20ste Jaargang
No. 6285
DINSDAG 17 SEPTEMBER 1929
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voorratbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
Bureaux: PAPENGRACHT 32
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
LEIDEN
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V De Troonrede.
De Troonrede geeft ons eenige belang
rijke positieve en concrete toezeggingen
op het gebied der arbeidswetgeving
overigens wekt zij vele goede verwach
tingen op. Ziehier in 't kort onzen indruk.
Op het gebied der arbeidswetgeving
wordt toegezegd een publiekrechtelijke re
geling der collectieve arbeids-overeenkom-
sten, een wettelijke regeling omtrent de
instelling van bedrijfsraden, een herzie
ning van de sociale verzekering hoe
deze herziening zal zijn, wórdt ons nog
niet medegedeeld een wettelijke rege
ling der werkloosheidsverzekering. Een
reeks toezeggingen, welker belangrijkheid
algemeen zal worden erkend; waarvan met
groote belangstelling in den lande zal
worden kennis genomen.
Overigens worden wij, zoo goed als ge
heel en al, nieuwsgierig gelaten naar wat
komen zal! Vele goede verwachtingen
worden opgewekt, maar hoe deze in ver
vulling zullen gaan, kunnen wij -zelf niet
gissen.
Met den middenstand zal voeling wor
den gehouden. Hoe? „Nog nauwer dan tot
heden"!
Vernieuwing van recht zal worden be
vorderd. In welk opzicht? „Op onderschei
den gebied"!
Zoo worden verder nog meer mededee
lingen gedaan; die omtrent de voorgeno
men werkzaamheid der regeering goede,
maar tevens heel vage, verwachtingen In
houden. Dat de regeering met groote
activiteit en frissche werklust is bezield
deze indruk mag, na de lezing van die
troonrede, voor elk der ministerieele de
partementen wel vast staan.
In 't bijzonder willen wij nog wijzen
op de sympathie, welke de regeering uit
spreekt voor het streven naar internatio
nale vermindering van bewapening, terwijl
zij zoolang dat streven nog geen suc
ces heeft de uitgaven voor leger en
vloot zoo veel mogelijk wil beperken:
De uitgaven voor leger en vloot
zullen beperkt blijven tot het beslist
noodige voor handhaving van de on
zijdigheid en verdediging der onaf
hankelijkheid van den Staat.
Dit alles is in overeenstemming met
ons Katholiek program; wij constateeren
dit met voldoening.
Wij hadden echter hier liever gesproken
gezien van: de uitgaven voor leger en
vloot en de persoonlijke offers
zullen beperkt blijven, enz.; en wij missen
elke aanwijzing, of, naar de meening
der regeering, momenteel reeds de door
haar vereischte beperking in alle opzich
ten is bereikt geworden.
Ook hier worden wij in een goede,
maar vage, verwachting gelaten.
Studenten-organisaties.
De afgetreden rector magnificus der
Leidsche Univesiteit, prof. jhr. van Eysin-
ga, verklaarde gisteren bij de officieels
overdracht van zijn rectoraat spre
kende over de studenten-corporaties, dat
van de verschillende malen, dat hij de
gast mocht zijn van „Sanctus Angustinus",
hij een zoo in elk opzicht sympathieke
herinnering houdt van het afscheid van
den man, die gedurende twintig jaren zijn
beste krachten als moderator van „Sanc
tus Augustinus" aan zijne studenten had
gewijd, Prof. P. G. Groenen uit Warmond.
Dat de toewijdende arbeid voor der
Katholieke studenten belangen van den
Warmondsche hoogleeraar Prof. Groenen
óók van niet-Katholieke zijde wordt ge
waardeerd en dat aan die waardeering bij
zulk een openbare en officieele gelegen
heid, als de rectoraatsoverdracht, wordt
uiting gegeven dat constateeren wij
met verheugenis.
En wij wilden dit feit hier ondeistre-
pen.
Tegelijkertijd echter willen wij hier even
releveeren een andere opmerking, die prof.
Van Eysinga maakte in het deel van zijn
rede, dat aan de studenten was gewijd,
n.l. de opmerking, „dat zekere eigenaardig
heden, die karakteristiek waren voor Eet
Nederlandsche aristocratendom der 18e
eeuw en dit is niet het beste, wat
ons vaderland heeft opgeleverd nog
met te groote taaiheid voortleven in
sommige studentencorporaties."
