20ste Jaargang
MAANDAG 30 SEPTEMBER 1929
No. 6296
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
e £cicbefoe
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voon-jtbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT.:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Een jubilaris in de pers.
De groote invloed van het dagblad wordt
wel algemeen erkend.
Althans theoretisch.
Praotisch zijn er nóg te veel, die niet
handelen overeenkomstig deze erkenning!
Anders zou men in elk katholiek gezin
lezen, en uitsluitend lezen, een katholiek
dagbladEn er zijn toch nog wel enkele
katholieke gezinnen, waar 't anders is!
De invloed van het dagblad wordt
't spreekt vanzelf gevormd door dege
nen, die het samenstellen, het redigeeren.
De journalisten, die aan een dagblad wer
ken, geven daaraan zijn karakter, zijn
strekking; in de artikelen en in héél den
inhoud.
Morgen heeft veertig jaar lang dien in
vloed uitgeoefend op het katholieke leven
de. heer J. B. Vesters, hoofdredacteur van
„Huisgezin" en „Volkskrant".
Niet alleen onder de katholieke journa
listen zal deze herdenkingsdag worden ge
vierd, maar voor héél katholiek Neder
land is het een jubileum, dat herdacht
moet worden! Omdat de invloed van den
jubilaris, door zijn kranten, indirect mo
gen we wel zeggen, héél katholiek Neder
land hééft geraakt. Omdat de jubilaris is
de voorzitter van de B.K. Journalisten-
vereeniging.
En -die invloed, is fer een geweest van
een even begaafd als e e r 1 ij k man, van
een knap journalist en een nobel
mensch. Daarom is die invloed geweest,
ongetwijfeld, zoo bijzonder groot en zoo
bijzonder zegenrijk!
Een journalist als Vesters heeft in
veertig jaren een grooter staat van ver
diensten dan menig ander, die in het open
baar leven met meer luidruchtigheid en
misschien ook met meer persoonlijk voor
deel! zijn arbeidskracht geeft.
De heer Henri Hermans schreef over
Vesters in „D'e Volkskrant':
„Hij staat met zijn volle kracht in dienst
van de katholieke zaak en weet hier eiken
aanval te pare eren en elk misverstand op
te helderen. Zijn hart hangt aan de zaak
van het volk. Hij is een democraat in den
goeden zin des woords, en staat voortdu
rend op de bres, om te waken tegen schen
ding van het sociale karakter of misken
ning van de volksliefde onzer Moederkerk.
Zijn strijd is ridderlijk. Geen tegenstan
der zal het ontkennen. Zijn wapens zijn
scherp van waarheid, maar altijd onbe
smet en gaaf van keur".
Moge Vesters nog lang behouden blij
ven voor de katholieke pers. En mogen
velen onzer zich vormen naar het voor
beeld van zijn ridderlijken strijd, zijn on
besmet en gaaf karakter!
ONTWAPENING
DE MARITIEME ONTWAPENING.
De a.s. Vlootconferentie.
Japan neemt de uiitnoodiging
aan.
Naar uit Tokio gemeld wordt, heeft het
Japansche kabinet, principieel besloten de
uitnoodiging voor de vlootconferentie te
aanvaarden.
Hiermede zou de Japansche regeering
haar instemming betuigd hebben met de
Engelsch-Amerikaansche onderhandelingen
en zich bereid verklaard hebben aan de
verdere onderhandelingen deel te nemen.
De reeds meermalen geuite wensch van
Japan, dat een vermindering en niet
slechts een beperking der bewapening zou
plaats hebben, zal niet in het antwoord op
de uitnoodiging worden herhaald.
De Japansche minister van marine gaf
als zijn meening te kennen, dat hij gelooft,
dat Frankrijk en Italië de uitnoodiging tot
de conferentie eveneens zullen aannemen.
Het zou zeker beter geweest zijn voor de
conferentie aanvangt van gedachten te
wisselen. De conferentie te Washington
heeft echter ook zonder voorbesprekingen
plaats gehad. Hij sprak de hoop uit, dat de
conferentie resultaat zal hebben.
