lste Jaargang
WOENSDAG 16 OCTOBER 1929
No. 6309
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
KERKNIEUWS
STADSNIEUWS
iE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooratbetaling
oor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
ij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
'ranco per postf2.95 per kwartaal
let Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
rijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij
ooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Wat doen wij?
Gisteravond! jfceeffc „Geloof en 'Weten-
iap" te Leiden haar program geopend
iet een voordracht van den zeereerw. pa
ir Populier over de chaos in China.
De opkomst was niet erg groot; mis-'
chien geniet China geen belangstelling
intellectueele kringen of misschien ook
'eet. men er al alles van. Doch hoe 't ook
ij, pater Populier, die- vele jaren als mis-
ionaris in China heeft- gewerkt, heeft, ons
10 isteravond een zeer leerzame uiteenzet-
ing gegeven van de politiek in China, en
ver Chineesche godsdiensten en gebrui-
en heel interessante mededeelingen ge-
Hl aan. geïllustreerd met zelf genomen
bote's.
Naar den geleerden causeur, den we-
inschappelijken en prettigen. spreker is
iet open aandacht bijna twee uren ach-
jreen geluisterd.
Hij sprak niet. over de missie, zoo
eide pater Populier in het begin van zijn
ede. Maar hij sprak er wel over, zoo
isschen andere mededeelingen door, van
elf. spontaan.
En wij hoorden den missionaris vertel-
n over veel vermoeienissen en pijnlijke
ntberingen, over ernstige bedreigingen
an het leven, zoo eenvoudig en terloops,
ls over dingen, die vanzelf sprekend zijn,
baardie toch feitelijk alle hadden
nnnen worden ontvlucht of ontweken;
lie de missionaris alle vrijwillig op zich
ieeft genomen en wil doorstaan, om het
'angelie te prediken, om over de wereld
Christus' Rijk uit te breiden....
En wat doen w ij, om anderen de wa.ar-
leid te doen kennen, om het Evangelie te
ropageeren?Als wij gaan. vergelijken,
an wordt die vraag een verwijt....
"Wat doen wij?Een aanleiding rao-
in wij vinden in de „Geloof en Weten-
chap'-avond van gisteren, om te herinne
en aan den plicht aller Katholieken de
nissie te steunen een plicht-, die soms
st door de in alle opzichten weinig-
lezitters treffend-diep wordt begrepen,
raak beter wordt, beleefd, dan door de
geestelijk en stoffelijk meer bevoordeelden
jnder ons.
Maar wij moeten dan ook wijzen op den
ilicht-, óók van ons allen, om ook in eigen
and. in eigen kring het. geloof te verde-
ligen en te verspreidenDoor voor-
>eeld en gebed kunnen en moeten wij allen
apologeten zijn; door actie, op eenigerlei
velen onzer.
Wat doen wij? Tusschen al- de aan-
lacht-vragende nieuwstijdingen in de krant
logen wij deze zoo ernstige vraag toch
el 'ns stellen!
VOLKENBOND
De intern. Arbeidsconferentie.
Drie part ij en
conf.ereeren samen.
Op het oogenbilk, aldus schrijft de Maas-
Jode-correspondent d.d. gisteren uit Ge-
ïeve, zitten de vertegenwoordigers der re-
leeringen, reeders en arbeiders voor het
:erst sinds Zaterdag weder tezamen bij
een om gemeenschappelijk een oplossing te
zoeken, die aan de crisis, door het besluit
Ier werkgevers ontstaan, toch een bevre
digend einde te maken.
Het. zijn drie vertegenwoordigers uit
eder der drie groepen, die op uitnoodiging
Ier regeerings-groep bijeen zijn om de laat
ste poging te ondernemen.
De regeeringsgroep vond het verstandig
net opnieuw een eigen resolutie te ont
werpen, die waarschijnlijk door de werk-
cversgrocp toch weer niet aanvaard zou
ivorden, doch gaf de voorkeur aan persoon-
Jijk contact.
