21ste Jaargang
DINSDAG 19 NOVEMBER 1929
No. 6337
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
3)e %eidóohji(2oufta/tiï
(E ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
'oor Leiden 19 cent per week
uur jjoiuvu w«. f2.50 per kwartaal
lij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
'ranco per postf 2.95 per kwartaal
'ranco per post
let Geïllustreerd Zondagsblad is voor de A bonne's ver-
rijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
oorui tb e taling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbelo van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verbuur, koop en verkoop f 0.50.
)it nummer bestaat uit drie bladen
Het militaire vraagstuk.
Op de vergadering van den Partijraad
bg. Zaterdag komt het militaire vraagstuk
an de orde. Er zal wel een en ander in
je betoogen en conclusies van de vijf prae-
dviseurs over dit onderwerp worden aan-
bvochten.
Verwacht mag worden, dat het vraagstuk
lilitie- of vrijwilligers-leger e>en niet on-
Jangrijk deel van de besprekingen in be-
ag zal nemen.
Op oen vergadering te Utrecht heeft het
amerlid Suring verklaard, dat hij niet
an inzien, waarom in ons land niet, zonder
iternationale overeenkomst, gestreefd
an worden, om den dienstplicht af te schaf-
n en te komen tot een vrijwilligers-leger.
Wil dit zeggen, dat de heer Suring ook
de Kamer in deze richtig zal spreken
handelen?
Ook ons inziens is in de praeadviezen
iet aangetoond, dat een vrijwilligers-
iger in ons land niet gevormd zou kunnen
orden cf omdat er zóó geen aan de eischen
antwoordend leger zou kunnen worden
eformeerd öf omdat zulk een leger te
ware lasten op de bevolking zou leggen.
toch alleen dan is de dienstplicht
iet in strijd met de natuurwet; alléén als
et practisch onmogelijk of él te bezwaar-
s, een vrijwilligers-leger te vormen, is
dienstplicht in overeenstemming te
rengen met de katholieke moraal. Deze
telling poneert de praeadviseur pater mr.
leaufort heel juist en scherp.en de ande-
praeadviseur» bestrijden haar, zooals
•ouwens vanzelf sprekend is, niet.
Wij durven niet bout beweren, dat in
ns land, onmiddellijk als 't ware, een vrij-
lilligers-leger het bestaande militie-leger
kunnen vervangen. Maar met den heer
raring en anderen zien wij daartegenover
wk niet in, waarom het niet zou kunnen.
)p dit punt zijn de praeadviseurs van de
mrtaire deskundigen, aan wie de andere
iraeadviseurs in deze het woord laten, o.i.
inbevredigend.
Méér licht hierover is gewenscht en
ïoodig.
wij vertrouwen, dat het op de Partij-
aadsvergadering a.s. Zaterdag te Utrecht
tal worden ontstoken.
Ook zal er nog wel een en ander wor-
len gesproken over de vraag, of de mili-
aire lasten persoonlijke en financiéele
rallen moeten worden verzwaard, welke
Praag de militaire praeadviseurs gaarne
ichijnen te -willen bevestigen. Ons inziens,
is de geestesgesteldheid van het Neder-
andsche volk zóó, dat het tegen zwaar
dere militaire lasten wel zeer ernstige be
denkingen heeft; de absolute noodzakelijk
heid daarvan zou eerst wel zeer klaar moe
ten worden aangetoond!
Intusschen, is het militaire vraagstuk in
i partij een vraagstuk van actueele poli
tiek, waarover gestudeerd, geschreven, ge-
'oken en beraadslaagd wordt. Onze par-
ontwijkt dit moeilijke vraagstuk niet.
FRANKRIJK
NIEUWE AARTSBISSCHOP
VAN PARIJS.
Mgr. Verdier, superieur-generaal van de
wmpagnie de St. Sulpice to Parijs, is tot
Artsbisschop va.n Parijs benoemd.
