20ste Jaargang
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1929
No. 6292
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
e £cicbolie0oti^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten-20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per poetf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Geen dictatuur van financiën.
In enkele bladen, o.a. in het „Huisge
zin", is naar aanleiding van den inhoud
der millioenennota de vrees uitgesproken,
dat de Minister van Financiën een soort
dictatuur zal uitoefenen.
Naar door de „Resb." van betrouwbare
zijde vernomen wordt, behoeft daarvoor
geen vrees te bestaan.
De ministerraad heeft n.l. het volgende
bepaald:
Indien een der ministers voor een be
paald voorstel of bijzonderen maatregel
een extra-beroep moet doen op 's land*
schatkist, dan plege hij allereerst overleg
met den minister van Financiën.
Komt hij met dezen tot overeenstem
ming, dan is een verder overleg niet noo-
dig.
Kan daarentegen met Financiën niet tot
overeenstemming worden gekomen, dan
brengt de betrokken minister de zaak ter
kennis van den minister-president, -die ze
weer ter sprake brengt in den minister
raad.
Daar wordt dan door den ministerraad
beslist of de uitgave al of niet behoort te
worden gedaan.
Van een dictatuur van één minister, kan
dus moeilijk sprake zijn!
Mag men deze conclusie trekken?
Wat de „Resb." mededeelt, lijkt ons
eigenlijk vanzelf sprekend. Dat de Minister
van Financiën rechtens alleen zou heb
ben te beslissen bij een wetsontwerp, dat
een extra-last op de schatkist legt, is, dunkt
ons, nooit in iemands hoofd opgekomen.
Maar de vraag is, of zijn „tegen" in den
ministerraad niet steeds zooveel invloed zal
hebben, dat hij toch feitelijk een soort
dictatuur uitoefent.
Dat is de vraag en dèt is de bovenbe
doelde vrees.
En wij hopen van harte dat deze vraag
door de practijk van het nieuwe ministerie
ontkennend zal worden beantwoord en dat
deze vrees zal worden geloochenstraft.
„Financiën" hebbe invloed en veel in
vloed op heel het Regeeringsbeleid, maar
ten slotte niet zulk een invloed, dat deze
een dictatuur zou kunnen worden genoemd.
VOLKENBOND
DE V. B. VERGADERING.
De plenaire zitting.
Aangenomen resoluties.
De volkenbondsvergadering heeft gister
middag in voltallige bijeenkomst de ver
schillende rapporten goedgekeurd van de
eerste commissie.
Het belangrijkste aangenomen rapport
betreft de benoeming van een commissie
van elf leden, die overeenkomstig het Brit-
sche voorstel amendementen zal moeten
redigeeren om het volkenbondsverdrag ge
heel in overeenstemming met het Kellogg-
pact te brengen.
Interessant was nog het voorstel van don
gedelegeerde van Peru, dat de te benoe
men commissie van elf leden ook een nieuw
artikel zou ontwerpen, volgens hetwelk de
volkenbond ongeldig zal moeten verklaren
alle vredesverdragen, die den overwonnene
zijn opgelegd door een staat, die in strijd
met het volkenbondsverdrag en met het
Kelloggpact een anderen staat den oorlog
heeft aangedaan.
Ook heeft de volkenbondsvergadering
goedgekeurd op voorstel van Rolin (België)
dat de volkeribondscommissie voor de ge
leidelijke codificatie van het volkenrecht
na de eerste Haagsche codificatieconferen
tie haar werkzaamheden weer zal hervat
ten en voorts, dat de regeeringen worden
uitgenoodigd zoo spoedig mogelijk de gede
legeerden te benoemen voor de Haagsche
conferentie, die op 13 Maart 1930 zal aan
vangen, opdat deze gedelegeerden goed
voorbereid ter conferentie zullen komen.
Rolin sprak in zijn rede het vermoeden
uit, dat de Haagsche conferentie wel een
of twee maanden zou duren.