OOSTENRIJK.
Communistische demonstratie tegen de
nieuwe regeering.
Bij een communistische vergadering
kwam het Zaterdag te Weenen tot een bot
sing tusschen de politie en communisten.
Na de vergadering hielden de communis
ten in de zaal een demonstratie tegen de
regeering-Schober. Politie drong de zaal
binnen. De communisten boden tegenstand.
Midden in de wanorde draaide iemand
plotseling het licht uit, zoodat in het don- -
ker ©en gevecht ontstond tusschen politie
en communisten.
Tenslotte gelukte het de politie de com
munisten op straat te drijven, waar deze
hunne demonstratie wilden voortzetten. Zij
werden echter uit elkander gedreven.
RUSLAND.
Een nieuwe Sovjet-kalender?
Maanden van zes weken;
weken van vijf dagen.
Uit Moskou wordt gemeld, dat de acade
mie van wetenschappen een voorstel heeft
uitgewerkt tot hervorming van den kalen-
derfc,dat op het oogenblik door de regeering
wordt bestudeerd.
Volgens dit voorstel zal een week slechts
5 dagen tellen in overeenstemming met de
onafgebroken arbeidsweek van 5 dagen,
die in de industrieën en bij verschillende
sovjeHnstellingen is ingevoerd.
De Zaterdag en de Zondag zullen uit de
kalender verdwijnen. Het aantal maanden
blijft onveranderd. Iedere maand zal 6 we
ken tellen. De 31ste dag van de maanden
verdwijnen, zoodat bet jaar 360 arbeidsda
gen zal tellen.
De feestdagen, die aan de herdenking
van de..revolutie zijn gewijd, worden niet
bij de maanden ingedeeld, evenmin de 29ste
Februari van het schrikkeljaar.
AFGHANISTAN.
De toestand in Afghanistan.
Nieuw succes voor
Habib Oellah.
Naar uit Pesjawar wordt gemeld, heeft
op 15 September de Jabbar Khel Ghilzai-
stam zich bij de troepen van emir Habib
Oellah aangesloten, terwijl deze troepen op
18 September Nogmaals 3000 man verster
kingen uit Kaboel ontvingen. De troepen
van den Ivhungiam-stam werden volkomen
uiteengedreven en hun bevelhebber, een
broer van Nadir Khan, moest op 15 Sep
tember uit Ivaga vluchten. Op 22 Septem
ber trokken de troepen uit Kaboel Jallala-
bad binnen. Zij hebben de stad echter la
ter weer verlaten en de bezetting aan be
vriende stammen toevertrouwd.
Als een onmiddellijk gevolg van dit suc
ces hebben de Mohmands hun plan, om ver
sterkingen naar Nadir Khan te zenden, op
gegeven. Zij zijn huiswaarts gekeerd om
daar hun eigen stamveeten uit te vechten.
De positie der troepen van Habib Oellah
in Oost-Afghanistan is derhalve zeer ver
sterkt. Hun tegenstanders hebben daar
geen enkel centrum meer, waar zij zich
zouden kunnen conoentreeren.
In het. Zuiden hangen de vooruitzichten
voor Nadir Khan af van de aankomst der
troepen van den Waziri-stam, die op 19
September Ali Khel hebben bereikt. Deze
troepen zijn echter waarschijnlijk slechts
3000 man sterk.
Op 25 September zond Nadir Khan aan
zijn broer Wali Khan, die zich te Doband
bevindt, versterkingen. Waarschijnlijk
wordt een nieuw offensief voorbereid in
het Logar-dal, waar thans ook de emir van
Kaboel zijn troepen versterkt heeft.
De stammen ten Westen van Kaboel heb
ben sinds Augustus de vijandelijkheden ge
staakt. Er schijnt geen twijfel te bestaan
aan het feit, dat de emir een overeenkomst
heeft gesloten met deze stammen, ten ge
volge waarvan hij zijn troepen uit dit ge
bied. heeft kunnen terugtrekken om die
elders aan te wenden. Ook in de Noorde
lijke provincies is de toestand kalm.