Jammer, dat de hoogleeraar hier niet
nóg wat duidelijker heeft gespreken. De
genen, die het moeten hooren, zijn zoo
doof!
Wat hier bedoeld wordt ligt geheel
en al in de lijn van wat wij herhaal
delijk hebben Betoogd, als wij rchre/en
over zekere verouderde en met onze
moderne cultuur-begrippen in' strijd 7.ijndc,
even quasi-deftige als feitelijk-dwaze ge
woonten en gebruiken van een Leidsche
studenten-corporatie.
BUITENLAND
VOLKENBOND
DE V. B. VERGADERING.
Commissievergaderingen.
De financieele ondersteuning
aan aangevallen staten.
De arbeid van den Volkenbond is thans
verdeeld over een 6-tal commissies, die
ieder afzonderlijke onderwerpengroepen
behandelen. Veel interessants levert het
niet op. De meeste aandacht concentreert
zich nog op het debat in de derde com
missie over de financieele ondersteuning
van aangevallen staten.
Lord Robert Cecil stelde vast, dat het
noodzakelijk is, vooruit te bepalen, onder
welke voorwaarden de volkenbondsraad
aan een aangevallen staat binnen het ka
der der voorgenomen conventie financieele
hulp kan waarborgen.
Wanneer een land in geval van conflict
de aanwijzingen van den raad niet opvolgt,
dan schendt hij het pact en moeten de an
dere onder te ekenaars van het pact zich
tegen dit land aaneensluiten.
Massigli (Frankrijk) opperde tegen dit
nieuwe Britsche voorstel zekere bedenkin
gen, daa-r het. te weinig rekening houdt
met den werkelijken toestand, speciaal met-
art. 11 van het pact.
De vraag moet gesteld worden, aldus
spr., of de raad. de bevoegdheid heeft, wel
ke het Britsche voorstel hem toekent.
Een Oost-Europeesche tolunie?
Besprekingen der Kleine
Entente.
De Roemeensche minister van buiten-
landsöhe zaken, Mironesco, sprak dezer
dagen de geruchten tegen als zouden thans
te Genève pogingen worden gedaan om
een tolunie tot stand te. brengen tusschen
Tsjecho-Slowakije, Zuid-Slavië en Roeme
nië, waarbij ook Griekenland en Polen
zich zouden aansluiten. Voorloopig bestaat
slechts het plan, dat aan het eind van de
maand een bijeenkomst zal plaats hebben
van vertegenwoordigers der Kleine En
tente om een inleidende bespreking hier
over te houden. Het moet de bedoeling
zijn de douane-rechten tusschen de drie
genoemde landen af te schaffen zonder dat
de rechten, die van toepassing zullen zijn
op goederen nit de overige landen, ver
hoogd zullen worden. Een eventueel© la
tere uitbreiding van die tolunie tot Grie
kenland en Polen, en zoo mogelijk tot
Oostenrijk en Hongarije, zou de Roemeen
sche minister van buitenlandsche zaken
ten zeerste toejuichen. Dit zou volgens hem
de aangewezen weg zijn om het plan van
Briand tot stichting van de Vereenigde
Staten van Europa te verwezenlijken.
ENGELAND
MacDonald's bezoek aan de V. S.
Grootte verwachtingen.
De „Daily Mail" schrijft in een hoofdar
tikel, dat het bezoek van MacDonald aan
de Vereen. Staten een reis van de grootste
beteekenis zal zijn. Indien alle verwach
tingen in vervulling gaan, zal zijn bezoek
een nieuw hoofdstuk opeen in de wereld
geschiedenis. Er bestaat goede hoop, dat
tusschen de beide regeeringen zóó spoedig
overeenstemming zal' worden bereikt, dat
de overeenkomst in de a.s. zitting aan het
parlement en in de V. S. aan den den Se
naat ter goedkeuring kan worden voorge
legd. Deze overeenkomst zal de belang
rijkste stap zijn, die tot nu toe gedaan is
maar de algemeene ontwapening en ter
bevrijding van de wereld van den gruwel
van den oorlog.
DUITSCHLAND
De bomaanslagen.