Ook mgr. Nolens, die zeer scherp het
cptreden der werkgevers had veroordeeld
en duidelijk had gemaakt-, dat hij onder
;een voorwaarde wilde terugkee-ren op het
besluit, der conferentie van Zaterdag, waar-
de motie der werkgevers verworpen
■^as, bepleitte gistermiddag, dat men nog
een poging zou doen om den reeders den
erugkeer naar de conferentie te verge
makkelijken, nu blijkbaar een groot ge
deelte onder ben berouw van het besluit
.ot heengaan had en naar een uitweg zocht,
waardoor zij nog te Genève zouden kunnen
blijven.
De regeeringsgroep heeft den ondervoor
zitter ^er conferentie Smith Roust an
(Frankrijk) en den Engelschman Smith
aangewezen als gedelegeerden bij de be
sprekingen met de.opdracht alleen een re
solutie te aanvaarden, die aan de volgen
de voorwaarden voldeed:
1. dat zij heel kort is;
2. dat zij niet treedt in eenige beoor
deeling van het verleden of van de tegen
woordige samenstelling der conferentie;
3. dat zij 'noch direct noch indirect te
gen eenige regeering een woord van critiek
mag bevatten.
De arbeiders en de werkgevers hebben
het denkbeeld van deze gemeenschappelij
ke bespreking aanvaard, zoodat daarvan
thans afhang:, of de reeders morgen zul
len terugkeeren dan wel werkelijk Genève
verlaten.
Intusschen hebben gisteren de commis
sies het gewone werk voortgezet.
DUITSCHLAND
Botsing tusschen socialisten en politie.
Ter gelegenheid van een vergadering
van nationaal-socialisten, die Maandag
avond te Hannover plaats heeft gevonden,
ontstond omstreeks middernacht een klop
partij tusschen de nationaal-socialis-tischc
zaalwacht en eenige politie-agenten.
Tenslotte verschenen 50 politie-agenten
met een afdeeling bereden politie om de
orde te herstellen.
Drie burgers en twee politie-beambten
werden door messteken zwaar gewond?
Eén der gewonde politie-agenten over
leed in het ziekenhuis.
Het Zoebkof-drama.
De openbare verkooping van de bezit
tingen van mevrouw Zoebkof, geboren prin
ses Viktoria von Preussen, is gistermorgen
in de Reichszaal van haar paleis te Bonn
begonnen. Ongeveer drie a vierhonderd
personen waren aanwezig, voornamelijk
kooplustigen. Er werd vlot geboden. Alle
stukken werden verkocht. De kostbare
voorwerpen vonden koopers uit Zwitser
land. Een groot stuk, een Japansch ser
vies van Sterling-zilver, een geschenk van
Keizer Wilhelm I, ging voor 7000 Mark
en kwam in handen van een particulier uit
Keulen. In de ochtenduren werden voor on
geveer 50.000 Mark verkocht.
Het. Engelsche Hof trad niet als koo-
per op, evenmin, naar gemeld wordt, Huize
Doorn uit Nederland.
ENGELAND
Dynamietaanslag in Ierland.
Vergaderlokaal in de lucht
gevlogen.
.Nabij Lougngall in Noord-Ierland heeft
men Zondag 'n pas gebouwd vergaderlokaal,
dat in de plaats was gekomen van een an
der gebouw, hetwelk acht maanden gele
den tengevolge van brandstichting was
•vernield, in de lucht laten vliegen.
De daders waren ten getale van twee a
driehonderd in militaire slagorde en met
geweren gewapend aangerukt. Nadat zij
de bewoners van een naburig huis in vei
ligheid hadden gebracht, legden zij twin
tig ladingen van een krachtige ontplof
bare stof en het gebouw, dat nagenoeg ge
reed was, vloog in de lucht.
AFGHANISTAN.
Een nieuwe koning van Afghanistan?
Volgens berichten uit Britsch-Indische
bron, zou in Afghanistan de koningsmacht
voorloopig worden opgedragen aan Ajad
Oellah Khan, een jongeren broeder van
Aman Oellah.
