro-
peesche herstellingen, onder voorzitter
schap van minister Jaspar, en één voor cte
Oost-Europeeschc herstellingen, onder mi
nister Loucheur. Uit de eerste commissie
zijn weder twee sub-commissies gevormd,
waarbij aan die van de financiën experten
zullen worden toegevoegd, teneinde ecu
oplossing te vinden voor die zaken, waar
voor dit tot heden nog niet gelukt is. Tal
van deskundigen en ook het bankcomite
zijn uitgenoodigd.
Er is dus reeds dadelijk belangrijk werff
te verrichten om den vrede te bevorde
ren, waarvan we, zooals Jaspar in zijn ope
ningsrede eide, alles hopen. Het werk kan
niet ineens tot stand worden gebracht,
maar iederen keer, als men een stap doel
in do goede richting, kan men zich daar
mede, volgens hem, geluk wenschen.
Laten wij hopen, dat dit het geval mag
zijn op 17 Januari, als de tweede conferen
tie, naar de mecning der diplomaten, be
ëindigd moet worden, in verband met tie
conferentie van Londen.
Ontvangavond bij minister Beelaerts.
Gisteravond half 10 hebben de minister
van Buitenlandsche Zaken en mevr. Bee
laerts van Blokland in hun ambtswoning
aan het Lange Voorhout te 's-Graven-
haae een ontvangavond aangeboden aan de
gedelegeerden ter tweede zitting van de
Haagsche conferentie en verscheiden an
dere genoodigden.
Dc avond was zeer druk bezochtonge
veer 150 dames en heeren vulden de ont-
vangsalons.
Onder de gedelegeerden bevond zich de
president der conferentie, minister Jas
par terwijl ook de secretaris-generaal tier
conferentie, Sir Maurice Hankey aanwe
zig was.
Verder werden o.m. opgemerkt een groot
aantal leden van Lei corps diplomatique
met hun dames, de oud-president van net
permanente hof van internationale justitie,
dr. Loder, de president en de griffier zoo
wel van de Eerste als van dc Tweede Ka
mer, de vice-president van den Raad van
State, graaf van Lyndon van Sandenburg,
de directeur van het Kabinet der Konin
gin, jhr. van Tets, de ministers van Justitie
en van Koloniën, de leden der Tweede
Kamer Heemskerk, Colijn, Vliegen, Beu-
mer en Knottenbelt, de burgemeester uu
de secretaris van de gemeente 's-Grave>.-
hage, Staatsraad mr. Limburg, do commis
saris bij de Duitsche rijksbank prol»
Bruins, verscheidene hoofdambtenaren
van het departement van buitenlandscno
zaken, de voorzitter en de secretaris van
het algemeen perscomité, mr. Plemp van
Duivcland en dr. van Blankenstein, en en-
In één der zijzalen waren buffetten aait-
kele andere journalisten,
gericht.
JUBILEUM VAN J. J. G. BARON VAN
VOORST TOT VOORST.
Groote belangstelling.
Do luitenant-generaal J. J. G. baron van
Voorst tot Voorst, adjudant i. b. d. van
H. M. de Koningin en lid en oud-voorzit
ter van do Eerste Kamer, herdacht, zoo
als wij reeds meldden, gisteren den dag
waarop hij vóór zestig jaren tot tweede
luitenant der infanterie werd benoemd.
Hoewel het niet in de bedoeling van ge
neraal van Voorst tot Voorst lag om deze
dag openlijk te vieren, ontving hij toch
van zeer vele zijden blijken van sympathie
in den vorm van bloemen, schriftelijk en
telegrafische gelukwenschen, ten huize van
zijn zoon notaris W. C. J. J. baron van
Voorst tot Voorst te 's-Gravenhage, waai
de generaal op het oogenblik logeert.
Zoo was gisterochtend een bloemstuk
toegezonden door de Nationale Landstorm
commissie, terwijl telegrammen o. d. war
ren ingekomen van generaal Insinger, na
mens het leger. Mgr. Nolens, voorzitter
van de Tweede Kamerfractie, enz.
Minister Deckers bracht te twaalf uur
den jubilaris een bezoek om hem te com
plimenteeren.
In den namiddag was er een niet-offi-
cieele receptie.
DE NED. SI GAREN INDUSTRIE.
Naar het grootbedrijf. Uitvoer
en productie. Minder dure
sigaren.
TJit een beschouwing van mr. Steinküh-
ler in „Handelsberichten" over den toe
stand der sigarenindustrio blijkt, dat een
geleidelijke ontwikkeling in de richting
van het grootbedrijf plaats heeft.
In 1927 bedroeg het aantal sigarenma-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De openingszitting van de tweede Haag
sche conferentie.
25 Staten hebben hun deelneming aan
de conferentie voor den tolvrede toegezegd.
De begrafenis der slachtoffers te Paisley.