Ten slotte heeft de volkenbondsvergade
ring het Deensche voorstel aangenomen
voor de benoeming van een studiecommis
sie van zeven leden om de oorzaken na te
gaan van de onvoldoende ratificatie van de
volkenbondsconventies en van de middelen
tot verbetering van dezen toestand.
De ontwapeningskwestie.
Geen vorderingen.
Naar bij de verschillende particuliere
besprekingen tusschen de leiders der voor
naamste delegaties gebleken moet zijn, is
het niet waarschijnlijk, dat de voorberei
dende ontwapeningscommissie voor Maart
of April van hett volgende jaar bijeen zal
kunnen komen.
De vergadering van den volkenbond
heeft dit jaar geen vorderingen in deze
richting gemaakt.
Het standpunt, dat door de Engelsche
regeering met groote hardnekkigheid en
scherpte wordt verdedigd: dat de ontwa
peningswerkzaamheden van den volken
bond onvoorwaardelijk ten spoedigste
voortgezet moeten worden, stuit op den te
genstand van Frankrijk en de mogendheden
die het Fransche standpunt deelen.
De Engelsche regeering heeft er op ge
wezen dat de ontwapening te land voor
het Europeesche continent in de eerste
plaats beslissend is voor het veTmijden van
oorlogen en dat het daarom geen zin heeft,
om de voortzetting der onderhandelingen
over de landontwapening afhankelijk te
stellen van het resultaat der conferentie
der groote zeemogendheden. Dit standpunt
is echter door de vergadering van den
volkenbond niet aanvaard.
DUITSCHLAND
DUITSCHLAND EN FRANKRIJK.
Een fantastisch plan van Rechberg.
De uitersten ontmoeten
elkaar.
De National Liberale Korrespondenz
komt met onthullingen over onderhande
lingen, welke in de jaren 1927 en 1928 ge
voerd zijn tusschen Duitsch-nationalen en
eenige Fransche rechtsche politici. Deze
onthullingen hebben groot opzien gebaard.
De heer Arnold Rechberg, een der vurig
ste Duitsoh-nationalen, heeft thans de
hoofdlijnen meegedeeld van het plan, dat
ten grondslag heeft gelegen aan de on
derhandelingen tusschen de Fransche poli
tici en zijn persoon.
Volgens dit plan garandeeren Duitsch-
land en Frankrijk de wederzijdsche grenzen.
Er zou een verhouding van 5: 3 tusschen
het Fransche en het Duitsche leger wor
den vastgesteld, zoodat als het Fransche
leger 500.000 man zou tellen, Duitschland
een leger van 300.000 zou kunnen uitrusten.
Er zou een gemeenschappelijk opperbe
vel worden gevormd, bestaande uit Fran
sche en Duitsche generaals, dat het opper
gezag over het Duitsche en het Fransche
leger, zou voeren en het recht tot bezich
tiging van alle Duitsche en Fransche troe
pen zou bezitten en plannen voor een even-
tueele gemeenschappelijke verdediging
van de Duitsche en Fransche grenzen zou
uitwerken.
Het Belgische leger zou bij deze mili
taire overeenkomst worden betrokken.
Naar Rechberg meedeelt, zijn deze mili
taire bepalingen voor het eerst omschre
ven bij onderhandelingen, die reeds jaren
geleden met wijlen maarschalk Foch zijn
gevoerd. Foch was overtuigd dat door de
verwezenlijking van een dergelijke mili
taire overeenkomst tusschen Duitsohland en
Frankrijk een oorlog tusschen beide landen
feitelijk onmogelijk zou worden en daardoor
tevens de vrede in Europa gewaarborgd
zou zijn. Van bijzonder belang achtte Foch
het, dat een dergelijke militaire overeen
komst samengekoppeld werd met een ge
meenschap der Duitsch-Franscho indus
trieel e belangen, omdat daardoor do over
eenkomst onontbindbaar zou worden.
Voorts zouden alle door Frankrijk bezet
te Duitsche gebieden worden ontruimd.
