21ste Jaargang
DONDERDAG 10 OCTOBER 1929
No. 6304
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
SPORT
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Misplaatste welwillendheid.
Onder den titel ..Misplaatste onwelwil
lendheid" critiseert „Het Volk" een „on
welwillende" beschouwing in „De Socialist",
het blad van een groep links-socialisten
(ook, zooals men weet, leden der S. D. A. P.)
over het onlangs gehouden religieus-socia
listisch congres.
„Het Volk" schrijft ojh.':!
Wat de bedoeling van de redactie
van „De Socialist" met zulk een arti
kel is, moet zij zelve weten; maar het
effect kan geen ander zijn, dan dat aan
de aantrekkingskracht van onze partij
voor die groote massa arbeiders, die
religieuze behoeften bezit, voor wie de
godsdienst een onafscheidelijk deel
van hun geesteS- en gemoedsleven is,
afbreuk wordt gedaan.
Het lijkt ons een vreemde opvatting
van een socialistisch propagandist, om
al zijn best te doen, ten einde sociaal
democratisch gezinde arbeiders van
aansluiting bij onze partij af te hou
den.
Dus: die „onwelwillende" (eigenlijk: sar
castische) houding van „De Socialist" te
genover religieus-willende socialisten,
wordt door „Het Volk" afgekeurd, omdat
daardoor de vangst van geloovige arbei
ders in de netten der S. D. A. P. wordt be
moeilijkt die „onwelwillende" houding
wordt afgekeurd, -omdat zij nadeelig is voor
de propaganda, omdat zij de wervingskracht
temt.
Daarom, maar ook daarom allèèn.
Met geen enkel woord wordt afgekeurd
die houding op zich; allèèn wordt vrees
geuit voor de gevolgen wat betreft de
aanwas van de partij.
Als men daarom en daarom alléén de
religie, de godsdienstige gevoelens van
anderen met welwillendheid meent te moe
ten bejegenen, dan zou men zulk een wel
willendheid min of meermisplaatst
kunnen noemen. In ieder geval moeten
wij met die welwillendheid wel heel erg
voorzichtig zijn
DUITSCHLAND
EEN NIEUW MILLIOENEN-
SCHANDAAL TE BERLIJN?
Onder den titel „Een nieuw millioenen-
schandaal" meldt de „Tempo" o.a.:
Heden ontvingen wij het bericht van
een monopolie-zaak, die de Verkehrs A.G.
met de firma F. Butt Co. te Lichten
berg onderhoudt.
Deze firma heeft het monopolie voor de
levering van materiaal voor straataanleg,
steenslag, grint enz., doch tegelijk zorgt
zij voor den aanleg. Over de overeenkomst
met de Verkehrs A.G., laat men zich niet
uit. Een feit is, dat alle andere firma's
bij aanbiedingen voor leveranties aan de
Verkehrs AjG. hetzelfde antwoord krij
gen: ,,Wij werken alleen met de firma
Butt Co."
Wat het schandaal in zijn vollen om
vang laat zien, is het feit, dat de firma
niet slechts het alleenrecht heeft, doch dat
ten behoeve van haar en om haar millioe-
nen te laten verdienen, overbodige tram-
wegwerken, verleggen en nieuwen aanleg
van rails plaats hebben.
Bij de Vehkehrs A.G. zit een heer direc
teur Luedicke. Een der chefs van de firma
Butt Co. is ook een heer Luedicke, de
zoon van den directeur van de Verkehrs
A.G. De firma Butt was tot voor tien jaar
©en zeer onbelangrijke firma met een cre-
diet van nauwelijks 10.000 mark. Zij is
sinds het overnemen van de tram door de
stad groot geworden. Thans is zij een der
rijkste firma's in deze branche.
Onlangs heeft de stad de firma Butt
Co. nog een bijzonderen vriendendienst be
wezen door de overneming van een groote
hoeveelheid aandeelen.
Ontbinding der Stahlheln>organisatie.
ïh Rijnland en Westfalen.
