21ste Jaargang
ZATERDAG 14 DECEMBER 1929
No. 6359
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
STADSNIEUWS
.7
e£cidielve6ou^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt by vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 3D woorden, waarin
worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad
VAN HET VATICAAN
DE AANSLAG OP MGR. SMIT.
Het resultaat van het onderzoek van den
rechter van instructie.
Men seint uit Rome aan de j,Mab.":
De „Osservatore Romano" bevat een
lange uitspraak van den Vaticaanschen
judex-instructor commendatore Angeliuï,
van de Rota in bet onderzoek, gerechtelijk
ingesteld tegen Margarita Rams tad Gu-
drum, beschuldigd van den aanslag op het
leven van mgr. Smit met voorbedachten ra
de en van het ongeoorloofd dragen van een
revolver.
Hoewel deze feiten bewezen zijn, wordt
zij als ontoerekenbaar van vervolging ont
slagen en in vrijheid gesteld, behoudens
beslissingen van den gouverneur van de
Citta Vaticana.
De ontoerekenbaarheid, ook door ad:-
vocaat Astorri bepleit, blijkt uit vele gege
vens van psychologischen aard en oa. ook
uit de geneesmiddelen als morfine, op haar
gevonden en uit een nauwkeurig medisch
onderzoek van de professoren Constantini
en Milani, die verklaren, dat de beklaag
de een psychopatica is en zeer waarschijn
lijk godsdienst-waanzinnige
Alhoewel het hier niet de plaats is, zegt
de uitspraak, waar nagegaan moet worden
de natuur van de betrekkingen tussoben
mgr. S-mit en beklaagde, kan met gerust
geweten beweerd worden, dat uit de in
structie niets is voortgekomen dat ©eni
gen grond geeft om te denken, dat ge
noemde bisschop gedurende zijn verblijf te
Oslo met betrekking tot Rams tad de gren
zen heeft overschreden, hem gesteld door
do plichtmatige verzorging der hem toe
vertrouwde kudde, of door de wetten,
voortspruitende uit het priesterlijk ka
rakter
Hamstad zelf leverde het bewijs hier
van, door met volle kennis te zeggen, dat
zij mgr. Smit hield voor een zeer goeden
prelaat.
Overigens heeft zij een jaar laten ver-
loopen sinds het vertrek van mgr. Smit
uit Oslo alvorens naar Rome te komen.
In dat tijdperk bestond geen enkele ver
binding tusscben hen.
In Rome aangekomen beperkte zij rich
er toe hem in de Sint Pieter te zien zonder
gezien te worden op haar verlofsdagen.
Eindelijk na drie maanden komt zij aan de
deur der woning van mgr. Smit en na een
bruuske weigering om zejis den drempel
te mogen overschrijden, wapende zij zich
en probeert hem te dooden.
-o—
DUITSCHLAND
HET FINANCIEEL PROGRAM.
Gisteren zijn de debatten over het finan
cieel e program der Duitsche rijksregeering
begonnen.
Volgens de debatten van gisteren aan
vaarden de democraten en het centrum
het geheele programma der regeering, niet
tegenstaande zij tegen enkele onderdeelen
bezwaren hebben.
De Duitsche volkspartij wil het program
ma aanvaarden, indien ook de overige re-
ge eringspartijen dit doen.
De sociaal-democraten en de Beiersche
volkspartij willen slechts het eerste, ter
stond uit te voeren gedeelte aanvaarden,
het geheele programma niet.
Deze houding der sociaal-democraten
geeft de „Nationaal-liberale Korrespon-
denz", de spreekbuis der Duitsche volks
partij, aanleiding om zich bitter te bekla
gen over de houding der sociaal-democra
ten, die toch de sterkste regeeringspartij
zijn en thans de regeering niet steunen.
De arrestatie van prelaat Kaller.