De door de Duitsche en Fransche regee
ringen tot nu toe onderteekende overeen
komsten tot regeling van de schadevergoe
ding zouden voorloopig blijven bestaan.
Wijzigingen, welke zoowel in het voordeel
van Duitsohland als van Frankrijk zullen
blijken, worden voorbehouden aan een ge
meenschappelijke overeenkomst tusschen
de beide regeeringen.
Polen zou den corridor van Danzig en
van de Weiohsel aan Duitschland terugge
ven. Danzig zou een Poolsche vrijhaven blij
ven, waarbij Duitschland en Frankrijk ge
meenschappelijk aan Polen de vrije scheep
vaart op de Weichsel waarborgen. Evenzoo
wordt de haven van Memel ter beschikking
van Polen gesteld.
In Opper-Silezië zou zonder wijziging
van de tegenwoordige grens een gemeen
schap van Duitsche en Fransche indus
trieels belangen tot stand komen. Duitsch
land zou in Polen op voet van gelijke rech
ten worden behandeld, 'terwijl als tegen
prestatie Duitschland en Frankrijk ge
meenschappelijk alle overige Poolsche gren
zen garandeeren. Ook Polen wordt bij de
Duitsch-Fransche militaire overeenkomst
betrokken.
Door de onderteekening van dit verdrag
van overeenkomst zouden de bepalingen
van het vredesverdrag van Versailles, voor
zoover deze uitsluitend betrekking hebben
cp Duitschland en Frankrijk of op Duitsch-
lund, Frankrijk en België worden geannu
leerd. De door het vredesverdrag van Ver
sailles geschapen grenzen tusschen Duitsch
land en België blijven bestaan.
Met de onderteekening van dit verdrag
van bondgenootschap geldt ook het vraag
stuk, wie de schuld voor den oorlog draagt,
als afgedaan.
Tot zoover de mededeelingen van Rech
berg.
De Duitsch-nationalen zitten met deze
onthullingen verlegen, daar het thans blijkt
hoe onoprecht hun oppositie was tegen de
politiek van toenadering van Stresemann,
daar zij zelf veel verder strekkende aan
biedingen hebben gedaan.
FRANKRIJK.
HET OVERLIJDEN VAN KARDINAAL
DUBOIS.
Uit zijn laatste levensuren.
Ontroerende deelneming.
De Parijsche correspondent van de
„Msb." schrijft:
Het overlijden van kardinaal Dubois
heeft te Parijs groote consternatie ge
wekt. De droeve mare verbreidde zich te
Parijs met groote snelheid, ofschoon de
avondbladen reeds verschenen waren vóór
het bericht op de dagbladbureaus inkwam.
Een groote menigte hield zich in de omge
ving van het sterfhuis op en het was zeer
zichtbaar, hoezeer de kardinaal bemind
was.
Acht dagen geleden waren de schikkin
gen goedgekeurd om den 7en October het
gouden feest van den kardinaal in de No
tre Dame te vieren, lang voor dien zal reeds
de grijze kathedraal het rouwkleed heb
ben gedragen.
De doktoren Pasteau en Miohon hadden
den kardinaal buitengewoon vermoeid ge
vonden na zijn terugkeer uit SairitiCalais,
zijn geboorteplaats, die nog het gouden
feest heeft mogen vieren. Onmiddellijk
werd den kardinaal absolute rust voorge
schreven, doch in het begin der week voelde
do kardinaal zich weer zoo goed, dat hij
geen reden zag om den datum van het feest
te verschuiven.- Alleen stemde hij toe, een
kleine operatie te ondergaan, door de ge-
neesheeren wenschelijk geoordeeld om hem
meer verlichting te geven.
Zooals gemeld, waren de geneesheeren
over het verloop der operatie zeer tevre
den en ook de kardinaal voelde zich ge
heel wel. In den nacht van Vrijdag deden
zich de eerste teekenen voor eener compli
catie, die den volgenden nacht geen twij
fel meer liet. Een zeer hevige crisis van
uraemie openbaarde zich en sinds den
nacht van Zaterdag op Zondag was het
den hoogen lijder niet meer mogelijk, an
ders dan met een gebaar te antwoorden.