Het onderzoek inzake de jongste bom-
menwerperijen is thans zoover gevorderd,
dat men officieel heeft kunnen verklaren,
dat de verschillende aanslagen, die voor
het meorendeel reeds opgehelderd zijn, uit
gegaan zijn van een en dezelfde groep ra-
dicalen van de rechterzijde. Het centrum
van die groep is waarschijnlijk in Berlijn
te zoeken. Van de elf aldaar aangehou
denen zijn er vier op vrije voeten gesteld
en zeven naar de justitie verwezen, van de
24 aangehoudenen te Altona- zullen er
waarschijnlijk 23 in voorloopige hechtenis
gehouden worden.
Op het station Spittelmarkt te Berlijn
heeft men Zaterdagnacht in een trein een
kist met munitie gevonden. De kist bevatte
388 geweerpatronen en 60 zwaardere pa
tronen, een doos kruit en 97 slaghoedjes.
Men heeft nog niet kunnen ontdekken,
waar de kist. vandaan is gekomen.
Een flauwe grap.
Voor het huis van een brigadier van de
rijksveldwacht aan den weg Segeberg
Hamburg heeft men Zaterdagnacht een
pakket gevonden, dat bij onderzoek een
wekker en een leege flesch bleek te bevat
ten, die met een stuk gordijnkoord aan
elkaar verbonden was. Daar de onschul
digheid van het pak niet op het eerste ge
zicht kon blijken, heeft men eerst gedacht
met een nieuwen aanslag te doen te heb
ben, wat in de buurt heel wat beroering
teweeg bracht. Als daders van dezen
kwajongensstreek heeft men twee leden
van de nationaal-socialistische arbeiders
partij aangehouden, die reeds bekend heb
ben aan de streek te hebben deelgeno
men.
RUSLAND.
Uit het Sovjet-Paradijs.
De onderbroken
arbeidsweek.
In verband met de invoering van de on
onderbroken arbeidsweek heeft het volks
commissariaat van arbeid de normale ar
beidsweek op vijf, voor bepaalde onderne
mingen op zes dagen vastgesteld. De rust
dag moet 40 achtereenvolgende uren du
ren. Het aantal rustdagen mag niet minder
dan 60 per jaar bedragen voor onderne
mingen met het .zes-dagensysteem, en 72
voör degene met het vijfda-genstelsel. Daar
in zijn de dagen begrepen, waarop de ar
beid normaal onderbroken wordt voor her
stellingen, controle enz. Vijf van deze da
gen zijn bovendien revolutionnaire feest
dagen: 1 en 2 Mei, 7 en 8 November en 22
Januari. Alle religieuze feestdagen, ook de
nieuwjaarsdag en de bijzondere rustda
gen worden afgeschaft.
De queue.
De districtshoofdinspecteur van den
handel te Moskou heeft er iets nieuws op
bedacht om de rijen wachtenden voor de
coöperatieve winkels te laten verdwijnen.
Hij heeft een aantal „brigades" gevormd,
die in bepaalde magazijnen de hand zullen
leenen tot de uitvoering van reeds geno
men rationaliseeringsnxaatregelen en bo
vendien de practijk zullen bestudeeren van
het aan huis bezorgen, vooruit bestellen,
een abonnementsstelsel, reserveverkoopers
verbetering van het transport tusschen ma
gazijn en winkel, vereenvoudiging van de
levering op rantsoenboekjes enz.
AFGHANISTAN.
Kandahar gevallen.
Volgens een te Simla ontvangen bericht
is Ka-ndahar, de voornaamste stad in Zui
delijk Afghanistan en de hoofdstad van de
provincie Kandahar, zonder strijd bezet
door troepen van den stam Durani. Men
gelooft dat de Duranis in samenwerking
handelen met Nadir Khan, den oom van
den vroegeren koning Annan Oellah.
MEXICO.
KERK EN STAAT IN MEXICO.
De bevoegdheid der Bonidstaten.
Volgens ,.La Prensa'', een Mexdcaansch
blad, dat te San Antonio, in Texas, ver
schijnt, heeft het Mexicaansche ministerie
van binnenland sche zaken een rondschrij
ven gezonden aan alle staatsbesturen in
Mexico, waarin wordt verklaard, dat de
landsregeering rechtstreeksche controle
over de kerkgebouwen heeft.
Het vestigt hun aandacht op het feit,
dat de grondwet den staatsautoritedten
geen enkele andere macht in godsdienst
zaken geeft, dan het recht om het aantal
priesters te bepalen.
Den staten wordt medegedeeld, dat zij
het aantal bisschoppen niet mogen bepa
len; ook mogen zij niet d"oor een wet de
bevoegdheid van bisschoppen of priesters
vaststellen.