- —o-wuo den officieel en Pruisischen pers
dienst heeft de Pruisische minister van
-Binnenlandsche Zaken, Greszinski, op
grond van par. 1 van de wet van 22 Maart
1921 de Stahlhelm en Frontstrijdersorga-
uisaties met al haar instellingen en onder-
afdeelingen, inzonderheid de Jung-Stahl-
'rD, in de Rijnprovincie en Westfalen
ontbonden. Alle bezittingen der vereeni-
gingen worden ten bate van het rijk in- be
slag genomen. In verband hiermede heb
ben de politie-autoriteiten in de betrokken
steden heden de genoemde organisaties
ontbonden.
Te Dortmund werden speciale ambtena
ren met de betreffende werkzaamheden
belast. Daar de Stahlhelm te Dortmund
geen grooten aanhang bezit en geen eigen
bureaux heeft, had de huiszoeking bij de
leiders der beweging plaats. Verschillende
voorwerpen werden in beslag genomen en
door de politie onderzocht.
Ook te Keulen zijn bij vier leiders van
de Stahlhelm, o.a. bij den plaats vervan gen-
den leider voor het Rijnland, huiszoekingen
gedaan, waarbij veel materiaal in beslag
werd genomen en enkele bedragen ver
beurd verklaard.
De maatregel van minister Greszinski
is geschied met toestemming der RijksTe-
tigde duidelijk, dat de leden van de Stahl-
helm-oefening die op 21 en 22 September
in het Rijnland plaats had. In het decreet
van den minister wordt gezegd, dat deze
oefening de verdenking bevestigde, dat de
Stahlhelm ook in de provincies Rijnland en
Westfalen een vereeniging vormt, welker
doel in strijd is met de wettelijke bepa
lingen. Het verloop der oefeningen beves
tigd duidelijk, dat de leden van de Stahl
helm er voor worden opgeleid een volgens
militaire gezichtspunten optredende troep
te vormen.
Volgens mededeelingen uit Stahlhelm-
kringen wil deze organisatie maatregelen
nemen tegen de ontbinding.
ZWEDEN
Botsingen tusschen communisten.
Woensdagavond kwam het in Slockholm
tot ernstige botsingen tusschen de twee
elkaar vijandig gezinde communistische
partijen. Een troep van de in de minderheid
verkeerende partij der Moskou-bolsjewis
ten bezette de localiteiten van de partij
leiding der tegenpartij. De verdreven Kil-
bom-bolsjewisten, aldus genoemd naar hun
leider, haalden versterkingen, waarmede
bet eindelijk gelukte de gebarricadeerde
deuren te forceeren en in de localiteiten
binnen te dringen. Hier ontstond een
woeste vechtpartij, waartegen de politie
met een groote troepenmacht optrad om
de orde weder te herstellen. Het doel van
de minderheid de redactie en de druk
kerij van het blad „Folkets Dagblad Poli-
tiken" te bestormen is mislukt. Nog juist
op tijd stelden zich hier een aantal men-
schen op, die de aanvallers met waterslan
gen ontvingen. Voor zoo ver tot op dit
cogenblik bekend is, zijn op geen der beide
fronten ernstige verwondingen toegebracht.
AFGHANISTAN.
HABIB OELLAH OP DE VLUCHT.
Per vliegtuig uit Kaboel vertrokken.
Wordt Aman Oellah weer
koning?
Van drie verschillende zijden wordt
thans bevestigd, dat de troepen van Nadir
Khan, onder bevel van diens broer Sjach
Wali Khan, de hoofdstad van Afghanistan,
Kaboel, zijn binnengetrokken.
Nadat drie voorposten waren overmees
terd, werd tegen vier uur des middags Ka-
boel bezet, zonder dat door do troepen
van Habib Oellah eenige tegenstand van
beteekenis werd geleverd. Laatstgenoem
de, wiens troepen op de vlucht waren ge
slagen, schijnt aanvankelijk zijn toevlucht
genomen te hebben in de citadel Ark, doch
volgens nadere berichten is hij later per
vliegtuig uit de hoofdstad vertrokken. De
bevolking van Kaboel is half verhongerd.