In den loop van den Zaterdag nog, in het
bijzonder toen Z.Em. bediend werd, had
hij van groote helderheid van geest blijk
gegeven. Daarna had hij zich nog met mgr.
Maglione en mgr. Baudrillart onderhou
den, den nuntius zijn kinderlijke liefde voor
den H. Vader verzekerend en vurig dan
kend voor de zegeningen, die de H. Vader
hem zond en aan mgr. Baudrillart nog met
klem het klein seminarie aanbevelend, dat
hij zoo vurig gebouwd wenschte.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
nadat hij eenigszins tot rust was gekomen,
na een hevigen crisisaanval, bracht de hoo-
ge lijder het sacrificie van zijn leven voor
de Kerk van Frankrijk en daarna bleef hij
blijkbaar goed bij kennis, doch kon geen
woord meer uitbrengen.
De toestand bleef aldus, totdat Zondag
namiddag de doktoren in de wijze, waarop
het lichaam weerstand bood, een glimpje
van hoop zagen, welke hoop echter weldra
moest worden opgegeven.
In den avond namen de benauwdheden
toe en de nacht was zeer onrustig. Maandag
middag begon de ademhaling moeilijk te
worden, de personen uit de bisschoppelijke
omgeving, die niet aanwezig waren, werden
inderhaast ontboden, de kliniek van do
Broeders van St. Joan de Deo is trouwens
niet ver van het aartsbisschoppelijk pale's
verwijderd.
Ook de familie werd wederom geroepen.
Twee nichten van den kardinaal konden
nog een oogenblik op den drempel worden
toegelaten. Wij hebben reeds gemeld, dat
mgr. Maglione voor de derde maal een te
legram van den H. Vader kon mededeelen
en -dat scheen de hooge lijder nog te be
grijpen.
In de ziekenkamer en de aangenzende
vertrekken baden allen overluid. Om drie
uur ving de doodstrijd zichtbaar aan en
werden de liturgische gebeden door mgr.
Crépin voorgebeden. De stervende was ab
soluut kalm. De linkerhand omklemde een
eenvoudig kruis. Alleen het pectorale kruis
dekte den lijder, dat met den ring en de
purperroode calotte zijn kerkvorstelijke
waardigheid deed kennen.
Na de liturgische gebeden volgden de
aanwezigen ademloos en in stilte biddend
den doodstrijd, totdat 20 minuten over vijf,
zonder dat de serene kalmte werd ge
schokt, de laatste ademtocht over de lip
pen kwam en de stervende zijn ziel aan
den Schepper teruggaf.
Belangstelling der
autoriteiten.
Evenals tijdens de zoo plotselinge ziek
te, was ook na het bekend worden van
het ontslapen de belangstelling wel in staat
om te doen gevoelen, welk een hooge plaats
de groote kerkvorst ook buiten de Kerk in
het Maatschappelijk leven innam. De pre
sident van de republiek was de eerste, die
een vertegenwoordiger zond om aan het
kapittel van de Notre Dame rouwbeklag te
doen. De meeste ministers kwamen persoon
lijk onmiddellijk naar de kliniek; de overige
legden in den loop van den avond een be
zoek van deelneming af.
Hetzelfde deed het meerendeel der ge
zanten, te Parijs geaccrediteerd, terwijl van
de groote organisaties en instellingen de
meest eminente vertegenwoordigers even
eens deelneming kwamen betuigen, o.a.
vele leden van de Fransche Academie, het
Instituut, de Universiteit-, vele senatoren
en kamerleden, en in het bijzonder de lei
ders der groote Katholieke liga's en in
stellingen.
De begafenis op Dinsdag a.s.
De begrafenis van Kardinaal Dubois is
definitief op Dinsdag vastgesteld.
PALESTINA
Eer. Bedoeïnert'overval.
Op het z. g. Kinderdorp.