Naar alle waarschijnlijkheid zullen de
Afghaansche hoofden het met deze benoe
ming eens zijn, te meer, daar Aman Oellah
in zijn land met hoog staat aangeschreven.
CHINA.
Onderhandelt Moskou met Moekden?
De aanvallen op de stad Toengkiang
(Amoer), die op 11 October plaats vonden,
zouden volgens de „Shanghai-Times" klaar
blijkelijk nog niet het einde van de Russi
sche operaties beteekenen. Veeleer zijn
geruchten in omloop, dat een nieuwe alge-
meene Russische aanval kan worden ver
wacht. Tegelijkertijd echter wordt verze
kerd, dat de regeering te Moekden stappen
bij de sovjet-regeering heeft gedaan, om
tot een verzoening te komen. Aan deze on
derhandelingen zou ook de vroegere Chi
neesche minister van buitenlandsche za
ken Wellington Koo deelnemen.
De binnenlandsche Chineesche toestand
is moeilijk te overzien. De regeering tc
Nanking spant zich .in, om generaal Yen
te bewegen zijn verbond met generaal
I-eng te verbreken. Van de beslissing van
Yen hangt alles af. De Nanking-regeering
beweert, dat zij voldoende geldmiddelen
heeft om den strijd verder voort te zetten.
Volgens een ander bericht uit Moekden
hebben er inderdaad onderhandelingen
tusschen China en Rusland plaats en hoopt
men binnenkort het vraagstuk van den
Chineeschen Oosterspoorweg op bevredi
gende wijze te kunnen regelen.
TWEEDE KAMER.
Interpellatie-aanvragen.
Ambtenarenwet 1929.
De
Als de Kamer vlug werkt, dan krijgt zij
misschien, voordat er op 5 November wordt
begonnen met de behandeling der begroo
ting, nog een weekje vacantie. Zou men
met de Ambtenarenwet wat wel zeer
onwaarschijnlijk is zéér spoedig, b.v.
nog deze week gereed komen, dan bestaat,
de mogelijkheid, dat aan 'het verlangen
van den heer Kortenhorst wordt voldaan,
en de Winkelsluitingswet nog voor de be
grooting aan de orde komt.
Mr. Duys was verstandiger dan de heer
Wijnkoop. De sociaal-democratische afge
vaardigde zag in, dat het dwaasheid zou
zijn. te interpelleeren over de zaak Gies-
sen-Nieuwkerk in of tegen den begrootings-
tijd, waarin vanzelf (bij de begrooting van
justitie) gelegenheid bestaat, dit. punt ter
sprake te brengen. Hij trok dan ook zijn
aanvraag, in. De heer Wijnkoop hield
daarentegen stokstijf vol, dat er wel dege
lijk aanleiding was tot interpelleeren over
..het optreden van de burgemeesters en de
rijkspolitie tegen de strijdende arbeiders
beweging" en over „de verhouding van Ne
derland tot de Sovjet-Unie", hoewel bij de
begrootingen van birmenlandsche en bui-
tenlandsche zaken deze onderwerpen ruim
schoots kunnen worden besproken.
Mr. van Sehaik, de nieuwe voorzitter,
stelde voor, die noodelooze interpellaties
niet toe te staan, en alle Kamerleden op
twee na. gaven aan dat voorstel hun stem.
Toen is een aanvang gemaakt met de
behand.elin'g van de Ambtenarenwet 1929
of te wel de wet tot regeling van den
rechtstoestand van ambtenaren.
Aan de algemene - beschouwingen heb
ben tot nu toe deelgenomen de heeren
Boon (V. B.), J. Ter Laaji (S. D.), Van
Wijnbergen (R. K.\ Schokking (Chr. H.),
Schouten (A. R.), De Visser (C. P. H.).
