21ste Jaargang
ZATERDAG 5 OCTOBER 1929
No. 6300
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ftureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
Hef einde van den
Zomertijd
FEUILLETON
BUITENLAND
BINNENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
Wij herinneren er nog eens aan, dat de
zomertijd HEDENNACHT om 3 uur ein
digt. Men denke er aan HEDENNACHT
de klokken een uur achteruit te zetten.
Wij beginnen Maandag met een
nieuw feuilleton „Het gekeim van
de Zwaluw", voor ons blad be
werkt door P. G. Hoeks.
V Waarom geen socialist?
Een bekende Engelsche politicus, Oar-
row, is overgegaan tot de arbeiderspartij,
en hij heef in een openbaren brief uiteen
gezet, waarom hij socialist is geworden. Hij
schrijft daarin o. m.:
„Zooals de meeste, misschien wel
alle menschen,, ben ik in mijn hart al
tijd socialist geweest. Ik bedoel daar
mee sympathie voor de menschen, die
een ongelukkig lot uit de loterij van
het leven hebben getrokken en het
verlangen om onrechtvaardige toe
standen uit de wereld te helpen"
Klassenstrijd?
D© S. D. A. P. hinkt op twee gedachten:
Hu wordt weer 'ns klassenstrijd voorge
houden, dan weer de samenwerking tus-
schen de klassen. Den klassenstrijd verla
ten durft en wil zij niet; wel wenscht zij
nu en dan graag, van twee wallen te eten,
en probeert ze dat ook.
De algemeene vergadering van de He-
derlandsche Vereeniging van Spoor- en
Tramwegpersoneel, heeft te Utrecht een
bijeenkomst gehouden, welke onder dit
opzicht een bijzondere beteekenis heeft
gehad.
Daar is becritiseerd het feit, dat bij het
afscheid van den heer Kalff, den afgetre
den directeur der Hederlandsche Spoorwe
gen, die ter gelegenheid van zijn heengaan
gehuldigd werd, ook de Hederlandsche
Vereeniging aan de huldiging had meege
daan.
Een „moderne" vakbond, staande op het
standpunt van den klassenstrijd, die een
vertrekkenden hoogsten superieur huldigt!
Vinnig was de critiek daarop. Maar het
hoofdbestuur heeft zioh toch uit haar moei
lijke situatie weten te redden. En de re
dactie van „Het Volk" valt die gehuldigd
hebbende klassenstrijd-aanvoerder bij; het
blad sohrijft o. m.:
„"Wlanneer een organisatiebestuur
thans een heengaand directielid mee
uitluidt, beteekent dit, dat er door de
kracht van de arbeidersbeweging een
algeheele ommekeer in de verhoudin
gen tusschen directe en personeel tot
stand gekomen is, dat de directie thans
op voet van gelijkheid met de mannen
der organisatie, die zich vroeger ach
ter een nummer moesten verschuilen,
omgaat, dat de rechtelcozen van voor
heen thans rechten hebben verkregen,
dat het der organisatie dus is gelukt,
zioh de positie te veroveren, die op
den duur voeren moet tot medezeg
genschap van het personeel in het be
drijf".
Dus: geen klassenstrijd meer? Heen,
dat wordt niet onomwonden gezegd; en
dat zou ook niet gezegd kunnen worden,
want morgen wordt weer tot klassenstrijd
De Marxistische èn niet-Marxistisohe
S. D. A. P. wil o zoo graag van twee wal
len eten! Wat haar tijdelijk goed kan be
vallen, maar wat haar op den duur moet
opbreken
DUITSCHLAND
Stresemanns dood.
MacDonald over den
Duitschen staatsman.
De Engelsche premier, die zich, zooals
men weet, aan boord bevindt van het s.s.
Berengaria, heeft een telegram gericht aan
de Duitsche regeering, waarin hij zijn deel
neming betuigt met het overlijden van dr.
Stresemann.