Nadir Khan heeft in de richting van
Jallalabad sterke troepenafdeeb'ngen ge
zonden, die de door Habib Oellah uit
ICoerdistan ingeroepen assistentie het
hoofd zullen bieden. Het is mogelijk, dat
Aman Oellah weder den troon zal bestij-
CHINA.
De burgeroorlog.
Tejiang schiet met zilveren
kogels.
Wij hebben dezer dagen melding ge
maakt van successen der centrale regee
ring te Nanking. Thans blijkt dat de pie-
sident der centrale regeering Tsjiang Kai
Sjek deze successen aan de gewone Chi-
neesche strijdwijze heeft te danken.
De bijzondere correspondent- van de
Daily Mail meldt nd. uit Sjanghai, dat de
regeering van Nanking er wederom in ge
slaagd is de binnenlandsche crisis door be
taling van haar tegenstanders uit te stel
len. Ofschoon de kas van Nanking leeg is,
was Tsjiang Kai Sjek toch in slaat mot
generaal Jeng, den gouverneur van Sjansi,
over een betalingsovereenkomst te onder
handelen. Daardoor is een onmiddellijke
bedreiging van Nanking uit bet Noorden
afgewend.
Tegelijkertijd heeft h:j ook, wellicht door
slechts korten tijd, zekere generaals in het
Zuiden door financieele toelagen voor Nan
king weten te winnen. Door deze maatre
gelen is de opmarsch van generaal Tsjang
Fat Kwei vertraagd en verzwakt; hij moet
thans zonder hulp tegen Kanton strijden,
waar de regeeringstroepen inderdaad ster
ker dan de zijne zijn.
Bolsjewistische terreur aan de Cbineesche
grens.
Bloedbad in twee
Mandsjoerijsche dorpen.
Vluchtelingen uit het Mandsjoerijsche
district Noord Hailar hebben verschrikke
lijke bijzonderheden verteld over wreedhe
den van een bende roode Russen, die de
grens is overgestoken. Twee dorpen wer
den door de Russen geplunderd, terwijl
zij 84 menschen vermoordden.
ALASTRIM-BESTRIJDING.
In de zitting van den Rotterdanischen
gemeenteraad is gesproken over het alas-
trim-gevaar en de bestrijding daarvan.
De (A.-R.) „Rotterdammer" schrijft naar
aanleiding daarvan:
„Het zakelijke in de discussie was, dat
het hulpziekenhuis o-an de Hildegardis-
straat niet meer voor alastrnnlijders zal
worden gebezigd, omdat er meer ruimte
noodig isdat in Blijdorp geen barak
ken zullen worden gebouwd, maar in het
parkplan van Kralingeneen gunstige
plaats en ver genoeg van het centrum.
Voorts bewoog de discussie zich om de
vraag, wat er gedaan moet en mag wor
den om de alastrim te bestrijden of, zoo
mogelijk te voorkomen.
Daarbij heeft de heer Kersten zijn
standpunt op kalme en bescheiden, doch
geenszins overtuigende wijze uiteengezet.
De epidemie is een straf Gods, zoo luidt
zijn oordeel, en wij zullen ons voor God
hebben te verootmoedigen.
Met den Roomsch-K&th. wethouder Ni-
var d zeggen wij, dat wij hier volkomen
mee instemmenmaar er moet aan toege
voegd worden: de wetenschap is een gave
Gods en we bezondigen ons als we deze
verachten.
Zoo leerde Dr. Kuyper het, en deze heeft
slechts gestreden tegen de dwang, niet
tegen het gebruik der middelen.
Er komt echter, we hebben er Zaterdag
nog op gewezen, voor dezen tijd iets bij.
