20ste Jaargang DONDERDAG 19 SEPTEMBER 1929 No. 6287 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN BERICHT BUITENLAND BINNENLAND e£eid^ch/e0au/tarit DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Medodeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 Dit nummer bestaat uit twee bladen Zij, die zich met 1 Oct. op „De Lëidsche Courant" wenschen te abonneeren, ontvangen de voor dien datum verschijnende num- mers gratis. DE ADMINISTRATIE VOLKENBOND DE V.B. VERGADERING; De ontvvapeningskwestie. Purjten, waarop voorloopig overeenst em ming zou zijn bereikt. Het verluidt, dat er bij de gedurende de laatste dagen gevoerde onderhandelin gen tusschen de voornaamste Fransche, Italiaansche en Japansche gedelegeerden te Genève om tot een eensgezinde houding der drie delegaties ten opzichte van het „Britsche ontwapeningsvoorstel te geraken, tusschen de drie delegaties principieele overeenstemming zou bereikt zijn over de volgende punten: De bevoegdheid van de derde commis sie van de Volkenbondsvergadering (ont wapeningscommissie) ter behandeling van de principieele kwesties der ontwapening wordt bestreden. De groote vraagstukken kunnen alleen in de voorbereidende ontwo- peningscommissie worden behandeld, daar in deze commissie, naast de leden van den Volkenbond, ook niet-leden als sovjet-Rus land, de Vereenigde Staten van Amerika en Turkije vertegenwoordigd zijn, voor welke landen besluiten van een commis sie van de Volkenbondsvergadering niet bindend kunnen zijn. De taak van de derde commissie moet er toe bepërkt worden, aan de Volkenbonds vergadering voorsteilen, te doen door het weer bijeenkomen van de voorbereidende ontwapeningscommissie en mag niet zijn, aan de voorbereidende ontwapeningscom missie algemeene beginselen voor haar werkzaamheden voor te schrijven, zooals in het Engelsche. voorstel, dat eenige da gen geleden is ingediend, gebeurt. De drie mogendheden zijn op grond hier van van meening, dat het Engelsche ont wapeningsvoorstel zonder verdere bespre king naar de voorbereidende ontwapenings commissie moet worden verwezen. De Fransche, Italiaansche en Japansche dele-' gaties zijn verder van meening, dat. de be sluiten, tot nu toe genomen door de voor bereidende ontwapeningscomsissie, waarin Engeland vertegenwoordigd is, en waaraan de Engelsche delegatie haar goedkeuring gehecht heeft, een bindend karakter dra gen en niet voor verandering vatbaar zijn. In de derde plaats zijn de drie delega ties van oordeel, dat aan het beginsel van den algemeenen dienstplicht niet getornd mag worden en dat op grond hiervan de geoefende reserves, het groote geschilpunt van de laatste jaren, niet door een inter nationale ontwapeningsovereonkomst be perkt kunnen worden. De vermindering en beperking der bewapening mag slechts be trekking hebben op het actieve leger. Het opgeslagen oorlogsmateriaal mag slechts door vermindering der militaire be grootingen der staten, niet echter door di recte op cijfers gebaseerde wijze vermin derd woTden. Ten vierde zijn de drie delegaties verder van meening, dat een of andere interna tionale controle-organisatie, die toezicht houdt op de uitvoering van een interna tionale overeenkomst niet aanvaardbaar is. Echter is men aan Fransche zijde van meening, dat over de kwestie der controle nog onderhandelingen mogelijk zijn. Het Fransche standpunt in dezen kan daarom niet als definitief worden beschouwd. Waar komt de Internationale Bank? De diplomatieke medewerker van de „Daily Telegraph" wijst op de krachtige pogingen, die