MaoDonald zegt: „Stresemann was een
van die mannen, op wiens werk de vreed
zame ontwikkeling van Europa steunde.
Door de verscheidene malen dat ik met hem
in aanraking ben gekomen, is hij mij tot
een waar vriend geworden. Ik kan niet ge-
looven dat al het werk, dat hij tot stand
heeft gebracht, weer ongedaan zou kunnen
worden gemaakt".
De Temps over Stresemann.
De Fransche Temps ziet in Stresemann.
een man, die zich tot de onmiddellijke mo
gelijkheden wendde, een Duitscher met
hart, geest en ziel, die geen andere zorg
kende als het belang van Duitschland. Te
midden van wankelende regeeringen en
van de regeerings-omzekerheid der laatste
jaren bleef Stresemann alleen in de Wil-
helmstrasse vast aan het roer, omdat zelfs
zijn tegenstanders eikenden, dat Duitsch
land onder de tegenwoordige omstandig
heden geen andere politiek kon volgen dan
de zijne. Het blad stelt hem tegenover
Briand. Stresemann was volgens het blad,
een realist, die uitsluitend het belang van
zi£p. land op het oog had en het edelmoe
dige vuur voor een groot denkbeeld miste,
dat Briand kenmerkt.
Verder zegt het blad, dat het, zonder al
te pessimistisch te willen zijn, vreest, dat
de dood van Stresemann groote veranderin
gen in Duitschland en in de wereld brengen
FRANKRIJK.
Een eigenaardige geschiedenis.
Dezer dagen versoheen opeens de Rus
sische zaakgelastigde Bessedowski hoogst
opgewonden op de prefectuur van politie
te Parijs en vroeg om zijn gezin te redden,
dat daar werd vastgehouden. Dat was een
merkwaardige geschiedenis, daar de Rus
sische ambassade, zooals ieder ambassade
gebouw in Frankrijk, exterritorialiteits-
recht geniet. Heb was evenwel de zaakge
lastigde zelf, die, de opheffing daarvan
vroeg, zoodat er geen bezwaar was. Besse
dowski, die zich sinds eenigen tijd het on
genoegen van Moskou op den hals heeft ge
haald, vertelde, dat er een lid van de Ge-
peoe uit Moskou was gekomen en hem ge
sommeerd had om zich onmiddellijk voor
de regeering te Moskou te verantwoorden.
Toen Bessedowski dit weigerde, werd hij
gevangen gehouden in het ambassade-ge
bouw. Hij wist echter te ontsnappen en
na met behulp van de politie ook zijn gezin
te hebben afgehaald, vestigde hij zich in
een hotel. Hij beschouwt zich nóg steeds
als zaakgelastigde, zoodat zich de zon
derlinge toestand voordoet, dat de Russi
sche ambassade op het oogenblik in een
particulier hotel is onder gebracht.
In een interview met de „Populaire" zet
te hij uiteen, waarom hij zich den haat van
de tsjeka op den hals heeft gehaald.
Sedert maanden heeft hij tot de sovjet-
regeering verwijten gericht over haar po
litiek, welke op de definitieve 'isolatie van
Rusland moet uitloopen. Ook heeft hij de
propaganda voor den lsten Augustus, de
agrarische politiek der sovjet-re geering en
het terroristische kiesstelsel aangevallen.
Daardoor heeft hij zich het ongenoegen
van de machthebbers te Moskou op den
hals gehaald. De ontevredenheid in Rus
land neemt voortu- v ,-.d toe.
Ten slotte verklaarde Bessedowski dat
hij terstond na den terugkeer van Dowga-
lew-ski uit Engeland zijn ontslag zal indie
nen. Hij zal zich echter wel wachten naar
Rusland terug te keeren, aangezien hij
overtuigd is, dat men <flan kort proces met
hem zal maken en hem terstond zal laten
ophangen of doodschieten.
Op het Russische gezantschap zelf wei
gerde men over deze zaak iets los te laten.
ROEMENIE
DE ONDERDRUKKING DER
KATHOLIEKEN IN ROEMENIE.