Mej. Groeneweg stelde de zaak wat al
te eenvoudig voor. Het staat niet als een
paal boven water, dat inenting gevaar
loos is. En ook daarom is dwang uit den
booze. Algemeen mag men wel aanne
men, dat inenting immuun maakt, maar
zooals de heer De Bruin terecht opmerkte
- volkomen eens zijn de medici het nog
niet
Daarom lag het ook geheel in de lijn, dat
de heer Kersten waarschuwde tegen al
te lichtvaardig inenten. Welk gevaar ech
ter volgens Wethouder Nivard niet be
staat: want kinderen worden niet zonder
toestemming der ouders ingeënten er
wordt wel terdege op de gezondheidstoe
stand van de persoon gelet.
Maar, de getallen wijzen er op, dat wie
niet-ingeënt is grooter gevaar loopt dan
die wel gevaccineerd werd (vijftien
van zestien sterfgevallen betroffen niet-
gevaccineerden) en daarom zal de ge
meente zoo noodig nog meer propaganda
voor inenting maken.
In tusschen, met blijdschap mag geconsta
teerd, dat de epidemie blijkbaar in da
lende richting gaat. Misschien mogen wij
hopen, dat het ergste gevaar voorbij is.
Al blijft voorzichtigheid geboden en dient
Rotterdam, als open havenstad, te zorgen
voor goede quarantaine (waarop Dr. Klei-
pool ernstig aandrong) en ruime barrak-
ken om zoo noodig de zieken te isolee-
ren.
Overigens terecht werd van alle zijden
hulde gebracht aan de groote activiteit
van den Geneesk. Dienst, terwijl deernis
werd betuigd met hen, die door de ziekte
bezocht worden en met de nabestaanden
van den plichtgetrouwen ambtenaar, die
als slachtoffer van zijn arbeid viel."
N. Z. H. T. M.
Dinsdagmiddag had in de Directiekamer
aan den Jansweg plaats de bijeenkomst
tusschen de Directie der N. Z. H. T. M. en
de 3 vakorganisaties.
Het was de gebruikelijke driemaande-
lijksche conferentie van September, die om
bijzondere redenen tot deze maand was
De bespreking van de twee voornaam
ste, hierna nader te vermelden punten van
de veelomvattende agenda, nam zeer veel
tijd in beslag, zoodat aan de behandeling
van de overige punten slechts een beperk
te tijd kon worden besteedaan die be
handeling deed dit niet veel af, omdat die
punten over het geheel genomen van min
der belangrijken aard bleken te zijn.
Van des te meer gewicht voor het per
soneel is het eerste punt, n.l. de verbete
ring van de eigen-, alsmede van de wedu
wen- en weezenpensioenen. Deze verbete
ringen worden in het vooruitzicht gesteld,
omdat alsnog definitieve wiskundige be
rekeningen gemaakt moeten worden; de
Directie meende evenwel de gegronde ver
onderstelling te mogen uiten, dat deze ver
beteringen alle ingevoerd zullen kunnen,
worden, zonder het Fonds, hetwelk in gun
stige omstandigheden verkeert, al te zeer
te belasten. De verbeteringen, die zullen
worden tot stand gebracht, zullen geacht
worden te zijn ingegaan op 1 October 1929.
Tevens kon de Directeur de Vakorganisa
ties verblijden met de mededeelnig, dat
ook de daarvoor in aanmerking komende
bestaande pensioenuitkeeringen zoo moge
lijk in gunstigen zin zullen worden herzien
eveneens met ingang van laatstgenoemden
datum
Hot volgende agendapunt, de gelijkstel
ling van de I.eidsche loonen met die van
Haarlem, gaf aan de Directie aanleiding
mede te deelen, dat de ontwikkeling van
heb bedrijf nog niet in haar geheel is te
overzien, zoodat thans het nemen, van een
gunstige beslissing te dezer zake nog m'ot
gewettigd is, te meer waar het hier be
treft een maatregel van blijvendeu aard.
De Directie sprak de hoop uit in het voor
jaar van 1930 eene beoordeeling als vo
renbedoeld te kunnen doen.