De situatie te Kandahar is niet duide
lijk. Men gelooft, dat het garnizoen nog
steeds op de hand van den emir is. De
stad. is echter omringd door de troepen
van den Doerani-stam.
CHINA.
NAAR EEN NIEUWE CHAOS?
De meening van sir Percival Phillips.
De centrale regeering
wankelt.
Sir Percival Phillips seint'uit Sjanghai
aan de „Daily Mail":
De gang van zaken in China ontwikkelt
zich geleidelijk naar het einde van den
vrede en naar de omverwerping van de z.g.
centrale of nationale regeering te Nanking.
Een nieuwe splitsing van het land in dis
tricten, door militaire dictators ten eigen
bate geregeerd, is aanstaande.
Gedurende den laatsten tijd zijn drie
aanslagen gepleegd op Tsjang Kai Sjek,
den president van de nationale regeering.
Heftige manifesten worden tegen hem ver
spreid. Een groot aantal personen is ge
arresteerd en enkele executies hebben
plaats gehad. Nanking wacht met groote
spanning de bewegingen van de twee le-
gertroepen in het Zuiden af, die voor een
gezamenlijken aanval np de hoofdstad zul
len samengaan.
JAPAN
Tanaka overleden.
Baron Tanaka, de Japansche oud-pre
mier, is gisteren te Tokio op 65-jarigen
leeftijd plotseling aan een hartverlamming
overleden.
Generaal baron Tanaka. was van heel
eenvoudige afkomst. Zijn vader was nacht
waker in de stad Ha^.i in Choshu en was
alleen bekend wegens zijn buitengewone
lichaamskracht. Toen men zijn diensten
niet langer noodig had. legde hij zic-h tee
op het vervaardigen van parasols, zoodat
generaal Tanaka nog langen tijd de zoon
van den parasolmaker genoemd werd.
Nieuwe arrestaties te Tokio.
In v e r b a ii d met de
corrupti e-a f f a i r e.
Naar uit Tokio wordt gemeld, hebben in
verband met de corruptie-affaire, waarbij
de gewezen minister Ogawa betrokken is,
eenige arrestaties var hooggeplaatste amb
tenaren plaats gehad. Ook de vroegere on
derkoning van Korea zou bij de aff?ire be
trokken zijn.
AMERIKA
Canada eischt schadevergoeding van de
Vereen. Staten.
Beuter seint uit Ottawa: De Canadee-
sche regeering lieefi een formeel request
ingediend bij de regeering der Ver. Sta
ten om schadevergoeding wegens het be
schieten door de Amerikaansche kustwacht
van het Engelsche vaartuig „Shawnee" op
19 September.
R. K. KAMER-CENTRALE LEIDEN.
Zaterdag heeft de Kamer-Centrale Lei
den een vergadering gehouden in „Zomor-
zorg" te Leiden.
Do voorzitter, de heer J. P. Gouverneur,
gaf in zijn openingswoord een korte be
schouwing over den uitslag der Kamerver
kiezing, daarbij o.m. do hoop uitsprekend,
dat de B. K. Volkspartij in het vaderhuis
der B. K. Staatspartij moge terugkeeren.
Nadat de secretaris, de heer A. C. v. Ber-
kel, de notulen had voorgelezen, werden
eenige „mededeelingen" gedaan, o.a. dat
een schrijven was ingekomen van den heer
de Boer uit Noordwijk, meldende, dat hij
wegens drukke werkzaamheden liever niet
voor een herbenoeming in het bestuur in
aanmerking komt.