(Buitenl. Bericht-en, 2de blad).
kers aan fabrieken met. 5 tot 10 man per
soneel 2574, aan fabrieken met 11 tot 50
man 3187, aan fabrieken met 50 tot 100
man 2074, aan fabrieken met meer dan
100 man 3767. Over 192S waren die cijfers
onderscheidelijk 1005,' 2921, 2108 en 4929.
Van dc 11.863 sigarenmakers, die jn
1928 iu de sigarenindustrie werkzaam wa
ren, werkten er ongeveer 60 procent bij
53 firma's en thans is dit percentage ze
ker tot 65 procent gestegen. Ook de eigen
werkmakers verdwijnen langzamerhand.
De uitvoer van sigaren is toegenomen:
in 1927 werd uitgevoerd voor een waarde
van 3.605.649, in 1928 voor een van
3.794.063.
De totale productie nam toe van een
waarde van 82.987.312 in 1927 tot een
van 87.539.6] 1 in 1928.
Het verbruik van duurdere sigaren
neemt de laatste jaren af: ia 1923 bedroeg
het gebruik van sigaren van minder dan
5 cent 11 percent, van 5 tot cn met 10
cent 82.20 percent, van 11 cent en hooger
6.80 percent. Over 1928 waren die verhou-
dingscijfers resp. 20.46, 73.68 en 5.86 pel.
COMMISSIE VAN ADVIES VOOR OE
LANDBOUWUITVOERWET.
Bij kon. besluit zijn benoemd:
tot lid en voorzitter van de commissie
van advies, bedoeld in art. 2 der Land-
bouwuitvoerwet 1929, dr. L. G. Korten-
horst, te 's-Gravenhage, lid van de Twee
de Kanier;
tot. leden:
J. J. C. Anient, te Roermond, J. A. Ge
luk, te 's-Gravenhage, en U. Kooislra, te
Leeuwarden, respectievelijk ondervoorzit
ter, secretaris cn lid van het dagelijkscli
bestuur van den Algemeenen Nederland-
schen Zuivelbond.
J. M. Wagenaar Hummelinck, te 's-Gra
venhage, cn G. J. Blink, te Noordwijk,
respectievelijk lid en secretaris van het
bestuur der Vereeniging voor Zuivelin
dustrie en Melkhygiëne, cn
A. van Wijnen, te Gouda, voorzitter van
den Bond van kaasproducenten.
Als advise,crcndc leden zijn aan de
commissie toogovoegd dr. A. J. Swavingv
inspecteur van het zuivelwezen, en mr. D.
G. W. Spitzen, referendaris bij het de
partement van binnenlandschc zaken en
landbouw.
KATHOLIEKE GEZONDHEIDSZORG.
De Nationale Federatie van het- Wit
Gele Kruis, de Katholieke organisatie voor
volksgezondheid en ziekenverpleging, heeft
haar orgaan, het Wit Gele Kruis, gereor
ganiseerd. Medio Januari zal het eerste
nummer verschijnen onder den naam: Ka
tholieke Gezondheidszorg.
Dit orgaan wil voorlichting geven op
alle gebied, dc volksgezondheid rakende;
leiding zal hot geven aan de'besturen dei-
Wit Gele. Kruis-afdeelingen, terwijl de Ver
eeniging, het R. K. Limburgsclio Groene
Kruis tevens eenige ruimte beschikbaar
krijgt voor haar mededeelingen.
Een zestigtal deskundigen zegde mede
werking toe, zoodat met grond verwacht
mag worden, dat liet nieuwe orgaan op
het geheele terrein der gezondheidszorg
uitstekend georiënteerd zal zijn.
De redactie bestaat uit dr. Ch. Mol, Et-
ten (N.-Br.) hoofdredacteur, dr. P. van der
Heijden ,'s-Hertogenbosch, en den weleerw.
lieer C. J. J. Terwisscha van Schelf inga.
Utrecht.
Uit dc Toxtiel-industric.
Een conferentie over de
arbeidsvoorwaarden.
Op Donderdag 9 Jan. a.s. zal in hel
Concertgebouw te Hengelo een conferen
tie plaats hebben tusschcn dc besturen
van de Enschedesche, Almeloscho,
Twentsch-Gcldersche Fabrikanten verecni-
gingen, den Bond van Textielondernpuiiu-
gen in en buiten Twente en de Tcxiielar-
beidorsbonden „Unilas", „8t. Lambertus"
én „De Eendracht".
Besprekingen zullen gevoerd worden
over het op 18 Mei jl. door de drie Tex-
tielarbeidersbondcn aan dc werkgeversor
ganisaties gerichte schrijven, houdende
verzoek om verbetering te brengen in de
arbeidsvoorwaarden. In dat schrijven werd
een groot aantal wenschen ter kennis ge
bracht van de besturen der werkgeversver-
eenigingen.