van de zijde der regeeringen van Frankrijk, Italië en België gedaan wor den om de oprichting van de Internationa le Bank te Londen te verijdelen. Het is onwaarschijnlijk dat Japan, on danks de bemoeiingen van deze drie mo gendheden, zich bij hun pogingen zal aan sluiten. De medewerker van het blad herinnert er aan, dat de Japansche ambassadeur Adatsji, die zich in den beginne bij de Fransche opvatting aansloot, zich later tegenover Engeland neutraal verklaard heeft. Achter de coulissen hebben zich belang wekkende, tot nu toe niet bekend gewor den dingen afgespeeld, die tot de verande ring in de zienswijze van Japan geleid heb- ben en die de Japansche regeering er toe gebracht hebben haar goede betrekkingen met de Engelsche regeering niet +e be derven. Er is reden aan te nemen, dat velen in de Amerikaansche financieele wereld de Bank liever te Londen dan in een andere stad op het continent zien, omdat de bank anders gemakkelijk ter ondersteuning van een pan-Europeesche beweging tegen de Vereenigde Staten zou kunnen worden ge bruikt.. RUSLAND. Opstandige beweglr.g bij Odessa? Gevecht met Sovjet-troepen gemeld. Naar uit Boekarest wordt gemeld, heeft in de Russische stad Tiraspol ten Noord westen van Odessa een gevecht tusschen Sovjet-troepen en opstandelingen plaats gehad, waarbij gebruik is gemaakt van ka nonnen. De opstandelingen zijn ten slotte door de vacalerie teruggedreven. Tiraspol is door de bewoners verlaten. „Tel." Zuivering van het belastingapparaat. Uit Twerj wordt gemeld, dat de leider van de financieele afdeeling van het dis trict, Krylof, geschorst is, daar zijn bureau in gebreke bleef, koelaki, kooplieden, po pen e.d. ten volle in de belastingen aan te slaan. Van de 5 pet. koelaki in het dis trict werd slechts 0.7 pet. door de indivi- dueele belasting getroffen, terwijl de be drijven der landarbeiders niet alle privile ges genoten, welke hun wettelijk zijn toe gekend. Te Odessa zijn bij de financieele afdee ling misbruiken ontdekt, welke de Iswestija- laten spreken van een groot Panama". De staat is daar voor eenige honderdduizen den roebels benadeeld. Een aantal verant woordelijke ambtenaren, partijleden en niet-partijleden, alsmede particulieren zijn in hechtenis genomen. Te Toela zijn de leiders van de finan cieele gouvernementsafdeeling Ignatof en Fometsjenko uit de partij gezet, daar zij de belastingpolitiek dwarsboomden en de particulieren onvoldoende aansloegen (den z.g. particulieren sector lieten zij voor een half millioen roebel onbelast) en slemppartijen aanrichtten met hun onder geschikten en particulieren. De voorzitter en eenige andere bestuursleden van de ver bruikscoöperatie ter plaatse zijn afgezet wegens het niet naleven van de voor schriften van partij en regeering, wat o.m. uitkwam in het onthouden van credieten aan de dorpsarmoede en bevoorrechting bij de verdeeling van ontoereikende voorra den van den gezeten burger. Te Dnepropekofsk bleek, dat de corpora ties met den particulieren handel onder één hoedje zaten; suiker, boter, graan- vruchten, manufacturen), leer enz. ver dwenen uit de coöperatieve magazijnen en kwamen op de particuliere markt terecht. De schuldigen zijn in hechtenis genomen. PALESTINA Toestand in Palestina weer gespannen? Naar uit Jeruzalem gemeld wordt, is de toestand in Palestina op het oogenblik weer zeer gespannen. De Arabieren zou den van plan zijn, Woensdagnacht een overval op de Joden te plegen. De regeering van Transjordanië heeft verscheidene leiders der oppositiepartij, waaronder ook de in