Bij do rondvraag wees de heer Stad
houder (Zoeterwoude) op het feit, dat het
bestuur der B. K. Kiesver. aldaar candida-
ten voor het bestuur van de Centrale had
ingediend zonder de leden daarin te ken
nen; spr. protesteerde tegen deze wijze van
doen. En de heer Valk uit Zoeterwoude
onderstreepte dit protest. De heer Paardc-
koopcr uit Zoeterwoude verklaarde, dat
het bestuur zoo had gehandeld, omdat er te
weinig gelegenheid was om met kans van
slagen een ledenvergadering uit te schrij
ven. De voorzitter merkte op, dat de be
sproken kwestie eigenlijk niet thuis hoorde
op deze vergadering; men kan een klacht
indienen bij het bestuur. Later verklaarde
nog de afgev. van Ter Aar, de heer Bobertz,
het met de meening van den heer Stad
houder eens te zijn. De afgev. van Noord-
wijk, de heer Alkemade, deele mede, dat
het aldaar gegaan was als in Zoeterwoude,
deze handelwijze in de gegeven omstandig
heden verdedigend.
De heer Schölvinck (Warmond) kwam
terug op een door hem in de vorige ver
gadering gedane vraag, om de notulen aan
de afgev. toe te zenden waarop blijkens
de „mededeelingen" van het bestuur een
afwijzend antwoord was gekomen. De heer
Schölvinck betoogde de wenschelijkheid
hiervan, en vond bij een der andere afge
vaardigden steun. De voorzitter zeide, dat
hij, hoewel het geheele bestuur de wen
schelijkheid van het gevraagde niet inzag,
het verzoek nog wel eens in een bestuurs
vergadering ter sprake wilde brengen.
En hiermede was de vergadering uit
voorloopig. Het oudste bestuurslid, de heer
Balvers, heropende de vergadering, om de
bestuursverkiezing aan de orde te stellen.
De voorzitter deelde mede, dat op de
stembriefjes dertien namen moesten wor
den ingevuld, om geldig te zijn. De afgev.
van Gouda, de heer Heerkens, was het met
deze opvatting niet eens, zich beroepend
op het reglement, hetwelk de vrijheid laat,
volgens dezen afgev., om ook minder dan
dertien personen voor het bestuur te kie
zen.-Voorhout, de heer v. Stekelenburg, kon
zich met Gouda vereenigen. Maar het bleef,
zooals het bestuur bad besloten.
Voor de stemming werden eenige can-
didaten aanbevolen. Van het aftredend be
stuurslid dr. Hoffman uit Gouda werd ge
constateerd, dat deze de laatste jaren
nooit op een bestuurs- of ledenvergadering
aanwezig was.
Herkozen werden de heeren H. Bader
(Sassenheim), A. H. Boekraad (Leiden), P.
v. Breukelen (Woerden), A. C. v. Berkel
(Gouda), mr. E. J. Bolsius (Leiden), Th. A.
Houdijk (Boskoop), J. H. Balvers (Hille-
gom), P. F. Veelenturf (Hazerswoude), H.
E. Bank (Hoogmade), J. P. Gouverneur
(Sassenheim), J. B. Schuyt (Veur). Al deze
aftredenden werden herkozen mot een
groot aantal stemmen, varieerend tusschen
205 en 153. De heer de Boer (Noordwijk)
die gemeld had, liever niet tc worden her
kozen verkreeg 54 stemmen, en de heer
Hoffman (Gouda) 12 stemmen. In plaats van
deze twee bestuursleden werden gekozen
de heeren P. M. AVesseling (Wassenaar)
met 173 en J. Kortekaas (Lisse) met 146
stemmen.
Nu was aan de orde de verkiezing van
een voorzitter en een secretaris.
De voorzitter, de heer J. P. Gouverneur,
werd met groote meerderheid herkozen,
n.l. met 144 stemmen, de andere stemmen
waren als volgt verdeeld: 31 mr. Bolsius,
14 Bader, 6 Boekraad, 5 Balvers).
De secretaris, de heer A. C. v. Berkel,
werd herkozen met 199 van de 200 stemmen.
Do heer Balvers gaf nu het presidium
weer over aan den heer Gouverneur, die
dank bracht aan hen, die hem opnieuw
him vertrouwen hebben gegeven, maar ook
aan hen, die een anderen candidaat hun
stem hadden geschonken.
Medegedeeld werd vervolgens, dat het
bestuur als lid van het Partijbestuur had
aangewezen den heer J. P. Gouverneur, on
als diens plaatsvervanger den heer A. C. v.