Kleingeestige kwellingen.
Hog iederen dag opnieuw ondervinden
de Katholieken van Roemenië de gevolgen
van de anti-clericale politiek der vroegere
regeeringen.
In het Hoorden van het land, waar do
bevolking zuiver Katholiek is, en den Roe-
meenschen Ritus volgt, werden geheele
gebieden door den staat in beslag geno
men om daar een Roemeensche kolonie te
stichten. Hu wareu er wel katholieke ko
lonisten bij, maar ook talrijke protestant-
sche families. De parochie die hiervoor
werd opgericht was niet Katholiek, maar
behoorde tot den Schismatieken Roemeen-
schen Ritus, alle maatregelen werden in
stilte voorbereid en ten uitvoer gebracht,
zo'odat de Katholieken eerst in den laat-
sten tijd hun protest konden laten hooren.
Onder de regeering der liberalen had
men de Katholieken gedreigd hen met le
dige handen naar huis te zenden, als zij
nog ooit durfden aandringen om de op
richting van een katholieke parochie.
En het arme volk wist niet eens, dat
een dergelijke maatregel geheel en al in
strijd zou zijn met de wetten des lands.
Wanneer echter de ambtenaren tot de
schismatieke belijdenis behoorden, dan
werd er steeds onmiddellijk -zorg gedragen
dat er spoedig een kerk voor die Schisma-'
tieken werd opgericht. Bij de uitvoering
van de agraifsche wet, waarbij aan de land
bouwers akkerland in eigendom gegeven
werd, wilde men ook den tuin van 't dom
kapittel in beslag nemen. Zelfs toen men
met foto's bewees, dat deze siertuin niot
onder de bepalingen der wet viel, daar
deze alleen over bestaand bouwland sprak,
naim het ministerie van landbouw hiermee
nog geen genoegen. Eerst toen men de tui
nen vrijwillig afstond, mocht het kapittel
deze gronden in hun oorspronkelijken vorm
en bestemming behouden!
Ook den katholieken instellingen van
onderwijs werden allerlei moeilijkheden in
den weg gelegd. In Groszwardein werd een
katholiek gymnasium door den staat in
beslag genomen, ofschoon de stichtings
akte alleen sprak van een zuiver katholie
ke onderwijsinrichting.
Ook de katholieke kweekschool onder
ging hetzelfde lot.
Het gymnasium van de Praemonstraten-
sers werd eenvoudig-weg gesloten.
Terwijl er in bovengenoemde stad vroe
ger slechts een kleine schismatieke paro
chie bestond, werd er kort geleden een
nieuw bisdom opgericht, terwijl deze niet-
geünieerde bisschop weldra door een hulp-
hiq°r,lir-ri
Doch deze laatste maatregel leidde tot
geen enkel succes. Al hebben de Katholie
ken nog zooveel onrecht moeten lijden, zij
blijven volhardend strijden voor hun goed
recht. Hog onlangs gingen afgevaardigden
van de katholieke Roethenen uit de Boc-
kowina, bij den minister-president op
audiëntie. Zij wezen hem op het feit, dat
deze groep, die weliswaar de minderheid
vormt, geen enkel recht kon doen gelden
en dat zij geen enkele eigen school hadden,
terwijl zij vroeger, toen ze nog tot Oosten-
rijk-Hongarije behoorden 200 scholen had
den, eenige gymnasia en eenige leerstoelen
aan de hoogeschool van Czernowitz.
De minister beloofde een onderzoek in
te stellen naar dezen noodtoestand. De ka
tholieke Roethenen hebben vanuit Rome
een eigen Apostolischen Administrator ge
kregen, die ook na de inwerkingtreding van
het nieuwe Concordaat op zijn post zal blij-
JOEGO-SLAVIE.
Decentralisatie in Zuid-Slavië.
Indeeling in 9 Banaten.