R. K. HANDELS-. KANTOOR- EN
WINKELBEDIENDEN.
Maandagmorgen werd de Bondsverga
dering voortgezet in het Gebouw voor K.
en W. te Utrecht, waarna direct begonnen
werd met punt 5 der agenda:
Verkiezing van een bezoldigd be
stuurder, wegens het bedanken van
den beer Haver, secretaris. Candidaten
waren de heeren Boersma te Amsterdam,
Brouwer te Helmond en Zorn te Utrecht.
Gekozen werd als gesalarieerd secreta
ris de heer A. Boersma te Amsterdam.
Mej. V^.n den Molen stelde zich niet her
kiesbaar.
Bij de verkiezing van drie niet-gesala-
rieerde Bondsbestuurders, wegens perio
diek aftreden van mej. I. v. d. Molen (Hil
versum) en de heeren B. Beerndsen
(Utrecht), de Graaf, (Den Haag) en J. N.
van Meegeren te (Zwolle), werden gekozen:
B. Berendsen te Utrecht, H. Kliinnen te
Breda en J. N. van Meegeren te Zwolle.
Betreffende Werkloosheidsreglement
worden de door verschillende af deelingen
ingediende voorstellen verworpen.
Aangenomen werd een nieuw artikel
Werkloosheidsreglement, waarbij 78 dagen
steun wordt uitgekeerd.
Een voorstel van de afd. Den Haag in
zake het Bureau tot plaatsing werd ver
worpen.
De Begrooting voor 19301931, geba
seerd op een ledental van 3788, werd daarop
aangenomen met alléén de afd. Leiden
tegen.
Daarop volgde een uitvoerige bespreking
inzake Vakgroep voor Personeel van Vak
bonden en Instellingen der R. K. Arbeiders
beweging.
Het voorstel-Utrecht te dezer zake weid
daarop verworpen met 4700 stemmen vóór
en 1800 tegen.
De heer A. van Hamers veld werd gehul
digd voor zijn diensten als tweede pen
ningmeester en voor de leiding der verga
dering. Als bewijs van erkentelijkheid
werd dezen functionaris een geëmailleerde
vulpenhouder met vulpotlood aangeboden.
De heer Haver mocht bij zijn vertrek
als gesalarieerd bestuurder een bloemen
hulde in ontvangst nomen. Door eenige
leden werd daarbij hes woord gevoerd.
Aan het slot der vergadering bracht de
voorzitter, .de heer van Hamersveld, har
telijk dank aan de afgevaardigden voor de
aangename discussies en maakte er met
voldoening melding van, dat de vrede in
alle Bonds-instellingen geteekend is.
Spr. dankte den heer Haver voor hél
vele, door hem voor den Bond verricht, en
sprak een kort woord ten afscheid tot hem.
In zijn dankwoord getuigde de heer
Haver van de vriendschappelijke samen
werking en wekte de vergadering op, om
in de toekomst toch vooral steeds de
bondsleiding in alles te steunen.
Daarna werden nog dankwoorden ge
sproken tot voorzitter en secretaris, waar
na deze Bondsvergadering pl.m. 7 uur ge
sloten werd met den chr. groet.
WAAROM?
Waarom zijn vergaderingen in het al
gemeen en politieke vergaderingen in het
bijzonder dikwijls zoo vervelend?
Waarom moeten er zoo vaak agenda
punten worden uitgesteld „tot een volgen
de vergadering"?
Waarom kunnen er niet minder spijkers
op laag water gezocht en meer dito's met
koppen geslagen worden?
Omdat er altijd menschen zijn geweest,
nog zijn en voorloopig wel zullen blijven
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
e Berlijn zou een nieuw millioenen-
schandaal ontdekt zijn.
De Stahlhelm-organisaties in Rijnland
en Westfalen zijn opgeheven.
Habib Oellah gevlucht uit Kaboel.
Bij een spoorwegongeluk in Polen zijn
7 personen gedood en 21 gewond. (Buiteril.
Berichten 2e blad).
