V
20ste Jaargang
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1929
No. 6282
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
KERKNIEUWS
LAND- EN TUINBOUW
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voorritbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit vier bladen
VOLKENBOND
DE TIENDE V.B. VERGADERING.
Commissie-bijeenkomsten.
De hulp voor slachtoffers
van een aanval.
De derde commissie voor de ontwape
ning heeft gister behandeld het Finsche
denkbeeld voor financieelen bijstand aan
den Staat, die het slachtoffer van een aan
valsoorlog geworden is of dreigt te wor
den.
Het financieel* volkenbondscomité had
een ontrwerp-conventie uitgewerkt volgens
hetwelk deze Staat onmiddellijk een lee
ning zou kunnen krijgen, indien de volken
bondsraad eenstemmig besloten zou heb
ben, dab de Staayals aangevallen of door
aanval bedreigd mag worden beschouwd.
Nadat twee leden van het financieel vol-
kenbonds'oomité dit plan hadden uiteenge
zet, volgde een levendige gedachtenwisse-
ling ,die nog niet ten einde is gebracht. w
Over het algemeen was de stemming
gunstig voor het Finsche denkbeeld.
Alleen de minister van buitenlandsche
zaken van Denemarken, Munch, wierp eeni-
ge ernstige bezwaren op, daarbij er op wij
zend, hoe moeilijk het voor den volken
bondsraad zou zijn uit te maken, welke
Staat de aangevallene is, en ook de vrees
uitend, dat de wapenfabrikanten in de
verschillende landen, die steeds gewoon
zijn met elkander samen te smeden, om
zooveel mogelijk koopers voor hun waren
te vinden, in dit plan een aanmoediging
zouden zien om een groote agitatie van
't eene land tegen het andere op touw te
zetten.
De Staat tegen wien de agitatie gericht
is, zou dan als de met een aanval bedreig
de, een leening krijgen, en daarvoor muni
tie koopen, waardoor het doel der onrust
stokende wapenfabrikanten bereikt zou
zijn.
Daarom drong Munch er op aan, dat deze
conventie in geen geval in werking zal tre
den zonder gelijktijdige inwerkingtreding
van de conventie betreffende het toezicht
op de wapenfabricatie.
Lord Robert Cecil die een enthousiaste
rede tot verdediging van het plan hield,
merkte op, dat de bepaling, dat de volken
bondsraad eenstemmig moet zijn om een
leening aan den bedreigden Staat toe te
staan fcooh wel waarborg genoeg is, dat een
dergelijk plannetje van de wapenfabrikan
ten niet gelukken zal.
Behalve Cecil heeft ook de gedelegeer
de van Portugal het plan warm verdedigd.
Minder geestdriftig waren graaf Berns-
torff en jhr. Loudon, doch ook zij verklaar
den zich bereid de conventie aan te nemen,
omdat van haar verwacht mocht worden
een verhoogd veiligheidsgevoel der. Staten
en dus een verhoogd uitzicht op ontwape
ning.
De heer Loudon maakte enkele voorstel
len tot wijziging der conventie, die door
lord Cecil erkend werden van werkelijk
practisch nut te zijn.
Zoo stelde de heer Loudon o.a. voor, dat
een volkenbondstoezicht zou worden in het
leven geroepen om toe te zien op een re
gelmatige aflossing der leening na de cri
sis, terwijl hij ook wenschte, dat de mee-
ningsverschillen over de interpretatie der
conventie die in eersten aanleg aan de be
slissing van den raad zijn onderworpen, in
hooger beroep voor het Haagsoh Gerechts
hof zouden kunnen worden gebracht.
In de kringen van het financieel volken
bondscomité was het een aangename ver
rassing, dat de heer Loudon, die in vorige
jaren zich veel sterker tegen de conventie
verzet had, thans een zoo meegaande hou
ding aannam.
Graaf Bernstorff was er tegen, dat de
volkenbondsraad ook aan een door aanval
bedreigden Staat een leening zou kunnen
toestaan.