%r. Verdier, protonotarius-apostolicus,
jsifl 1864 geboren en werd in 1887 te Eome
"t priester gewijd. Gedurende eenige jaren
hij leeraar in de wijsbegeerte aan bet
Poot seminarie te Lyon. In 1905 werd hij
tot directeur en leeraar in de theologie van
et groot-seminarie te Parijs benoemd,
Aoyaar hij in 1912 naar het Institut ca-
tolique overging. Hier bleef hij tot Juli
p toen hij tot superieur-generaal der
ompagnie de Saint-Sulpice werd gekozen,
kardinaal Dubois, wiens opvolger mgr.
archer is, koesterde een groote genegen-
ldjvoor den nieuwen aartsbischop, die
P zijn instigat e in Mei 11. tot vicaris-
oneraal werd benoemd.
DUITSCHLAND
DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN.
De socialisten verliezen te Berlijn.
Het officieelc resultaat van de verkie
zingen voor het Berlijnsche stedelijke par
lement is thans bekend. Gekozen werden
64 sociaal-democraten (vroeger 73), 56 com
munisten (vroeger 43), 40 Duitsch nat ionalen
(vroeger 47), 16 leden van de Duitsche
Volkspartij (vroeger 14), 14 democraten
(vroeger 21), 10 leden van de economische
partij (vroeger 10), 8 Centrum (vroeger 8),
1 lid van de Duitsche Volkscheu (vroeger
3), 13 natiooaal-socialisten (vroeger 0), 3 le
den Ckristelijken Volksdienst (vroeger 2).
De onafhankelijke sociaal-democraten ver
loren den eenigen zetel, dien ze nog hadden.
Do links-radicale anti-corruptiepartij ver
kreeg in het geheel 13 stemmen
Uit bovenstaande cijfers blijkt in de eer
ste plaats, dat de communisten en natio-
naal-socialisten elk 13 zetels hebben ge
wonnen, bovendien konden de Duitsche
Volkspartij en de Christelijke volksdienst
geringe winst boeken. De zwaarste verlie
zen leden de sociaal-democraten, die 9 ze
tels aan de andere partijen moesten af
staan en voorts de Du'tsch-nationalen en
do democraten, die elk 7 leden minder in
den nieuwen raad zullen tellen, de Vo'k-
schen verloren twee van bun 3 mandaten.
Het zal bij de nieuwe samenstelling van
den raad uiterst moeilijk zijn een meerder
heid te vinden voor het besturen van de
hoofdstad des rijks. Tegenover 120 sociaal
democraten en communisten staan 105 bur
gerlijke gekozenen. Vele bladen voorspel
len thans reeds nieuwe verkiezingen voor
het voorjaar;
SPANJE.
DE DICTATUUR IN SPANJE.
Koning Alfons van Spanje zou, gezien
den tegenwoordigen politieken toestand en
den slechten stand van de Spaansche va
luta, het oogenblik gekomen achten een
verandering te brengen in de leiding van
den Staat. De Koning bevindt z'ch op het
oogenblik in Estramadura en logeert op
het landgoed toebehoorende aan den bree
der van den hertog van Alva. Primo de
Rivera heeft den Koning aldaar opgezocht
om enkele aangelegenheden te bespreken.
Koning Alfons zou, volgens den correspon
dent van het Berliner Tageblatt te Ma
drid, deze gelegenheid hebben waargeno
men om den dictator de vraag te stellen
of bij het tijdstip om zijn ontslag te nemen
nog niet gekomen achtte. Ingeval van ont
slag van Primo de Rivera zal wellicht
Cambon, de gewezen minister van Finan
ciën en leider van de gematigde Ca tal o-
niërs tot minister-president worden be
noemd. Cambon geniet internationale ver
maardheid als le'der van een electriciteits-
consortium. In het kabinet Cambon zou de
hertog van Alva de portefeuille van bui-
fcenl. zaken beheeren. Het is echter ook niet
uitgesloten dat, indien Primo de Rivera
ontslag neemt, de hertog van Alva minis-
ter-pres'dent zal worden. In dit geval zou
Cambon de portefeuille van Financiën aan
vaarden.