Het oentrum heeft, in verband met de
arrestatie van den prelaat dr. Kaller uit
Schneidemühl door de Polen, een inter
pellatie ingediend, waarin de rijksregee-
ring wordt gevraagd, of zij kennis draagt
van dit voorval en wat zij denkt te doen,
om een dergelijke behandeling van Duit
sche onderdanen bij het reizen door den
Poolschen corridor onmogelijk te maken.
De opvolger van mgr. Pacelli.
Naar uit goede bron verluidt, zou mgr.
Orscnigo, vroeger internuntius in len
Haag, thans nuntius in Boedapest, zeer
ernstig in aanmerking komen om benoemd
■te worden tot opvolger van mgr. Pacelli
ris nuntius te Berlijn.
TS JECHO-SLO W AKI JE
TUMULT IN HET PARLEMENT.
Toen de Tsjechische minister-president
Udrzal zich gisteren in bet Huis van Af
gevaardigden naar het spreekgestoelte be
gaf voor het afleggen der regeeringsverkla
ring, hieven de communisten een oorver-
doovenid lawaai aan, en slechts met groote
moeite kon de voorzitter van het Huis de
rust herstellen.
De premier las daarop de regeeringsver-
klaring voor.
Toen Udrzal had uitgesproken, maakten
de communisten opnieuw kabaal, dat ech
ter onmiddellijk overstemd werd door
stormacktigen bijval der regeeringspar-
tijen. De communisten lieten zich echter
niet uit bet veld slaan, stonden op en hie
ven hun strijdlied, de „Rothe Fahne" aan.
Onder onbeschrijfelijk tumult werd daar
na gestemd over een voorstel om het debat
over de regeeringsverklaring tot de vol
gende ritting uit te stellen.
De voorzitter moest de zitting schorsen;
toen zij na een uur heropend werd, deelde
hij mede, dat 22 communisten van de eerst
volgende tien rittingen van het Huis zou
den worden uitgesloten- Daarna werd de
ritting opnieuw geschorst en in de pauze
moesten twee communistische afgevaardig
den met geweld uit de zaal verwijderd
worden. Eenige der uitgeslotenen trachtten
later opnieuw in de zaal door te dringen
doch werden door de wacht tegengehou
den.
In den Senaat ging het niet veel rustiger
toe. Nauwelijks kreeg de premier het woord
voor het afleggen der regeeringsverklaring
of de communisten begonnen hun obstruc
tie met een lessenaars-concert, opgeluisterd
met gefluit en geschreeuw. TJdrA*,l was
dientengevolge onverstaanbaar .11 Je voor
zitter moest midden onder rode van
den premier de ritting schcroen; Bij hor
opening van de ritting deelde de voorzit
ter mede, dat vier communisten van vijf
Senaatszittingen zouden worden uitgeslo
ten. Drie hunner verlieten de zaal, doch de
vierde verweerde zich zoo krachtig, dat hij
ten slotte door de zaalwachters letterlijk
moest worden weggedragen. Dit onvrijwil
lige transport gaf aanleiding tot heftige
protesten op de banken der communisten.
Daarna kalmeerden de gemoederen en kon
do premier de regeeringsverklaring afleg
gen zonder verder gestoord ,te worden.
CHINA
DE OPSTAND TEGEN NANKING.
Berichten uit Hongkong bevestigen, dat
de rebellen voor Kanton ernstige neder
lagen hebben geleden.
De Kantonsche troepen hebben volgers
die mededeelingen de rebellen in de buurt
van Huahsien groote scha/de toegebracht
en minstens 5000 geweren buit gemaakt.
Het aantal gevangenen is niet bekend.
De regeering te Kanton beweert, dat
ook de Kwansi-troepen ten Westen van de
rivier zijn teruggeslagen. Niettemin is het
transport van gewonden naar Kanton bui
tengewoon en ook de stroom van vluchte
lingen naar Hongkong houdt onverminderd
berichten uit Moekden is een
opstandsbeweging uitgebroken in het Bar-
gadistrict in Noordelijk Hantsjoerije.