Behalve de laatste spreker, waren allen
in groote trekken nog al tevreden over
het ontwerp, ofschoon wel alle eenige be
zwaren hadden, welke zij natuurlijk gaar
ne zouden zien weggenomen. De heer Van
Wijnbergen de eerste Katholieke afge
vaardigde, die over dit onderwerp sprak;
er zullen er wel meer volgen pleitte o.m.
er voor. dat. de organisaties het recht zou
den hebben aanbevelingen te doen voor de
benoeming van leden der ambtenaren-
gerechting.
Vandaag worden de algemeene beschou
wingen voortgezet.
Koninklijke besluiten.
N o t a r i a a t.
Bij Kon. besluit is Benoemd tot notaris
binnen het arrondissement' Zwolle, ter
standplaats de gemeente Zwolle: L T. H.
Minke, candidaat-notaris te Hilversum;
Haarlem, ter standplaats de gemeente
Haarlem: mr. H. C. Ittmann, thans nota
ris te Middelburg.
De Graf Zeppelin en de Zondagsheiliging.
Vragen van -het a n t i-r e v.
Kamerlid, den heer Heemskerk
Het lid ran de Tweede Kamer, de heer
Heemskerk, heeft aan den minister van
waterstaat de volgende vragen gesteld:
Is de regeering in de gelegenheid ge
weest om te verzoeken of te doen verzoe
ken, dat de vlucht van de „Graf Zeppe
lin" over Nederland niet zou plaats heb
ben op Zondag, nog wel des ochtends on
der kerktijd, waardoor hetgeen een daad
van courtoisie jegens Nederland had moe
ten wezen, is -geworden tot een daad van
onwellevendheid jegens het aanzienlijk
deel van het volk, dat. prijs stelt op Zon
dagsheiliging en "Bepaaldelijk op kerkgang?
Indien de regeering daartoe in de gele
genheid is geweest-, waarom 'heeft zij daar
van -geen gebruik gemaakt, of, zoo zij er
er wel gebruik van heeft gemaakt., waarom
-heeft dit niet gebaat?
Een verbroken radio-rede.
De uitzending met de
voorwaarden in strijd.
Op de vragen van het Tweede Kamer
lid den heer Wijnkoop inzake verbreking
van een radio-rede van een Jid der vrij
denkersbeweging op Zondag 29 September
1929 heeft de minister van Waterstaat
geantwoord, dat ambtshalve'het uitzenden
per radio van de redevoering na verloop
van eenigen tijd verbroken is op grond
van de Telegraaf- en Telefoonwet, welke
de overheid verplicht te waken tegen in
breuk -door middel van radio-uitzendingen
op de veiligheid van den Staat, de open
bare orde of de -goede zeden. Teneinde de
zen plicht te kunnen nakomen, zijn bij de
voor de uitzending verleende vergunning
voorwaarden gesteld. Daar de uitzending
met de voorwaarden in strijd kwam is zij
verbroken.
Overigens hadden noch de aanvraag
tot vergunning, nooh het programma, noch
de redevoering zelf tot onderwerp, het
geen in art. 168 van de Grondwet wordt
gewaarborgd: volkom-en vrijheid, gods
dienstige meeningen te belijden.
Journalistiek.
Met ingang van 1 November is op zijn
verzoek eervol ontslag verleend aan mr.
H. Dorbeck. hoofdredacteur van het „Dag
blad van Noord-Brabant". In zijn plaats
is benoemd dr. Alb. van der Poel, tot nu
toe assistent der hoofdredactie van de
„Limburger Koerier" te Maastricht.
Benoemingen,
Aartbisd om.
Z. D. H. de Aartsbisschop van Utrecht
heeft benoemd tot pastoor te Glanerbrug
den weleerw. heer G. B. Pieper.
Nieuwe catechismustekst.
Naar het „Hgz." van welingelichte zijde
ter oore kwam, is binnen afzienbaren tijd
de benoeming te verwachten van een
commissie, die tot. taak zal hebben een
nieuwen tekst te ontwerpen voor den
Catechismus voor de Nederlandsche bis
dommen.
DE CHAOS IN CHINA.
Lezing van Pater Populier voor
„Geloof en Wetenschap".