Primo de Rivera zou, aldus verder do
correspondent van het Berliner Tageblatt,
verrast zijn geweest door de vraag van den
Koning en hebben verklaard, dat de kroon
moest, doen wat. ze goed achtte. Hij zelf
kon op de hem gestelde vraag geen ant
woord geven. Later zou de dictator er ech
ter wederom in geslaagd zijn den Koning
geheel voor zijn standpunt te winnen en hij
zou den Koning als overwinnaar hebben
verlaten. Het posik'ef resultaat van de ont
moeting zou de onderteekening zijn ge
weest van een besluit inzake een verando-
ring van de academie voor rechts weten-
RUSLAND.
De Duitsche boeren.
Het Berliner Tageblatt deelt mede, dat
in de laatste twee dagen niet minder dan
duizend Duitsche boeren, die naar Moskou
waren getrokken voor de poorten der stad
in hechtenis zijn genomen. Men verlangde
van hen de onderteekening van een ver
klaring, zeggende, dat zij vrijwillig naar
hun vroegere verblijfplaats zouden terug-
keeren. Enkele uren van te voren hadden
de autoriteiten aan de boeren medege
deeld, dat zij den haastig voor hun vertrek
doorgevoerden verkoop van hun - bezittin
gen ongedaan moesten maken, indien zij
terugkeerden. De boeren hebben klaarblij
kelijk deze eerste mededeeling niet ernstig
opgevat. Zij worden nu in geval van niet-
ondefteekening bedreigd met verbanning
naar een eiland in de IJszee of naar een
ander onherbergzaam oord. Een deel hun
ner heeft reeds toegegeven.
De Oekraiensche bevolking tegen
de Sovjets?
Volgens een mededeeling van het Oekra
iensche persbureau te Parijs zou de roe
righeid van de Oekraiensche bevolking
tegen de Sovjetregeeiing steeds toenemen.
In de provincie, zegt. deze mededeeling,
worden herhaaldelijk communisten ver
moord, en hun goederen in brand gestoken.
De Sovjet-bladen melden dagelijks aansla
gen van de bevolking tegen de bolsjewi'ki,
aanslagen, die streng gestraft worden. Tel
kens wanneer zij do schuldigen kunnen
ontdekken, worden odezen gefusilleerd en
hun goederen in beslag genomen.
ARAEIE
Een opstand tegen Ibn Saoed.
In het Arabische Whabietenrijk zouden
zware gevechten voor de deur staan tus
schen opstandige si tinmen en koning lbn
Saoed. Volgens berichten uit Arabië zou
den dc opstandelingen in den laatsten tijd
aanz'enJijke versterkingen ontvangen heb
ben door het overloopen van verscheidene
stammen. In de hoofdstad zou een algemee-
ne mobilisatie afgekondigd zijn. Ibn Saoed
zelf he'ft zich tiaar de- Zuidergrens van
zijn land begeven, waar de beslissende slag
geleverd zal worden.
AFRIKA.
NIEUWE P0LITIE-RAID TE DURBAN.
Een nieuwe raid in de inboorlingenwij-
ken van Durban had tot gevolg, dat 700 ar
restanten voor een speciaal hof moesten
verschijnen. Dc steun aan de regeering om
de wetteloosheid onder de inboorlingen te
bestrijden wordt stcgrooter.
De politie heeft belangrijke inlichtingen
verkregen, waaruit duidelijk blijkt, dat do
regeering Donderdag volkomen terecht een
inval deed in de inboorlingenwijk. Van ge
zaghebbende zijde wordt vernomen, dat de
regeering de zekerheid heeft, dat de in
boorlingen op sommige plaatsen voorne
mens waren zich tot den dood toe te ver
zetten tegen de inning der belastingen. Tot
dit doel hadden zij zich bewapend. Andere
alarmeerende inlichtingen werden door in
boorlingen aan dc. autoriteiten verstrekt,
die betrekking hadden op een voorgeno
men staking in de haven van Durban, met
het doel het krachtstation te vernielen en
zoo mogelijk de petroleumtanks aan te val
len. Laatstbedoelde bedreiging wordt zoo
ernstig geacht, dat do petrolcum-maat-
sc'happijen de politie om speciale bescher
ming hebben verzocht.