In het algemeen is de beraadislaging
gunstig voor het plan verloopen. Men hoopt,
dat deze volkenbondsvergadering de con
ventie definitief zal aannemen en ter on
der teekening zal openstellen.
Intusschen is het wel de algemeene mee
ning, dat de conventie niet in werking zal
treden dan gelijktijdig met de eerste ont
wapeningsconventie.
ONTWAPENING
VL00T-ACC00RD NADERT.
Engelsch-Amerikaansche overeenstemming
verwacht.
MacD onald vertrekt op 28
Sept. naar d e V. S.
Reuter meent te weten, dat het nog be-
j staando verschil tusschen het Engelsche
en Amerikaansche standpunt zoo klein is,
dat een accoord omtrent de kwestie der
vlootbeperking waarschijnlijk is. MacDonald
zal op 28 Sept. naar de Ver. Staten ver
trekken.
Gisteravond heeft generaal Dawes, de
Amerikaansche gezant te Londen, zich
naar de ambtswoning van MacDonald bege
ven, voor een onderhoud met den premier.
Men neemt aan, dat het bezoek van den
gezant in verband staat met het antwoord
der Amerikaansche regeering op de jong
ste Engelsche voorstellen, betreffende de
vermindering der maritieme bewapening.
Reuter meldt voorts nog uit Washington,
dat in officieele kringen een gevoel van
groote voldoening tot uiting kwam, toen
vernomen werd, dat MacDonald ten slotte
toch naar de Vereenigde Staten zou komen.
Men lean zeggen, dat de Britsch-Ameri-
kaansche vlootonderhandelingen in een
buitengewoon delicaat stadium zijn geko
men, doch nu men definitief weet, dat
Mac Donald hier zal komen, is men sterk
de meening toegedaan, dat twee ervaren
onderhandelaars als Hoover en MacDonald
niet in gebreke kunnen blijven, een geluk
kig compromis te vinden, dat de openbare
meening aan beide zijden van den Atlan-
tischen Oceaan zal bevredigen.
PALESTINA
De woelingen.
Eischen van de Joden ende
Arabieren.
Ondanks de geruststellende officieele be
richten schijnt de toestand in Palestina
nog verre van normaal. Overal heerschl
nog een gevoel van onzekerheid. Te Safed
is de stemming zelf nog dreigend.
Te Hebrond eischen de Joden bestraf
fing va-n de aanstichters der moorden en
van een aantal Arabische notabelen. De
Joden willen verder schadevergoeding, on
dersteuning van vluchtelingen, weduwen
en weezen e*n een „zoengeld" voor de ver
moorden, volgens de Arabische gewoonte.
De Arabieren komen eveneens met hun
eischen opdagen. Zij vragen stopzetten van
de joodsche immigratie, opheffing van de
verklaring van Balfour, aanstelling van een
Britsch muzelman tot hoogen commissaris
en ontslag van de Joden uit openbare
functies.
Tevens vragen zij intrekking van de re-
geeringsondersteuningen aan werklooze
joden, heffing van een recht op buiten-
landseh graan en olie en vrijhandel in zout
en lucifers, benevens ontwapening der Jo
den en verlof voor de Arabieren tot het
dragen van wapenen.
Gister werd te Haifa een Arabier neer
geschoten, die poogde te ontkomen, toen
soldaten zijn wagen onderzochten naar wa
penen.
Vrees voornieuwe onlusten.
Uit Jerusalem wordt bericht, dat de
autoriteiten uit hoofde van den Moham-
medaansche feestdag, die heden wordt ge
vierd voor nieuwe onlusten vreezen en in
verband daarmee omvangrijke voorzorgs
maatregelen hebben getroffen. Politie en
troepen werden ter versterking van de cri-
tieke punten, zoowel in de oude stad van
Jerusalem als elders, geposteerd.