In de bovenzaal van „de Turk" werd gis
teravond door „Geloof en Wetenschap" de
eerste bijeenkomst gehouden in dit sei
zoen.
De voorzitter, prof. dr. W. A. Keesom,
opende de vergadering met. een verzoek
aan de leden om het „professoraal kwar
tiertje" niet tot. een half uur te laten uit
dijen. Spr. deelde mede, dat het winter-
programma niet kon worden medegedeeld,
omdat het nog niet geheel is vastgesteld.
Daarna verleende spr. het woord aan pa-
ler Populier, missionaris van de Congre
gatie van heb Onbevlekt Hart van Maria
(•Scheut), die jarenlang in Noord-China
werkzaam is geweest en thans een belang
wekkende uiteenzetting gaf van de chaos
in China.
De laatste 25 jaren is er in China veel
gebeurd, en deze gebeurtenissen hebben
op het. volk en op de buitenlandsche rela
ties oen grooten invloed gehad.
Er is den laatsten tijd een sentiment on
der de Chineezen ontstaan, dat vroeger
onbekend was; vaderlandsliefde. Het na-
tionalitsteits-gevoel werd opgewekt door
den Japanschen oorlog van 1894, maar
eerst sinds 1905 streefde de keizerlijke re
geering het plan na om China tot één
groot krachtig Rijk te vormen.
De wereldoorlog vooral gaf de groote
stoot. Er ontstond een sentiment, dat hy
per-nationalistisch was met anti-Europee-
sche en anti christelijke tendenzen. Men
gaat te keer legen de verdragen gesloten
met vreemde mogendheden en tegen het
Europeesche missie-onderwijs.
Eerst werden socialistische beginselen,
later meer communistische beginselen ge
propageerd. Stakingen vroeger onbe
kend. werden gehouden. Een Chineesche
vrouwenbond werd opgericht., niet alleen
ter bestrijding van het opium-misbruik en
het voet-binden voor de vrouwen, maar ook
ter bevordering van kinderbeperking enz.
Niet alleen het Christendom, ook de
oude nationale godsdiensten worden ver
worpen. Dezen geest wordt gesteund door
de Sovjet en door uit Amerika gerepa
trieerde studenten. De papieren bewijzen
rijn er van de Sovjet-inmenging in China.
Ook de Amerik. instellingen van onderwijs
in China hebben de eerbied voor den ouden
godsdienst weggenomen zonder een dege
lijk Christendom er voor in de plaats te
stellen.
Een deel van de jong-Chineezen ver
wacht nog steeds heil van een soort Sov-
jet-Tepubliek. Een soort Sovjet, want een
reptibliek als in Rusland acht spr. in China
onmogelijk.
Het Chineesche volk is van een mentali
teit, die te nuchter en te zakelijk is om
zich met communisme in te laten.
Er zijn teekenen, dat het nationalistisch
gehetz begint te luwen; dat men rustig
wil opbouwen aan de groot-making van het
land.
Waar is de oorzaak van de moeilijkheden
gelegen, die China den laatsten tijd door
maakt?
Deze ligt uitsluitend in de revolutie van
1911. Deze is veel te vlug van stapel ge-
loopen. China was nog niet rijp voor een
republiek. De eeuwenoude godsdienstige
band tusschen den Keizer, als „Zoon des
-Hemels", en het volk ging verloren.
Het nationalisme werd de hoeksteen,
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Verwarde toestand :n China.
De „Graf Zeppelin" vertrokken naar den
Balkan. (Luchtv. 2e blad).
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft gisteren een
aanvang gemaakt met de behandeling van
de Ambtenarenwet. De Staatsbegrooting
komt op 5 November in behandeling, (lste
blad).
De heer Heemskerk heeft aan den Mi
nister van Waterstaat vragen gesteld over
de komst van de Zeppelin in Nederland en
de Zondagsheiliging, (lste blad).
Een beschouwing over het benoemen
van Katholieken tot burgemeester. (3de
blad).