Do leiders der beweging hebben een pro
clamatie verspreid, waarin zij zich onaf
hankelijk van China verklaren. De nieuwe
regeering wil volgens het sovjetstelsel re-
ge eren.'
Een nieuwe aanval der Russen.
Officieel wordt uit Moekden bekend ge
maakt, dat de Russen hun militairo opera
ties voortzetten. Zij deden een aanval op
en bombardeerden de Chineesche posi
ties te Pokoto, of Eboekedoe, in de ber
gen van
AMERIKA
DE TOESTAND IN NICARAGUA.
Naar de „New York Herald Tribune" uit
Washington verneemt, koestert men daar
ernstige vrees voor een nieuwe verscherping
van den toestand in Nicaragua. Generaal
Sandino, de leider van den jongsten oor
log tot bevrijding van Nicaragua van de
A merikaansche bezetting, zou volgens ge
ruchten van plan zijn, uit Mexico naar Ni
caragua terug te keeren. Vrienden van San
dino in Latijnsch-Amerika zouden reeds
aanzienlijke geldsommen bijeengebracht
hebben voor het steunen van een nieuwe
vrijheidsbeweging.
TWEEDE KAMER.
„Onderwijs".
„Onderwijs" heeft nog niet veel interes
sante gezichtspunten geopend.
Vrees werd uitgesproken voor vervlak
king van het hooger onderwijs, verscher
ping der toelatingseischen werd verlangd,
uitbreiding van de faculteiten, enz.
Als curator van de Utrechtsche univer
siteit meent baron van Wijnbergen klaar
blijkelijk, dat een hoogleeraar op wiens
levensgedrag aanmerkingen zijn ook al
spreekt de strafrechter hem vrij om
wille van het onderwijs niet gehandhaafd
kan worden. De Utrechtsche prof. Vis-
schcr sprong den Katholieken afgevaar
digde bij; ook hij kon een collega, die „den
schijn van het kwaad" niet vermeed, niet
verdedigen.
De heer van Wijnbergen vroeg den Mi
nister alsnog de dossiers omtrent deze
zaak te willen overleggen en, toen de Mi
nister eigenlijk te verslaan gaf, dat hij
dit op aandrang van de Kamer wel zou
doen, diende de heer van Wijnbergen
o, ongelooflijke zaakeen motie in. Het
moet de eerste in zijn 25-jarig Kamerlid
maatschap geweest zijn, merkt de Kamer-
overzichtschrijver van de ,-Msbd." op.
Over deze motie besloot men, na ©enig
beraad, later te beslissen.
De heer Van Wijnbergen heeft verder
nog gewraakt de weigering van subsidie
aan de R. K. Handelshoogeschool te Til
burg, terwijl de Handelshoogeschool te
Rotterdam wel subsidie werd verleend.
A. V'. FIHIJICOP. t
Een maand g-'edem ongeveer nadat hij
als wethouder van Rotterdam was afgetre
den om de waarneming van zijn ambt niet
nog langer te laten ^-oortoduren, is gister
ochtend de heer IZ^-jicobp overleden. Nog
slechts jaar oud.
De heer Heijkoop, die vurig voorstander
was van de soc.-dem. beginselen, kon ia
zekeren zin met Spiekman worden verge
leken, dien anderen voorman der S.D.A.K
in Rotterdam, die eveneens op nog jeugdi
gen leeftijd aan de bteweging ontviel.
De heer A. W. Heijkoop werd geboren
den 2Gen Augustus 1883, te Charlois. Zijn
ouders bestemden hem voor onderwijzer
en aanvankelijk volgde hij dan ook de les-
serqjÉÉan de Normaalschool te Rotterdam.
Hij^Bfroelde echter niets voor het onder-
wijHln op 19-jarigen leeftijd werd hij
ambtenaar aan het Rijksbureau der be
lastingen.