Jeruzalem gevangen genomen en voor- kort vrijgelaten aan voerder van den grootsten stam der Beni- schar-Bedoeïnen, gearresteerd. Naar ver luidt zullen zij wegens een poging tot het doen van een inval in Palestina worden uitgewezen. MEXICO. Politieke aanslag in Mexico. Twee dood en, vele gewonden. Volgens berichten uit Mexico is giste ren in Torreon een aanslag gepleegd op den candidaat voor het presidentschap, Jose Casconcelos, toen deze op het punt stond van het balcon van het gebouw „La Espanola" een toespraak te houden. Door politieke tegenstanders, die zich onder de toehoorders bevonden, werden verscheidene schoten op hem gelost. Er zijn twee dooden en vele gewonden te betreuren. Vasconce- los zelf bleef ongedeerd. RegeeTingstroepen hebben de menigte uiteengedreven. In de stad Torreon is de staat van beleg afge kondigd. EERSTE KAMER. Overzicht. Eerst moesten gisteren de zes en twin tig ge- en herkozen leden worden beëe- digd. Nieuw waren de liberaal Fock, die in de plaats van den heer De Muralt is gekomen, de vrijzinnig-democraat prof. Kranenburg, Colijn's vervanger Van Cit- ters, de Katholieken De Bruyn en Serra- rens en de soc.^dem. Oudegeest, die Lind- eyer's plaats innam. Het overgroote deel der nieuwe leden legde den eed af, de „belofte en verkla ring" hoorde men van den doopsgezinde Fock, den heer Kranenburg en de sociaal democraten. Nadat de afdeelingen waren getrokken, werden de voorzitter aangewezen (twee R. K., één Anti-Kev., één Chr.-Hist., en één Soc.-Dem) en de onder-voorzitters (één Lib., één Soc.-Dem.), twee Kath. en één Chr.-Hist.). Na den zuiveringseed werd de eed (be lofte) van trouw aan de Grondwet afge legd. Dr. Wibaut uitte het gebruikelijke pro test tegen het gebruikelijke adres van ant woord op de Troonrede, zonder ook dit maal stemming te vragen. TWEEDE KAMER. Overzicht. Voorzitter Schaper was door de Konin gin beëedigd en gemachtigd' zijn 99 col lega's den zuiveringseed en den eed op de grondwet te laten afleggen. Behalve alle leden van de rechterzijde deden de liberalen v. d. Bilt, v. Kempen, vap Rappard en dr. Vos (deze met gedek- ten hoofde) de vrijz. dem. Ebels en de plattelander Braat, den eed. De andere dames en heeren der linkerzijde volston den met een belofte. De heer De Visser snoepte den heer Wijnkoop een „Indonesische" interpellatie- aanvraag af. DE NIEUWE VOORZITTER DER TWEEDE KAMER. Mr. J. R. H. van Schaik gekozen. Bij de stemming voor het voorzitter schap der Tweede Kamer gistermiddag heeft de Tweede Kamer als nummer één op de voordracht geplaatst mr. J. R. H. v. Schaik. De Residentiebode schrijft hierbij Ofschoon H. M. de Koningin de benoe ming doet, is het vrijwel zeker dat H.M. nummer één van de voordracht benoemen zal, zoodat aangenomen mag worden, dat mr. v. Schaik in de komende periode den voorzitterszetel van onze volksvertegen woordiging zal innemen. In mr. v. Schaik krijgt de Tweede Ka mer een der jongste presidenten die zij ooit gehad heeft. Mr. v. Schaik is 31 Jan. 1882 te Breda geboren en is dus 47 jaar oud. Jhr. Ruys was 52 jaar oud, mr. dr. Koo ien 51 jaar, mr. dr. Fock was 58 jaar toen zij tot voorzitter werden benoemd. Alleen Jhr. mr. v. Nispen tot Sevenaer was 45 jaar oud toen hij in 1912 tot president der Tweede Kamer werd benoemd. Toch zal niemand, er eenigen twijfel aan koesteren of mr. v. Schaik zal een uit stekend president zijn, zijn illustre voor gangers volkomen waardig. Mr. v. Schaik, die sinds 20 Februari 1917 lid der Tweede Kamer is, behoort tot de meest gezaghebbende leden en alleen