BINNENLAND.
De Zeppelin komt waarschijnlijk Zater
dag naar ons land. De tocht naar Sileziö
opnieuw uitgesteld. (Luchtv. 2e blad).
Vergadering van het R.-K. Juvenaat in
het Bisdom Haarlem (2de blad).
De eerste paters Franciscanen naar Java.
(Kerkn., 2de blad).
Ongeluk met doodelijk gevolg bij mili
taire oefeningen te Bergen op Zoom,
(Gem. Berichten, 2de blad).
ook, die hun eigen stem zoo gaarne' hooren
en die door hun breedsprakerige nietszeg
gendheid anderen aanwezigen den lust en
ook wel de gelegenheid ontnomen in wei
nig woorden veel te zeggen.
't Is moeilijk voor den leider der ver
gadering herhaaldelijk op kortheid aan te
dringen.
Zoolang do nietszeggende veelpraters
zelf hun euvel niet inzien, zal er geen ver
betering komen.
Als je werkelijk iets te zeggen hebt, doe
het dan zakelijk in een gedocumenteerd
betoog!
Wil je ook eens „een duit in het zakje
gooien", dóe het dan kort, heel kort!
Wij allen kunnen daar niet anders dan
wel bij varen
Aldus eenige behartigenswaardige op
merkingen, die wij lezen in de „Vrijz. De
mocraat".
De actie van radio-handelaren.
De N.Y. Philips' Radio te Eindhoven
deelt mede, dat zij over een aantal Neder-
landsche patenten beschikt, die voor den
bouw of verkoop van moderne radio-ont
vangtoestellen noodzakelijk zijn, en verder
dat zij van fabrikanten en handelaren een
licensie voor heb gebruik van deze paten
ten verlangen zal.
Ter aanvulling van bovenstaande, dat
overigens juist is, deelen wij mede, dat de
firma Telefunken hiervoor een uit
zondering maakt, en dat voor den verkoop
van haar toestellen een bijzondere licensie
van de firma Philips niet noodig is.
Goudsche werkloozen in Drente.
Het gemeentebestuur van Gouda heeft
besloten de nog bij de rijkswerkverschaf
fing in Drente aanwezige Goudsche werk-
loozen te doen terugkeeren en geen andere
werkloozen meer uit te zenden. In liet be
gin van het vorig jaar zijn voor heb eerst
Goudsche werkloozen naar Drente uitge
zonden. Reeds spoedig bieek, dat deze in
tegenstelling met de Dordrechtsclzo arbei
ders die daar werkzaam waren, niet vol
doende konden prestoeren, om een behoor
lijk weekloon voor hun achtergebleven ge
zinnen te verdienén. De uit Dordrecht af
komstige werkloozen hadden in de werk
zaamheden die moesten worden verricht al
eenige routine opgedaan bij het werk in
den Biesbosch. Aanvankelijk gaf de ge
meente Gouda een toerlag op het loon,
doch dit ontmoette bezwaren bij den mi
nister. Na langdurige besprekingen met-
vertegenwoordigers van de de betrokken
organisaties van arbeiders en met *nibte-
naren van het departement is beslo'rcn'geen
bijslag op het loon meer te verleeuen, on
de weinige Goudsche werkloozen, die nog
in Drente vertoeven, te laten terugkeeren.
WIELRENNEN.
Van de Rijswijksche baan.
Zondag a.s. zullen op d© Rijswijksche
baan de clubkampioenschappen van de
Haagsche Wielerclub Excelsior worden
verreden, waarvoor reeds verschillende
renners van naam ingeschreven hebben.
Voorts zal er een match k deux gehou
den worden tusschen den amateur wereld
kampioen Mazairac en den snellen Hage
naar B. Leene.
Ten slotte staat er een stayers-nummer
op het programma, waarin Blekemolen den
strijd zal aanbinden tegen M. v. d. Wulp
en Th. Leene. Aan dit trio worden toege
voegd de jonge renners N. Krens en Wild
schut.