Haar Wolff meldt, deelt een Donderdag
avond te Belgrado verschenen officieele
bekendmaking mede, dat de ministerraad
het ontwerp van den Minister van Binnen-
landsche Zaken voor de nieuwe bestuurs-
indeeling heeft aangenomen. De staat
blijft officieel Koninkrijk der Serviërs,
Kr oaten en Slowenen heeten en wordt in
gedeeld in negen zelfstandige bestuursge
bieden, die banaten heeten en een banus
aan het hoofd hebben, die buiten de cate
gorieën staat, waarvan sprake is in de
ambtenarenwet.
Deze wet moet klaarblijkelijk dienen,
zegt Wolff, om de tegenstellingen in de
binnenland sche politiek te verzoenen, die
een' gevolg zijn van het gebrek aan zelf
standigheid van de verschillende deelen
van den staat, en om aan zekere verlangens
van zelfstandigheid tegemoet te komen,
wat vooral ook tot uiting schijnt te komen
in de invoering van de waardigheid van
banus, een historisch Kroatisch begrip.
Of de invoering van deze web een stap
tot terugkeer naar normale politieke om
standigheden "beteekenen zal, kan Wolff
nog niet overzien.
PALESTINA
De toestand in Palestina.
Hog alt ij d gisting.
De bijzondere correspondent van de
Daily Ma.il te Jeruzalem hangt in een te
legram d.d. Woensdag weer een somber
tafereel van den toestand in Palestina op.
De spanning is nog altijd even groot, zegt
hij, zoo niet grooter dan zij ooit geweest
is. De regeeringsambtenaren -beweren, dat
zij de openbare veiligheid hersteld hebben.
Het antwoord hierop is. dat de Joden, die
weken geleden vol schrik uit hun huizen
gevlucht zijn, standvastig weigeren er in
terug te keeren, ofschoon hun officieel is
medegedeeld, dat hun veiligheid verzekerd
te achten qs, en ofschoon voertuigen voor
het overbrengen van hen en him have be
schikbaar gestpjd zijn. Vele Arabieren zijn
even bang en ër lijkt slechts een klein in
cident noodig om opnieuw een paniek te
doen uitbreken.
Het geheele 'land is „gelijk een plas
benzine", rustig aan de oppervlakte, maar
vol verwoestende krachten, die zich door
Oen enkele vonk over heel Palestina kun
nen verspreiden. D'o jongste gebeurtenissen
hebben de Arabieren vereenigd in hun
verzet tegen de verklaring van Balfouir,
waarvan de Groot-moefti gezegd heeft, dat
or green vrede in Palestina, za-1 heerschen,
zoo lang zij gehandhaafd wordt. De cor
respondent acht den toes-band vooral ern
stig met het oog op de aanstaande Jood-
sche feestdagen, Nieuwjaar en Groote
Verzoendag. Men heeft den Joden mede
gedeeld, dat zij hun godsdienstige plech
tigheden ongestoord kunnen houden, maar
dlit beteekent alleen, dat zij hun devotie
onder sterke militaire bescherming zullen
moeten verrichten, om rustverstoring te
voorkomen.
CHINA.
Russische druk op Tsjang Hsu Liang.
Wij hebben reeds gemeld, dat de Russi
sche troepen volgens een Chineesch be
richt Woensdag de Chinee-sche stellingen
bij Mantsj-oeli h-evag hebben aangevallen en
dat een deel der Chineesohe loopgraven
door de Russen werd veroverd, doch la
ter weer door de Chineezen heroverd. Vol
gens een bericht uit Sjanghai aan de Times
blijkt deze aanval bij Mantsjoeli een groe
ten omvang te hebben gehad. Dat aan bei
de zijden -zware verliezen geleden zijn,
wordt ook uit Russische bron bevestigd.
Men gelooft, dat het Russische plan ds
Tsjang Hsu Liang, den gouverneur van
Ma/nds'joerije, er toe te brengen een af-
?nri.rT(Vr-1 o-rl PLqchitf-on
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een eigenaardige geschiedenis op de
Sovjet-ambassade te Parijs.