In 1903 kwam hij, tijdens de staking, in
nauw contact met de Rotterdamsche arbei
dersbeweging en hij stichtte, fcezame>n mei
zijn vriend, wijlen H. Spiekman, het Bureau
voor Arbeidsrecht. In 1909 werd hij geko
zen als lid van den gemeenteraad van Rot
terdam. In 1908, als lid van de Tweede Ka
mer, maar in 1909 nam hij reeds ontslag als
zoodanig. Tweemaal bekleedde hij de func
tie van wethouder van Volkshuisvesting,
ni. van 1919—1921 en van 1923—1929, tot
eenige weken voor zijn dood. De overlede
ne was tevens lid van de Staten van Zuid-
Holland van 1919 af.
WERKTIJDENBESLUIT EN WINKEL-
SLUITING.
Eenige groote firma's in het damesklec-
dingbodrijf te Rotterdam hebben aan den
gemeenteraad geschreven, dat zij, tenein
de te voldoen aan de wettelijke bepaling
op het mot 1 Januari a.s. in werking tre
dende werktijdenbesluit voor winkels en,
overwegende, dat een namiddagsluiting
niet in het belang van de bedrijven en ze
ker niet in het belang van het koopend e
publiek is, besloten hebben, haar magazij
nen van 1 Januari af des Maandagvoor-
middags voor den verkoop gesloten te hou
den.
De Vereeniging van banketbakkers
te 'e Gravenhage heeft aan den gemeente
raad verzocht, de keuze van den vrijen hal
ven dag over te laten aan de winkeliers in
overleg met hun personeel.
Arbeidstijd in bloemenwinkels.
Vastgesteld is ©en algemeune maatregel
van het bestuur, als bedoeld in artikel 7,
eerste lid, der Arbeidswet 1919, voor zoover
betreft bloemenbinderijen, tevens bloemen
winkels.
Daarbij is bepaald:
Ten aanzien van de werkzaamheden van
arbeiders in een ruimte, welka behalve
bloemenbinderij tevens bloemenwinkel is,
geldt in plaats van hetgeen met betrekking
tot arbeid in fabrieken of werkplaatsen bij
of krachtens de artikelen 22, 23, 24, 25, 29,
30, 31. 32, 68, elfde lid, en 91 der Arbeids
wet 1919 is bepaald, hetgeen met betrek
king tot arbeid in winkels bij of krachtens
de artikelen 44, 45, 46, 47, 48, 68, elfde lid,
en 91 der Arbeidswet 1919 is bepaald.
Dit besluit treedt in werking met in
gang van 1 Januari 1930.
Invoer van varkensvleesch.
Het verbod in Engeland
gehandhaafd.
Naar een Renter-telegram uit Londen
meldt, heeft in het Lagerhuis de minister
van Landbouw op een vraag van één der
parlementsleden geantwoord, dat hij zorg
vuldig de vraag overwoog, of eenige mati
ging van het invoerverbod van varkens
vleesch van het vasteland mogelijk is.
De minister zeide, echter te vreezen, dat
handliaven van het invoerverbod absoluut
noodzakelijk is ten einde den Britsohen
veestapel tegen ziekte te beschermen.
Inwisseling van zflverbons.
De ingetrokken rilverbons van 2.50
(model 1915), alsmede die van 1 (model
1916) kunnen a-Lsnog ter inwisseling worden
aangeboden ten kantore van het Agent
schap van het Ministerie van Financiën te
Amsterdam (Heerengr. 344/46).
Geldig blijven alleen de bons van 1 met
de dagtoekening van 1 Februari 1920, en
de bons van 2.50 zijn gedagteokend 1 Juli
1918 of later.
Benoeming hoogleeraar.
De Amsterdamsche gemeenteraad heeft
dr. J. van Dam tot hoogleeraar in het
Gotisch en aanverwante vakken aan de
gemeentelijke universiteit benoemd.
Overleden is jbr. mr. G. J. A. Schim-
melpenninck, oud-lid van de Tweede Ka
mer en oud-burgemeester van Rhenen.