Berkel.
Aan de orde was nu de verkiezing van
6 afgev. en 6 plaatsv. voor de vergaderingen
van den Partijraad; tot nu toe waren er
5. De caiididaten waren ingedeeld in groep
werknemers, groep land- of tuinbouwer-,
groep middenstanders, groep vrije beroe
pen. Gekozen zouden worden uit de ge
noemde groepen resp. 1, 2, 1 en 2 afgev.
Een pleidooi van Leiden, om in-eens 6
afgev. te kiezen, aan ieder dergenen, die
zijn stem moet uitbrengen, overlatend, een
6-tal personen te kiezen, verdeeld over de
verschillende groepen, werd door het be
stuur afgewezen.
Verschillende personen werden aanbe
volen, voordat tot stemming werd overge
gaan.
Er waren afzonderlijk gesteld „afgevaar
digden" en „plaatsvervangers". Door Lei
den werd gevraagd, om de candidaat-„af-
gevaardigden", die bij stemming zouden
uitvallen, te doen opnemen onder de can-
didaat-„plaatsvervangers"; betoogd werd,
dat zulks allerduidelijkst in de bedoeling
lag der kiesvereenigingen, die candidaten
voor afgevaardigden hadden gesteld; geen
enkele kiesv. had voorzichtigheidshalve
een persoon gesteld èn als afgevaardigde
èn als plaatsvervanger. De voorzitter zeido,
aan dit verzoek niet te kunnen voldoen;
de personen, die gecandideerd waren als
afgevaardigden, kunnen, aldus meende spr.
zoo zij niet als zoodanig werden gekozen,
niet meer in aanmerking komen als plaats
vervanger. Toen Leiden een desbetreffend
voorstel indiende, weigerde de voorzitter
dit in behandeling te nemen, opmerkend,
dat Leiden de boel aldus in de war wilde
sturen.
Voor de groep werknemers werd geko
zen de heer P. Heemskerk (Leiden);
plaatsv. de heer N. v. d. Swaan (Sassen
heim) bij enkele candidaatstelling.
Voor'den groep land- of tuinbouwers de
heeren C. W. de Jong (Zoeterwoude) en J.
H. M. Balvers (Hillegom); plaatsv. de hee
ren P. F. Veelenturf (Hazerswoude) en O.
Schippers (Voorschoten).
Voor den groep middenstanders de heer
H. E. J. Bank (Hoogmade); plaatsv. de
heer H. L. J. Tobé (Leiden) bij enkele can
didaatstelling.
Voor den groep vrije beroepen de heeren
H. C. A. M. Schölvinck (Warmond) en G.
Bulben (Voorhout); plaatsv. de heeren A.
H. Boekraad (Leiden) en J. v. d. Eerden
(Lisse).
Wat betreft deen laatsten groep had een
afgev. van Leiden te voren gewezen op de
z.i. wel ietwat vreemde opvatting omtrent
vrije beroepen, welke het bestuur scheen to
hebben. (Het bestuur stelde, als we den
voorzitter goed begrepen, „candidaat vrije
beroepen" gelijk met „candidaat vrije
plaats" in het Kiesreglement der Staats
partij; wat duidelijk een misvatting is).
Hierna kwam in besproking een motie
Leiden, na eene alsnog aangebrachte re
dactiewijziging luidende als volgt:
„De partijraad, van oordeel, dat het
noodzakelijk is, dat de wijze van candidaat
stelling voor de leden van de Tweede Ka
mer in eigen partij van dusdanig eenvoudi-
gen aard behoort te zijn, dat deze zonder
bijzondere studie of inspanning begrepen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Japan heeft reeds verklaard een uitnoo
diging voor de vlootconferentie te zullen
accepteeren.
Volgens de mecning van sir Percival
Phillips is een nieuwe chaos in China te
verwachten.
BINNENLAND.
Ingesteld Is een commissie, die haar
meening zal uitspreken over het verschil,
dat in medische kringen heerscht over de
waardeering van de alastrim. (2de blad)
Overleden is de hcogeerw. heer mgr. L.