De onderdrukking der Katholieken in
Roemenië.
MacDonald in Amerika aangekomen.
Het gevangenisoproer te Canon City is
geëindigd, nadat de leiders zelfmoord had
den gepleegd. (Buitenl. Berichten-, 2e blad).
AMERIKA
De reis van MacDonald.
De aankomst te Hew Yprk.
Ramsay MacDonald debarlceerde giste
ren om 4 uur des namiddags (Britsdhe
tijd) to Hew York. Hij werd geestdriftig
ontvangen; een groote menschenmenigte
juichte hem toe, de sirenes der schepen in
de haven floten. MacDonald 'begaf zich
naar het stadhuis, waar hij officieel door
de autoriteiten werd ontvangen.
Daar ontving hij liet eereburge-rscliap
der stad en voerde hij het woord. Hij
zeide. dat hij tot Hoover was gekomen
niet om materieel© doeleinden, te bevorde
ren, doch opdat twee -groote volken zou
den samenwerken bij de vervulling van
het goddelijk, verlangen naar den vrede.
Als vertegenwoordiger van een eensge
zind volk bood hij zijn diepgevoel'den dank
aan voor het hartelijk welkom.
MacDonald 'en zijn gezelschap vertrok
ken pér specialcn trein vu-n Penmsylvania-
station naar Washington.
DE HANZE IN HET BISDOM HAARLEM
De najaarspropaganda. Een
schrijven van Mgr. Aengenent.
Het Hoofdbestuur van de Hanze in liet
bisdom Haarlem mocht, ter gelegenheid
van de door den Bond te voeren algemeene
najaarspropaganda-aotie, het volgend
schrijven ontvangen van Z. D. H. den Bis
schop van Haarlem:
Bisdom van Haarlem.
Aan het Hoofdbestuur van de
Haarlems oh e Hanze.
Met groote instemming en met groote
vreugde hebben Wij het- bericht ontvangen
van uw voornemen om in de komende
maanden een bijzondere actie te organi-
seeren tot opvoering van het ledental van
uwen bond.
Zooals u bekend is, zijn Wij innig er
van overtuigd, dat bij de evolutie, waarin
onze tegenwoordige maatschappij zioh be
vindt, alleen dan zekerheid is, dat de
juiste banen zullen worden betreden, wan
neer wij bezitben krachtige, principieel e
organisaties.
Wij hebben die overtuiging reeds meer
malen in het openbaar uitgesproken.
En daarom juichen Wij het zoo van gan-
scher harte toe, dat gij in de kringen van
onze Katholieke middenstanders die over
tuiging wilt trachten ingang te doen vin
dons meer nog dan tot nu toe het geval
was.
Moge God uw actie zegenen.
Gaarne willen Wij daarvoor Ons gebed
ten hemel opzenden, en verleenen Wij aan
allen, die met u deze actie steunen, Qnaeo
Bisschoppelijlcen Zegen. -
t J. D. J. AENGEHENT,
Bisschop van Haarlem.
Haarlem, 25 September 1929.
De Centrale Raad te Wassenaar.
Dinsdag a.s. komen te Wassenaar de a-f-
deelingen van de Hanze in het Bisdom
Haarlem in den jaarlijkschen Centralen
Raad bijeen.
Aan de orde zijn, behalve de jaarstuk
ken. voorstellen van de afdeeling Alkmaar
inzake de samenstelling van hel Hoofd
bestuur en de agenda, van den Centralen
Raad, van de afdeeling Leiden inzake
subsidieering van hot. „Santosfends"
van de afd. Amsterdam inzake de door
coöperatieve inkoopvereetiigingen aan te
koopen artikelen, en tenslotte twee voor
stellen van het hoofdbestuur inzake het
orgaan.
De afdeeling Wassenaar biedt- 's mid
dags een autotocht aan en 's avonds een
gezellig samenzijn met attracties in Kas
teel Oud-Wassenaar, waa-r de vergcwlering