CHINA.
Het Russisch-Chineesch conflict.
Uit Moskou wordt gemeld, dat. een Clhi-
neesch bataljon dezer dagen heeft ge
tracht over de grens op Russisch gebied te
komen. De Chineezen werden echter door
de Russische grenswacht, teruggedreven.
Op andere plaatsen aan dc grens zijn Rus
sische posten beschoten.
Ohineesche gevangenen verklaren, dat
groote afdeolingen troepen aan de grens
worden geconcentreerd voor een aanval op
Russisch gebied.
Kamercentrale Leider-
In het verslag der Kamercentrale Leiden
in ons blad van gisteren, is een vergissing
gemaakt, wat betreft de verdeeling van de
bestuursfuncties. Deze zijn als volgt ver
deeld.
Medegedeeld werd dat de bestuursfunc
tie na de nieuwo samenstelling van het be
stuur waren verdeeld als volgt: Voorzitter,
de heer J. P. Gouverneur, Sassenheim; 2de
voorzitter de heer H. Bader; 1ste secreta
ris, de heer A. C. van Bcrkel, Gouda; 2de
secretaris, A. H. Boekraad, Leiden; 1ste
penningmeester A. Houdijk, Boskoop; 2d$
penningmeester R. Veelenturf, Hazers-
woudc.
Het cadeaustelsel.
Het rapport commissie van
onderzoek.
De destijds door den minister van Ar
beid, Handel en Nijverheid ingestelde
commissie inzake het cadeaustelsel van
welke commissie het Tweede Kamerlid mr.
baron van Wijnbergen voorzitter is, heeft
gisternamiddag haar rapport aan den mi
nister aangeboden.
FILMAFDEELING K. S. A.
Een uitkomst voor de Patronaten en
Jeugdvereenigingen.
Men schrijft ons: De N. V. Filmafdeeling
van het Centraal Bureau der K. S. A,, heeft
voor Nederland de allecnvertegenwoordi-
ging verkregen van het bekende Pathé-
Rural toestel.
Op den katholieken bioscoopcongressen is
steeds op het groote succes gewezen, dat
de firma Pathé met haar Pathé-Rural-toe-
stel in Frankrijk heeft behaald.
In een tijdsverloop van 2 jaar zijn n.l.
ruim 2000 van deze toestellen in de paro
chiale vereoniginjsgebouwen geplaatst.
De programma's die op deze. toestellen
vertoond worden, worden gekeurd cn sa
mengesteld onder speciaal toezicht van
het „Comité Catholiquc du Cinema" waar
van de bekende Chanoine Rcymond te
Parijs de leider is.
Op het jongste Fransche katholieke
bioscoopcongres, hetwelk begin November
in de Madeleine te Parijs gehouden is,
was een speciale sectie gewijd aan de be
spreking van het groote nut der Pathó-Ru-
ral beweging.
Het ligt in 't voornemen der N. V. Film
afdeeling van hot Centraal Bureau der K.
S. A. binnen den kortst mogelijken tijd in
de voornaamste plaatsen van ons land, de-
mcnstratievoors'.ellingen te geven.
Het toestel, dat in de practijk uitste
kend voldoet, zeer soliede en zeer goed
koop is, is uitsluitend bestemd ter vertoo
ning van smal-film.
Het ligt in het voornemen der filmafdee
ling van het Centraal Bureau der K. S. A.
zich een uitgebreide collectie Pathé-Rvxal-
filmen aan te schaffen.
Leer- en ontwikkelingsfilms, komische 2-
actcrs en groote filmwerken zullen in dezo
collectie in ruime mate worden opgeno
men.
AAN ONZE KATHOLIEKE
LUISTERAARS.