reeds uit dien hoofde is hij het presidium volkomen waardig. Maar ook door krachtig optreden en slagvaardigheid in het debat zal hij zich in deze hooge waardigheid uitstekend doen gelden. Het is alleen te betreuren dat deze be noeming mr. v. Schaik feitelijk aan het practisch Kamerwerk onttrekt. Want al staat wel nergens voorgeschre ven dat de voorzitter niet aan de discus sies mag deelnemen, de traditie eischt hier dat van dit recht een hoogst spaarzaam gebruik wordt gemaakt. Dit is ongetwijfeld een verlies voor de Kamer en voor de Kath. fractie in het bij zonder, want vooral op juridisch terrein behoorde mr. v. Schaik tot de meest be kwame kamerleden, terwijl ook in belang rijke politieke kwesties zijn oordeel veel gewicht in de sohaal legde. Dit neemt intusschen ijiet weg, dat in breede kringen deze verkiezing van mr. v. Schaik, juist om zijn groote talenten, met groote voldoening zal worden vernomen. Intusschen blijkt uit de stemming dat mr. v. Schaik is gekozen alleen met den steun van de Katholieken en Sociaal- Democraten en Vrijz,-Democraten. Dat de beide protestantsche fracties in deze hun keuze blijkbaar hadden gesteld op mr. Heemskerk mag bevreemding wek ken. Niet dat wij den heer Heemskerk geen gesohikten candidaat zouden achten, al is zijn hooge leeftijd, 77 jaar, zeker een be zwaar, maar rechtens komt het voorzit terschap van de Tweede Kamer toe aan de Kath. Staatspartij, vooral nu ook een protestant tot voorzitter van de Eerste Kamer is benoemd. Er ligt dan ook iets onaangenaams in, dat de Katholieken in deze hun recht moesten veroveren tegen de vroegere bondgenooten met steun van de sociaal democraten, temeer waar 'zij in mr. van Schaik zulk een uitstekenden candidaat hadden. De heer J. H. Schaper (S.D.A.P.) is nummer twee op de lijst geplaatst en wordt dus vice-voorzitter. Ook hier schijnen de Katholieken met de Sociaal-Democraten samen te hebben gewerkt om niet mr. Heemskerk, maar de heer Schaper op deze plaats te brengen. Blijkbaar is dit een stille hulde geweest aan den heer Schaper, die reeds jaren op zulk een uitstekende wijze als waarne mend voorzitter is opgetreden, en die nu ook als waarnemend president bij den aan vang der werkzaamheden van dit parle mentaire jaar, op zoo algemeen te waar- deeren wijze zijn functie vervulde. De derde stemming veroorzaakte ook nog eenige politieke moeilijkheden. De heer Heemskerk had blijkbaar be dankt om als nummer 3 op do voordracht te fungeeren en nu ging de strijd tusschen hem en de heeren Beumer en Marchant. Eerst bij de vierde stemming kwam de heer Beumer als de overwinnaar uit debus Was er een rechtsche regeeringspartij geweest, dan zou zeer waarschijnlijk niet alleen de eerste, maar ook de tweede plaast op de nominatie door een vertegenwoordi- ger der regeeringspartijen zijn ingenomen. Nu er geen regeeringspartijen zijn en alle partijen los van dit kabinet staan, is voor de thans gekozen volgorde veel te zeggen. Ook als men het persoonlijk element in deze laat meespreken. DE MOORD TE GIESSEN-NIEUWKERK Vragen aan den Minister van Justitie en antwoord. Het Eerste Kamerlid de heer Mendels heeft de volgende vragen gesteld: Is het ter kennisse van den minister ge komen, dat bij de openbare behandeling in revisie van de strafzaak tegen de verdach ten Klunder en Teunissen voor het gerechts hof te Amsterdam door de desbetreffenden getuige onder eede is verklaard, dat on derscheiden aan hem uitgebrachte politie rapporten betreffende plaats gehad heb bende onderzoekingen en verbooren, niet bij het