Overleden is ir. J. G. Bellaar Sprayt,
directeur van de Stroomverkoop Maat
schappij te Maastricht.
Ir. J. Lely, directeur der Haagsche
gemeentewerken, ia benoemd tot directeur-
boofduitvoerder der Mij. tot uitvoering
van Zuiderzeewerken.
LENIN EN HET BOLSJEWISME.
De figuur van Lenin en zijn werk, het
bolsjewisme in Rusland, zijn onderwerpen,
welke nog steeds de levendigste aan
dacht hebben van allen, die zich bezig hou
den met de geweldige problemen van on
zen tijd.
Het Tweede Kamerlid Max van Poll
sprak er gisteravond over in de ledenver
gadering van de R.-K. Stud. Ver. St.-
Augustinus.
In het eerste gedeelte van zijn merk
waardige lezing schetste hij streek voor
streek de sarcastische, haast diabolische
figuren van Lenin. Beginnend met zijn
verblijf te Lausanne in het jaar 1916 stel
de spr. de persoonlijkheid van den bols-
jewistischen leider in het licht van diens
eigen opmerkingen en uitspraken. Hij
toont zich een correct, beleefd, doch te
ruggetrokken en vrij sjofel gekleed bur
germannetje met een kaal hoog voorhoofd
en penetrante oogen. Dat koele, nuchtere,
onmaatschappelijke burgermannetje was
de leider van het R-ussische bolsjewisme
en de ideeën, welke hij toen in den kring
zijner aanhangers verdedigde, teekenden
hem reeds ten voeten uit als de latere
koude cerebrale beerscher over Rusland.
„Als het gaat om ideeën, tellen men-
schenlevens niet mee", is zijn stelling. „Er
zijn meer dan 100 millioen Russen. Als ^r
50 millioen van omkomen, blijven er nog
genoeg over om de waarheid van onze leer
te bewijzen." Hij kent slechts één manier
om met zijn tegenstanders tot een vergelijk
te komen: hen vernietigen. Vrienden kent
hij niet. Men ziet tegen hem op wegens
de onverzettelijkheid van zijn beginselen
en van zijn karakter en wegens zijn ijzeren
wil. Maar in den kring zijner kennissen
intrigeert hij een heeft bij er genoegen in
om hen tegen elkaar op te hitsen.
Spr. gaat daarna de levensloop van Le
nin na. Zi;n eigenlijke naam is Wladimir
Tljitsj Oeljanow. Reeds als knaap was
Wladimir een zeer ijverig en regelmatig
leerling, wiens gedrag steeds correct en
voorbeeldig was, doch wiens verregaande
ingekeerdheid en onmaatschappelijkheid
reeds toen aan zijn leermeesters opvie
len. Toen in 1887 zijn broer wegens een
complot tegen den tsaar werd opgehan
gen, ontstond in het hart van den jongen
Wladimir een gloeiende haat tegen het
tsarisme. Op de universiteit te Kanzan
ontwikkelde Oeljanow zich tot den late-
ren Lenin. Er volgde toen een periode van
complotten en verbanningen en van rond
zwervingen door geheel Europa, welke ©en
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De aanslag op mgr. Smit te Rome.
Communistisch tumult in het Tsjechi
sche parlement
BINNENLAND.
Het vierde retourvliegtuig is gisterna
middag op Schiphol gedaald; het achtste
postvliegtuig kwam te Belgrado aan.
(Luchtvaart, 3de blad).
einde nam in Maart 1927, toen de Duitsche
generale staf het denkbeeld werd inge
fluisterd om Lenin en diens aanhangers
in een gegrendelde personenwagen door
Duitschland te voeren naar Rusland, ten
einde het Laatste verzet te breken van het
Russische leger, dat teen door Kerenski
werd aangevoerd. Lenin werd in Petro-
grod (thans Leningrad) met open armen
ontvangen en begin direct zijn leuze te
verspreiden: „onmiddellijk vrede".