Eygenraam te Amsterdam (Kerkn., 2de
blad).
Bij Westwoud is een goederentrein ver
ongelukt De hoofdgeleider is gedood.
(Gem. Berichten, 2de blad).
De heer v. Duuren wint het sabelkam
pioenschap van Leiden (Sport, 2de blad).
Het Ned. zevental voor den water-
polowedstrijd tegen België samengesteld
(Sport, le blad).
OMGEVING.
Op den Haagschen Straatweg bij den
Morschweg heeft Zaterdag een ernstige
aahrijding plaats gehad. Eén doode en
één gewonde (1ste blad).
en gevolgd kan worden door alle georgani
seerde Katholieke kiezers;
dat bovendien de bedoelde wijze van
candidaatstelling kan leiden tot onbillijk
heden, gelijk bij de jongste candidaatstel
ling ook metterdaad is geschied;
noodigt het bestuur van de B. K. Staats
partij uit die voorzieningen te treffen dat
in het kiesreglement zoodanige wijzigingen
worden aangebracht, dat, mot behoud van
de grondbeginselen daarvan, boven ver
melde bezwaren worden weggenomen".
Van de kiesvereenigingen te Wassenaar
enZoeterwoude waren adhaesiebetuigingen
met deze motie binnengekomen. Na eene
toelichting van de motie door Leiden, deel
de de voorzitter van do Kamercentrale
Leiden mede, dat het bestuur deze motie
overnam.
Na eenige discussio werd het. voorstel-
Leiden aangenomen met alleen Gouda le
gen.
Gouda had tevergeefs bij Leiden aan
gedrongen in de motie te doen vervallen
de zinsnede, waarin uitgesproken wordt,
dat de grondbeginselen van het kiesregle
ment moeten blijven behouden.
Een amendement-Pijnacker betreffende
de motie-Leiden, waarin het Partijbestuur
werd opgedragen een studio-commissie te
benoemen voor wijziging van het kiesregle
ment, kon de goedkeuring van de vergade
ring niet wegdragen.
Een voorstel-Voorschoten, inzake benoe
ming van een commissie tot bestudeering
van het Pachtvraagstuk, uitvoerig toege
licht door den afgev. van Voorschoten,
werd niet ondersteund, waartoe niet in het
minst had bijgedragen de bestrijding ervan
door den heer Veelenturf van Hazerswoude,
wiens uitnemend betoog blijk gaf van vol
ledig op de hoogte zijn met dit vraagstuk.
Enkele andere voorstellen van Voorburg
konden van de agenda warden afgevoerd
als zijnde, na de aanneming van het voor-
stel-Leiden, overbodig.
Nadat door enkelo afgevaardigden van
de rondvraag gebruik was gemaakt, deelde
do voorzitter mede, dat het bestuur van
de Kamercentrale had besloten voor het op
te richten Partijbureau een eerste geschenk
aan te bieden, bestaande in een geschil
derd portret van Prof. Mr. Aalberse, welk
voorstel door de vergadering met luiden
bijval werd begroet.
HET WERK DER HEREENIGING.
Het congres te Breda.
Ben heerlijke zomerscho dag bracht Za
terdag vele vrienden en apostelen der Her-
eeniging samen in het moderne Mastbosch-
Hotel, waar het ijverige Bredasche Comité
enkele studiedagen had georganiseerd over
het vraagstug van de Hereeniging, dat
meer en meer in den lande aan belangstel
ling wint, vooral sinds Paus Pius XI over
dit apostolaat gezegd heeft: „Ik wil er
niet een van mijn werken van maken, maar
mijn werk, dat mijn Pontificaat moet ken
merken".
Toen Bector de Bie als voorzitter van
het Bredasche Comité even over vier de
aanwezigen welkom heette, was de keurig
ingerichte zaal van het Mastbosch-Hotel
zoo goed als geheel bezet. Onder de auto
riteiten merkten wij op Mr. Dr. van Sons-
beeck, Burgemeester van Breda, de Zeer-
Eerw. Pater van Keulen, voorzitter van het