dossier dier strafzaak in eersten aanleg gevoegd zijn, zoodat de verdachten en hun verdedigers van het bestaan, al thans van den inhoud daarvan, onkundig zijn gebleven, doch dat niettemin de recht bank, die in deze zaak te oordeelen had, in de gelegenheid is gesteld van die stuk ken „ad informandum" kennis te nemen 'I Is de minister van oordeel, dat zulk een handelwijze wettelijk of moreel toelaatbaar was, of is hij niet veeleer van meening, dat het euvel van tersluiks beïnvloeden van een in strafzaken rechtsprekend college, door geheime stukken buiten de verdedi ging om, in Nederland onbestaanbaar moest worden geacht In dit tweede geval, acht de minister het dan noodig, ten aanzien van het gebeur de maatregelen te treffen van repressie - ven of/en preventieven aard? Zoo ja. welke Hierop heeft de minister geantwoord: De minister heeft tot dusverre de be handeling der zaak tegen Klunder en Teu nissen slechts uit de courantenverslagen kunnen volgen. Het niet voegen van poli tierapporten bij het dossier, ware zoowel met het oude als met het nieuwe Wetboek van Strafvordering in strijd; men zie artt. 123, 134, 142, 177 en 211 van het oude, en de artt. 33, 51, 297 en 350 van het nieuwe Wetboek. Het spreekt wel vanzelf, dat de minis ter, zoodra de stand van de behandeling der zaak hem vergunt op meer rechtstreek- sche gegevens te werken, zich ernstig re kenschap zal geven van het geheele ver loop dezer zaak en van de vraag, welke momenten daarin zijn, die tot maatregelen van algemeenen of bijzonderen aard aan leiding moeten geven. Het in de beide vra gen te berde gebrachte punt zal daarbij ook zijn aandacht hebben. Met het oog o,> een en ander moet hij zich thans van na dere preciseering omtrent te treffen voor zieningen onthouden. Uitvoering der Ziektewet. In een te Utrecht gehouden vergade ring is door den Katholieken Nederland- schen Boeren- en Tuindersbond te 's Gra- venhage eenerzijds en den Nederl. R. K. Bond van Bloemist-, Tuin-, Veen- en Land- VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Punten van overeenstemming tusschen Frankrijk, Italië en Japan inzake de ont wapeningskwestie. Opstandige beweging bij Odessa? Het tweede postvliegtuig naar Indië is heden vertrokken. (Luchtvaart, 2e blad). BINNENLAND. De voordracht voor het voorzitterschap van de Tweede Kamer. (1ste blad). Vragen aan den Minister van Justitie over den moord te Giessen-Nieuwkerk. (lste blad). arbeidersbond „St. Deus dedit" te Haarlem, den Ned. Chr. Landarbeidersbond te Utrecht en den Nederl. Bond van Arbei ders in het Landbouw-, Tuinbouw- en Zui velbedrijf te Utrecht anderzijds opgericht de verceniging „Bedrijfsziekenkas voor Land- en Tuinbouw", cene Bed rijf svereeni- ging, bedoeld in artikel 91 der Ziektewet. Op dezelfde vergadering werden de Statu ten en het Ziektereglement vastgesteld, waarna besloten werd onmiddellijk de wet telijke voorbereidende werkzaamheden een aanvang te maken. LEIDEN. PROF. DR. G. JELGERSMA die morgen den dag herdenkt, waarop hij 30 jaar geleden heo ambt van hoogleeraar in de psychiatrie aan de Leidsche Uni versiteit aanvaardde. Prof. Jelgersma wordt 1 November 70 jaar en zal der halve aan het eind van dezen academi- sohen cursus het hoogleeraarsam'bt moe ten neerleggen. MR. J. M. VAN BEMMELEN, substituut-griffier bij de rechtbank te Rot terdam, die belast is met dc waarneming van het hoogleeraarsambt in het straf recht aan de Leidsche Universiteit, tijdens het ziekteverlof van prof. mr. J. Blok.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1