Van het meer van Galilea wordt gemeld,
dat Bedouinen ladaar de grenzen zijn
overgestoken. De grenstroepen worden
daarom verder versterkt. Op het Joodsche
dorp Misjmar Haiarden aan de Syrische
grens werd een overval gedaan. Arabische
studenten maken propaganda voor een al
gemeene boycot der Joden. Verder heeft
de Arabische Executieve een verklaring
gepubliceerd waarin wordt beweerd, dat
het niet in overeenstemming is met do
waarheid, dat de Joden een of ander recht
op de heilige plaatsen der Mohammeda
nen bezitten, welke verklaring een goeden
indruk op een groot gedeelte van de Ara
bische bevolking maakte.
AMERIKA
Staat van beleg in Paraguay.
W egens communistische
activiteit.
De „Prensa" verneemt uit de Para-
guaansche hoofdstad Asuncion, dat presi
dent Guggiari in zijn Boodschap aan het
Congres den staat van beleg voor den tijd.
van drie maanden heeft afgekondigd, en
wel voor geheel Paraguay. Deze maatre
gel hangt samen met de levendige activi
teit, welke den laatsten tijd door de commu
nisten aan den dag is gelegd.
De Kamer heeft het Besluit van den pre
sident reeds goedgekeurd; in den Senaat
is het thans in behandeling.
NAT. HANZEBOND VAN SIGAREN
WINKELIERS.
Onder voorzitterschap var den heer P.
J. Hol uit Utrecht werd verleden week te
Amsterdam de elfde jaarvergadering van
den Nat. K-vnzebond van Sigarenwinke
liers gehouden. In zijn openingsrede con
stateerde de voorzitter met vreugde, dat
er over 't algemeen een opgewekt vereeni-
gingsleven is waar te nemen bij de afdee-
lingen. Sp*. drukte er zijn spijt over uit,
dat er noge zeer vele R.-K. Sigarenwinke
liers zijn, die de principieele organisatie
van sigarenwinkeliers negeeren en zich
aansluiten bij een niet-katholieke organisa
tie. Voorts1 memoreerde spr. o.m. de groote
actie ingezet door de samenwerkende or
ganisaties van Handelsreizigers voor een
verbod van verkoop beneden banderolle-
prijs, aan welke actie door den Nat Hanze-
bond van Sigarenwinkeliers krachtig steun
verleend is. In verband hiermede wordt
door een tiental landelijke organisaties ge
zamenlijk een request aan de regeering
gezonden. Beraadslaagd wordt over indie
ning van een verzoek aan de regeering
tot wijziging van het vergunningsrecht. Ten
slotte bracht spr. dank aan den Bonds-ad-
viseur, den Zeereerw. rector J. Bots, voor
hetgeen in 't afgeloopen jaar door Zijn-
Eerw. in 't belang van den Bond ver
richt is.
Het jaarverslag van den secretaris, den
heer P. J. M. Luyke uit Rotterdam werd
goedgekeurd. Uit diens verslag bleek, dat
de Bond vooruitgaande is, terwijl de voor
uitzichten op uitbreiding van het ledental
in de naaste toekomst gunstig zijn. De
afd. Amsterdam had in 't afgeloopen jaar
een aanwinst van ongeveer 30 leden te boe-
ken. De sigarettencontracten die de Bond
loopende heeft ihet meerdere fabrikanten
en importeurs, hobb.*?:. over 't algemeen
voldaan. In 't jaarverslag passeeren ver
volgens verschillende acties de revue, o.a.
inzake Winkelsluitingswet, verkoop onder
banderolleprijs en Tabakswet.
Het uitvoerig en correct gesteld jaar
verslag werd ondeT dankzegging aan den
secretaris goedgekeurd.
De met een batig saldo sluitende reke
ning en verantwoording van den penning
meester, de heer Jor. Lathouwers uit Tiel,
werd op voorstel der verificatiecommissie
.goedgekeurd.
De begrooting 1929-'30 werd vastgesteld
en in verband daarmede de contributie we
derom bepaald op ƒ4.per lid on per
jaar.