Gisternacht heeft een bende Bedoeïnen
het zoogenaamde „kinderdorp" Kfar Hay
Jeladim overvallen, dat hoofdzakelijk door
weeskinderen uit de Oekraine wordt be
werend en bestuurd. De eenige wacht ct
van het dorp werd neergeslagen, terwijl
de telefoonverbindingen onmiddellijk wer
den doorgesneden. Al het vee werd ge
roofd. Toen na gToote vertraging eindelijk
een afdeeling troepen ter plaptse ver
scheen, waren de roovers reeds lang ver
dwenen.
AMERIKA
De sabotage der ontwapening.
Shearers aandeel in de
mislukking van 192 7.
Bij het onderzoek door den Senaat in
de zaak-Shearer in verband met zijn werk
zaamheden als „waarnemer" bij de onder
handelingen over do vlootbespreking te
Genève in het jaaT 192G werd een brief van
Shearer voorgelezen, dien hij aan den vice-
president Samuel Wakeman van de Beth
lehem Steel Corporation hee'ft gezonden.
Hierin vraagt Shearer de betaling van
tweehonderd duizend dollar voor bewezen
diensten, die hij ten gunste van zijn ar-
heid voor de marinebewapening verricht
heeft en waarmede hij de scheepsbouw-in-
dustrie voor oorlogsschepen gered heeft.
Shearer beroept zich op de uitgaven, dio
hij voor zijn arbeid heeft moe-ten doen. Hot
succes van zijn arbeid is bewezen, aange
zien acht kruisers van tienduizend ton in
aanbouw zijn.
Verder verklaart Shearer, dat het- aan
hem te wijten is, dat de onderhandelingen
over de beperking der vlootbewapening te
Genève mislukt zijn, ten gevolge waarvan
het Congres besloten heeft- een bedrag van
740 millioen dollar voor vlootbouw uit te
trekken.
Prettige verkiezingen.
Zondag 130 dooden.
Volgens een Associated Press bericht
uit Mexico hebben in den staat Vera
Oruz ernstige verkiezangsonlusten en
vechtpartijen plaats gehad.
Zondag alleen moeten reeds 130 perso
nen gedood en ettelijke honderden gewond
zijn. Onder de gedooden moet zich ook
de noef van Ortiz Rudio, den candidaat
voor het presidentschap, bevinden.
Op het oogenblik worden in den gehee-
len staat verkiezingen gehouden. In de ste
den Orizaba en Oordola moeten de ern
stigste onlusten voorgekomen zijn.
DE ALASTRIM.
Vragen van het Kamerlid Dr. Vos
aan den minister van Arbeid, H.
en N. „Het briefje op de deur".
De verplichte vaccinatie.
Door den heer I. H. J. Vos zijn aan den
Minister van Arbeid, Handel en Nijver
heid, de volgende vragen gesteld:
le. Is heb waar, dat zooals in het
openbaar is medegedeeld op 24 Juni
1929 de Rotterdamsche geneesheer dr. P.
H. Kramer bij een employé van het licht
schip De Maas een geval van pokken heeft
verondersteld en dat het Geneeskundig
Staatstoezicht toen daarvan „waterpokken"
heeft gemaakt?
2e. Waarom zijn in het besluit van 16
Aug. 1929 (Staatsblad No. 421), waarbij de
Wet op de besmettelijke zieken van toe
passing is verklaard op de z.g. alastrim,
VOORNAAMSTE NIEUWS
BINNENLAND.
Geen vorderingen in de ontwapening*»
kwestie te Genève.
Een fantastisch plan van den Duitsch-
nationaal Rechberg onthuld.
De laatstte levensuren van kardinaal
Dubois.
Spoorwegramp in Rusland. (Buitenl. Be
richten, 2e blad).
BINNENLAND.
Vergadering Nederl. R. K. Middenstands
bond (1ste blad).
onderscheidene bepalingen van die wet
o.a. „het briefje op de deur", bedoeld in
art. 20 van die toepasselijkheid uitge
zonderd?