De Partijraad der R. K. Staatspartij zal
vergaderen op 22 en 23 November. (3de
blad).
Tot lid van Ged. Staten van Noord-Hol
land is gekozen de heer P. J. M. Verschure.
(3de blad).
Het derde postvliegtuig is te Bandoeng
gearriveerd, het eerste retourvliegtuig >s
tc Constantinopel aangekomen. (Luchtv. 2e
blad).
Moordaanslag op een armbezoeker te
Amsterdam. (Gem. Berichten, 3de blad).
waarop de icpubliek ging voortbouwen.
Maar hel nationaliteitsgevoel was nog
Uiterst zwak. Vandaar dat geknoei, waar
van men dagelijks in de kranten leest. Het
nationaliteitsgevoel heeft zich thans meer
ontwikkeld, maar lang zal het duren voor
ambt.splioht en eerlijkheid bij de onder
handelingen in het volk zijn doorgedrongen.
Na de revolutie krijgen partij-groepee
ringen onder militaire leiding de overhand
over de centrale regeering te Nanking.
Eerst na de overwinning van het. Kwomin-
tang in 1928 keert de rust iets terug.
Maar de oude moeilijkheden keeren nu ook
terug, namelijk de wrijving tusschen een
vaste centrale regeering en het provincia
lisme. Verschillende provincies eisohen bi-
zondere rechten op, daarbij gesteund door
Sovjet-Rusland en door Feng, den „christen-
generaal", die net zooveel Christen is als
de eerste heiden van China! Hij is op een
goeden dag door de Amerikaansche Bapte-
rian Congregation gedoopt, zuiver uit op-
portniniteitsoverwegingen. Deze christen-ge
neraal hcefu een sterk leger opgezet en
schijnt met het plan rond te loopen om
"Noord-China te stellen tegenover het Zui
den met. als hoofdstad Peking.
Het is niet alleen politiek geknoei en
gekonkel, waarvan wij iederen dag lezen,
maar het is dc eeuwen-oude tegenstrijdig
heid tusschen Noord en Zuid-China. Feng
blijft de individualist, Tsjang-Kai-Sjek
(Nanking) vertegenwoordigt het. democra
tische element., en met hen is de bevolking
van Noord en Zuid getypeerd.
Het democratisch aangelegde Zuiden
heeft een tijdlang Russische hulp aanvaard
voor haair streven, maar wilde baas in
eigen huis blijven. Feng gaat nu hetzelfde
spelletje beginnen.
Wat mindere sterke doorvoering van
centraa-l gezag en wat meer plaats voor
de provincies, zou het Kwomintang ten goe
de komen. Hei. zou veel meer in het belang
van China zijn.
Gelukkig gaan er in de Chineesche pers
stemmen op tegen de burgeroorlog. Van
Sept.. 1924 tot Juni 1928 heeft onafgebro
ken de burgeroorlog gewoed. De handel
wordt onmogelijk gemaakt; het krioelt in
het land van roovers; de spoorwegen ver-
keeren in onbruikbaren toestand; mil-
lioenen schade wordt aangericht door het
bederven van levensmiddelen, op stations
opgeslagen. De bevolking wordt uitge
perst; de troepen leven op de bevolking
waar zij langs trekken. De meeste „leger
corpsen" zijn zeer ongedisciplineerd een
-samenraapsel van bandieten en avontu-
Wanneer de troepen gepasseerd zijn,
arriveeren dc rooverbendenDan nadert
de monschelijke misère aan het het ongc-
loofelijke. Wreedheden en zedelooze uit
spattingen grenzen aan het krankzinnige.
Do Missie-posten hebben er zeer veel van
te lijden. Kerken worden- verwoest een en
kele maal zelfs ingericht als bordeel. Vijf
jnissionarisse.n werden door dc rooveis
vermoord, vier gewond en anderen op de
grofste wijze bejegend. Velen der eens
bloeiende christendorpen liggen in puin.
De vijf dorpen, die pater Populier in 1924
en 1925 bediende, bestaan nicl rpnr.