Als bestuursleden werden herkozen de
heeren J. G. Erftemeijer uit Amsterdam en
Theo Foster uit Zwolle, terwijl in de vaca
ture-A. M. Roell (Amsterdam) gekozen
werd de heer J. v. d. Pigge te Haarlem.
Uitvoerig werd van gedachten gewisseld
over de vraag: Hoe staan wij tegenover
een winstmarge van 20 pet. op Holland-
sche sigaretten 1
Besloten werd dit punt ter afdoening aan
het bestuur in handen- te geven, met. dien
verstande, dat het alvorens een definitie
ve beslissing te nemen, overleg zal plegen
met de afdeelingen.
Aangenomen werd een bestuursvoorstel
om stappen te doen bij de regeering en de
R.-K. Kamerfractie om in de Winkelslui
tingswet een verbod van verkoop door mid
del van automaten na sluitingstijd te ver
krijgen.
Dc staking in het houtbedrijf.
De besprekingen op het doode
p un tt
Gisteren hebben de vertegenwoordigers
van de bij de staking in het Zaansche
houtbedrijf betrokken partijen opnieuw te
Amsterdam geconfereerd. Ditmaal duurden,
de besprekingen van half drie tot- kwart
over vijven. Alle moeilijkheden, welke met
de liquidatie van de staking verband hou
den, zijn in deze uren onder de oogen ge
zien, doch er werd nog geen resultaat be
reikt. Eén maal werd de conferentie vaji
gisteren afgebroken om den vertegenwoor
digers van de patroons en dien van de
werklieden de gelegenheid te geven, de
kwestie nog eens onder elkaar te bespre
ken, waarna men weder samenkwam. Doch
ook toen bleek nog geen overeenstemming
mogelijk. Men weet dat o.a. de sympathie
staking der bootwerkers een groote moei
lijkheid voor <fe liquidatie van het conflict
in het houtbedrijf oplevert.
Nadat men heden in eigen kring den
stand van zaken nog eens onder de oogen
zal hebben gezien, komen partijen morgen
middag om vier uur weer in de „Indus-
trieele Club" bijeen. De verwachting is,
dat dit de laatste bespreking van de nu
sinds eenige weken aan den gang zijde on
derhandelingen zal zijn en gevreesd wordt,
dat deze nu op het doode punt zijn ge
raakt.
Het conflict bij Wilton.
ZooaJs gisteren is meegedeeld, hebben
ongeveer 100 Duitsche arbeiders het werk
bij de firma Wilton neergelegd, omdat
een hunner wegens overteding van het
rookverbod twee wagen was geschorst zon
der uitbetaling van loon. Naar de firma
Wilton ons mededeelt, is vandaag in den
toestand geen verandering gekomen en
beschouwt men de arbeiders als ontslagen.
Waar de arbeiders, die kort geleden uit
Duitschland waren aangekomen, heen zijn
gegaan, kan men nog niet vertellen.
Het doodelijk ongeval in den Koninklijken
Schouwburg.
Critiek van electriciens.
De Alg. Ned. Metaalbewerkersbond, af-
deeling Den Haag, heeft in een druk be
zochte electriciensvergadering met alge
meene stemmen de volgende motie aange
nomen.
De ledenvergadering van den Alg. Ned.
Metaalbewerkersbond, vakgroep electri
ciens, kennis genomen hebbende van het
doodelijk ongeval van het lid J. Brant, in
den Koninklijken Schouwburg, gehoord de
feiten, waaronder dit ongeval heeft plaats
gehad:
le. dat daar met gereedschap is ge
werkt, dat niet voldeed aan de veilig-
reids voorschrift en
2e. dat gewerkt moest worden in een
veel te snel tempo met als gevolg veron
achtzaming van de noodige veiligsheids-
maatregelen
3e. dat de arbeidstijd op een misdadige
wijze is overtreden en de getroffene op het
moment van het ongeval 75 uur had ge
werkt in. pl.m. 5 dagen
spreekt haar afkeuring uit. dat op deze
wijze onder leading van gemecn^e-ambte-
naTen is gewerkt, keurt in hooge mate af
de houding der gemeen te werklied en-elec-
triciens, die zonder eenig verzet hebben
meegedaan aan dezo misdadige overtreding
van de Arbeidswet, met. als gevolg dit doo
delijk ongeval, verwacht, dat B. en W. nu
maatregelen zullen treffen, waardoor aan
het overwerken in gemeente-dienst, dat
veelvuldig voorkomt, vooral bij de afdce-
ling Gemeentewerken een einde komt.