In het jongste nummer van de Radiobo-
do komt een artikeltje voor: „Maar Pas
toor". Daarin wordt het voorgesteld alsof
ondergeteckende tot dc Katholieke luis
teraars zou gezegd hebben, dat zij zich niet
druk moesten maken met protesten tegen
den Radio-Raad en de Regeering want
„Wij hebben iets gezegd in -een toon" (en
dat hebben anderen lekker niet") en da£
moeten de Katholieke luisteraars vooral in
deze dagen goed onthouden, wat ons zeer
hoopvol stemt nl. vergeet niet dat dc Mi
nister één der Onzen is".
Do Redactie van de Radiobode. voegt
hierbij: „Mag deze uitdrukking onopge
merkt. voorbij gaan, waarbij men den Mi
nister van Waterstaat enz. vooraf al van
een partijdige behandeling cenor zoo ern
stige kwestie durft doodverven?"
Tegen deze wijze van voorstellen, temeer
nog daar de Redactie van de Radiobode
tevoren wist, dat ik pertinent ont
kend had in dezen geest, gesproken te
hebben, past een ernstig protest. Dat zal
ieder weldenkend mensch begrijpen, die
leest, wat ik in werkelijkheid gezegd heb:
„Wij Katholieken moeten dat niet doen
(Protestvergaderingen). Wij moeten niet op
doze wijze invloed uitoefenen op Radio-
Raad en Minister, omdat wij zoolang er
geen besluiten zijn gevallen, in beide ver
trouwen moeten stellen. Vooral, omdat de
Minister één der onzen is, moeten' w ij
hethemnietmoeilijkcr maken
dan h ij het tochalheeft. Hij moet
geheel vrij blijven en men moet
niet. achteraf kunnen zeggon,
dat hij door ons bein vloed i s."
Is dat een waardige houding of niet?
En wat nu te zeggen van de wijze waar
op door dc Redactie van de Radiobode,
ook nadat zij kon weten, dat ik niet ge
zegd had, wat die luisteraar beweert, toch
nog zijn brief plaatst cn zelfs met eenige
kantteekeningen dat schrijven nog aandikt.
De zaak van de A. V. R. O. moet er wel
slecht, voorstaan als men tot zulke midde
len zijn toevlucht moet. nemen.
L. H. PERQUIN.
Werktijden in brcod- en banketbakkerijen.
In verband met de komende
fe estdagen.
De minister van arbeid, handel en nij
verheid heeft in verband met het bepaalde
in de artikelen 35, tiende lid, 42, zesde lid,
en 97, vierde lid, der Arbeidswet 1919, vor-
gunning verleond, dat
A. in broodbakkerijen in alle gomeenten
des rijks:
lo. door hoofden of bestuurders en door
bakkersgezellen, in afwijking van het be
paalde in artikel 35, tweede lid, dor Ar
beidswet 1919, bakkersarbeid wordt ver
richt:
a. op Donderdag 5 December tusschen 2
on 6 uur des voormiddags;
b. op Dinsdag 2-4 December tusschen 12
uur 's nachts en 6 uur des yoormiddags;
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
In den Berlijnschen gemeenteraad kee-
ren de socialisten verzwakt terug. Winst
voor de communisten.
Mgr. Verdier is tot aartsbisschop van
Parijs benoemd.
De onrust in Durban.
BINNENLAND.
Na het overlijden van Z. D. H. mgr.
H. v. d. Wetering. (3de blad).
Het Philosophicum te Warmond. (Kerk
nieuws, lste blad).
Moordaanslag te Kerkrade. (Gem. Be
richten, 3de blad).
c. op Dinsdag 31 December tusschen 1 ca
6 uur des voormiddags
een en ander met dien verstande, dat-
voor zoover betreft broodbakkerijen.