In hetzelfde rondschrijven verklaart het.
ministerie van binnenlandsche zaken de
wet in den staat Tabasco, welke van de
geestelijkheid eischt, dat zij gehuwd is,
voor onwettig.
CHINA.
117 burgers omgekomen.
Reuter meldt uit. Moekden dat blijkens
aldaar ontvangen berichten uit. betrouw
bare bron 117 burgers waren gedood bij de
beschieting van Soei-fen-ho, door de Sov
jet-troepen op 9 dezer. Bovendien waren
er nog meer gewonden. Onder de Chinee-
sche troepen daarentegen waren de verlie
zen tamelijk onbeteekenend, daar die troe
pen in betere dekking waren.
BINNENLAND
OPENING
STATEN-GENERAAL
DE TROONREDE.
De heer De Vos van Steenwijk. die het
Voorzitterschap bekleedt, opent, nadat dc
leden der Staten-Generaal zich in de Rid
derzaal vereenigd hebben, vanmiddag
te half een uur de vergadering en doet
door den griffier van dc Eerste Kamer
voorlezen een Kon. Besluit van 11 Septem
ber No. 1, houdende zijn benoeming tot
voorzitter van de Eerste Kamer gedurende
de zitting, welke heden zal aanvanger.
De Voorzitter benoemt de leden der
commissie, welke Hare Majesteit in het. ge
bouw ontvangen en uitleiden.
De Ministers, hoofden van Miuisefceriecle
Departementen, en de leden van den Raad
van State, vereenigden zich te één uur
mede in de Ridderzaal.
Hare Majesteit de Koningin, vergezeld
van Zijne Koninklijke Hoogheid den Prins
der Nederlanden, Hertog van Mecklenburg,
en van Hare Koninklijke Hoogheid dc
Prinses Juliana der Nederlanden, kort
daarna in de Ridderzal aangekomen, wordt
door de commissie in de vergadering bin
nengeleid, neemt plaats op den troon en
houdt, terwijl Zijne Koninklijke Hoogheid
de Prins en Hare Koninklijke Hoogheid de
Prinses naast Haar gezet zijn, de volgen
de rede:
Leden van de Staten-Generaal
Te midden van U, Leden der Staten-
Generaal, voel ik Mij gedrongen uiting te
geven aan ootmoedige erkentelijkheid voor
den zegen, dien de Almachtige ook dit jaar
over Mijn dierbaar Volk heeft verspreid.
Die zegen zij een spoorslag te meer
voor alle deeden van het Rijk en zijne in
woners van eiken landaard, om hunne
beste krachten bij voortduring te blijven
geven aan de vreedzame ontwikkeling van
het hechte geheel van Moederland en
Overzeesche Gewesten.
De betrekkingen welke met de andere
Mogendheden worden onderhouden, zijn
van den meest, vriendschappelijken aard.
Dat de hier te lande in het belang van den
wereldvrede gehouden besprekingen tot
overeenstemming hebben mogen leiden,
stemt tot groote voldoening.
De verwezenlijking der plannen van den
Volkenbond ter vreedzame oplossing van
internationale geschillen zal door Mij
krachtig worden bevorderd, in de overtui
ging, dat versteviging van de internatio
nale rechtsorde den weg zal helpen banen
tot gelijktijdige en wederzijdsche vermin
dering van bewapening.
Pogingen, die zouden kunnen leiden tot
wegneming van de belemmeringen in het
handelsverkeer tusschen de volkeren, kun
nen op Mijnen daadwerkelijken steun re
kenen.
De wensch naar totstandkoming ecner
nieuwe regeling met België kon (nog niet
worden vervuld. Ik vertrouw dat een juis
ter begrip van de wederzijdsche rechten
en behoeften, waartoe de gedachtenwisse-
Iing, die in het vorige zittingsjaar plaats
had, bevorderlijk kon zijn, het bereiken
van overeenstemming ten goede zal ko-
De toestand van handel en nijverheid
geeft in menig opricht stof tot dankbaar
heid.
Niettegenstaande de oogst ook dit. jaar
over het algemeen niet onbevredigend mag
heeten, zouden land- en tuinbouw rich bree
der ontplooien, zoo de prijzen der vodrt-
brengselen gelijken tred hielden met de
productiekosten. Vertrouwd mag worden,
dat de onlangs tot stand gekomen wette
lijke maatregelen ter bevordering van on
zen uitvoer, heilzaam zullen werken op den
afzet, in het buitenland.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Groote verwachtingen van MacDorvalds
bezoek aan de Ver. Staten.