De snelle groei van Eindhoven.
Naarde honderdduizend.
Gisteren bereikte de stad Eindhoven
85.000 zielen. Op 26 October 1928 werd het
feest herdacht van de inkomste van den
75.000sten inwoner.
Binnen het jaar vermeerderde het zielen
tal derhalve met JO.OOO, met welke cijfers
Eindhoven het record heeft geslagen in dc
geschiedenis van stedengroei.
Amsterdam venneerderde in 1928 met
8520, Rotterdam met 5852 en Den Haat
met 8940.
Alles wijst er op, zoo wordt ons van of
ficieele zijde medegedeeld, dat voor 1 Jan.
a.s. het inwonerstal van Eindhoven de
90.000 zal hebben bereikt.
De stank van de Enka.
Voortdurend den laatsten tijd hebben de
ingezetenen, van Arnhem geklaagd over
den stank, welke door de Ned. Kunstzijde
fabriek verspreid werd.
Vooral do laatste weken gedurende
de warme zomermaanden werd van deze
onaangenamen stank ernstig hinder onder
vonden. De bewoners van den Velperweg
en aangrenzende straten, welke direct lig-
gon onder den rook der fabriek, hebben
wel het meest hinder van deze aanaange-
name geuren. Het is dikwijls zoo erg, dat
men niet alleen zelfs gedurende de mooie
zomeravonden niet buiten kan zitten,
maar bovendien genoodzaakt is des nachts
deuren en ramen hermetisch gesloten 'te
houden. En ook dan nog dringt de onaan
gename reuk de huizen binnen. Voor velen
wordt hierdoor het aan den buitenkant van
de stad wonen een ellende in plaats van
een genot, temeer daar in de onmiddel
lijke nabijheid der fabriek de huizen
voortdurend met een vuilvettc laag over
dekt worden, waardoor het onderhoud van
de woningen zeer kostbaar wordt.
Velen hebben den laatsten tijd hou grie
ven geuit. Schier dagelijks kwamen inge
zonden stukken voor in de plaatselijke
pers.
Enkele ingezetenen hebben zich reeds
tot den minister gewend en diens tusschen-
komst gevraagd om de inwoers van Arn
hem van dezen hinder te verlossen.
In het belang van de volksgezondheid is
het dringend noodig. dat op eenigerlei
wijze een einde wordt gemaakt aa-n dezen
onhoudbaren toestand, die het wonen in
het mooie Arnhem zoo vaak genoemd de
parel van den Veluwe-zoom to*> een
ellende maakt.
Gelukkig blijkt de directie dei Enka niet
doof te zijn voor de vele klachten en wil
ook zij medewerken om een einde te ma
ken aan den overlast dien Arnhem's ir.go-
zetenen van de fabriek ondervinden.
Naar vrij vernemen hebben directie en
commissarisen besloten, voorzieningen te
treffen tegen den stank, door de fabrieks
schoorsteen over Arnhem verspreid.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUIJENLAND.
Het vloot-acCoord tusschen Engeland en
de Ver. Staten nadert.
Staat van beleg In Paraguay.
Groote brand op de Germania-werf te
Kiel. (Buitenl. Berichten 2e blad).
BINNENLAND.
Burgemeester Bulten behandelt de
werkloosheid en de taak der gemeenten in
de Bloembollenstreek. (Artikel 4de blad).