Deze leuze vond ingang en de kracht
van het leger begon zich te ontbinden.
Na een vergeefschoAfcep naar de macht
in Juli gelukte het ^Hiii ten slotte in No-
vomber om zich definitie! van de heer
schappij meester te maken en nu begon hij
zijn ideeën in practijk te brengen met
een ijzeren consequentie. Persoonlijken
haat kende Lenin niet, zooals Trotski, Zi-
novjef en andere roodc leiders, maar hij
zou er niet voor terugdeinzen om duizen
den in koelen bloede te laten doodschie
ten. Doelbewust onderdrukte hij zijn lief
de voor muziek, omdat deze hom week
maakte. Bij deze mentaliteit begrijpt men
de roode teneur en de instelling van d©
beruchte Tsjeka.
Uit berekening was Lenin geen voor
stander van oen extreme politiek en zijn
z.g. omkeer tot de nieuwe economische po
litiek (de N. E. P.) was voor hem slechts
een terugkeer tot zijn oorspronkelijke
In 1924 is Lenin gestorven en de man,
die tijdens zijn leven met zulk een cyni
sche koolheid zijn wil en hartstochten wist
te beheerschen op een wijze, die bijna dia
bolisch aandoet, wordt na zijn dood als
een heilige vereerd, terwijl zijn aanhangers
naar zijn glazen mausoleum op 't Roodo
Plein to Moskou optreden als naar een
pelgrimsoord.
Na een kleine pauze hield spr. tenslotte
een korte beschouwing over het bolsjewis
tische stelsel; waarbij hij zich beperkte
tot de sociaal-economische uitwerking vam
het systeem. Hierin schuilt juist het ge
vaar, dat het bolsjewisme ook elders aan
aantrekkingskracht zal gaan winnen. Hoe
wel het moeilijk is eenigszins betrouw
bare gegevens te verkrijgen uit Rusland,
schijnt het wel vast te staan, dat do stof
felijke economische welvaart na de groote
inzinking als gevolg van den oorlog, be
langrijk verbeterd is. De industneele pro
ductie overtreft het peil van voor den oor
log; do landbouwproductie evenwel nog
niet. Dat do graanuitvoer verminderd is,
kan geen bewijs zijn voor economische
achteruitgang, doch is een gevolg van de
wijzigingen van het productiesysteem.
Spr. gelooft, dat thans het critiekste mo
ment voor het bolsjewisme is aangebroken.
De N. E. P. was slechts bedoold als over
gangsmaatregel en de groote socialisako
der productie, wordt thans met kracht
door Stalin doorgezet. De boeren worden
gedwongen toe te treden tot de commu
nistische combinaties, wat voor de Men-
nonietische Duitsche kolonisten een reden
is geweest om te emigreeren. Het doel is
de landbouwproductie zoo hoog op te voe
ren, dat het land voorzien kan in zijn be
hoeften en in die der steden. Verder is
er het z.g. vijf-jaren plan. De Raad van
Volkscommissarissen heeft een plan uitge
werkt om de enorme som van ongeveer 33
milliard jaarlijks te beleggen m de Schwor-
industrie, opdat na 5 jaren Rusland ook
op dat gebied volkomen onafhankelijk zal
zijn van het buitenland. Onder enorme
druk op de bevolking, die desnoods 5 jaar
hongeren moet, wordt dit plan doorgezet.
Gelukt dit alles, dan is het mogelijk, dat
een zekere stoffelijke welvaart bereikt kan
worden, hetgeen een groote aantrekkings
kracht moet uitoefenen op de ongeloovigo
massa, welke reeds lang geleerd heeft,
het leven uitsluitend te bezien van de ma
terialistische zijde. Levensgeluk beteekent
dat echter niet.
Dan komt het geweldige conflict tus-
schen do beide groote levensbeschouwin
gen en zullen wij noodig hebben mannen
en vrouwen met den ijzeren wil van oen
Lenin, maar met de heiligheid van een
St. Franciscus.