De „Graf Zeppelin" vloog hedenmorgen
langs de Nederlandsche grens. Een speciaal
bezoek aan Nederland beloofd. (Luchtv. 2e
blad en Telegrammen).
Enorme brand bij Warschau. (Telegram
men).
BINNENLAND.
De opening der Staten-Generaal. De
troonrede. (3de en 1ste blad).
De rectoraatsoverdracht aan de R. K.
Universiteit (3de blad).
Z. D. H. Mgr. Aengenent over de orga
nisaties van patroons (3de blad).
Op LTwe medewerking zal een beroep
worden gedaan ter behandeling van de
thans aanhangige wetsontwerpen, voorzoo
ver zij daartoe, gewijzigd dan wel ongewij
zigd, in aanmerking komen.
Het reeds ten vorigen jare aangekondig
de ontwerp t.ot herziening van het huwe
lijksvermogensrecht zal U thans spoedig
bereiken; ook overigens zal vernieuwing
van recht op onderscheiden gebied worden
bevorderd.
Met. krachtigo bestrijding van dc werk
loosheid zal worden voortgegaan.
Naar ik vertrouw, zal het rapport der
Staatscommissie voor de herziening van de
Lager-Onderwijswet 1920 binnen niet te
langen tijd worden ingediend. Met den
meesten spoed zullen alsdan de vereischte
voorstellen tot herziening van de Lager-
Onderwijswet 1920 aanhangig worden ge
maakt.
Het zal Mijn ernstig streven zijn het fi
nancieel evenwicht te handhaven. Daartoe
zal op den weg van versobering van
's Rijks dienst behooren to worden voort
gegaan en zal voorzichtigheid geboden zijn
ten opzichte, van wettelijke maatregelen,
welke lasten op 's Lands schatkist kunnen
leggen.
De uitgaven voor leger en vloot zullen
beperkt- blijven tot het beslist noodige voor
handhaving van de onzijdigheid en verde
diging der onafhankelijkheid van den
Staat.
Indiening van een wetsontwerp inzake,
de kanaalverbinding van Amsterdam met
den Rijn wordt bespoedigd.
Een voorstel tot wijziging van de Zuider-
zeesteunwet zal TJ worden voorgelegd.
De verbetering der wegen en rivier
overgangen zal krachtig worden voortge
zet.
Een wetsontwerp betreffende de publiek
rechtelijke regeling der collectieve ar
beidsovereenkomsten zal worden inge
diend.
In voorbereiding is een wettelijke rege
ling omtrent de instelling van bedrijfs
raden.
Herziening van de sociale verzekering
zal worden ter hand genomen.
In voorbereiding is een wettelijke rege
ling der werkloosheidsverzekering.
Overwogen wordt verbetering der eco
nomische voorlichting van nijverheid en
handel.
Met den middenstand zal nog nauwer
dan .tot. heden voeling worden gehouden.
Voortgezet wordt het onderzoek in hoe
verre, zoolang het vrije ruilverkeer niet in
ternationaal gehuldigd wordt, door een
onderhandolingstarief de nadeclon voor een
deel van onze nijverheid en landbouw van
elders geheven beschermende invoerrech
ten zouden kunnen woWlen getemperd.
Ten aanzien van den politieken toestand
in.Nederlandsch-Tndië blijft, waakzaamheid
geboden. Intusschen valt te wijzen op de
teekenen van een veldwinnend inricht, dat
slechts door daadwerkelijke deelneming
van alle groepen der bevolking aan het
opbouwend werk der Overheid het alge
meen belang in waarheid wordt gediend.
Het bedrijfsleven in Noderlandsch-lndic
ondervond den terugslag der voor som
mige landbouwproducten ongunstige ver
houdingen op de wereldmarkt. De alge
meen© toestand kan niettemin bevredigend
worden genoemd.
Op hetgeen in de laatste jaren op het,
gebied van de ontvoogding van Neder-
landsch-Indië is verricht, wordt niet te
ruggekomon. Afgescheiden van andere ver-
eischten zal aan do beginselen der ont
voogding in de sfeer van het. centraal be
stuur geen uitbreiding worden gegeven