Eindhoven heeft een inwonertal van
85.000 inwoners bereikt
De onderhandelingen in het Houtbedrijf
raken op het doode punt.
De moordzaak te Giesser-Nieuwkerk.
(Rechtz., 2de en 1ste blad).
Zwendel met Edammerkaas. (Gem., Bcr.,
3de blad).
KARDINAAL VAN ROSSUM
IN BRABANT.
Bij de Bisschoppen van den Bosch
en Breda.
Woensdag bracht Z.Em. Kardinaal van
Rossum een bezoek aan Z. D. H. Mgr. A.
F. Diepen, bisschop van 's-Hertogenbosch.
Ofschoon de komst van den hoogen gast
binnen 's-Hertogenbosch overigens niet of
ficieel was bedoeld, werd den Kardinaal
van de zijde der bevolking een hartelijko
ontvangst bereid en was de belangstelling
zeer groot.
Tegen een uur arriveerde Z. Em. per
auto aan het bisschoppelijk palcis, waar
Z. D. H. Mgr. Diepen zijn hoogen gast bui
ten tegemoet trad en begroette.
Het volk hief hoera's aan onder lang
durig handgeklap.
Van den toren der kathedrale basiliek
galmde de beiaard de melodieën van „Aan
U, o Koning der Eeuwen" en „Roomschc
Blijdschap".
Z. Em. Kardinaal van Rossum gebruikte
bij Mgr. Diepen den maaltijd.
Om 5 uur bezocht Z. Em. de Kardinaal
het Convent zijner geestelijke confraters,
de E.E. P.P. Redemptoristen.
Na geruimen tijd in samenzijn met zijn
confraters, verliet Z. Em. het klooster en
begaf zich per auto weer naar Tilburg.
Even vóór zijn vertrek had dc Kardinaal
zich nog naar het Groot Zieken-Gasthuis
begeven voor een bezoek aan zijn Orde
broeder pater Bunemcijer C.ss.R., dio
daar wordt verpleegd in verband met een
ernstige operatie.
Gistermiddag heeft Kardinaal van Ros
sum zijn aangekondigd bezoek aan den
bisschop van Breda gebracht.
Onder luide toejuichingen van het in de
omgeving van het bisschoppelijk paleis
in dichte rijen opgestcldo publick, is de
kardinaal tegen kwart na vier aangeko
men. Bij het uitstappen uit de auto werd
hij begroet door den vicaris-generaal mgr.
van Oers en den secretaris van het bis
dom, den heer Baetens.
Voor het bisschoppelijk paleis stonden
R. K. weesmeisjes met missievlaggetjes
opgesteld. Een leidster van het Eucharis
tisch werk heeft namens dc R. K. Jeugd-
vereeniging den Kardinaal een overzicht
van dit werk in album aangeboden.
Bij den ingang van 'het palcis begroette
dc 'bisschop, mgr. Hopmans, zijn gast. In
het paleis waren mede ter begroeting aan
wezig mr. dr. W. G. A. van Sonsbeeck, bur
gemeester van Breda, mgr. A. Schrauwen
'Plebaan te Breda, dr. Charles van Dam,
deken van Bergen op Zoom, en dr. Hees
mans, kanunnik van het bisdom.
Overigens droeg het bedoek een intiem
karakter.
Benoemingen bij de Paters Kruisheeren.
De zeereerw. heer M. van den Eisen,
professor aan het college der Kruisheeren
te Uden, is benoemd tot professor aan
het Gymnasium der Kruisheeren te Maas-
eyk (B.).
Do zeereerw. heer prof Van Vorst, van
hot Gymnasium der Kruisheeren tc Ha-
mant (B.) is benoemd tot professor aan
het collego te Uden.
Een goed aard appel gewas.
De uitkomst van het aardappclgewas op
de Zuid-Hollandsche eilanden is dit jaar
weer goed te noemen. Gemiddeld wordt
gerekend op een opbrengst van 300 a 100
H.L, per H.A.