3e. Is de minister bereid, de indiening
te bevorderen van een wetsvoorstel met de
strekking de voorwaarden van inenting
tegen de pokken voortoelating van kinde
ren en onderwijzers in de scholen zoo spoe
dig mogelijk weder van kracht te doen
worden?
NEDERL. R.-K. MIDDENSTANDSBOND.
Achtste congres van den Bond te
Almelo.
Officieele ontvangst do -or het
gemeentebestuur.
Nadat gistermorgen en- -middag in de
zaal der sociëteit „Tot nut en vermaak" te
Almelo de bondsvergadering was gehouden
van de Hanze in het Aartsbisdom Utrecht,
vereenigden zich rond zeven- uur in- hotel
Bastert de velen, die uit alle deelen dos
lands naar het bloeiende Twentsche stadje
saamgekomen waren voor het Achtste
R.-K. Middenstandscongres.
Door de goede zorgen van de commissie
voor -logies zijn de congressisten allen in
Almelo en in het naburige Borno onder
gebracht.
In do intieme ontvangstzaal van hotel
Bastert vonden de congressisten gclegen>-
heid tot kennismaking en hernieuwing der
kennismaking, waarna men zich te kwart
voor acht naar de raadszaal begaf in het
Waaggebouw voor do officieele ontvangst
door het gemeentebestuur.
Hier waren het volledige college van B.
en W. cn zoo goed als alle raadsleden me
de aanwezig. Door mr. M. Sichtcrman- wer
den de congressisten als volgt toegespro
ken.
Rede van den burgemeester.
Het is voor het gemeentebestuur van
Almelo een groote eer U leden van den
R.-K. Middenstandsbond in de raadszaal
waar het hart van de gemeente klopt te
mogen ontvangen. Wij zijn dankbaar dat
het congres in deze gemeente wordt ge
houden. Op de eerste plaats omdat in deze
gemeente de middenstand een hartig
woordje heeft mede te spreken. Het ge
meentebestuur heeft gemeend uw verblijf
in de stad en in Twente te veraangena
men door u een autotocht door Twente
aan te bieden, door het schoone, helaas
nog te weinig bekende Twente. We leven
hier in een stad, die mag gerekend wor
den tot een der grootste industrieele cen
tra in Twente.
Maar we hebben behalve de industrie
ook een flinken middenstand. Spr. ver
heugt zich daarin, omdat- een krachtige
middenstand groo-telijks tot den bloei eener
stad bijdraagt.
Waar wij hier een koopkrachtige bevol
king hebben, gaat het over het algemeen
ook don middenstand goed.
De middenstand is de barometer van
het economisch leven in een plaats. De
middenstand is gebaat bij economisch juis-
s-te verhoudingen. Het gemeentebestuur
nu wil die economisch juiste verhoudingen
bevorderen. Zulks ten bate van het alge
meen, ten bate ook vooral van den mid
denstand. Met belangstelling heeft spr.
de praeadviezen welke op het congres van
den R.-K. Middenstand worden verhan
deld en die aan dit congres een bijzon
der karakter verleenen, gelezen.
In een der praeadviezen wordt gespro
ken van samenwerking. Spr. wil het con
gres niet vooruitloopen, maar zou willen
wijzen op een soort van samenwerking
door de drie middenstandsorganisaties hier
ter plaatse in toepassing gebracht. Door
die samenwerking is hier een lichtweek
georganiseerd, welke geslaagd mag hee-
ten. en waarvoor spr. van deze plaats de
Middenstandsorganisaties hulde wil bren
gen. Spr. vestigde dan nog even do aan
dacht op het gemis van een verbinding
te water, waaronder Almelo en ook de mid
denstand te Almelo lijdt. In de troonrede
wordt door de Koningin gezegd, dat meer
dan tot dusver met den Middenstand voe
ling zal worden gehouden. Spr. wenschte
den middenstand geluk met deze woor
den en gaf de verzekering dat ook het ge
meentebestuur van Almelo ten allen 1o