voor welke eene vergunning, als bedoeld
in artikel 37, eerste lid, der Arbeidswet-
1919, is verleend telkens gedurende twee
uren vóór bet tijdstip, waarop op genoemde
dagen de bakkersarbeid mag aanvangen,
arbeid, bes-taande in het gereedmaken van
deeg en ovens, mag worden verricht, en
voorts onder voorwaarde, dat. in dc onder
nemingen, waar op de onder b en/of c ge
noemde data van deze vergunning wordt
gebruik gemaakt op Woensdag 25 en Don
derdag 26 December en/of Woensdag 1 Ja
nuari geen arbeid wordt verricht;
d. op Vrijdag 27 December tusschen 4
en 6 uur des voormiddags ol', indien inge
volge het bepaalde in artikel 35, tweede
lid, onder e of f, der Arbeidswet 1919 oiu
5 uur des voormiddags met den bakkers
arbeid mag worden begonnen, tusschen 3 en
c uur des voormiddags mag worden begon
ncn, tuss-chen 3 en 5 uur des voormiddags.
Bovendien mag, voor zoover betreft brood-
bakkerijen, waarin tevens koek-, banket-,
bcdoold in artikel 37, eerste lid, der Ar
beidswet 1919, is verleend, op dien dag
gedurende twee uren vóór het tijdstip,
waarop alsdan de bakkersarbeid mag aan
vangen, arbeid, bestaande in het gereed
maken van deeg en ovens, worden ver
richt;
e. op Vrijdag 27 Docember en op Donder
dag 2 Januari van 12 uur des nachts ai,
doch alleen voor het stoken van ovens door
één persoon
2o. door bakkersgezellen, in afwijking
van het bepaalde in artikel 40, eerste ik',
der Arbeidswet 1919, op Dinsdag 24 cn
Dinsdag 31 December 1929, gedurende ton
hoogste 10 uren arbcirl worclt verricht, ten
zij een coupon, als bedoeld in artikel 35,
tweede lid, onder b. der Arbeidswet 1919,
tijdig is ingezonden aan het districtshoofd
der arbeidsinspectie, in welk geval do
werktijd ten hoogste 13 uren mag bedra
gen;
B. hoofden of bestuurders van de onder
A. genoemde ondernemingen er aan te her
inneren, dat:
2o. zoolang van de vergunning gébruik
wordt gemaakt, overeenkomstig het bepaal
de bij artikel 10, derde lid, van het. Rust
tijden- en Arbeidslijstenbesluit voor fabrie
ken of werkplaatsen 1923 uit oen naast do
arbeidslijst opgehangen geschrift op duid"-
lijke wijze moet blijken, hoe de werkuren
aver de verschillende dagen der week worn
den verdeeld;
2o. ingevolge het, bepaalde in artikel 41,
pierde lid, der Arbeidswet 1919 aan een.
bakkersgezol, die tusschen 8 uur des namid
dags en 6 uur des voormiddags bakkers-
ftrbeid verricht, onmiddellijk vóór don aaii-
eang van zijn arbeid, die geheel of gedeel
telijk tusschen die uren is gelegen, een on
afgebroken rusttijd van 10 uren moet wo:-
den gegeven;
C. aan hoofden of bestuurders van brood
bakkerijen in alle gemeenten des Rijks te
vergunnen, dat in het tijdvak van 18 No-
paaldc bij artikel 35, zesde lid, der Ar
beidswet 1919, op Donderdag 5, Dinsdag 21,
Vrijdag 27 en Dinsdag 31 Docember 19-29
deeg of brood, dat na 8 uur des namiddags
van den vorigen dag gebakken of opge
warmd is
lo. van 7 1/2 uur des voormiddags af uit
het gebouw met aanhoorighed-en, waarin
zich de broodbakkerij bevindt, wordt ver
voerd;
2o. van 8 uur des voormiddags al' wordt
verkocht of afgeleverd.
Dc minister van arbeid, handel cn nij
verheid heeft in verband met lu i, bepaalde
in de artikelen 28, vijfde lid, 42. zesde lid,
en 97, vierde lid, der Arbeidswet 1919, ver
gunning verleend:
A. aan hoofden of bosd-uurders van brood-
bakkerijen, voor welke een vergunning, al*
chocolade- en suikerwerken worden ver
vaardigd, in alle gemeenten des rijks te
vergunnen, dat, in afwijking van het be-
